علت درد مچ دست و راه‌های جلوگیری و درمان آن

دست و مچ دست شما چگونه عمل می‌کنند؟

مچ دست و دست، ساختارهای پیچیده‌ای هستند که از استخوان‌های بیشمار، مفاصل بین این استخوان‌ها، رباط‌هایی که آنها را ثابت نگه می‌دارند و ماهیچه‌هایی که قدرت و حرکت شما را فراهم می‌کنند، تشکیل شده است. شما در طول یک روز، در حین فعالیت‌هایی مانند آماده شدن صبحگاهی، خوردن غذا، تایپ کردن و نوشتن از دست، انگشتان و مچ دست خود استفاده بسیاری می‌کنید. ماهیچه‌هایی که انگشتان شما را حرکت می‌دهند در دست قرار دارند و به سوی مچ دست کشیده شده‌اند که شبکه‌های بسیار پیچیده‌ای را ایجاد می‌کند. مشکلات دست و مچ آن می‌تواند ناشی از استفاده بیش از حد، آسیب دیدگی یا تغییراتی که به طور طبیعی در بدن شما ایجاد می‌شود، باشد.



این ساختار پیچیده را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد:
انگشتان، دست و مچ دست. هر انگشت، از سه استخوان تشکیل شده است؛ به جز انگشت شست که دو استخوان دارد. پنج استخوان متاکارپال، دست را تشکیل می‌دهند. مچ دست از هشت استخوان کوچک تشکیل شده است که در مجموع استخوان‌های کارپال نامیده می‌شوند. استخوان‌های ساعد، یعنی استخوان زند زبرین و زند زیرین، به کارپال متصل می‌شوند و آنچه که ما آن را مفصل مچ دست می‌دانیم را تشکیل می‌دهند.

مچ دست دارای رباط‌های مختلفی است که هر یک از استخوان‌های کارپال را به سایر استخوانهای ساعد و انگشتان متصل می‌کنند. استخوان‌ها با رباط به یکدیگر متصل می‌شوند که به فراهم شدن ثبات کمک می‌کنند. رباط‌های بسیاری وجود دارند که هر یک از استخوان‌ها را به مچ و دست، متصل می‌کنند. هرگونه آسیب به هر یک از این رباط‌ها می‌تواند منجر به درد و بی‌ثباتی در دست یا مچ دست شود.

در درون دست، عضلات بسیاری وجود دارد که به حرکت هر یک از انگشتان دست کمک می‌کنند. برخی از این عضلات دارای تاندون‌هایی هستند که از مچ دست تا استخوانی به نام تونل کارپال کشیده شده‌اند و تونل کارپال با بافت نرمی که می‌تواند التهاب را در این تاندون‌ها به دام بیاندازد، پوشانده شده است. التهاب در این ناحیه می‌تواند منجر به درد، ضعف و حتی بی‌حسی در دست و انگشتان دست شود.

درد مچ دست باعث بروز یک یا چند مورد از علائم ریز می‌شود، چنانکه این عارضه می‌تواند غضروف، تاندون‌ها، عضلات و استخوان‌های موجود در ناحیه مچ دست را درگیر کند.

درد مچ دست اغلب به علت کشیدگی یا شکستگی در اثر جراحات ناگهانی به وجود می‌آید. اما درد مچ دست می‌تواند بر اثر ترومای تجمعی مانند صدمه ناشی از حرکات تکراری، آرتروز و سندرم تونل کارپال به وجود بیاید. به دلیل اینکه عوامل زیادی می‌تواند موجب بروز درد مچ دست شوند، تشخیص علت دقیق آن معمولا دشوار است. با این حال، واضح است که تشخیص دقیق برای درمان و بهبودی مناسب ضروری است.  

علائم درد مچ دست

• درد استخوان مچ دست
• احساس ضعف در عضلات
• التهاب همراه با قرمزی
• احساس داغی در منطقه ملتهب
• کاهش توانایی حرکت دادن مچ دست
• دردهایی که به انگشتان، شانه یا بازو کشیده می‌شوند
• تغییر شکل مچ دست که به وضوح قابل رؤیت است
• بی‌حسی یا مورمور شدن مچ
• تغییر رنگ ناحیه متورم مچ
• ایجاد یک حس غیرمعمول در دست
• تب بالا (بیش از ۵/۴۰ درجه) به همراه درد مچ

درد مچ دست بسته به علل آن متفاوت است. به عنوان مثال، درد آرتروز اغلب شبیه دندان‌درد خفیف است، اما سندرم تونل کارپال معمولا باعث گزگز و سوزن سوزن شدن به خصوص در هنگام شب می‌شود. محل دقیق درد مچ دست هم می‌تواند سرنخ خوبی برای تشخیص علت آن باشد. 
 

