چربی خون بالا یا هیپرلیپیدمی

انواع کلسترول چیست؟

دو نوع اصلی کلسترول وجود دارد، که یکی خوب و دیگری بد است. داشتن کلسترول “بد” می تواند برای سلامتی شما مشکلاتی را ایجاد کند.

کلسترول در خون شما توسط پروتئین ها حمل می شود. هنگامی که کلسترول و پروتئین ترکیب می شوند، ترکیب آنها لیپوپروتئین نامیده می شود.

لیپوپروتئین با تراکم بالا یا HDL، کلسترول نوع خوب است به این دلیل که کلسترول بد را از خون شما دفع می کند.

این کلسترولی را که نیاز به بازگشت به کبد ندارد را می گیرد. کبد آن را تجزیه می کند بنابراین می تواند از بدن شما خارج شود.

لیپوپروتئین های غیر تراکمی یا غیر HDL، کلسترول بد هستند. این به این دلیل است که مقدار بیش از حد آن می تواند در داخل دیواره های رگ های خونی رسوب کند. این رسوب باعث ایجاد محدودیت در شریان ها شده که خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش می دهد.

شما همچنین ممکن است کلسترول “بد” را که کلسترول LDL نامیده می شود شنیده باشید.

این قبلا به عنوان کلسترول اصلی بد مورد استفاده قرار می گرفت اما اکنون ما می دانیم که دیگر انواع کلسترول غیر HDL نیز مضر هستند.
 

تری گلیسرید

خون ما همچنین نوعی از چربی به نام تری گلیسیرید دارد که در سلول های چربی بدن ذخیره می شود.

اضافه وزن، خوردن بسیاری از غذاهای چرب و شیرین می تواند باعث افزایش سطح تری گلیسرید شما شود.

تری گلیسیرید ها همچنین می توانند با تجمع در دیواره های شریانی خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهند.

شما می توانید آن را در نتایج آزمایش کلسترول خود ببینید، و دکتر شما قادر خواهد بود اگر مقدار آن زیاد بود این را به شما بگوید.

شما می توانید یک سطح طبیعی HDL و غیر HDL داشته باشید اما سطح بالای تری گلیسیرید دارید.


 

کلسترول بد یا LDL چیست؟

دو نوع کلسترول ضروری وجود دارد (کلسترول خوب که HDL نام دارد و کلسترول بد که LDL نامیده می شود)،  لیپوپروتئین با چگالی کم یا کلسترول بد این است که معمولا حدود دو سوم کلسترول توسط ذرات LDL انتقال پیدا می کنند.

این ذرات عبوری هستند و کلسترول را به قسمت های مختلف بدن، البته به اندازه احتیاج، انتقال می دهند. اگر احتیاج زیادی به LDL در جریان خون خود داشته باشید،  این ذرات سبب آزاد کردن و وارد کردن LDL در سرخرگ ها شده که به انسداد و حتی حمله قلبی منجر می شود.

خیلی از افراد LDL را به عنوان کلسترول بد نام می برند که باعث مسدود شدن رگ ها می شود. تنها نکته در این مورد این است که می توانید مقدار LDL را با رعایت یک رژیم بدون چربی از بین برید.
 

چرا کلسترول بالا برای شما بد است؟

غیر HDL، کلسترول را از کبد به سلول های سرتاسر بدن بر می گرداند. کلسترول بد (غیر HDL ) می تواند مضر باشد چرا که به داخل دیواره های شرایین شما می چسبد که می تواند به ایجاد مواد چرب (آتروما) منجر شود – این پروسه به عنوان آترواسکلروز شناخته می شود.

این باعث می شود که جریان گردش خون با دشواری مواجه شود، که می تواند به یک حمله قلبی یا سکته مغزی منجر شود.

اگر کلسترول کلی شما بالا باشد، این بدان معناست که در خون شما مقدار زیادی کلسترول بد( غیر HDL) وجود دارد.

سطح بالای کلسترول خوب (HDL) می تواند به کنترل کلسترول بد در بدن کمک کند و آن را از بدن شما حذف کند.
 

