درد پهلو در قسمت کناری میان تنه، درست زیر دنده‌‌ها احساس می‌شود. گاهی این درد به سمت قسمت پایینی کمر هم کشیده می‌شود. اندام‌ها و عضلات در پهلوی چپ و راست و یا اطراف آن وجود دارند و همین موضوع درد پهلو را به عارضه‌ای رایج تبدیل کرده است.

برخی از علت‌های این درد مانند عفونت کلیوی و عفونت لوزالمعده بسیار جدی هستند. باقی دلایل این عارضه مانند اسپاسم و گرفتگی عضلات با وجود دردناک بودن، عموماً بی‌خطر هستند. در این مقاله علت‌های بروز درد پهلو و راه‌های درمان آن را با هم بررسی می‌کنیم.
 

چگونه درد کمر را از درد کلیه تشخیص دهیم؟

تشخیص درد کلیه از درد کمر دشوار است. درد کلیه معمولاً عمیق‌تر است و در زیر دنده‌ها احساس می‌شود در حالی که درد عضلات کمر در اثر آسیب‌دیدگی در قسمت پایین کمر احساس می‌شود. درد کلیه می‌تواند در سمت چپ یا سمت راست و یا هر دو طرف پشت احساس شود.

اگر شما دچار درد پهلو هستید و همراه با آن تب، لرز، خون در ادرار و تکرر ادرار یا احساس فوریت در ادرار دارید، احتمال این که مشکل کلیوی مانند سنگ کلیه یا عفونت عامل درد باشد، بیشتر است.
 

علل درد پهلو:

* حاملگی
* بیماری‌های زنان مانند کیست تخمدان
* زونا (درد با ایجاد جوش یا تبخال در یک سمت)
* عفونت های معده و روده
* مشکلات کمری نظیر بیرون زدگی دیسک
* شکستگی ستون مهره
* سنگ کلیه، عفونت یا آبسه کلیه
* بیماری های کیسه صفرا
* بیماری های کبدی
* اسپاسم عضلانی (گرفتگی عضلات)

علایم درد کلیه چیست ؟

* سوزش ادرار و دفع ادرار دردناک
* تب و لرز
* تهوع
* وجود خون (RBC)یا پروتئین (Pr) در ادرار
* تکرر ادرار به خصوص در هنگام شب
* بالا رفتن فشار خون
* آزمایش‌هایی که نشان‌دهنده تغییر غیرعادی کراتینین (cr) یا نیتروژن اوره خون (BUN)باشد
* تورم دست‌ها و پاها و پف‌آلود شدن اطراف چشم‌ها
 

علت درد کلیه چیست ؟

* عفونت سیستم ادراری
* عفونت کلیه (پیلونفریت)
* سنگ کلیه و سنگ حالب
* گلومرولونفریت  (دفع خون و پروتیین در ادرار)
* سرطان کلیه (RCC)
* فشار روی کلیه بعلت تومور بزرگ یا کیست کلیه بزرگ
* ناهنجاری مادرزادی کلیه مثل تنگی محل اتصال حالب به لگنچه (UPJO)
* ضربه به پهلو و کلیه در اثر تصادف
* کلیه کیست دار
* ایجاد لخته در ورید اصلی کلیه (ترومبوز)
* دوران بارداری
* مراحل آخر بیماری کلیوی

مشکلات عضلانی 

عضلات کمر و حتی سینه ممکن است باعث درد پهلو شوند.
* آسیب عضلانی مانند پیچ‌خوردگی و کشیدگی 
* استفاده زیاد از عضلات
* منقبض ماندن عضلات یا تنشن عضلانی
* کم بودن فعالیت بدنی
* باقی ماندن در شرایط غیر معمول و موقعیت‌های استرس‌زا برای مدت طولانی 

درد پهلوی معمولی در یک طرف ماهیچه‌ی آسیب دیده ایجاد می‌شود. افرادی که به دلیل نداشتن فعالیت بدنی کافی دچار درد عضلانی هستند، ممکن است در هر دو سمت بدن و یا در هنگام حرکت به سمت جلو و عقب در پهلو احساس درد داشته باشند.

آسیب‌های ماهیچه‌‌ای یکی از اولین و اصلی‌ترین دلایل درد پهلو هستند. دردهای عضلانی ممکن است بسیار شدید باشند، اما شدت درد لزوماً نشان‌دهنده‌ی شدید بودن آسیب عضله نیست.
 

عفونت مجاری ادراری

عفونت مجاری ادراری زمانی ایجاد می‌شود باکتری ها در مجاری ادراری رشد کرده و  باعث عفونت مثانه، مجرای ادرار و یا کلیه‌ها شود. بیش‌تر عفونت‌ها در قسمت پایینی مجرای ادراری باقی مانده و بیش‌تر در زنان شایع هستند.