زمان مراجعه به پزشک برای درمان درد مچ دست

تمامی دردهای مچ دست نیاز به مراجعه به پزشک ندارند. رگ به رگ شدن و کشیدگی‌های جزئی معمولا با یخ گذاشتن، استراحت و مصرف مسکن‌های بدون نسخه تسکین پیدا می‌کنند. اما اگر درد و ورم بیش از چند روز به طول انجامید یا اینکه وضع آن بدتر شد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. تاخیر در تشخیص و درمان می‌تواند منجر به کندی روند بهبودی، کاهش دامنه حرکتی و ناتوانی طولانی‌مدت شود. 
 

دلایل درد مچ دست

آسیب به هر یک از قسمت‌های مچ دست می‌تواند موجب درد شده و روی قابلیت فرد برای استفاده از مچ و دست اثر زیادی بگذارد.
 

آسیب‌دیدگی‌ها

جراحات ناگهانی: آسیب‌دیدگی مچ دست اغلب زمانی رخ می‌دهد که با دست به زمین بیفتید. این صدمات می‌تواند موجب رگ به رگ شدن، کشیدگی و حتی شکستگی شود. «شکستگی استخوان ناوی»یا «اسکافویید»، شکستگی است که در استخوان ناوی (در مچ دست به سمت انگشت شست) به وجود می‌آید. این نوع شکستگی ممکن است بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی در تصاویر رادیولوژی نشان داده نشود. 

صدمه ناشی از حرکات تکراری: هر فعالیتی که در آن نیاز به انجام حرکات تکراری مچ دست باشد، از ضربه زدن به توپ تنیس تا کشیدن آرشه ویولون‌سل و رانندگی، می‌تواند موجب التهاب بافت‌های اطراف مفاصل شده یا باعث شکستگی‌های تجمعی شود. به خصوص که این حرکات را بدون وقفه و ساعت‌های متمادی انجام دهید. «سندروم دکوران»، یک صدمه ناشی از حرکات تکراری است که موجب درد در قسمت تحتانی انگشت شست می‌شود. 
 

التهاب مفصل 

آرتروز: این نوع التهاب مفاصل زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف‌هایی که در انتهایی استخوان‌ها موجب تسهیل مفاصل شده به مرور تخریب شوند. آرتروز در مچ دست غیرمعمول است و معمولا فقط در افرادی به وجود می‌آید که قبلا سابقه‌ی آسیب‌دیدگی مچ دست را داشته‌اند. 

روماتیسم مفصلی: اختلال خود ایمنی است که در آن دستگاه ایمنی بدن به بافت‌های خودی حمله‌ور می‌شود. روماتیسم مفصلی معمولا مچ دست را درگیر می‌کند. اگر یک مچ دست آسیب ببیند، آسیب‌دیدگی به مچ دست دیگر نیز سرایت پیدا می‌کند. 
 

سایر بیماری‌ها

سندرم تونل کارپال: سندرم تونل کارپال زمانی بروز پیدا می‌کند که فضا برای یکی از اعصاب اصلی دست به نام «عصب میانی» یا «عصب مدین» در دالان مچ دست یا تونل کارپال فشرده یا تنگ شود.



کیست گانگلیون: در این بیماری که به آن «کیست مچ دست» نیز گفته می‌شود، کیست‌های بافت نرمی اغلب در قسمتی از مچ دست در مقابل کف دست و ناحیه‌ی مفاصل کف دست به وجود می‌آید. کیست‌های گانگلیون درد داشته باشند و این درد نیز ممکن است با فعالیت بدتر شده یا بهبود پیدا کند. 

