مزایای انگیزه درونی و راهکار هایی مؤثر برای تقویت آن

افزایش انگیزه درونی

اگر حس می‌ کنیم برای انجام دادن امور روزانه‌ ی خود انگیزه نداریم، اگر نمی‌ توانیم با وجود ارائه‌ ی پاداش‌ های مختلف، کارکنان‌ مان را به انجام امور شرکت ترغیب نماییم و مسئولیت پذیری کارمندان را افزایش بدهیم، با خواندن این مطلب می‌ توانیم ریشه‌ ی مشکل را پیدا کرده و با روش‌ هایی برای افزایش انگیزه درونی آنها آشنا شویم.

یکی از انواع انگیزه، انگیزه درونی است. انگیزه درونی از درون خودمان شکل می‌ گیرد و ما را راضی میکند که دست به یک رفتار خاص بزنیم. این مفهوم در مقابلِ انگیزه بیرونی قرار دارد که در آن منبع انگیزه، دریافت پاداش یا دوری از مجازات است.

مفهوم انگیزه درونی

در روان‌ شناسی، انگیزش درونی به‌ خاطر تفاوت پاداش بیرونی و داخلی، معنا پیدا میکند. در کتاب “مقدمه‌ ای بر روان‌ شناسی : دروازه‌ ای به ذهن و رفتار، همراه با نقشه ذهنی نویسنده انگیزه درونی را این‌ گونه تعریف میکند: “انگیزه درونی زمانی رخ میدهد که عمل ما هیچ ربطی به پاداش‌ های بیرونی ندارد. ما فقط از انجام دادن یک کار مشخص لذت می‌ بریم، چرا که آن را فرصتی برای جست‌ و جو، یادگیری و محقق کردن توانایی‌ هایمان می‌ بینیم.

خواندنِ همین مطلب را در نظر بگیرید. اگر دلیل ما برای مطالعه‌ ی این مطلب، افزایش اطلاعات‌ مان درباره‌ ی انگیزش است، بنابراین براساس انگیزه درونی عمل کرده‌ ایم، اما اگر هدف ما از خواندن این مطلب انجام یک تکلیف دانشگاهی است تا از گرفتن نمره‌ ی بد دوری کنیم.

آخرین باری که کاری را فقط برای لذتش انجام داده‌ ایم، کِی بود؟

فعالیت‌ هایی وجود دارند که آنها را تنها به‌ خاطر لذت‌ بخش بودن‌ شان انجام می‌ دهیم، مثلاً رسیدگی به گیاهان، کشیدن نقاشی، بازی کردن، نوشتن یک داستان یا خواندن کتاب. این فعالیت‌ ها ممکن است نتایجی هم به همراه داشته‌ باشند، اما ما آنها را انجام می‌ دهیم به این دلیل که باعث می‌ شوند احساس خوشحالی کنیم.

انگیزه درونی به منظور رضایت درونی

وجود انگیزش درونی باعث خواهد شد تا کارها را به‌خاطر لذت‌ بخش بودن‌ شان انجام بدهیم نه به‌ خاطر پول یا تحسین دیگران.

البته با این همه، چنین رفتارهایی نیز پاداش‌ هایی به همراه دارند، ایجاد احساسات مثبت یکی از همان پاداش‌ هاست.

فعالیت‌ هایی مانند کارهای داوطلبانه‌ ای که برای دیگران انجام می‌ دهیم، به زندگی ما معنی می دهند و چنین احساساتی را ایجاد می‌ کنند. وقتی نتیجه‌ ی این فعالیت‌ ها را می بینیم، احساسات مثبت توأم با حس شایستگی سراغ‌ مان می‌ آید، به‌خصوص اگر بتوانیم با مفاهیم جدیدی آشنا بشویم و در انجام یک کار، مهارت پیدا کنیم.

پاداش و انگیزه درونی

نتایج پژوهش‌ ها نشان میدهد اگر انگیزه درونی با پاداش‌ های بیرونی تقویت شود، تأثیرش را از دست خواهد داد و کم‌ رنگ تر خواهد شد. از این پدیده با نام اثر بیش‌ توجهی نام می‌ برند.1

چرا انگیزهٔ درونی قدرتمند‌تر از انگیزهٔ بیرونی است؟

همه موافقیم که برای زندگی به انگیزه نیاز داریم. به کدام انگیزه؟ پژوهش‌های فراوانی نشان می‌دهند قدرت انگیزه‌های درونی بسیار بیشتر از انگیزه‌های بیرونی است. این موضوع به‌ویژه دربارهٔ انگیزه‌های پایدار صادق است. چرا؟ پاسخ ساده است. به این فکر کنید که «من می‌خواهم» چه تفاوتی با «من مجبورم» دارد. این دو‌گانگی بیشتر از هر جا در شغل شما پیش می‌آید.

