اهداف ایالات متحده از لغو سپر دفاع موشکی

« باراک اوباما »، رییس جمهور ایالات متحده آمریکا ، در 17 سپتامبر برنامه استقرار و راه‌اندازی سیستم دفاع موشکی این کشور در اروپای مرکزی را تا سال 2015 به طور رسمی لغو کرد.
لغو برنامه سامانه دفاع موشکی نتیجه یک طرح بررسی ۶۰ روزه است که به دستور« باراک اوباما » آغاز شد و احتمالا با این تصمیم تنش میان دو کشور آمریکا و روسیه کاهش خواهد یافت.
این سپر دفاع موشکی آمریکا ، شامل 10 موشک رهگیر در لهستان و ایستگاه راداری در چک بود. اولین موشک رهگیر قرار بود تا سال 2011 کشیک نظامی خود را آغاز کند. بهره برداری کامل از سیستم نیز برای سال 2013 در نظر گرفته شده بود.
وزارت دفاع آمریکا پیشتر اعلام کرده بود که قصد دارد «سیستمی انعطاف‌پذیرتر» را جایگزین طرح سامانه دفاع موشکی آمریکا در اروپای مرکزی کند ، سیستمی که کمتر حساسیت برانگیز باشد .
«وال استریت جورنال» در گزارش خود ادعا کرد که تصمیم تازه واشینگتن مبتنی بر این امر است که «موشک‌های دوربرد ایران برخلاف محاسبات پیشین پیشرفت نکرده و در نتیجه خطر حمله به ایالات متحده و اروپا کاهش می‌یابد». همچنین نوشت، «انتظار می‌رود» که دولت آقای« اوباما» «در صورت پیشرفت ایران در زمینه موشک‌های دوربرد در آینده بار دیگر سامانه دفاع موشکی را راه‌اندازی کند». تا آن زمان، به گفته این روزنامه آمریکایی، « باراک اوباما» به سوی « توسعه دفاع موشکی منطقه‌ای و کمتر بحث‌انگیز برای اروپا» تغییر جهت خواهد داد. طبق برخی اخبار ، سیستم جایگزین احتمالا شامل سیستم های دفاع موشکی خواهد بود که روی ناوهای جنگی در « دریای مدیترانه» و« دریای سرخ» نصب خواهند شد.
خبرگزاری فرانسه هم به نقل از « جفری مورل» ، سخنگوی پنتاگون ، گفت که « طرح قبلی مبتنی بر این باور بود که ایران قصد دارد موشک‌های بالستیک بین‌قاره‌ای بسازد».
با این حال، به گفته آقای « مورل» ، اطلاعات جدید آمریکا حاکی از آن است که « آنها [ایران] بیشتر بر توسعه توانایی‌های خود در زمینه موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد متمرکز شده‌اند».
لازم به یادآوری است که ایالات متحده در زمان ریاست جمهوری « جرج دابلیوبوش» در ادعایی مبالغه آمیز مدعی شده بود که جمهوری اسلامی می‌تواند در عرض ۱۰ سال به موشک‌های دوربردی دست یابد که قادرند به اروپا و حتی آمریکا برسند.
در داخل آمریکا، لغو رسمی استقرار سپر دفاع موشکی از جانب « باراک اوباما» با واکنش منفی جمهوری خواهان در ایالات متحده مواجه شد ، جمهوری خواهان اعلام کردند که لغو استقرار سپر دفاع موشکی موجب تضعیف توان دفاعی ایالات متحده میشود مثلا سناتور« جان مک کین» تصمیم پرزیدنت« اوباما» را ، در زمانی که کشورهای اروپای شرقی روز بروز بیشتر نگران آنچه او آنرا « ماجراجویی جدید روسیه» نامید ، گامی به عقب توصیف کرد؛ اما در اروپا و ناتو این تصمیم دولت ایالات متحده واکنشهای مثبتی را بهمراه داشت .