اگر این عفونت درمان نشود، امکان گسترش آن و درگیر کردن کلیه‌ها وجود دارد. در این حالت عفونت حاد و شدید کلیوی رخ خواهد داد.

علاوه بر درد پهلو سایر علائم عفونت مجاری ادراری عبارتند از:
* دفع ادرار به همراه درد
* تکرر ادرار
* خون در ادرار

درد ناشی از عفونت مجاری ادراری ممکن است یکی از پهلوها و یا هر دوی آن‌ها را درگیر کند.
 

مشکلات کلیوی

کلیه به عنوان تصفیه خانه بدن عمل می‌کند. کلیه‌ها در قسمت میانی کمر و درست زیر دنده‌ها قرار دارند. بسیاری درد ناشی از کلیه‌ها را در کمر و یا پهلو احساس می‌کنند.

بسیاری از مشکلات کلیوی زمانی آغاز می‌شود که یک عفونت از مثانه شروع شده و در نهایت کلیه را درگیر کند. بیماری‌های کلیوی هم می‌تواند ژنتیکی بوده و هم در نتیجه‌ی مشکلات دیگر اندام‌های بدن رخ دهد.

مشکلات کلیوی که منجر به درد پهلو می‌شود، عبارتند از:
* سنگ کلیه
* بیماری کلیوی، مانند بیماری کلیه‌ی پلی کیستیک
* عفونت‌ها 
* لخته‌ی خونی و یا خونریزی کلیوی 

بیمار در صورت احساس درد در پهلو و یا مشاهده‌ی سایر علائم مشکلات کلیوی مانند علائم مربوط به مشکلات مثانه باید به پزشک مراجعه کند. درد پهلو معمولاً همان سمت بدن که کلیه‌‌ی مشکل‌دار در آن قرار دارد، رخ می‌دهد. اگر در نتیجه عفونت و یا یک بیماری خاص هر دو کلیه درگیر شوند، فرد در دو سمت بدن احساس درد خواهد داشت.
 

زونا

زونا نوعی از عفونت است که باعث ایجاد تاول‌هایی دردناک می‌شود. هر شخصی که پیش‌تر به آبله مرغان دچار شده، می‌تواند به زونا هم مبتلا شود. با این همه این عارضه در افراد مسن‌تر که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیش‌تر رایج است.

زونا معمولاً با احساس سوزش و یا دردی از جانب سیستم عصبی آغاز می‌شود. طی چند روز یک تاول حاوی مایع در آن محل ظاهر می‌شود.

در برخی از بیماران زونا بسیار شدید می‌شود. افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی، افرادی که داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی دریافت می‌کنند و افراد مسن، در صورت ابتلا به زونا باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند.

زونا معمولاً  یک طرف بدن را درگیر می‌کند و به همین دلیل درد پهلو یا در سمت چپ و یا در سمت راست بدن احساس می‌شود.

مشکلات کبدی و بیماری‌های لوزالمعده

لوزالمعده و کبد در قسمت عمقی شکم درست زیر دنده‌ها و قفسه سینه قرار دارند. بعضی اوقات وجود مشکل در این اندام‌ها منجر به درد پهلو می‌شود. این درد حتی می‌تواند به سمت کمر هم منتشر شود.

از آن‌جایی که کبد و پانکراس با هم کار می‌کنند تا کار گوارش غذا تکمیل شود، اگر مشکلی در یکی از آن‌ها رخ دهد، دیگری هم درگیر خواهد شد.

بیماری‌های زیادی کبد و لوزالمعده را درگیر می‌کند. برخی از آن‌ها مانند مسدود شدن مجرای صفراوی که در نتیجه‌ی سنگ کیسه‌ی صفرا ایجاد می‌شود، قابل درمان هستند. برخی دیگر مانند هپاتیت خود ایمنی جز بیماری‌های مزمن به شمار می‌روند.

در صورت درمان نشدن، برخی از بیماری‌های لوزالمعده و کبد فرد را در معرض خطر مرگ قرار می‌دهند. این بیماری‌ها به همراه علائم خود که یکی از آن‌ها درد پهلو است، برای فرد احساس ناراحتی ایجاد می‌کنند.

درد ناشی از بیماری پانکراس و یا کبد در یک سمت بدن رخ می‌دهد، دیگر علایم بیماری عبارتند از:
* ادرار تیره
* مدفوع کم رنگ 
* حالت تهوع و استفراغ
* احساس درد به صورت ناگهانی
* چشم و پوست زرد رنگ
* خستگی
* تب
* مشکلات ستون فقرات

مشکلات ستون فقرات مانند التهاب مهره‌های کمر و یا دیسک‌ها باعث ایجاد درد منتشر به سمت پهلوها خواهند شد. 