فرض کنید هر روز با بی‌میلی به محل کار می‌روید و هنوز به محل کار نرسیده، هول‌و‌ولا تمام وجود‌تان را در بر گرفته است! با این اوصاف چه لذتی از کار‌کردن می‌برید؟ بهره وری و اثر‌بخشی شما چقدر خواهد بود؟ کیفیت کار‌تان چقدر است؟ جواب این سؤالات روشن است! شما قطعا به این زودی‌ها کارمند نمونهٔ ماه نخواهید شد.

مشکل انگیزۀ بیرونی نا‌پایداریِ آن است! دلیلِ این نا‌پایداری احتمالا مقوله‌ای مرتبط با روانشناسی به نام «اصل خو‌گیری به لذت» است. [بر اساس این اصل، انسان‌ها هنگام رو‌به‌رو شدن با رویداد‌ها یا تغییرات بزرگ در زندگی، ترجیح می‌دهند به‌سرعت به سطحی پایدار از شادی باز‌گردند. مثلا اگر افزایش درآمد داشته باشید، انتظارات و امیال شما نیز افزایش می‌یابد و لذتِ پایداری را که داشتید، از دست می‌دهید!] «اصل خو‌گیری به لذت» در واقع بیانِ شیک همین موضوع است که پاداش‌های بیرونی منبعی پایدار برای شادی و رضایتمندی نیستند.شما به امید ترفیع‌ گرفتن، ۱۰۰ ساعت در هفته کار می‌کنید! ترفیع هم می‌گیرید. حس خوبی که به دست آورده‌اید تا چه مدت پایدار است؟ پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند حس قدم‌ زدن روی ابر‌ها به‌سرعت از بین می‌رود و شما حریص‌تر می‌شوید. به این ترتیب، شما وارد مسابقه‌ای بی‌پایان برای کسب لذت بیشتر شده‌اید. در هر مرحله، برای حرکت‌ کردن به انگیزه‌های بزرگ‌تر و بزرگ‌تری نیاز دارید. زمانی که به اهداف خود می‌رسید، تازه متوجه می‌شوید که رضایتمندیِ موردنظر را به دست نیاورده‌اید. شما بر «تردمیل لذت» سوار شده‌اید!

مزایای انگیزش درونی

گفتیم که تلاش‌کردن تنها به امید دریافت پاداش و تشویق بیرونی پایدار نمی‌ماند و لذت‌بخش هم نخواهد بود. اگر هنوز مخالفید، ‌دلایل بیشتری برای‌تان می‌آوریم:

عملکرد شغلیِ بهتر

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که انگیزۀ درونی در مقایسه با انگیزۀ بیرونی، ابزار قدرتمند‌تری برای پیش‌بینیِ عملکرد شغلی است. وقتی ما برای انجام کاری انگیزهٔ درونی داریم، از آن لذت می‌بریم و تمایل داریم انجامش دهیم. بنابراین ما آن کار را هر روز انجام می‌دهیم چون به ما شور‌و‌شوق و شادی و رضایت می‌دهد.

متعالی‌تر بودن اهداف

دلیل دیگر این است که انگیزۀ درونی با اهداف متعالی‌تری هم‌سو و آمیخته است. مشارکت در فعالیت‌های عام‌المنفعه یا انجام کار‌های ارزشی در راستای خیر جمعی (به‌جای خیر فردی)، نمونه‌هایی از این هم‌راستا‌ بودن است. آدام گرنت، روانشناس سازمانی،‌ پژوهش مشهوری در این باره انجام داده است. این پژوهش بر روی گروهی از کارمندان انجام شد که در برگزاری فعالیتی خیریه مشارکت داشتند. در این فعالیتِ خیریه، کمک‌های مالی برای دانشجویان کم‌بضاعت جمع‌آوری می‌شد. وقتی تأثیر این کمک‌های مالی بر زندگی و آیندهٔ دانشجویان به کارمندان نشان داده شد، نتیجه شگفت‌انگیز بود! بهره‌وری شغلیِ کارمندان در هفتۀ اول ۴۰۰ درصد افزایش یافت! در دراز‌مدت نیز میانگین زمانی که این کارمندان صرف برقراری تماس تلفنی می‌کردند ۱۴۲ درصد و میزان کمک‌های مالی جمع‌آوری‌شده ۱۷۱ درصد افزایش یافت.

علم‌آموزی بهتر

انگیزش درونی در زمینهٔ تحصیل (کسب علم) نیز بسیار مؤثر است. پژوهش‌های علمی حاکی از این است که ارائهٔ انگیزه‌های بیرونی (مانند تشویق و تمجید) انگیزه‌های درونی دانش‌آموزان را تضعیف می‌کند. این مسئله در دراز‌مدت موجب کندی در کسب مهارت‌ها و ایجاد خطا در فرایند آموزش می‌شود. اگر کودکان انگیزه‌های درونی داشته باشند، بیشتر در موضوعات درسی درگیر می‌شوند، بیشتر از آنها لذت می‌برند و آگاهانه برای حل مسئله تلاش می‌کنند.

