اصول آموزش بهداشت دهان و دندان به بچه‌ها

اين مرواريدها مراقبت مي خواهد

فرزند چهار ساله‌اي دارم که هر شب موقع مسواک زدن با او جر و بحث دارم. من و پدرش هر دو روش‌هاي تنبيهي و تشويقي را امتحان کرده‌ايم که باز هم جواب نداده است. چه کار مي‌توانم بکنم که او به اين مساله عادت کند و بدون جنگ و دعوا دندان‌هايش را مسواک کند؟ اين پرسشي است که بسياري از والدين هنگام مراجعه به دندانپزشک از او مي‌پرسند...
آموزش مسواک زدن صحيح به کودک، وظيفه مهمي است که بر عهده والدين است. اگر اين وظيفه را جدي بگيريم و آن را به کودک خود بياموزيم، برايش عادتي خواهد شد که در تمام طول عمر آن را حفظ خواهد کرد و در نهايت به سلامت دهان و دندان وي منجر خواهد شد.

شروع از دوران نوزادي

نکته مهم آن است که مسواک زدن براي کودک را از همان نوزادي شروع کنيم. انجمن دندانپزشکان آمريکا پيشنهاد کرده که دهان نوزاد را از همان روزهاي اول بعد از تولد تميز کنيد. البته در اين زمان او هنوز دنداني ندارد و مسواکي هم لازم نيست اما مي‌توانيد بعد از هر وعده غذا يا شير مادر، با يک گاز يا دستمال مرطوب، لثه‌هاي او را تميز کنيد. اين کار سه فايده دارد: اول اينکه پلاکي را که روي لثه جمع شده برمي‌دارد. پلاک، ماده چسبناکي است که از باکتري‌ها، خرده‌هاي غذا و مخاط تشکيل شده است. برداشتن آن مانع از رشد باکتري‌هاي متعدد روي لثه کودک مي‌شود. دوم اينکه موجب مي‌شود کودک به داشتن يک دهان تميز و عاري از پلاک عادت کند و در نتيجه مرحله بعدي که مسواک زدن است، براي او ساده‌تر خواهد شد. سوم اينکه اين مساله موجب مي‌شود که کودک شما به اينکه کسي در دهانش دست ببرد، عادت کند. در اين صورت در آينده، مسواک زدن و يا معاينه دندانپزشک براي او آسان‌تر خواهد شد.
اولين دندان کودک در حدود شش ماهگي تا يک سالگي در مي‌آيد. در اين زمان مي‌توانيد از يک گوش پاک‌کن براي تميز کردن دندان وي استفاده کنيد به تدريج با زيادتر شدن تعداد دندان‌ها، مي‌توان از يک مسواک نرم کوچک کمک گرفت. با وجود اينکه شايد کودک شما اين امر را دوست نداشته باشد و با شما بجنگد اما مهم است که پلاک ميکروبي از روي دندان‌هايش پاک شود. در سنين کودکي پوسيدگي دندان‌ها سريع‌تر پيشرفت مي‌کند و با مسواک زدن مي‌توانيم عامل اصلي پوسيدگي را از بين ببريم. به مساله اين طور نگاه کنيد: پوسيدگي دندان يک بيماري است! نه فقط يک سوراخ در دندان. تا حدود سن 6 تا 7 سالگي، شما مسوول پاکيزه نگه‌داشتن دندان‌هاي کودک خود هستيد. تا قبل از شش سالگي، حتي اگر فکر مي‌کنيد کودک شما قادر به مسواک زدن دندان‌هايش است اما لازم است باز هم شما بر کار او نظارت داشته باشيد. کودک بايد بداند که دندان هم مانند بقيه قسمت‌هاي بدنش بايد تميز شود. به او بگوييد همان‌طور که تو دست‌هايت را مي‌شوري، بايد دندان‌هايت را هم تميز کني!

