دعاي چهار گروه مستجاب نمي شود

قال الصادق عليه السلام «أربعه لا يستجاب لهم دعاء: رجل جالس في بيته يقول: يا رب ارزقني فيقول له: ألم آمرک بالطلب؟ و رجل کانت له امرأه فدعا عليها فيقول: ألم أجعل أمرها بيدک؟ و رجل کان له مال فأفسده فيقول: يا رب ارزقني، فيقول له: ألم آمرک بالاقتصاد ألم آمرک بالاصلاح ثم قرأ: «و الذين اذا انفقوا لم يسرفوا و لم يقتروا وکان بين ذلک قواماً » و رجل کان له مال فأدانه بغير بينه فيقول: ألم آمرک بالشهاده».(1)
امام صادق عليه السلام فرمود: چهار دسته هستند که دعايشان مستجاب نمي شود:
1. مردي که در خانه بنشيند و بگويد، خدايا! به من روزي بده. خداوند به او مي گويد: مگر به تو دستور ندادم که دنبال آن برو و در طلبش باش؟
2. مردي که زني در خانه دارد [و از او به تنگ آمده است] و دعا کند که خدايا! مرا از شر اين زن آسوده کن! خداوند به او مي گويد: مگر طلاق او در اختيار تو نيست؟!
3. مردي که مالي دارد و آن را تباه سازد و بيهوده خرج کند، آنگاه بگويد: خدايا! به من روزي بده! خدا به او مي گويد: آيا من به تو دستور ندادم که در خرج کردن ميانه رو باش و مالت را تباه نکن؟
4. مردي که مالي دارد و بدون شاهد و سند آن را قرض دهد [و بدهکار، مالش را به او پس ندهد و آن مرد پيوسته به درگاه خدا دعا کند] خدا به او مي گويد: مگر من به تو دستور ندادم که بي شاهد و سند قرض نده؟ !
در روايت ديگري رسول خدا صلي الله عليه و آله در حديثي فرمود:
از جمله کساني که دعايش مستجاب نمي شود مردي است که زير ديوار شکسته برود و دعا کند که ديوار بر سرش فرود نيايد(2).
دعا بايد همراه با عمل باشد:
دعا جاي عمل را نمي گيرد و هر جايي که انسان مي تواند از راه عمل به هدف و منظور خود برسد بايد دست به عمل بزند و به دعا اکتفا نکند، بلي دعا مي تواند به عنوان مکمل و متمم عمل باشد که انسان عمل را انجام بدهد و از خدا خير و خوبي آن را بخواهد؛ مثل آنکه زارع، زمين را شخم بزند و بذر بپاشد و آبياري هم بکند، آنگاه براي خوبي محصول و سلامت آن از آفت و زيادي برکت و امثال آنچه که از قدرت او خارج است دعا کند و آنها را از خدا بخواهد. ملاي رومي درباره ي توکل، در مکالمه ي شير و نخجير چه زيبا گفته است:
به هر صورت، توکل، دعا، توسل و امثال اينها جاي عمل را نخواهد گرفت، بلکه انسان بايد کاري را که از دستش بر مي آيد انجام دهد و در آن مواردي که کار به دست او نيست دعا کند و خير را از خدا بخواهد و به او توکل نمايد. وقتي به زندگاني پيامبر اکرم و ائمه اطهار عليهم السلام مي نگريم مشاهده مي کنيم آنها تا جايي که کاري از دستشان ساخته بود تنها به دعا اتکا نمي کردند و هر جا که کار از دستشان خارج بود، دعا مي کردند.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله در جنگ بدر با سيصد و سيزده نفر که اکثر آنها مردمي فقير و بدون ابزار جنگي بودند به جنگ نهصد و پنجاه تن مرد ثروتمند و آماده و مسلح رفت. رسول خدا صلي الله عليه و آله در اين جنگ آنچه از نظر صف بندي و تاکتيکهاي جنگي آن روز جزء تدابير جنگي بود انجام داد و خود نيز لباس رزم پوشيد و همچون سرداري ورزيده به ميدان جنگ آمد؛ و پس از انجام همه ي کارها براي پيروزي به درگاه خدا دعا کرد و خدا هم بزرگ ترين فتح را نصيب او نمود. همچنين در ساير جنگها؛ نظير جنگ خندق و خيبر و غيره و ديگر رويدادهاي اسلام هر کاري را که در قدرت و اختيارشان بود. انجام مي دادند و سپس دعا مي کردند.

پي نوشت :

1- بحارالانوار، ج 93، ص 360.
2- خصال صدوق، ج 1، ص 199.

/س