دلایل کلسترول بالا چیست؟

هر کس می تواند کلسترول بالا را دریافت کند و این می تواند به دلایل مختلف ایجاد شود. بعضی از چیزهایی که در کنترل شماست مانند عادات زندگی یا شما قادر به کنترل آن نیستید. با مراقبت در برابر عواملی که در اختیارتان است میتوانید به کاهش خطر ابتلا کمک کنید.

عواملی که تحت کنترل شماست و منجر به کلسترول بالا می شود:

خوردن بیش از حد چربی اشباع شده

عدم تحرک کافی

داشتن بیش از حد چربی بدنی به ویژه در اطراف خط میانی بدن

سیگار کشیدن می تواند به سطح کلسترول بالا منجر شده و باعث رسوب کلسترول در دیواره های شرایین شما می شود.

اگر اضافه وزن یا دیابت داشته باشید، احتمال ابتلای بیشتری به کلسترول بالا دارید.

چیزهایی که کلسترول بالا را کنترل نمی کنند:

پیر شدن

جنسیت

عوامل ژنتیکی

هیپرکلسترولمی خانوادگی (FH)، نوعی از کلسترول بالا است که با آن متولد می شوید.

کلیه یا بیماری کبد

غده تیروئید ضعیف. 1
 

علائم هیپرلیپیدمی

معمولا افزایش چربی خون هیچ علامتی ندارد و با انجام آزمایش خون مشخص می شود. در برخی بیماران علاپمی چون سرگیجه، احساس خواب آلودگی، بزرگ شدن کبد و طحال، درد و کوفتگی عضلات ، گرهک های زرد رنگ در پوست زیر چشم ها، ایجاد حلقه های سفید رنگ در اطراف مردمک چشم ( در این افراد باید به ارثی بودن هیپر لیپیدمی شک کرد )، رسوبات چربی بر روی زانو، آرنج، کف دست، مفاصل انگشتان و پاشنه پا
 

توصیه های رژیمی برای علائم هیپرلیپیدمی

سعی کنید در برنامه غذایی خود از فیبرهای غذایی بیشتر استفاده کنید . مصرف مرتب فیبرهای غذایی منجر به کاهش LDL و کلسترول می شود.

 مصرف منابع غذایی یا مکمل های اسیدهای چرب امگا ۳ منجر به کاهش VLDL شده و در درمان هیپر تری گلیسریدمی سودمند است.

 در افراد مبتلا به هیپرلیپیدمی باید مصرف چربی های اشباع مانند : چربی حیوانی گوشت ، کره حیوانی و لبنیات پرچرب محدود شود.

بیشتر از ۳ بار در طول هفته تخم مرغ مصرف نکنید.

اگر اضافه وزن دارید و یا چاق هستید حتما با یک رژیم غذایی مناسب وزن خود را به محدوده نرمال نزدیک کنید.

مصرف دخانیات را قطع کرده و فعالیت فیزیکی و ورزشی خود را بیشتر کنید.

حداقل دو مرتبه در طول هفته ماهی مصرف کنید.

 از روغن های گیاهی و غیراشباع به جای چربی های حیوانی و مارگارین استفاده کنید.

مصرف مواد غذایی حاوی قندهای ساده ازجمله نوشیدنی های شیرین و کربوهیدرات تصفیه شده را محدود کنید.

مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب ترانس از جمله مارگارین ، شیرینی های قنادی و… را محدود کنید.

مصرف استرول و استانول های گیاهی منجر به کاهش کلسترول و LDL می شود.

مصرف غلات کامل و میوه و سبزی جات را در روز افزایش دهید
.
غذاهای خود را بیشتر به صورت بخارپز و آب پز تهیه کنید و مصرف غذاهای سرخ شده را کاهش دهید.

از لبنیات کم چرب و گوشت مرغ و ماکیان و بدون چربی استفاده کنید و مصرف گوشت قرمز را محدود کنید.