مقامات سیاسی کرملین ، « دمیتری مدودف» رییس جمهوری و« ولادیمیر پوتین» نخست وزیر ، تصمیم پرزیدنت« اوباما »را ستودند و مسکو ضمن « شجاعانه» و « درست» خواندن این تصمیم واشنگتن، متقابلا اعلام کرد که از استقرار گروه موشک های « اسکندر» در منطقه کالنینگراد، غربی ترین منطقه روسیه در مرز با لهستان ، صرفنظر میکند. (علاوه بر این ،«دمیتری مدودف» به تازگی و پس از اجلاسِ 26 سپتامبرِ جی ۲۰ در شهر پیتسبورگ آمریکا گفت که بدنبال لغو تصمیم آمریکا مبنی بر نصب سامانه پدافند موشکی در اروپای مرکزی، روسیه دیگر ضرورتی برای استقرار موشک‌های اسکندر در نزدیکی مرز لهستان احساس نمی‌کند.)
ایالات متحده آمریکا همواره نارضایتی خود را از ناکافی بودن میزان همراهی روسیه با آمریکا ، انگلیس و فرانسه در شورای امنیت برای اتخاذ تصمیمات هماهنگ علیه ایران بیان کرده بود. آمریکا همچنین از روسیه درخواست کرده بود تا از تحویل تسلیحات پیشرفته نظامی به ایران (از جمله سیستم دفاع موشکی موسوم به S -300 که قرارداد فروش آن بنا به اعلام غیررسمی منابع روسی در سال2007 به امضا رسیده است) خودداری کند. همچنین تأخیر در راه‌اندازی رآکتور هزار مگاواتی بوشهر که توسط روسیه در دست احداث است و قرار است تا قبل از پایان سال 2009 مورد بهره‌برداری قرار گیرد، خواسته دیگری بود که آمریکا احتمالاً موضوع آن را با روسیه مطرح ساخته بود.
روابط آمریکا و روسیه در زمان حکومت « جرج دابلیو بوش» به دلیل مسائلی چون جنگ روسیه و گرجستان در سال 2008 ، پیشروی ناتو به شرق مثل پیشنهاد عضویت جمهوری‌های سابق شوروی همچون گرجستان و اوکرایین در سازمان ناتو و همچنین سیستم سپر دفاع موشکی آمریکا در نزدیکی مرزهای روسیه به سردی و حتی تا حدی تنش گرایید.
در گذشته ، روسیه بارها مخالفت قطعی اش را با استقرار این سپر دفاع موشکی آمریکا در نزدیکی مرزهای خود ابراز کرده بود و آن را بخشی از برنامه گسترش ناتو در مرزهای روسیه، تهدیدی برای امنیت ملی اش و ابزاری برای کنترل بر توان استراتژیک خود دانسته بود . همچنین « دمیتری مدودف» رئیس جمهور فدراسیون روسیه اعلام کرده بود که در پاسخ به استقرار سپردفاع موشکی، مجموعه های موشکی عملیاتی- تاکتیکی « اسکندر» را در استان کالنینگراد، غربی ترین استان روسیه در همسایگی لهستان، مستقر می کند و از آنجا به جنگ الکترونی با سیستم های آمریکایی خواهد پرداخت.
تصمیم آمریکا به اعلام تعلیق اجرای طرح استقرار سیستم رادار و دفاع موشکی، ممکن است نارضایتی‌هایی را بویژه در میان دولتمردان چک و لهستان (کشورهایی که محل نصب سیستم‌ها بوده) ، موجب شود. برخی بر این باورند که اعلامِ ترکِ اجرایِ طرح یاد شده حتی ممکن است تردیدهایی را در کشورهای اروپای شرقی در قبال ایستادگی آمریکا در کنار آنها نیز ایجاد کند.
ولی احتمالا دولت « باراک اوباما» اولویتهای مهم دیگری را درسیاست خارجی ایالات متحده پیگیری میکند. اولویتهایی که در راستای رویکرد عادی‌سازی مناسبات آمریکا با روسیه قرار میگیرد و حتی برای آمریکا مهمتر از اتحاد با اروپای شرقی است. اولویتهای مهمی چون جلب همکاری نزدیک روسیه در چالشهای بین المللی و منطقه ای مثل کنترل تکثیر سلاحهای هسته ای و کاهش زرادخانه‌های اتمی به منظور دست یابی به خلع سلاح هسته‌ای ، تروریسم ، موضوع کره شمالی ، کوبا،... و حتی مقابله با ایران هسته ای ممکن است درصدر اولویت‌های مناسبات خارجی آمریکا قرار گرفته باشند.