چه بايد کرد؟

راه اصلي براي علاقه‌مند کردن کودکان به مسواک زدن اين است که اين کار را براي آنها جالب نشان دهيم. از همين امروز شروع کنيد و به دنبال راه‌هاي جذاب براي تشويق او باشيد. بهتر است که کودک احساس کند مسواک زدن يک سرگرمي جالب است نه يک اجبار!
يک روش موثر اين است که به کودک اجازه دهيد که او دندان‌هاي شما را مسواک بزند. شما در طول اين مدت بايد بخنديد و نشان دهيد که او چه کار جالبي انجام مي‌دهد. سپس اجازه دهيد خود او دندان‌هايش را مسواک بزند و در نهايت خود شما دندان‌هاي او را تميز کنيد. کار ديگري که مي‌توان انجام داد، اين است که کودک را تشويق کنيد تا به طور مثال دندان‌هاي عروسک خود را مسواک بزند. اجازه بدهيد کودک مسواک و خمير دندان خود را انتخاب کند (البته بانظارت شما). اين کار او را به مسواک زدن علاقه‌مند مي‌کند.
هنگام مسواک زدن دندان‌هاي کودک، سعي کنيد اين کار را به آرامي و بدون عجله انجام دهيد تا لثه‌هاي او آزرده نشود و لطفا هرگز تهديد نکنيد که اگر مسواک نزني تو را پيش دندانپزشک مي‌برم! در بسياري از موارد، ريشه ترس کودکان در همين تهديدها نهفته است. مهم است که همه قسمت‌هاي دندان تميز شوند. به طور معمول حدود دو تا سه دقيقه زمان براي مسواک زدن توصيه مي‌شود که البته اغلب افراد، حتي بزرگسالان، کمتر از يک دقيقه را صرف انجام آن مي‌کنند. اينکه کودک را وادار کنيم دو سه دقيقه مسواک را در دهانش تحمل کند، کار سختي است. براي اين کار مي‌توانيد آهنگي را با هم گوش کنيد و يا آهنگي را که حدود دو دقيقه است، برايش بخوانيد تا سر او گرم شود.
هنگام مسواک زدن، بيشتر وقت را صرف دندان‌هاي عقب کنيد زيرا پوسيدگي در اين دندان‌ها بيشتر ايجاد مي‌شود. سپس نوبت به دندان‌هاي جلو مي‌رسد. هنگامي که کودکان خودشان مسواک مي‌زنند، اغلب فقط سطوح جونده را تميز مي‌کنند. بايد به آنها آموخت که سطوح داخلي و خارجي را هم مسواک کنند. به کودک بياموزيد که دهانش را با آب بشويد و سپس آن را تف کند.

خمير دندان، خوب يا بد؟

نکته مهم آن است که تا وقتي کودک ياد نگرفته آب دهانش را خالي کند، بايد از خمير دندان (آن‌هم به مقدار زياد) استفاده کرد. تا حدود دو سالگي مسواک خالي همراه با آب يا خمير دندان‌هاي فاقد فلورايد کافي است. زيرا قورت دادن خميردندان‌هاي حاوي فلورايد مي‌تواند موجب بروز مشکلاتي در کودک شود.
بعد از سن دو سالگي هم به اندازه يک نخود خمير دندان کافي است. زيرا مقادير بيشتر آن موجب ايجاد کف زياد در دهان مي‌شود و ممکن است آزاردهنده باشد. اندازه مسواک هم مهم است.
مسواک‌هاي کودکان بايد سرکوچکي داشته باشد که به آساني داخل دهان کودک جا شود. موهاي آن هم بايد نرم باشد. سطح زبان را هم تميز کنيد.
زبان مي‌تواند محل مناسبي براي رشد و تکثير انواع باکتري‌ها باشد که موجب ايجاد بوي بد دهان مي‌شود. نخ کشيدن ميان دندان‌هاي کودک هم مهم است. البته اغلب دندان‌هاي شيري، به‌خصوص دندان‌هاي جلو، از هم فاصله دارد و چندان لزومي به تميز کردن فاصله ميان آنها نيست. اما دندان‌هاي عقب به تدريج به هم نزديک مي‌شود و سپس به هم مي‌چسبد. در اين زمان بايد نخ کشيدن را شروع کرد.
نخ دندان‌هاي گوناگوني در بازار وجود دارد که بعضي از آنها مخصوص کودکان است. هنگام نخ کشيدن هم بايد مواظب باشيم که نخ را با فشار و محکم وارد فضاي ميان دندان‌ها نکنيم زيرا سبب ايجاد زخم در لثه مي‌شود.
در نهايت بايد گفت که کودک در همه زمينه‌ها از پدر و مادر تقليد مي‌کند. اگر شما مساله مسواک زدن و بهداشت دهان را جدي بگيريد، مطمئن باشيد کودک هم علاقه‌مند مي‌شود از شما پيروي کند.
منبع: http://salamat.com
/خ