بیماری کین‌باخ: این بیماری معمولا در جوانان بروز پیدا کرده و در آن یکی از استخوان‌های کوچک مچ دست به تدریج تخریب می‌شود. بیماری کین‌باخ در واقاع زمانی بروز پیدا می‌کند که خون‌رسانی به این استخوان مختل شود. 

بیماری دِکوروان : این بیماری باعث می‌شود تا تاندون‌ها و مچ دست در ناحیه‌ی پوشش اطراف شست ملتهب و متورم بشود. علت دقیق دکوروان مشخص نیست، اما در بیشتر موارد به‌خاطر کار کردن زیاد با دست یا صدمه و ضربه دیدن ایجاد می‌شود. از علائم آن می‌توان به صدای مفاصل در قسمت داخل مچ اشاره کرد. تورم و ضعف در مچ، ساعد و شست نیز از سایر نشانه‌ها است.

 سندروم آسیب فشار تکراری : همان‌طور که از نام این سندروم مشخص است، علت ابتلا به آن انجام مداوم کارهای دستی مانند تایپ کردن و بافتن و… است. کار کشیدن زیاد از مچ دست باعث تورم و فشار آمدن به اعصاب اطراف آن می‌شود. این سندروم مفاصل مختلفی ازجمله مچ دست را در بدن درگیر می‌کند.

 آسیب شدید فیبروکارتیلاژ مثلثی: غضروف رشته‌ای (فیبروکارتیلاژ) در قسمت صورتی مچ دست قرار دارد و مانند لایه‌ یا پوششی حمایتی برای استخوان‌های کوچک عمل می‌کند. ممکن است غضروف در طول زمان ازبین برود یا بر اثر صدمه پاره بشود.

تاندونیت مچ دست: تاندونیت نیز ازجمله انواع درد مچ دست است که به‌خاطر پارگی‌های جزئی، آزردگی و التهاب مچ ایجاد می‌شود. این وضعیت هم معمولا به‌خاطر کار کشیدن زیاد از مچ دست رخ می‌دهد.

آماس مچ دست: بورس یا کیسه‌ی سینوویال، کیسه‌ای حاوی مایع سینوویال است که بین دو بافت قرار می‌گیرد و حرکت آنها را نسبت به هم ساده می‌کند. وقتی این کیسه‌ها ملتهب می‌شوند، تورم رخ می‌دهد. این مشکل در نقاط مختلف بدن مثل مچ دست رخ می‌دهد. از علائم آن می‌توان به ناراحتی در مچ دست، قرمز شدن این ناحیه و تورم اشاره کرد.

عوامل خطر برای بروز درد مچ دست

درد مچ دست می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد، چه افرادی که تحرک کمی دارند، چه کسانی که فعالیت بالایی دارند یا کسانی که در جایی بین این دو گروه قرار می‌گیرند. اما ممکن است که خطر ابتلای فرد با این عوامل افزایش پیدا کند که عبارتند از:  

برخی ورزش‌ها: آسیب‌دیدگی مچ دست در بسیاری از ورزش‌ها شایع است، چه ورزش‌هایی که در آن خطر بروز صدمات مختلف بالاست و چه ورزش‌هایی که در آن باید حرکات تکراری را انجام داد. برخی از ورزش‌های آسیب‌زا برای مچ دست عبارتند از راگبی، بولینگ، گلف، ژیمناستیک، اسنوبُردسواری و تنیس.

کارهای تکراری: تقریبا هر فعالیتی که دست‌ها و مچ‌های شما را درگیر کند، همچون بافتن یا چیدن مو اگر نیروی و به حد کافی انجام گیرد، می‌تواند منجر به صدمه و درد مچ دست شود. 

برخی شرایط یا بیماری‌های خاص: بارداری، دیابت، چاقی، روماتیسم مفصلی و نقرس ممکن است خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال را افزایش دهد.
 

پیشگیری از درد مچ دست

پیشگیری از حوادث غیرمترقبه‌ای که اغلب موجب صدمه‌دیدگی مچ دست می‌شوند، تقریبا ناممکن است، اما این توصیه‌ها ممکن است بتوانند تا حدی مفید باشند:

تقویت استخوان‌ها: مصرف مقادیر کافی کلسیم، روزانه ۱۰۰۰ میلی‌گرم برای بیشتر بزرگسالان و روزانه حداقل ۱۲۰۰ میلی‌گرم برای زنان بالای ۵۰ سال می‌تواند از شکستگی استخوان پیشگیری کند. 

