15 فروردين 1389 / 19 ربيع الثاني 1431 / 4 آوريل 2010

پروين اعتصامي شاعر گرانقدر ايراني در 35 سالگي در گذشت. او در مدرسه آمريكايي ها تحصيل كرد اما همواره يك زن شرقي باقي ماند ،پروين از چنان تبحري در تكلم زبان انگليس برخوردار شد كه پس از فراغت از تخصيل به مدت دو سال ادبيات انگليسي و فارسي را در همان مدرسه تدريس كرد .اشعار پروين عموما در سه قلب قصيده ، قطعه و مثنوي اند و آنچنان يكدست سروده شده اند كه گويي شاعر مهم را در يكروز در قالب شعر ريخته است . شعر پروين بيش از آنكه شخصي باشد و افكار واحساسات او را بيان كند حاكمان و زور مداران را مخاطب قرار مي دهد . « قدرت طبع اودر شرح و وصف طبيعت و نمايش احساسات انساني» به خوبي در اشعارش مشهود است. «ديوان اشعار پروين» ارزشمندترين اثر اوست .
عمليات محور كرخه –دزفول با موفقيت به پايان رسيد در اين عمليات سپاهيان اسلام چندين كيلومتر ازمنطقه را از لوث وجود دشمن پاك كردند و گره كثيري از افراد دشمن را به اسارت گرفتند .
پس از آن كه محمدعلي شاه قاجار در جريان مخالفت با نهضت مشروطه، مجلس شوراي ملي را به توپ بست و تعدادي از آزادي‏خواهان را قتل عام و سركوب نمود، مردم تبريز در اعتراض به اين حوادث، عليه حكومت مركزي قيام كردند. پيشرفت‏هاي مشروطه‏خواهان و عقب‏نشيني پياپي دولتيان، عين الدوله والي آذربايجان را به محاصره شهر تبريز وادار كرد. اين محاصره در حدود يازده ماه به طول انجاميد و چون راه رسيدن غله و آذوقه، توسط قواي دولتي مسدود شد، قحطي شديدي در شهر شايع گرديد. از اين روي مدافعين شهر در صدد يافتن راهي براي شكستن محاصره و دست يافتن به مواد غذايي بودند. اما قواي دولتي هوادار محمد علي شاه، شهر تبريز را به توپ بستند و تلفات و خسارات بسياري وارد آوردند. اين محاصره سرانجام در نهم ارديبهشت 1288 ش پايان يافت و شهر به دست روس‏ها افتاد.
استاد احمد آرام، مترجم نامدار عصر حاضر، در اول فروردين 1283 ش در خانواده‏اي متدين در تهران زاده شد. پس از گذراندن دوران ابتدايي و متوسطه به مدرسه طب رفت ولي آن را ناتمام گذاشت. در اين زمان با تأليف كتاب‏هاي درسي فيزيك و شيمي با همكاري دو تن ديگر، شهرت زيادي به دست آورد. وي در كنار تدريس و تأليف به تحصيل منطق، فقه و معاني بيان همت گماشت و با همتي عالي، زبان‏هاي عربي، انگليسي و فرانسوي را به خوبي فرا گرفت. استاد احمد آرام از اعضاي قديمي فرهنگستان زبان و ادب فارسي بوده و به دين، اخلاق، قرائت و تدبر در قرآن و دوري از گناه و حرام اهتمام مي‏ورزيد. ايشان در امر ترجمه آثار از زبان‏هاي ديگر به فارسي چيره دست بوده و علاوه بر هفتاد اثر ترجمه‏اي داراي پنجاه اثر تأليفي نيز مي‏باشد. ترجمه كتب الحياة در 3 جلد، علم و تمدن در اسلام، سه حكيم مسلمان، روح ملت‏ها و نيز تأليف نقشه آسمان، هديه سال نو و 120 مسأله حساب از جمله آثار استاد آرام مي‏باشند. سرانجام اين محقق گرانمايه در نيمه فروردين 1377ش در 94 سالگي دار فاني را وداع گفت و در قطعه فرهيختگان بهشت زهرا آرميد.