گویا همهٔ پژوهش‌ها به نتیجهٔ مشترکی اشاره می‌کنند: اگر نمی‌خواهید برای کار‌هایی که مجبور به انجام‌ دادن‌شان هستید، احساس بیگاری‌ دادن داشته باشید، داشتن انگیزهٔ درونی ضروری است.2

چطور انیگزه های درونی خویش را تقویت کنیم

در ادامه روشهای ایجاد انگیزه درونی را ذکر خواهیم کرد پس با ما همراه باشید.

خود‌باوری

اولین اقدام جهت افزایش انگیزه های درونی باور به خود و تقویت توانمندی های شخصی می باشد. تاثیر خود باوری در ارتقاء اعتماد به نفس کاملا مشهود است افرادی که خود را باور دارند و به توانمندی های خود ایمان دارند انگیزه بیشتری نسبت به سایرین در پیش برد اهداف خود دارند.

گره زدن فعالیت‌ها با اهداف متعالی

هر کاری را که قصد انجام آن را دارید به اهداف بزرگ و متعالی تان گره بزنید در این حالت انگیزه دورنی شما از انجام و بیشبرد آن کار افزایش می یابد.

شرکت کردن در فعالیت های داوطلبانه

یکی دیگر از اقداماتی که کمک می کند انگیزه های درونی  شما تقویت یابد این است که به انجام فعالیت های داوطلبانه بپردازید. به طور مثال شرکت کردن در کارهای مانند امور خیره کمک به نیازمندان نه تنها مهارت های فردی شما را تقویت می کند بلکه احساس مفید بودن و با ارزش بودن را در شما ایجاد می کند.

منتظر نمانید

یکی دیگر از روشهای ایجاد انگیزه درونی این است که هیچ گاه منتظر این نمانید تا حس انجام کاری به سراغتان بیاید و بعد اقدام به عمل کنید  در این حالت شما یک مانع سر راه تان دارید که آن تنبلی است اگر به انجام آن کار اقدام کنید حس و حال و انگیزه تان باز می گردد. حتما برایتان پیش آمده که ابتدا حوصله انجام کاری را نداشتید و بعد از اینکه آن را شروع کردید انگیزه و انرژی و شوق انجام آن را بدست آورید. پس هیچگاه منتظر و منفعل نباشید تا شرایط محیا شود و اقدام کنید اگر اولین قدم را بردارید همه شرایط محیا می شود.

خود‌مختاری و حق تعیین سرنوشت را جدی بگیرید

بر اساس نظریه خود مختاری ما انسان ها سه نیاز اساسی داریم که  اگر این سه نیاز ما تامین شود در آن زمان نیازمان به رشد و شکوفایی تامین خواهد شد این سه نیاز از این قبیل هستنداحساس شایستگی،

احساس خود‌کفایی (استقلال)

 احساس وابستگی (احساس تعلق)

بر اساس این سه نیاز اگر ما کاری را انجام دهیم یا شغلی داشته باشیم که بتوانیم از طریق آن مهارت های خود را ارتقا دهیم و بیشتر بیاموزیم احساس شایستگی مان تامین می شود و بتوانیم از طریق آن خلاقیت خود را ارائه دهیم در این حالت احساس خودکفایی خواهیم کرد و انگیزه درونی مان بیشتر خواهد شد.

برای انجام کارها دلایل مهم تری بیابیم

یکی دیگر از روشهای ایجاد انگیزه درونی  این است که در انجام کارهایمان به دنبال دلایل محکم و جدی باشیم اگر انگیزه هایی مهمی مانند تامین نیازهای خانواده داشته باشید یعنی شخص دیگری برای شما در اولویت باشد در این حالت می توانید انگیزه های درونی تان را تقویت کنید.

سخن آخر

بنابراین همانطور که متوجه شدید انگیزه یک محرک بسیار مهم برای انجام امور می باشد و انسان ها بدون انگیزه قادر نخواهند بود در زندگی پیشرفت کنند و به اهدافشان دست یابند از همین رو باید محرک ها و انگیزه های درونی و بیرونی بیشتری داشته باشند و همانطور که متوجه شدید انگیزه های درونی پایدارتر از انگیزه های بیرونی هستند زیرا در انگیزه های درونی یک میل ذاتی وجود دارد که همراه با لذت می باشد ولی در انگیزه های بیرونی نوعی اجبار نهفته است و شخص از انجام آن فعالیت لذت نمی برد بنابراین اگر بخواهیم راندمان و نتیجه نهایی بالاتر و بهتری را بدست بیاوریم باید انگیزه های درونی بیش تری در درون خود یا سازمان مان ایجاد کنیم.3


پی نوشت:
1.www.parvaresheafkar.com
2.www.chetor.com
3.www.tomituni.ir