دیسک بین مهره‌ها و نخاع قرار دارد و گاهی به دلیل پاره‌ای عوامل متورم شده و ایجاد درد می‌کند‌. دیگر عوامل مانند شکستگی ستون فقرات هم می‌تواند باعث ایجاد درد در پهلو شود. درد پهلو ناشی از مشکلات ستون فقرات معمولاً در یک سمت بدن رخ می‌دهد ولی در عین حال احتمال ایجاد درد در دو طرف هم وجود دارد.

این علائم هم در افراد دیده می‌شود:
* درد شدیدی که به سمت پاها کشیده می‌شود
* بی‌حسی و گزگز در پاها بدون هیچ دلیل خاصی
* درد کمر مزمن 
* راه رفتن سخت و دشوار
 

علل درد پهلو دوطرفه چیست؟

معمولا درد دو طرفه پهلو که با باسن و پشت انتشار می یابد و موقع خم و راست شدن شدتش تغییر میکند ،اول صبح بعد از بیدار شدن بیشتر میشود و علایم ادراری نداشته باشد ، علت کلیوی ندارد و بیشتر بدلیل مشکلات عصبی عضلانی و استخوانی است .

درمان گرفتگی پهلو یا سرماخوردگی پهلو چیست ؟

گرفتگی یا سرما خوردگی پهلو در اثر اسپاسم یا گرفتگی عضله است . در صورت اسپاسم یاگرفتگی عضلات ناحیه پهلو، استراحت و اقدامات طب فیزیکی، ورزش و دارو برحسب نظر پزشک توصیه میشود. داروهای درمان کننده اسپاسم عضله شامل مسکن ها مانند استامینوفن و ایبوپروفن(ژلوفن)، ناپروکسن، پمادهای مسکن مانند دیکلوفناک و رهامین وداروهای شل کننده عضله مانند متوکاربامول(روباکسین)، باکلوفن و دیازپام می باشند. نقاط ماشه ای با درمانهای طب فیزیکی بخوبی درمان می شوند.
 

سرماخوردگی کلیه باعث عوارض جدی در کودکان می شود:

سرماخوردگی هایی که همواره با عفونت های استرپتوکوکی همراه هستند می توانند سلامت کلیه ها را به مخاطره بیاندازند به طوری که التهاب و ایجاد درد و ناراحتی در پهلو ها می تواند نشانه ای از بروز عفونت های کلیوی ناشی از سرماخوردگی باشد.

اما اغلب این مشکل در کودکان بروز می کند و زمانی والدین متوجه می شوند که بعد از سرماخوردگی دست و پای فرزندشان ورم می کند پس از مدتی نیز کودک دچار درد پهلو می شود و با انجام سونوگرافی و آزمایش خون مشخص می شود کلیه ها درگیر عفونت های استپرتوکوکی شدند که از طریق خون از مجاری تنفسی به کلیه ها راه یافته است.
 

بهترین درمان درد پهلو در بارداری ؟

* کفش هایی با پاشنه های کوتاه
* برای مدت طولانی در یک حالت ثابت قرار نگیرند تاخستگی بر آنها غلبه نکند
* استفاده از کمربند یا شکم‌بند طبی در طی دوران بارداری
* استحمام با آب گرم پس از یک روز خسته کننده
* اجسام سنگین را بلند نکنند
* هرگز به پشت خود نخوابند
 

روش تشخیص درد پهلو

پزشک با مطرح کردن سوالاتی در مورد علائم فرد و گرفتن شرح حال بیمار و سابقه‌ی پزشکی او، علت درد پهلو را تشخیص می‌دهد. علاوه بر این برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر آزمایش‌هایی هم انجام خواهد شد.

برخی از آزمایش‌های رایج عبارتند از:
* اسکن‌های تصویری برای بررسی وضعیت کبد، کلیه، لوزالمعده و ستون فقرات
* آزمایش ادرار برای بررسی وجود احتمالی نشانه‌های عفونت مجاری ادراری 
* معاینه فیزیکی برای تشخیص مشکلات عضلانی و دانه‌های پوستی 
* آزمایش خون

برای تسکین درد می‌توان:

پهلوها را ماساژ داد. ماساژ آرام و منظم قسمت آسیب‌دیده پیش از استراحت و خواب، مرهمی برای تسکین عضلات و کمک به بهبود سریع‌تر است.

برای درمان درد در خانه، داروهای مسکن، قرار دادن کمپرس سرد، کمپرس گرم یا حمام آب سرد نیز کاربرد دارند؛ اما اگر با روش‌های خانگی درد از بین نرود یا در حین درد، متوجه تورم و قرمزی شدید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است آزمایش ادرار و خون، سونوگرافی و سیتی اسکن را برای ارزیابی علت درد تجویز کند.