استاد احمد بيرشك، در چهارم بهمن 1285 ش در تهران زاده شد. پس از آن كه مدتي نزد پدر فاضل خود تحصيل كرد، به مدت چهار سال در مشهد مشغول به تحصيل شد و از سال 1300 ش در تهران ادامه تحصيل داد. استاد بيرشك در اين زمان، زبان فرانسه را به خوبي فراگرفت و به ترجمه كتاب‏هاي فرانسوي همت گماشت. وي پس از اخذ ليسانس رياضيات، به مدت 19 سال در رشته معماري به تدريس روي آورد و سمت‏هاي متعددي از قبيل معاونت وزارت آموزش و پرورش و باني و معلم گروه فرهنگي هدف را بر عهده داشت. استاد بيرشك به شايستگي، لقب پدر رياضيات ايران را داشت و علاوه بر تقديري كه وزارت علوم از وي به عمل آورد، در واپسين ماه‏هاي عمرش، جزو مفاخر فرهنگي و چهره‏هاي ماندگار، از سوي سازمان صدا و سيما معرفي شد. يكي از كارهاي ارزنده و ماندني استاد بيرشك، تدوين زندگي نامه علمي دانشوران و نيز گاهنامه تطبيقي سه هزار ساله است كه تواريخ شمسي، قمري و ميلادي را با هم تطبيق نموده است. ايشان همچنين در زمينه داستان، تاريخ و زندگي‏نامه، رياضيات و هندسه و موضوعات ديگر داراي بيش از 60 اثر است كه هندسه مسطّحه، فلسفه، رياضي، علم قديم و تمدن جديد و مجموعه خِرَد از آن جمله‏اند. استاد بيرشك سرانجام پس از عمري تحقيق و پژوهش در اواسط فروردين 1381ش در 96 سالگي درگذشت و جامعه علمي كشور را به سوگ نشاند.
علي بن خَلَف قيرواني قابسي، دانشمند، محدث و فقيه مسلمان، در سال 324 ق در قيروان در تونس متولد شد. قابسي در جواني نابينا گرديد، اما با وجود اين، احاديث بي‏شماري را همراه با اسناد مربوط به آن‏ها از حفظ داشت. قابسي همچنين در فقه و اصول از دانشي بسيار بهره داشت. و تاليفاتي در اين زمينه از خود به يادگار گذاشته است. از آثار قابسي مي‏توان به كتاب "المَهد" در موضوع فقه اشاره كرد.
اثيرالدين ابهري فيلسوف، منجم و رياضي دان برجسته‏ي ايراني از مشاهير حكماي اسلام و از شاگردان امام فخر رازي و كمال الدين بن يونس بود. ابهري بيشتر اوقات عمر خود را به تدريس و تاليف كتاب پرداخت و آثار او باتوجه به صاحبنظر بودن وي در منطق، حكمت، رياضي و نجوم، از ارزش بسياري برخوردار است. از اين منجم و رياضي‏دان ايراني آثار بسياري بر جاي مانده كه از ميان آنها مي‏توان به كتاب اصلاح اصول اُقليدُس و هدايت الحِكمَه اشاره كرد.
آيت اللَّه حاج محمد ابراهيم خراساني معروف به كرباسي از علماي فاضل اصفهان بود. علوم مقدماتي را در زادگاهش آغازكرد و در حوزه‏ي علميه‏ي نجف به تكميل تحصيلات خود پرداخت. آيت‏اللَّه كرباسي پس از بازگشت به زادگاهش به تعليم و تدريس مشغول شد و به تاليف آثار متعدد پرداخت. اين عالم فاضل كه در زهد و تقوا نيز معروف بود، كتب و رساله‏هاي ارزنده‏اي از خود به يادگار گذاشته است كه از آن جمله مي‏توان به اِشاراتُ الاصول و مناسك حج اشاره كرد. آيت اللَّه كرباسي در سال 1262 ق در 82 سالگي در اصفهان دار فاني را وداع گفت.