در مبتلایان به هیپرلیپیدمی انجام ۳۰ – ۶۰ دقیقه فعالیت فیزیکی حداقل سه مرتبه در هفته و بیشتر و انجام ورزش های هوازی نظیر شنا، دو و پیاده روی سریع و دوچرخه سواری توصیه می شود.

مصرف پروتئین سویا به کاهش LDL خون کمک می کند.

مطالعات نشان داده اند در صورت مصرف فیبر همراه با رژیم های غذایی پر کربوهیدرات و کم چرب ، میزان تری گلیسرید خون به میزان زیادی افزایش نمی یابد.

در غذاهای خود بیشتر از  سیر استفاده کنید. مصرف سیر منجر به کاهش تری گلیسرید و کلسترول می شود.

برای کنترل هیپرلیپیدمی و کاهش کلسترول خون از زیتون و روغن زیتون غافل نشوید.

مصرف میوه های سرشار از ویتامین C منجر به کاهش چربی خون می شود.

مصرف بادام زمینی منجر به کاهش کلسترول و تری گلیسرید و LDL می شود. همچنین سطوح HDL را افزایش می دهد.

عصاره برگ گیاه مرزه و زیتون بر هیپرلیپیدمی اثرات مطلوب دارند.

سیب ، گریپ فروت ، جو ، هویج و سبوس به کاهش LDL کمک می کنند.

عسل و مغز ها مثل پسته ، گردو ، بادام و فندق منجر به کاهش کلسترول می شوند.

ماست و سویا LDL را کاهش و HDL را افزایش می دهند.

مصرف کیوی منجر به کاهش چربی های خون می شود. 2
 

چربی خون بالا چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای چک کردن سطح کلسترول، پزشک دستور آزمایش خونی می‌دهد که «لیپید پروفایل» یا «لیپید پنل» نام دارد.

این آزمایش مقدار کل کلسترول LDL و HDL و تری گلیسیرید را اندازه گیری می‌کند.

قبل از انجام این آزمایش پزشکتان از شما می‌خواهد حداقل ۸ تا ۱۲ ساعت از خوردن و نوشیدن پرهیز کنید.

در آزمایش لیپید پرفایل اندازه کلی کلسترول نباید بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد.

تست چربی خون معمولا شامل موارد زیر می‌شود:
 

۱. میزان کل کلسترول (کلسترول بالا)

در این تست میزان کل کلسترول‌های موجود در ذرات لیپوپروتئین اندازه گیری می‌شود.
 

۲. لیپوپروتئین با غلظت بالا یا کلسترول خوب (HDL-C)

در این تست میزان کلسترول موجود در ذرات لیپوپروتئین با غلظت بالا (HDL) اندازه گیری می‌شود.
 

۳. لیپوپروتئین با غلظت پایین یا کلسترول بد (LDL-C)

در این تست میزان کلسترول موجود در ذرات لیپوپروتئین با غلظت پایین (LDL) اندازه گیری می‌شود. معمولا برای محاسبه‌ی میزان LDL-C از نتایج تست کلسترول کل، HDL-C و تری‌گلیسیرید استفاده می‌شود.
 

۴. تری گلیسیرید

در این تست میزان تری گلیسیرید موجود در تمامی ذرات لیپوپروتئین اندازه‌گیری می‌شود. افزایش سطح‌تری گلیسیرید باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عروق کورونری، دیابت و کبد چرب می‌شود.
 

افزایش چربی خون چه خطراتی دارد؟

عوارض ناشی از بالا بودن چربی خون به علت تجمع و رسوب کردن چربی در جداره‌ی داخلی رگ‌ ها، ایجاد می‌شود- به این مشکل تصلب شرایین گفته می‌شود که باعث تنگ شدن و سفت شدن رگ‌ها می‌شود.

در صورتی که این مشکل (رسوب چربی در رگ‌ها) در رگ‌هایی که به عضلات قلب خونرسانی می‌کنند، ایجاد شود، به این حالت بیماری عروق کرونری گفته می‌شود. در صورتی که یکی از این عروق به صورت کامل مسدود شود، خونرسانی به قلب متوقف می‌شود و به عضلات قلب اکسیژن کافی نمی‌رسد.