علیرغم اینکه دولت آمریکا دلیل اتخاذ تصمیم برای تعلیق استقرار سیستم رادار و دفاع موشکی در اروپا، را کاهش تهدید موشکی ایران برای اروپا و ایالات متحده بیان کرده است اما در واقع ، این تصمیم در راستای همان رویکرد کاهش تنش با روسیه و احتمالا ، جلب همکاری نزدیک روسیه برای فشار به ایران در موضوع هسته ای(بطور مثال دستیابی به هماهنگی کامل در شورای امنیت در پرونده هسته ای ایران و بویژه همراهی روسیه در نشستِ ژنوِ گروه 5+1یا 3+3 در اول اکتبر ) قابل تحلیل است.
همچنین، اگر سناریوی« بده بستان بین آمریکا و روسیه در موضوع هسته ای ایران» را درست بدانیم آنگاه اعلام انصراف متقابل روسیه از استقرار گروه تقویت شده موشک های « اسکندر» در منطقه کالنینگراد، احتمالا « حالت پرستیژی» و به قصدِ کسبِ منزلت بین المللی بوده است زیرا از ابتدا هم کاملا مشخص نبود این موشکها توانایی مقابله با سیستم دفاع موشکی آمریکایی را خواهند داشت یا خیر؟!
در منطقه خاورمیانه ، روزنامه اسرائیلی « معاریو» در 17 سپتامبر نوشت تصمیم اوباما به لغو طرح سپر دفاع موشکی در جمهوری‌های چک و لهستان موجب می‌شود که « سیستم‌های دفاع موشکی پیشرفته آمریکا بر عرشه ناوهای جنگی آمریکا که در منطقه درحرکت باشند، مستقر شوند».
روزنامه « جروزالم پست» هم در همین روز نوشت، ژنرال پروفسور ایتسحاک بن ییسرائیل رئیس سازمان فضایی اسرائیل معتقد است که این تصمیم آمریکا به نفع اسرائیل است.
روزنامه « معاریو» نیز به نقل از مقامات بلند پایه وزارت دفاع اسرائیل نوشت: « حضور ناوهای آمریکائی مجهز به سیستم‌های دفاع موشکی پیشرفته در آب‌های منطقه، یک دیواره حائل امنیتی قوی‌تری برای اسرائیل به وجود می‌آورد». این مقامات به « معاریو» گفته‌اند که «طرح‌های جایگزین آمریکا، جهشی بلند در دفاع از حریم اسرائیل خواهد بود».
ولی استقبال مقامات تل آویو بدلیل لغو شدن طرح سپر موشکی در اروپای مرکزی و چرخش واشنگتن از اروپای مرکزی بسمت طرحهای جایگزین(طرح جایگزین ایالات متحده در دریای مدیترانه و دریای سرخ) این دیدگاه را نیز ممکن است تقویت کند که آمریکا استراتژی تقابل با روسیه و ایران درسپر دفاع موشکی در اروپای مرکزی(مقامات آمریکا ادعا داشتند که این طرح در تقابل با ایران است اما مسکو ادعا داشت که تهدیدی برای روسیه است ولی به باور نگارنده احتمالا این طرح علیه هر دو کشور بود) را به سمت استراتژی تقابل با ایران و دفاع همه جانبه از متحد سنتی اش در منطقه خاورمیانه یعنی اسرائیل تغییر جهت داده باشد. دفاعی که موجب تقویت نقش اسرائیل در منطقه خواهد شد.
در این تصمیم( انتقال سپر دفاع موشکی از اروپا به خاورمیانه) ، آمریکا علاوه بر کاهش تنش با روسیه ، همکاری مسکو با واشنگتن در مسایل بین المللی ، از جمله موضوع ایران ، را احتمالا تا حدی کسب میکند. ضمن اینکه موقعیت متحد سنتی اش در خاورمیانه(اسرائیل)، را تقویت میکند و از این راه توازن قوای استراتژیک در منطقه را به سود این کشور تغییر میدهد.
منبع: اندیشکده روابط بین الملل