چون در زمان فتحعلي شاه فتح هرات نيمه كاره رها شده بود و محمدشاه نيز مي‏خواست در فتوحات نظامي شهرتي به دست آورد، لذا چون توان رويارويى با روس‏ها در بازپس‏گيري ولايات از دست رفته‏ي قفقاز را در خود نمي‏ديد، قصد تصرف هرات را در سر مي‏پروراند. از اين رو در ربيع الثاني 1253 ق به هرات لشكركشي كرد و آن جا را به محاصره‏ي خود درآورد. اين محاصره با حمايت روس‏ها صورت گرفت و انگليس كه مستعمره‏ي بزرگ خود يعني هند را در خطر مي‏ديد، دست به تهديد محمدشاه از طريق نظامي زد. تهديدات پياپي انگلستان و نيز طولاني شدن زمان محاصره‏ي هرات، توان ادامه‏ي اين كار را از اردوي محمد شاه گرفت. سرانجام محمدشاه باسرشكستگي و بدون هيچ نتيجه‏اي در 18 جمادي الثاني 1254 ق به تهران بازگشت و اين عمل موجب سلب حيثيّت ايران گرديد.
آيت‏اللَّه سيد صدرالدين صدر عاملي فرزند سيداسماعيل در سال 1299 ق در خانواده‏اي اصيل و مشهور به فضل، ادب و تقوا در كاظمين به دنيا آمد. ايشان بعد از عزيمت به كربلا، دروس سطح را در خدمت اساتيدي همچون شيخ حسن كربلايى فرا گرفت. آيت اللَّه صدر در سال 1328 ق راهي نجف اشرف گرديد و از محضر آيات عظام: آخوند خراساني، سيد محمد كاظم يزدي و ميرزاحسين ناييني بهره‏مند شد. در سال 1339 به ايران سفر نمود و حدود شش سال در مجاورت حرم مطهر حضرت رضا(علیه السلام) به تدريس و ارشاد پرداخت. ايشان بعد از يك سفر به عراق دوباره به مشهد برگشته و به تدريس و اقامه‏ي نماز در مسجد گوهرشاد پرداخت. آيت‏اللَّه صدر با پيشنهاد آيت‏اللَّه العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي مؤسس حوزه‏ي علميه‏ي قم، به شهر قم آمده و پس از فوت حاج شيخ، به ياري آيت‏اللَّه سيدمحمدتقي خوانساري و آيت‏اللَّه سيدمحمد حجت كوه كمره‏اي، سرپرستي حوزه را به عهده گرفته و به حفظ و توسعه‏ي آن پرداختند. اصول دين، حاشيه بر كفايةُ الاصول و خُلاصةُ الفُصول از جمله تأليفات اين مرجع بزرگ ديني است. آيت اللَّه سيد صدرالدين صدر، پدر بزرگوار امام موسي صدر، رهبر شيعيان لبنان مي‏باشد. سرانجام اين عالم رباني در 74 سالگي بدرود حيات گفت و در مسجد بالاسرِ روضه‏ي منوره‏ي حضرت معصومه(س) در كنار آيت‏اللَّه حائري يزدي، به خاك سپرده شد.
جان نِپِر، رياضي‏دان اسكاتلندي در سال 1550م در ادينبورو، پايتخت اين كشور و در خانواده‏اي مرفه به دنيا آمد و به رسوم اشرافي انگلستان تربيت يافت. وي در دوران جواني، زماني كه اروپا دستخوش مناقشات ديني بود و نهضت پروتستانْ سراسر اين قاره را در برگرفته بود، سفرهاي زيادي به كشورهاي اروپايى نمود و به مذهب پروتستانْ گراييد. شهرت عمده نِپِر در رياضيات مبتني بر طريقه تازه‏اي بود كه وي براي انجام عمليات محاسباتي عرضه داشت. وي معتقد بود كه كليه اعداد را مي‏توان به صورت بالقوه نوشت. مثلاً چهار را به صورت دو به توان دو. او هم‏چنين بر اين اعتقاد بود كه اگر اعداد به اين صورت نوشته شود، عمل جمع، جانشين ضرب و عمل تفريق جانشين تقسيم خواهد شد. نپر براي تحقق بخشيدن به فكر خود، مدت بيست سال وقت صرف كرد و توانست فرمول‏هاي پيچيده‏اي براي نوشتن كليه اعداد به صورت بالقوه به دست آوَرَد. وي اين نحوه محاسبه را لُگاريتم به معناي اعداد متناسب ناميد. جان نپر نهايتاً در سال 1614م، جداول لگاريتمي خود را به چاپ رسانيد كه مورد استقبال فراوان جامعه علمي عصر قرار گرفت. مي‏توان گفت كه تأثير اين يافته‏هاي علمي در علم آن روز، با تأثير ماشين‏هاي حسابگر امروزي برابر است. از ديگر كارهاي نِپِر در رياضيات، عدد نپر است و ديگر اينكه وي با ابداع علامت اعشاري، كسر اعشاري را به صورت امروزي درآورد. جان نِپِر سرانجام سه سال پس از انتشار لگاريتم، در چهارم آوريل 1617م در شصت و هفت سالگي درگذشت.
