علت و درمان اختلالات تکلم و گفتاری

اختلال گفتاری چیست؟

اختلالات گفتاری می‌تواند بر نحوه ایجاد صدا برای ایجاد کلمات در فرد تأثیر بگذارد. برخی اختلالات صوتی نیز ممکن است اختلالات گفتاری تلقی شود. یکی از اختلالات گفتاری که معمولاً تجربه می‌شود، لکنت زبان است. سایر اختلالات گفتاری شامل آپراکسی و دیس آرتریا است.

آپراکسی نوعی اختلال گفتاری حرکتی است که در اثر آسیب به قسمت‌های مغز مربوط به گفتار ایجاد می‌شود.

دیس آرتریا نوعی اختلال گفتاری حرکتی است که در آن ممکن است عضلات دهان، صورت یا دستگاه تنفسی ضعیف شده یا در حرکت دچار مشکل شوند.

برخی از افراد مبتلا به اختلالات گفتاری از آنچه می‌خواهند بگویند آگاه هستند اما قادر به بیان افکار خود نیستند. این ممکن است منجر به مشکلات عزت نفس و افسردگی شود. اختلالات گفتاری می‌تواند بزرگسالان و کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. درمان زود هنگام می‌تواند این شرایط را اصلاح کند.

علت اختلالات تکلم

اختلالات تکلم بر طناب صوتی، عضلات، اعصاب و دیگر ساختارهای داخل گلو اثر می‌گذارد. علل عبارت‌اند از:

* آسیب به تارهای صوتی
* ضربه مغزی
* ضعف عضلانی
* ضعف تنفسی
* سکته مغزی
* پولیپ یا گره روی تارهای صوتی
* فلج تارهای صوتی

اختلالات تکلم ممکن است ارثی باشند و در طول زمان توسعه یابد. برخی افرادی که دارای شرایط خاص پزشکی یا رشدی هستند نیز دچار اختلالات تکلم می‌شوند. شرایط مشترک که می‌تواند منجر به اختلالات تکلم شود عبارت‌اند از:

* اوتیسم
* اختلال بیش فعالی، کمبود توجه (ADHD)
* سکته مغزی
* سرطان دهان
* سرطان حنجره
* بیماری هانتینگتون
* زوال عقل
* اسکلروز جانبی آمیوتروفی (ALS) که همچنین به عنوان بیماری لو Gehig شناخته می‌شود.
 

علائم

بسته به علت اختلال تکلم، ممکن است چند نشانه وجود داشته باشد. علائم عمده عبارت‌اند از:

* تکرار صداها که اغلب در افرادی که لکنت دارند دیده می‌شود
* اضافه کردن صداهای اضافی و کلمات
* واژه‌های طولانی‌تر
* در حالی که صحبت می‌کند، حرکات تند و خشن را انجام می‌دهد که معمولاً شامل سر است
* فرد چندین بار در حال حرف زدن، چشمک می‌زد
* سرخوردگی قابل مشاهده در هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
* مکالمه‌های مکرر
* صدای تکان خوردن هنگام صحبت کردن
* خفگی، یا صحبت کردن با صدای تند و تلخ
 

تشخیص اختلالات تکلم

بسیاری از آزمایشات برای تشخیص اختلالات تکلم در دسترس هستند. از جمله:

معاینه غربالگری مفصل دنور (DASE): یک سیستم تست معمول برای تشخیص اختلالات مفصل است. این آزمون وضوح تلفظ را در کودکان بین 2 تا 7 ساله ارزیابی می‌کند. این آزمون پنج دقیقه‌ای از تمرین‌های مختلف برای ارزیابی گفتار کودک استفاده می‌کند.

مقیاس‌های اولیه زبان در مقیاس 2: این تست که توسط پزشک جراحی Neurodevelopmental جیمز کاپلان ایجاد شده، تعیین کننده رشد زبان کودک است. این آزمون به سرعت می‌تواند اختلالات تکلم و یا تأخیر در زبان باز کردن را شناسایی کند.