این وضعیت می‌تواند منجر به حمله‌ی قلبی شود. بیماری عروق کرونری به مرور زمان موجب ضعیف شدن عضلات قلب نیز می‌شود که این مشکل نیز به نوبه‌ی خود موجب بروز نارسایی احتقانی قلب می‌شود.

بیماری چربی خون همچنین می‌تواند موجب ابتلا به بیماری عروق محیطی شود، بیماری عروق محیطی به معنای تصلب شرایین در سایر عروق بدن (به جز عروق خونرساننده به قلب) می‌باشد. چربی خون بالا می‌تواند به سکته مغزی نیز منجر شود.


 

درمان‌ های پزشکی برای چربی خون بالا

ترکیبی از دارو‌ها و تغییر در سبک زندگی، درمانی موثر برای کنترل سطح کلسترول و تری گلیسیرید بالا است.

همچنین ممکن است پزشک مکمل‌های خاصی را برای درمان تجویز کند.

مهمترین درمان‌های پزشکی چربی خون بالا عبارتند از:
 

۱. دارو‌ها

دارو‌های مختلفی هستند که از آن‌ها برای درمان بیماری چربی خون بالا استفاده می‌شود که عبارتند از:
 

استاتین ها

این دارو‌ها مانع تولید کلسترول در کبد می‌شود، سپس کبد کلسترول را از خون حذف می‌کند.

استاتین‌ها کلسترول‌هایی که در شریان‌ها رسوب کرده اند را جذب می‌کنند.

معمولا موارد زیر تجویز می‌شوند:

ــ اتورواستاتین (لیپیتور)

ــ فلوواستاتین (لسکول)

ــ رزوواستاتین (کرستور)

ــ سیمواستاتین (زوکور)

ــ پروستاتین
 

مهار کننده‌ های جذب کلسترول

این دارو‌ها سطح کلسترول را با کاهش جذب کلسترول خوراکی پایین می‌آورد. گاهی این دارو‌ها را با استاتین‌ها ترکیب می‌کنند.
 

مهار کننده‌های اسید‌های صفراوی

این دارو‌ها مواد دارای اسید‌های صفراوی را کنترل می‌کنند. این اسید‌ها مانع از جذب مجدد کلسترول در روده کوچک می‌شوند.
 

فیبرات ها

این دارو‌ها تری گلیسیرید در خون را کاهش می‌دهند.
 

نیاسین

نیاسین سطح تولید HDL را افزایش می‌دهد. نیاسین فقط از طریق نسخه پزشک در دسترس است.
 

۲. مکمل‌ ها

مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ را می‌توانید بدون نیاز به نسخه از داروخانه‌ها خریداری کنید، این مکمل‌ها سطح چربی و LDL خون را کاهش می‌دهند.

اسید چرب‌های امگا ۳ چربی‌های غیر اشباع شده‌ای هستند که معمولا در ماهی‌هایی مانند سالمون به صورت طبیعی یافت می‌شوند.

روغن‌های گیاهی مانند کانولا و روغن زیتون نیز دارای امگا ۳ هستند. نیاسین سطح تولید HDL را بالا می‌برد و بدون نیاز به نسخه قابل تهیه است.
 

درمان‌های خانگی برای چربی خون بالا

 

۱. روغن زیتون طبیعی

روغن زیتون با کیفیت بالا، دارای ترکیبات ضدالتهاب، آنتی اکسیدان‌ها و مقدار زیادی درشت مغذی‌های مفید برای قلب است. هم چنین کلسترول خوب را افزایش می‌دهد.
 

۲. سیر و پیاز

این دو خوراکی کاهنده کلسترول، به دلیل دارا بودن ترکیبات حاوی سولفور به پایین آمدن کلسترول LDL کمک می‌کنند که باعث پاکسازی شریان‌ها می‌شوند.
 