آنتوان گالان، خاورشناس فرانسوي و متخصص سكه‏شناسي شرقي، در چهارم آوريل 1646م در خانواده‏اي فقير در ناحيه شمال شرقي فرانسه به دنيا آمد. وي پس از چند سال تحصيل، به علت فقر، مدرسه را رها كرد و به كار پرداخت. گالان پس از چندي راهي پاريس شد و پس از فراگيري زبان تركي، با سمت منشي سفير فرانسه در دربار عثماني، به قسطنطنيّه رفت. وي در آنجا مطالعات شرقي خود را ادامه داد و در ضمن به فراگيري زبان يوناني جديد و تحقيق در سكه‏هاي يوناني پرداخت. گالان در بازگشت به پاريس، هم‏چون بسياري ديگر از شرق شناسان، مجموعه نفيسي از سكه‏هاي قديم شرق را براي موزه‏هاي فرانسه به همراه آورد و اين آثار را از مهد اصلي خود خارج نمود. وي در سال‏هاي بعد نيز نسخه‏هاي خطي و اسناد باستاني متعددي را از خاور نزديك، به غرب منتقل كرد و اطلاعات خود را در مورد مشرق زمين تكميل نمود. گالان در سال 1701م به جهت تأليف كتاب‏هاي متعدد خود، به عضويت فرهنگستان كتيبه‏ها و ادبيات انتخاب شد و به تأليف يك فرهنگ سكه‏شناسي براي اين مؤسسه پرداخت. اما شهرت اصلي گالان بدين سبب بود كه وي نخستين مترجم كتاب هزار و يك شب به زبان فرانسوي بود كه در دوازده جلد در پاريس به طبع رسيد. اين كتاب در ميان اروپائيان مقبوليتي عظيم يافت و ترجمه گالان، هنوز هم يكي از مهم‏ترين ترجمه‏هاي كتاب هزار و يك شب به زبان اروپايى مي‏باشد. با اين ترجمه آزاد يا اصلاحي، كه جوهر اصلي متن را حفظ كرده بود، گالان دريچه گسترده‏اي از ادبيات داستاني عرب را به روي اروپائيان گشود و به طور كلي، تصويري مبالغه‏آميز و وهم‏انگيز از جهان اسلام و شرق ارائه كرد. گالان هم‏چنين قرآن كريم را نيز به زبان فرانسوي ترجمه كرد. علاوه بر آن لطائف كلام و حِكَم شرقيان، قصص و افسانه‏هاي بيد پاي هند و لقمان حكيم از ديگر آثار چاپ شده گالان است، ضمن اين كه ترجمه‏هاي متعددي نيز از اوبه يادگار مانده است. آنتوان گالان سرانجام در هفدهم فوريه 1715م در 61 سالگي در پاريس درگذشت.