آزمون واژگان تصویر Peabody: این آزمون واژگان و توانایی صحبت کردن فرد را اندازه‌گیری می‌کند. شخص به کلمات مختلف گوش می‌دهد و تصاویری را که کلمات را توصیف می‌کنند انتخاب می‌کنند. افرادی که دارای معلولیت فکری شدید هستند و کسانی که کور هستند قادر به انجام این ارزیابی نخواهند بود. تست واژگان تصویر Peabody بارها از زمان انتشار اولین نسخه آن در سال 1959 تجدید نظر شده است.

درمان اختلالات تکلم

اختلالات تکلم خفیف ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. با گفتار درمانی می‌توان بیشتر اختلالات تکلم را درمان کرد. درمان متفاوت است و بستگی به نوع اختلال دارد. در گفتار درمانی، یک درمانگر حرفه‌ای شما را از طریق تمریناتی که برای تقویت عضلات صورت و گلو به کار می‌روند هدایت می‌کند. شما یاد خواهید گرفت که در حین صحبت کردن تنفس خود را کنترل کنید.

تمرینات تقویت عضلات و تنفس کنترل شده کمک می‌کند تا صدای کلمات شما بهبود یابد. شما همچنین می‌توانید راه‌هایی را برای تمرین سخنرانی صحیح یاد بگیرید. برخی از افراد مبتلا به اختلالات تکلم نگرانی، خجالت زدگی یا افسردگی را تجربه می‌کنند. بحث درمانی ممکن است در این شرایط مفید باشد. یک درمانگر در مورد راه‌هایی برای مقابله با شرایط و راه‌های بهبود چشم انداز وضعیت شما صحبت خواهد کرد. اگر افسردگی شدید علت این اختلال باشد، داروهای ضد افسردگی می‌توانند کمک کننده باشد.
 

چه زمانی مراجعه به یک گفتار درمانگر الزامی است

* کم شنوایی یا ناشنوایی
* اشکال در تلفظ اصوات گفتاری
* اختلال در بلع
* تأخیر در شروع گفتار در کودکان
* در صورت تشخیص بروز هر یک از اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، اختلال یادگیری
* عدم برقراری ارتباط کلامی یا غیر کلامی از سوی کودک
* اشکال در درک کلام
 

چگونه باید متوجه شویم که کودکمان نیاز به گفتار درمانی دارد؟

نیاز است بدانید در چه سطحی از مشکل‌هایی از این قبیل، گفتار درمانی مورد نیاز است که در اینجا چند معیار وجود دارد:

۱. کودک شما نیاز به گفتار درمانی دارد، چون:

- دیگران سخت متوجه می‌شوند که فرزند شما چه می‌گوید.
- فرزند شما در سخن گفتن و یا ترجمه افکار خود، با کلمات مبارزه می‌کند.
- صحبت کودک با لکنت، تکرار، طولانی شدن و بلوک‌ها مختل می‌شود.
- فرزند شما بر روی مهارت‌های اجتماعی، مانند دوست داشتن، برقراری ارتباط مستقیم، یادگیری مهارت‌های بازی و مشارکت با دیگران دچار نقصان است.

۲. کودک شما ممکن است تلفظ کامل داشته باشد و همچنین ممکن است در خواندن نیز بسیار سریع باشد، اما آن‌ها هنوز هم می‌توانند به گفتار درمانی نیاز داشته باشند تا مهارت‌های زبان عملگرایانه خود و یا فرآیند استفاده از زبان را به درستی در سناریو‌های اجتماعی برای گفتگو، یافتن دوستان جدید و یا درخواست‌های ساده بیاموزند.