پیشگیری از افتادن: زمین خوردن با دست باز و کشیده دلیل اصلی بیشتر صدمات مچ دست است. برای اینکه خطر زمین خوردن را کاهش دهید، بهتر از کفش‌های مناسب استفاده کرده و وسایل خطرناک منزل را جمع‌آوری کنید. همچنین نور کافی را برای فضای داخلی منزل خود فراهم کنید. در صورت لزوم، دستگیره‌های محافظ را در دستشویی و حمام تعبیه کنید و در راه پله هم نرده‌ نصب کنید.  

از لوازم پوششی و محافظتی ورزشی استفاده کنید: برای فعالیت‌های پرخطر مانند راگبی، اسنوبرد و اسکیت‌سواری از محافظ مچ دست استفاده کنید.

به ارگونومی توجه کنید: اگر به مدت‌ طولانی با صفحه کلید کار می‌کنید، مرتب به مچ دست خود استراحت دهید. هنگام تایپ، مچ دست خود را در وضعیت خنثی (نه خیلی بالا یا جلو) و حالت استراحت نگه دارید. صفحه کلید ارگونومیک و محافظ مچ یا کف دست نیز می‌تواند به شما کمک کند.
 

تشخیص علت درد مچ دست

در طول معاینه پزشک ممکن است:

* مچ دست مصدوم را به لحاظ حساسیت، ورم یا تغییر شکل بررسی کند.
* از مصدوم می‌خواهد مچ دست خود را حرکت داده تا دامنه حرکتی او را ارزیابی کند. 
* نیروی گرفتن و قدرت ساعد را نیز بررسی می‌کند. 
* در برخی موارد، پزشک ممکن است انواع تصویربرداری‌های پزشکی، آرتروسکوپی یا تست نوار عصب و عضله را نیز برای مصدوم تجویز کند. 
 

تصویربرداری‌های پزشکی

تصویربرداری با اشعه ایکس: این نوع تصویربرداری پزشکی معمولا برای تشخیص علت درد مچ دست مورد استفاده قرار می‌گیرد و از طریق آن شکستگی استخوان یا علائم آن تشخیص داده می‌شود.

سی‌تی اسکن: این نوع تصویربرداری می‌تواند تصویری با جزئیات و کیفیت بالا از استخوان‌های مچ دست فراهم کند و ممکن است شکستگی‌هایی را نشان دهد که با اشعه ایکس قابل تشخیص نیستند.

ام‌آرآی: در این نوع تصویربرداری از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویری دقیق از استخوان‌ها و بافت‌های نرم بدن استفاده می‌شود. همچنین برای تصویربرداری از مچ دست نیازی به اتاق ام‌آرآی نیست، بلکه دست مصدوم درون یک دستگاه مخصوص قرار داده می‌شود. 

سونوگرافی: آزمایش بی‌خطر و ساده‌ای است که برای ایجاد تصاویری از تاندون، رباط و کیست مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 

آرتروسکوپی

چنانچه پزشک نتواند از هیچ‌کدام از روش‌های بالا نتیجه‌ لازم را به دست بیاورد، ممکن است آرتروسکوپی را انجام دهد. در این روش، دستگاهی به اندازه مداد به نام «آرتروسکوپ» از طریق یک برش کوچک وارد مچ دست می‌شود. آرتروسکوپ مجهز به یک دوربین و منبع نور است و تصاویری را ثبت می‌کند که پزشک می‌تواند از طریق مانیتور ملاحظه کند و تشخیص را بر اساس آن انجام دهد. آرتروسکوپی معیار بسیار خوبی برای ارزیابی درد طولانی‌مدت یا تجمعی در مچ دست به شمار می‌رود. در برخی موارد، پزشک ممکن است صدمات مچ دست را از طریق آرتروسکوپ ترمیم کند.
 