پيمان آتلانتيك شمالي كه به اختصار ناتو ناميده مي‏شود اتحاديه‏اي سياسي - نظامي است كه در چهارم آوريل 1949م با عضويت كشورهاي بلژيك، فرانسه، لوكزامبورگ، هلند، انگليس، كانادا، دانمارك، ايسلند، ايتاليا، نروژ، پرتغال و امريكا در پايتخت امريكا شكل گرفت. به موجب اين پيمان، حمله به هر يك از كشورهاي عضو، حمله به تمام اعضا تلقي شده و بايد بقيه كشورها از آن كشور حمايت نمايند. سازمان آتلانتيك شمالي در آغاز براي جلوگيري از نفوذ كمونيسم و مقابله با تهديد نظامي شوروي در اروپا به وجود آمد و عامل مؤثري براي تثبيت سلطه و نفوذ امريكا در اروپا بود. اين سازمان بيشتر يك تشكيلات نظامي است كه داراي يك سازمان اداري و يك دبير كل غيرنظامي مي‏باشد. ولي بازوي اجرايى اين سازمان، ستاد فرماندهي مشترك نيروهاي پيمان است كه هميشه يكي از افسران ارشد امريكايى در رأس آن قرار دارد، زيرا قسمت اعظم بودجه اين سازمان را امريكايى‏ها تأمين مي‏كنند و به همين جهت بود كه فرانسه در سال 1960م نيروهاي نظامي خود را از ناتو خارج ساخت. آلمان، يونان، اسپانيا و تركيه از ديگر كشورهايى بودند كه در مراحل بعدي به اين پيمان ملحق شدند. تشكيل پيمان ناتو، از نتايج جنگ سرد و واكنشي در برابر تهديدات احتمالي شوروي بود. اما با فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و بلوك كمونيست و انحلال سازمان پيمان ورشو كه براي مقابله با ناتو به وجود آمده بود، سازمان پيمان آتلانتيك شمالي نيز هدف و ماهيت قبلي خود را از دست داد و بعضي از كشورهاي اروپاي شرقي و حتي خود روسيه نيز خواهان عضويت در اين سازمان شدند. با وجود اين، امريكا اصرار دارد كه سازمان در قالب پيشين خود هرچند با تشكيلات نظامي محدودتري باقي بماند. سازمان پيمان آتلانتيك شمالي، مهم‏ترين عامل نفوذ و قدرت امريكا در اروپا به شمار مي‏رود و امريكايى‏ها در پوشش اين سازمان، بيش از سي‏صد هزار نيرو و نيز پايگاه‏هاي متعددي در اين قاره دارند. هم‏چنين ناتو در بسياري از مواقع به عنوان بازوي نظامي اروپا و امريكا، اهداف سياسي اعضاي خود را نيز دنبال مي‏كند. مقر پيمان سازمان آتلانتيك شمالي در بروكسل پايتخت بلژيك است و تشكيلات اداري آن، تحت نظر يك دبير كل اداره مي‏شود.
كشور جمهوري سِنِگال با 196/722 كيلومتر مربع وسعت در كنار اقيانوس اطلس در غرب افريقا و در همسايگي موريتاني، مالي، گينه و گامبيا واقع شده است. جمعيت سنگال 9/5 ميليون نفر بوده و اكثر آنان سياه مي‏باشند. بيش از 90% مردم اين كشور، مسلمان و زبان رسمي آن فرانسوي است. پايتخت اين كشور، شهر داكار مي‏باشد. پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت سِنِگال تا سال 2020م بيش از 16 ميليون نفر خواهد بود. از شهرهاي مهم آن تيئس، كائولاك و سن لويى مي‏باشد. واحد پول سنگال "فرانك سي اف آ" است. سنگال از نظر اقتصادي كشور فقيري است. نظام سياسي حاكم بر سنگال جمهوري چند حزبي و با يك مجلس قانون‏گزاري است. اين كشور از قرن پانزدهم ميلادي تحت نفوذ و استعمار پرتغال قرار گرفت و فرانسوي‏ها نيز از قرن هفدهم به غارت منابع طبيعي و انساني سِنِگال پرداختند. به دنبال تضعيف فرانسه در جريان جنگ جهاني دوم، اين كشور استعماري مجبور شد به سنگال نيز هم‏چون ديگر مستعمراتش امتيازاتي بدهد. در نهايت، سنگال در 1958م استقلال داخلي يافت و در چهارم آوريل 1960م به استقلال كامل رسيد.