۳. کودک، ممکن است به علت ناتوانی یا شرایط پزشکی، مانند؛ اوتیسم یا اختلال شنوایی نیز به گفتار درمانی نیاز داشته باشد؛ زیرا این بیماری توانایی برقراری ارتباط را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در موارد فوق، با آسیب شناس گفتار زبان (SLP)، مشورت کنید. SLP، اغلب خدمات این کودکان را در سن نوجوانی آغاز می‌کند و طی سال‌های مدرسه ادامه می‌یابد حتی اگر فرزند شما در یک سرویس گفتار درمانی، ثبت نام شود، ممکن است نیاز باشد که تمرینات گفتاری در خانه را برای حمایت از درمان انجام دهید.
 

عوارض بالقوه اختلالات تکلم

اختلالات تکلم بدون درمان ممکن است موجب ایجاد اضطراب زیاد در فرد شود. با گذشت زمان، این اضطراب می‌تواند باعث اختلالات اضطرابی یا ترس از صحبت در برابر عموم مردم شود. درمان اولیه برای اضطراب می‌تواند مانع پیشرفت اختلالات اضطرابی یا ترس‌ها شود. برخی از افراد مبتلا به اختلالات تکلم از آنچه که می‌خواهند بگوبند، آگاه هستند، اما قادر به بیان افکار خود نیستند که منجر به مسائل مربوط به کاهش عزت نفس و توسعه افسردگی می‌شود. اختلالات تکلم می‌تواند در بزرگسالان و کودکان اتفاق بیافتد. درمان اولیه می‌تواند این شرایط را اصلاح کند.
 

شایع‌ترین اختلالات تکلم

شایع‌ترین اختلالات تکلم را می‌توان در ده نوع طبقه‌بندی کرد، که در زیر به مهم ترین آنها اشاره می‌کنیم.
 

آپاکسی گفتار (AOS)

Apraxia یک اختلالات تکلم حرکتی است که ناشی از آسیب به بخش‌های مغز مربوط به صحبت می‌شود. نارسایی گفتار (AOS) زمانی اتفاق می‌افتد که مسیر عصبی بین مغز و عملکرد گفتاری شخص (عضلات گفتاری) از بین رفته یا مبهم باشد. فرد می‌داند که چه می‌خواهد بگوید، حتی می‌تواند آنچه را که می‌خواهد روی کاغذ بنویسد. با این حال مغز قادر به ارسال پیام‌های صحیح نیست، به طوری که عضلات گفتاری نمی‌توانند آنچه را می‌خواهند، بیان کنند. موارد شدید به راحتی تشخیص داده می‌شود، از جمله نشانه‌هایی از عدم توانایی بیان کلمات، غلبه بر موقعیت‌های صوتی، حرکات غیر هدف که موجب تحریف صدا و اختلاف در تلفظ می‌شود.

علائم آپراکسی گفتاری چیست؟

بصورت کلی آپراکسی گفتاری یا AOS یک بیماری بسیار پیچیده است که شدت و علائم آن ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در بعضی از افراد ممکن است بسیار ملایم باشد و فرد فقط با چند تلفظ چند صدا و کلمه مشکل داشته باشد که در موارد شدید تر می تواند حتی باعث نامفهومی کلام فرد شود.

علائم آپراکسی گفتاری یا AOS در دوران کودکی به شرح زیر است:
* تاخیر در بیان کلمات اول
* فقط می توانند چند صدای خواص تولید کنند
* هجاها یا اصطلاحات صدایی ای که بصورت صحیح پشت سر هم آورده نمی شوند
* بیان یک کلمه بصورت های مختلف
* مکث طولانی در بیان صدا ها
* مشکل در حرکت بین صداها و هجاها
* استرس را روی هجای نادرست یک کلمه یا استفاده از استرس یکسان برای همه هجاهای کلمات قرار دهید (منظور استرس در گفتار است، تاکید روی بیان یه حرف یا کلمه است)
* استرس را روی هجای نادرست یک کلمه یا استفاده از تاکید برابر برای همه هجاها قرار دهید
* مشکل در بیان کلمات یا جملات بلند
* مشکل در تقلید کلمه یا جمله ای که شخص دیگری می گوید
* حرکت زیاد لب، فک و زبان ها برای بیان یک کلمه یا حرف
* قدرت شنوایی ای قوی تر از گفتار دارند
 