تست نوار عصب  و عضله

پزشک ممکن است در صورتی که مشکوک به سندرم تونل کارپال باشد، از تست نوار عصب و عضله استفاده کند.  در این تست سیگنال‌های الکتریکی تولید شده حین انقباضات عضلانی مورد بررسی قرار می‌گیرند. در تست نوار عصب و عضله الکترودهای سوزنی بسیار نازکی از طریق پوست وارد عضله شده و فعالیت الکتریکی آن را هنگام استراحت و انقباض به ثبت می‌رساند. «بررسی هدایت عصبی (NCS» که از راه تحریک سطحی روی عصب مورد نظر انجام می‌گیرد نیز گاهی در صورتی که تکانه‌های الکتریکی در ناحیه تونل کارپال تشخیص داده شوند، به همراه تست نوار عصب و عضله انجام می‌گیرد.
 

درمان درد مچ دست

روش‌های درمان درد مچ دست بسته به نوع، ناحیه و شدت آسیب‌دیدگی و همچنین سن و وضعیت سلامتی فرد، بسیار متنوع هستند.  

بهترین روش های درمان درد مچ دست ممکن است شامل موارد زیر باشند :
* استفاده از ارتز مچ و یا اسپلینت به منظور کاهش تورم و درد در مچ دست.
* کمپرس های سرد و گرم.
* استفاده ی خوراکی یا تزریقی از دارو های ضد التهاب.
* در موارد شدید، جراحی.



اگر شما دچار یک آسیب به مچ شده اید، می توانید به کمک موارد زیر به بهبودی خود کمک کنید :
* استراحت دادن مچ و بالا نگه داشتن آن.
* قرار دادن بسته های یخ روی منطقه ی آسیب دیده به منظور کاهش درد و التهاب.
* مصرف مسکن های معمولی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن.
* استفاده از یک اسپلینت مچ.

درمان‌های دارویی درد مچ دست

مسکن‌های بدون نسخه، مانند ایبوپروفن و استامینوفن، ممکن است به کاهش درد مچ دست کمک کنند. مسکن‌های قوی‌تر نیز باید با تجویز پزشک مصرف شوند. 
 

فیزیوتراپی برای درمان درد مچ دست

فیزیوتراپ می‌تواند حرکات اصلاحی و تمرین درمانی‌های خاصی را برای آسیب‌دیدگی مچ دست و مشکلات تاندون به کار ببرد. در صورتی که فرد نیاز به عمل جراحی داشته باشد، فیزیوتراپ می‌تواند در دوره‌ توان‌بخشی بعد از جراحی به بیمار کمک کند. همچنین ممکن است که یک ارزیابی ارگونومیکی محیط کار به فرد کمک کند، تغییرات مثبتی را در محل کار خود اعمال کند تا از آسیب‌های بعدی پیشگیری کند. 



در صورتی که استخوانی در مچ دست شکسته شده باشد، باید قطعات شکسته استخوان باهم تراز باشند تا به طرز صحیحی جوش بخورند. گچ یا آتل می‌تواند با ثابت نگه داشتن استخوان در دوران بهبودی به این امر کمک کند. اگر مچ دست فرد دچار کشیدگی یا رگ به رگ شده باشد، ممکن است برای محافظت از تاندون یا رباط آسیب‌دیده نیاز به بستن آتل داشته باشد. آتل به‌خصوص در صدمات ناشی از حرکات تکراری مفید هستند.  
 

عمل جراحی برای درمان درد مچ دست

در برخی موارد ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد، این موارد عبارتند از: 

شکستگی استخوان: در برخی موارد، برای ایجاد ثبات در شکستگی استخوان، نیاز به عمل جراحی است. ممکن است جراح ارتوپد برای اتصال قطعات شکسته استخوان از ایمپلنت فلزی استفاده کند. 

سندرم تونل کارپال: اگر علائم شدید باشد، ممکن است لازم باشد رباطی که سقف تونل را تشکیل می‌دهد، برش داده شود تا فشار از روی عصب میانی برداشته شود.

ترمیم تاندون یا رباط: برای ترمیم تاندون یا رباط‌هایی که دچار پارگی شده‌اند، گاهی اوقات جراحی لازم است.
 

سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای درمان درد مچ دست

برای درمان درد مچ دست همیشه لازم نیست به پزشک مراجعه کنید. می‌توانید برای آسیب‌های جزئی مچ دست روی آن یخ بگذارید یا اینکه مچ دست را با نوار پلاستیک باند پیچی کنید.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت دکترمرادی
سایت پروفسورفروغ