پس از آن كه دانشمندان شوروي و سپس امريكايى موفق به پرتاب سفينه‏هايى به فضا شدند و براي اولين بار فضانوردان را به فضا فرستادند، از سال 1966م مسابقه براي تسخير كره ماه آغاز شد. در نهايت در روز چهارم آوريل 1966م، نخستين سفينه فضايى كه از طرف شوروي به فضا پرتاب شده بود به دور كره ماه گردش كرد و عكس‏هايي از كره ماه به زمين فرستاد. اين مسئله رقابت فضايي بين دو ابرقدرت را فزوني بخشيد، تا اين كه دو ماه بعد در ششم ژوئن 1966م، يك سفينه امريكايي بدون سرنشين بر روي كره ماه فرود آمد و اطلاعاتي از سطح كره ماه به زمين مخابره نمود.
مارتين لوتركينْگْ، سياه پوست مبارز امريكايى، در 15 ژانويه سال 1929م به دنيا آمد. وي از جواني وارد فعاليت‏هاي سياسي و اجتماعي شد و در راه به دست آوردن حقوق سياهان تلاش كرد. او يك مسيحي فقير بود ولي تلاش‏هايش براي دفاع از حقوق سياهان مورد حمايت همه سياه‏پوستان مسلمان و مسيحي قرار گرفت. لوتركينگ، مهاتما گاندي، رهبر استقلال طلب هند را پيشواي خود قرار داده بود. در سال 1956م وقتي زن سياه‏پوستي حاضر نشده بود در اتوبوس جاي خود را به يك زن سفيدپوست بدهد، و آن زن سياه‏پوست را به همين دليل از اتوبوس بيرون انداختند، مارتين لوتركينگ، استفاده سياهان از اتوبوس را در سراسر امريكاي شمالي تحريم كرد و اين تحريم توسط دوازده ميليون سياه‏پوست امريكايى رعايت شد تا اينكه در اواخر همين سال، دادگاه عالي ايالات متحده، تبعيض ميان سفيد و سياه را در كشور ممنوع اعلام كرد. مارتين در سال 1963م جنبش عظيم يك صد هزار نفري را در پايتخت امريكا تدارك ديد. او در سال 1964م به سبب مبارزات صلح‏آميز و بدون خشونت خود، موفق به دريافت جايزه صلح نوبل گرديد، اما در 4 آوريل 1968م به ضرب گلوله يك سفيد پوست نژادپرست از اعضاي فرقه تروريستي كوكلوكْسْ كِلان، در 35 سالگي به قتل رسيد.
ذوالفقار علي بوتو سياست‏مدار پاكستاني، در پنجم ژانويه 1928م در خانواده‏اي ثروت‏مند و مسلمان در شهر لاركانا به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات مقدماتي، از دانشگاه‏هاي كاليفرنيا و آكسفورد در رشته حقوق فارغ‏التحصيل شد. بوتو پس از اتمام تحصيلات خود، شغل وكالت را در پاكستان برگزيد و در دادگاه عالي مشغول فعاليت گرديد. او در سال‏هاي بعد، وارد فعاليت‏هاي سياسي شد و از سال 1958م به مدت هشت سال در دولت‏هاي مختلف پست وزارت يافت. بوتو در سال 1966م به دليل نپذيرفتن موافقتنامه با هند بر سر كشمير از مقام خود استعفا داد و سال بعد حزب مخالف دولت را به نام حزب مردم تشكيل داد. اين حزب در انتخابات سال 1970م اكثريت كرسي‏ها را به دست آورد. ذوالفقار علي بوتو در سال 1971م، به دنبال شكست پاكستان از هند و تجزيه پاكستان شرقي، به رياست جمهوري پاكستان رسيد. در سال 1973م، هنگامي كه قانون اساسي جديد پاكستان، قدرت اصلي را به نخست‏وزير سپرد، بوتو عهده دار اين سمت شد. در نهايت در 1977، ژنرال محمد ضياءالحق طي كودتايي، بوتو را سرنگون كرد و او را به قتل و خيانت به كشور، متهم نمود. ذوالفقار علي بوتو سرانجام علي‏رغم درخواست رهبران برخي كشورها براي عفو وي، در چهارم آوريل 1979م در 50 سالگي اعدام شد.