اگر درد به علت عفونت باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. در شرایط خاص مانند سنگ کلیه شدید نیز به جراحی نیاز است.
درد مبهم پهلوی راست

درد مبهم پهلوی راست ( سمت راست شکم) اغلب جای نگرانی ندارد، اما از آنجا که برخی از این شرایط ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند، دانستن دلیل بروز این درد مبهم، مهم می باشد.

چندین شرایط مختلف می تواند باعث ایجاد ناراحتی در این بخش از بدن شود، اما درک تفاوت بین آنها و اینکه کدام یک از اندامهای بدن را تحت تأثیر قرار می دهند، می تواند به شما در تشخیص علت کمک کند.
 

علت درد مبهم پهلوی راست

درد مبهم پهلوی راست می تواند نشان دهنده ی ناراحتی در دستگاه گوارش، شکم، روده کوچک و بزرگ، کلیه سمت راست، کبد یا آپاندیس باشد، که در ادامه به آن میپردازیم:

* مشکلات گوارشی
* درد کلیه راست
* بیماری های کبد
* آپاندیس
 

بهترین راه درمان درد پهلو چیست؟

درمان درد پهلو به علت آن بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل:

* آنتی بیوتیک برای عفونت‌های کلیوی، عفونت مجاری ادراری و پانکراتیت ناشی از بروز یک عفونت
* درمان‌هایی برای از بین بردن سنگ کلیه
* برداشتن کیسه صفرا یا تجویز دارو برای از بین بردن سنگ کیسه صفرا
* داروهای ضد ویروسی برای درمان زونا
* تجویز داروهای برای بیماری‌های کبدی
* پیوند کبد در شرایط بیماری‌های شدید کبدی 
* پیوند کلیه برای برخی انواع بیماری‌های کلیوی
* دیالیز کلیه خصوصا زمانی که فرد در صف پیوند کلیه قرار دارد
* فیزیوتراپی و انجام ورزش‌های کششی، استفاده از کمپرس یخ و استراحت برای انواع خفیف آسیب‌های عضلانی 
* بستری شدن در بیمارستان برای دریافت داروهای درون وریدی، به خصوص در صورت ابتلا به پانکراتیت، سنگ کیسه صفرا، بیماری کلیوی و کبدی 
* تجویز دارو برای التهاب مفاصل
* جراحی یا فیزیوتراپی برای درمان دیسک ستون مهره‌ها

در برخی از موارد، شخص به درمان نیاز ندارد. اگر سنگ کلیه کوچک باشد، بدون نیاز به درمان از بدن خارج می‌شود‌. اگر درد پهلو ناشی از نشستن طولانی مدت باشد هم بعد از مدت کوتاهی از بین خواهد رفت.

همچنین برای درمان بیماری‌های کبدی پزشک توصیه‌هایی در جهت تغییر سبک زندگی به فرد خواهد کرد، در این شرایط فرد باید رژیم غذایی خود را تغییر دهد. از طرفی دیگر اگر درد پهلو ناشی از آسیب‌های عضلانی باشد، فرد باید تحرک و فعالیت بدنی خود را زیاد کند.
 

چه زمانی برای درد پهلو به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد پهلو با شرایط زیر همراه بود، فرد باید هر چه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کرده و برای آن درمان‌های لازم را دریافت کند:

* تب، مدفوع کم رنگ، چشمان و پوست زرد رنگ
* بارداری
* حالت تهوع شدید
* خون در ادرار
* درد پهلوی ناشی از ضربه به یک طرف بدن و یا ضربه به کمر

اگر فرد به مدت یک روز این علائم را تجربه کند، باید به پزشک مراجعه کند:

* درد در هنگام دفع ادرار
* درد شدیدی که با گذشت زمان شدیدتر می‌شود.
* دانه‌های پوستی دردناک
* بی حسی و گزگز کردن پاها

اگر درد پهلو خفیف یا متوسط باشد و فرد علامت دیگری نداشته باشد، احتمالاً نتیجه کشیدگی عضلانی است و با استراحت برطرف خواهد شد.

سخن آخر

درد پهلو عارضه‌ای شایع است و بیش‌تر عوامل ایجاد کننده‌ی آن قابل درمان هستند. اما اگر مشکل و بیماری حادی منجر به درد پهلو شده باشد، باید اقدامات درمانی مناسب انجام شود.

اگر درد شدید باشد و یا اینکه به مرور زمان شدت بیش‌تری پیدا کند و هر چند وقت یکبار عود کند باید برای درمان آن به پزشک مراجعه کرد.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت دکترمرادی
سایت دکتر اقامحمدپور