۳. سرکه سیب

مصرف روزانه فقط یک قاشق سوپ خوری سرکه سیب، به پایین آمدن کلسترول به صورت طبیعی کمک می‌کند.

ثابت شده است سرکه سیب تولید صفرا را افزایش داده و به کبدتان که مسئول پردازش کلسترول است کمک می‌کند.
 

۴. ادویه ها

هر روز انواع مختلفی از ادویه‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید مثل ریحان، رزماری و زردچوبه که همه آن‌ها سرشار از آنتی اکسیدان‌های محافظ قلب هستند و به پایین آمدن کلسترول به صورت طبیعی کمک می‌کنند.
 

۵. سیر

اگر با مصرف سیر در وعده‌های غذایی خود مشکل دارید می‌توانید آن را به صورت مکمل مصرف کنید. سیر باعث افزایش کلسترول HDL شده و کلسترول کل را کاهش می‌دهد.

۶. روغن ماهی

چربی‌های امگا۳ موجود در روغن ماهی به کاهش سطح کلسترول خون کمک می‌کنند که به نوبه خود از بروز چربی خون بالا جلوگیری می‌کند.
 

۷. گیاه خار مریم

گیاه خار مریم برای سلامت قلب مفید بوده و با کاهش التهاب و پاکسازی خون و جلوگیری از آسیب فشار اکسیداتیو در شریان‌ها به پایین آمدن سطح کلسترول خون کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که خار مریم بخصوص برای بیماران دیابتی که از چربی خون بالا رنج می‌برند مفید است.
 

۸. میوه‌ها و سبزیجات

میوه‌ها و سبزیجات حاوی فیبر هستند که کمک به کاهش کلسترول می‌کنند. از میوه‌های فصل به عنوان میان وعده استفاده کنید. علاوه بر این بیشتر از غذا‌های حاوی سبزیجات استفاده کنید.
 

۹. خوراکی‌ های حاوی نیاسین و کروم

کروم همراه با نیاسین موجب تاثیر محافظتی بر بافت قلب می‌شود؛ و همچنین کروم برای سوخت و ساز چربی‌ها از جمله کلسترول مورد نیاز است؛ و نیاسین کلسترول ال دی ال را به مقدار ۲۵ درصد کاهش داده و کلسترول خوب را به مقدار ۳۵ درصد افزایش می‌دهد، به همین خاطر است که باید خوراکی‌های حاوی نیاسین را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید.
 

۱۰. ترک سیگار

سیگار کشیدن به طور مستقیم با افزایش کلسترول بد و تری گلیسیرید مرتبط است، پس ترک آن در درمان چربی خون نقش کلیدی دارد.
 

راه‌های پیشگیری از بالا رفتن کلسترول و تری گلیسیرید

انجمن قلب آمریکا خاطرنشان می‌کند که نباید بیش از ۶ درصد از چربی‌های اشباع به طور روزانه کالری دریافت شود.

همچنین این انجمن توصیه می‌کند که تا حد امکان مصرف چربی‌های ترانس محدود گردد. با مصرف کردن مقادیر زیادی از غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات، می‌توان سطح کلسترل بدن را متعادل کرد.

روش‌های دیگری که می‌تواند به شما در حفظ کلسترول سالم و سطح تری گلیسیرید کمک کند عبارت اند از:

۱. خوردن مرغ بدون پوست و چربی

۲. خوردن گوشت بدون چربی به میزان متوسط

۳. خوردن لبنیات کم چربی یا بدون چربی

۴. مصرف چربی‌ های اشباع نشده، به جای چربی‌های اشباع و چربی‌ های ترانس

۵. ورزش کردن به مدت حداقل ۳۰ دقیقه در روز و ۴ روز در هفته

۶. اجتناب از مصرف فست فود، غذا‌های مضر و گوشت‌ های فرآوری شده

۷. خوردن غذا‌های کبابی و بخار پز به جای غذا‌های سرخ شده. 3

پی نوشت:
1.www.hidoctor.ir
2.www.chizaridiet.com
3.www.borna.com