تاثير شير خوردن بر روند تکامل دندان و فک کودک

از نظر علم تغذيه، اين موضوع به اثبات رسيده که شير مادر فوايد فراواني براي نوزاد دارد و به همه مادران توصيه مي شود در صورت امکان، حتما از شير خودشان به کودک بدهند و بي جهت شيشه شير را جايگزين شير خودشان نکنند. هفته گذشته، فدراسيون ارتودنتيست هاي فرانسه طي گزارشي اعلام کرد که شير مادر نه تنها از بروز آلرژي و عفوت هاي روده اي - گوارشي و بروز اضافه وزن جلوگيري مي کند بلکه سبب رشد زيبا و منظم صورت نوزادان مي شود.
نوزاد پس از تولد با گرفتن پستان مادر مي آموزد که زبان و فک پايين خود را پيش آورد و با انرژي تمام در حالي که تمامي ماهيچه هاي زبان، گونه، لب و فک درگير است. شير را بمکد. از آنجا که در هنگام تولد در تمامي نوزادان فک به طور کامل رشد نکرده است، مکيدن شير از پستان مادر به رشد فک و همچنين تناسب دندان هايي که در آينده رشد خواهند کرد، کمک مي کند. براي آگاهي يافتن بيشتر در اين زمينه جناب دکتر جعفري، عضو هيات علمي دانشکده دندانپزشکي دانشگاه تهران توضيحات بيشتري ارايه داده اند:
شير خوردن از پستان مادر براي تکامل دندان ها و فک مفيد است. هنگام شير خوردن از پستان مادر، عضلات بيشتري براي گرفتن شير در مقايسه با خوردن شير از شيشه به کار گرفته مي شود. هنگام شير خوردن از پستان مادر، کودک ميزاني بيشتر از نوک پستان را داخل دهان مي کند، فک به سمت بالا و پايين حرکت مي کند و پستان را با تمام قوا براي خروج شير فشار مي دهد. براي دستيابي کامل کودک به اين هدف عضلات کودک، فعاليت شيردوشي را انجام مي دهند. اين عمل موجب فرم گرفتن مناسب فک ها شده و دندان هايي سالم با قرار گرفتن در مسير رويشي درست و بدون انحراف انتظار مي رود.
يکي از عواملي که موجب بروز دندان هاي غير طبيعي شده و کودکان را به سوي درمان هاي ارتودنسي و يا گفتار درماني هدايت مي کند، الگوي تغذيه اي غير طبيعي است که تحت عنوان «تانگ تر است» شناخته مي شود. اين مشکل در ميان کودکاني که از طريق شيشه تغذيه مي کنند، شايع تر است و اغلب در ميان کساني که از پستان تغذيه مي کنند، ديده نمي شود زيرا در تغذيه با پستان، زبان براي گرفتن شير تلاش مي کند و در تغذيه با شير زبان براي توقف و به اندازه نياز شيرآمدن، فعاليت مي کند، يعني در کودکي که با پستان مادر تغذيه مي شود، لثه ها و فک پايين با نيروي بيشتري براي گرفتن شير فعاليت مي کنند، در حالي که کودکي با شيشه تغذيه مي شود، مجبور نيست فک هايش را با انرژي بيشتري به کارگيرد زيرا با مکيدن ساده نيز يک جريان سريع شير را خواهد داشت. در حقيقت شير اغلب خيلي آزدانه تر سرازير مي شود و کودک مجبور نيست که ياد بگيرد چگونه خودش را براي دريافت غذا سازگار کند. دليل ديگر اين است که کودکاني که از پستان تغذيه مي کنند، بيش از نيازشان پستان را مي مکند و لذا تمايل کمتري به اينکه انگشتان را بمکند، دارند اما کودکاني که از شيشه تغذيه مي شوند مجبورند مکيدن سرشيشه را، به دليل ورود هوا، سريع تر قطع کنند، در حالي که در مورد پستان مادر، چنين نيست. البته از موارد فوق نبايد چنين برداشت شود که همه کودکاني که از شيشه، استفاده مي کنند به مشکلات دنداني فکي مبتلا مي شوند بلکه بايد به ياد داشت که تغذيه از پستان مادر، نسبت به شيشه شير، تکامل بهتري به فک و دندان ها مي دهد.

مادران چگونه بايد به کودک شير بدهند؟

- در جايي راحت بنشينيد، به طوري که کمر شما صاف باشد و به جايي تکيه داده باشيد.
- اگر لازم است زانوهايتان را خم کنيد ولي ترجيحا پاهايتان را دراز کنيد تا براي گرفتن نوزاد مجبور باشيد به ماهيچه هاي پا فشار آوريد.
- از بالشتک براي نگه داشتن نوزادتان استفاده کنيد تا فشار زيادي به دستتان نيايد اما وقتي به شيردهي عادت کرديد، مي توانيد آن را کنار بگذاريد.
- براي آنکه نوزاد درست شير بنوشد، بايد قسمت زيادي از پستان را درون دهان ببرد. لب پاييني و زبان بايد با پستان در تماس باشد و تمامي قسمت پاييني نوک رنگي پستان در دهان قرار داشته باشد.
- از آنجا که نوک پستان به اين ترتيب در ته دهان نوزاد قرار دارد، پس زبان تماسي با نوک آن نداشته و سبب آزار مادر نمي شود.
- به محض آنکه ديديد فک پايين نوزاد شما حرکات کوچکي دارد، به اين معني است که او گرسنه و آماده شير نوشيدن است.

چند تحقيق جالب

نکته جالبي که تا کنون بسياري از دندانپزشکان به آن توجه کرده اند، اين است که سر پستانک شيشه شير سفت تر از نوک پستان است. سختي آن در حين مک زدن سبب مي شود حالت فک از شکل صحيح U خارج شده و به V شباهت پيدا کند.
محققان موسسه Labbocet Hendershot در سال 1987 اين موضوع را در ميان 9698 کودک مورد بررسي قرار دادند. 32 درصد کودکاني که کمتر از سه ماه و 15/9 درصد کودکاني که کمتر از 12 ماه شير نوشيده بودند، مشکل فک V شکل داشتند. بررسي ها نشان داد اين ميزان در ميان کودکاني که از شيشه شير خورده اند 1/84 مرتبه بيشتر است. پيش از آن در سال 1973، تحقيقات آکادمي از ارتودنتيست هاي آمريکا اعلام کرده بود 89 درصد کودکان 12 تا 17 ساله آمريکا دچار مشکلات فرمي فک هستد که اکثر آنان يا با شيشه شير نوشيده اند يا مدت بسيار کمي شير مادر خورده اند يا بعد از آن عادت زيادي به مکيدن انگشت داشته اند.

بررسي جمجمه يک زن هندي مربوط به قرون وسطي

برايان پالمر، دندانپزشکي 27 ساله براي تحقيقات بيشتر در رابطه با هارموني صورت و ارتباط آن با نوشيدن شير از پستان مادر تصميم گرفت، جمجمه يک زن هندي مربوط به قرون وسطي را با جمجمه انسان هاي کنوني مقايسه کند. فک اين انسان قرون وسطي کاملا U شکل بود، جمجمه اي گرد و دندان هايي مرتب داشت اما جمجمه هاي کنوني فکي V شکل با دندان هايي نامرتب دارند. بررسي ها نشان داده است دليل نافرمي فک و جمجمه در عصر حاضر کاهش شيردهي از طريق پستان به نوزدان و رواج شيردهي از طريق شيشه است. متاسفانه شکل فک به صورت ارثي به نسل بعد منتقل مي شود.
منبع:هفته نامه سلامت - ش242
/س