لکنت زبان

لکنت زبان، بسیار رایج است و به راحتی می‌توان آن را تشخیص داد. هر کس حداقل یک بار در زندگی خود لحظات لکنت انگیز داشته است. اکثر مردم نمی‌دانند که لکنت زبان نیز می‌تواند شامل اقدامات غیر ارادی یا نیمه ارادی مانند چشمک زدن یا تیک عصبی باشد. ابتدا، این اختلال غریزی زمانی آشکار می‌شود که یک کودک در حال یادگیری صحبت کردن و حرف زدن است. ممکن است بعداً در دوران کودکی نیز این اختلال شکل بگیرد. علت لکنت اغلب ناشناخته است.
 

Dysarthria

یک اختلال تکلم حرکتی است که در آن عضلات دهان، صورت یا سیستم تنفسی ممکن است ضعیف یا دچار دشواری حرکت شوند. Dysarthria در اثر آسیب عصبی و عضلانی ایجاد می‌شود. این حالت، سخنرانی فرد را با گفتار مبهم، سخنرانی آهسته، حرکت محدود فک یا حرکت لب، ریتم غیر طبیعی و نگاه کردن به زمین در هنگام صحبت، تغییر در کیفیت صدا، بیان مشکل و سایر علائم، همراه می‌کند.

این حالت ناشی از آسیب عضلانی یا آسیب عصبی به عضلات مربوط به فرآیند صحبت مانند دیافراگم، لب‌ها، زبان و آکوردهای صوتی است. از آنجایی که این علامت ناشی از آسیب عصبی یا آسیب عضلانی است، این امر می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از پدیده‌هایی باشد که در افراد مختلف در سنین مختلف تأثیر می‌گذارد. این حالت می‌تواند در طول رشد در رحم یا کمی بعد از تولد به عنوان یک نتیجه از شرایط مانند دیستروفی عضلانی و فلج مغزی شروع شود. در بزرگسالان برخی از شایع‌ترین علل دیزارتیا سکته مغزی، تومورها و MS است.

از سایر اختلالات تکلم می‌توان به Lisping، Spasmodic Dysphonia ، مبهم حرف زدن، Muteness – لالی انتخابی، عدم قدرت تکلم، تأخیر گفتاری، تکلم مربوط به اوتیسم اشاره کرد.

علت بوجود آمدن دیس آرتریا چه هستند؟

در دیس آستریا شما ممکن است مشکلاتی در حرکت دادن عضلات دهان، صورت یا سیستم تنفصی داشته باشید. مشکلاتی که ممکن است منجر به دیس آستریا شوند شامل موارد زیر میشوند:

* آسیب مغزی
* تومور مغزی
* فلج مغزی
* سندرم گیلین باره
* آسیب به ناحیه ی سر
* بیماری هانتینگتون
* بیماری لایم
* تعدد تصلب بافت ها
* دیستروفی عضلانی
* ضعف عضلانی گراویس (Myasthenia gravis)
* پارکینسون
* سکته
* بیماری ویلسون
* همچنین داروهایی مثل داروهای مخدر و آرام بخش میتوانند باعث بروز دیس آرتریا شوند.

با تداوم بیماری دیسارتریا مشکلات عدیده ای برای فرد مورد نظر پیش میاد، مشکلاتی مانند عدم ارتباط سالم و درست با افراد، مشکلات اجتماعی، چالش های اجتماعی در مدرسه و محل کار، افسردگی، گوشه گیری و مشکلات فراوان دیگر.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت خبرنگاران جوان
سایت رادیوکودک