همان گونه که انسانها به دنبال موفقیت هستند و البته بسیاری برای خود الگویی قرار داده اند جوامع بشری و کنشگری های اجتماعی نیز به دنبال موفقیت بوده اند. از میان حرکات و تصمیم های جوامع در طول تاریخ، انقلاب اسلامی مردم ایران، منحصر به فرد و موفق ترین آنها به شمار می رود تا جایی که اکنون بعد از چهل و اندی سال از این انقلاب شکوهمند، چشم جوامع مختلف دنیا را به خود خیره کرده و الگوی ملت های گوناگون شده است.


ملت ایران اسلامی طی دهه های پس از انقلاب، از نظر کمّی و کیفی با چالش های بی سابقه در طول تاریخ بشریت روبرو بوده و در همه آنها پیروز از میدان خارج شده است. همین مطلب باعث حیرت جهانیان شده و این سؤال را در ذهن های جستجوگر ایجاد می کند که رازهای این پیروزی های گسترده و بدون توقف ایران اسلامی چیست؟

در این نوشتار با توجه به اصول و ارزشهای انقلاب اسلامی ایران، شاخصه های پیروزکننده ملت ایران را مورد بازبینی و دقت قرار می دهیم. عناصری که در صورت بروز در هر جامعه ای، پیروزی و موفقیت آن جامعه را به دنبال خواهد داشت.
 

ایمان عزتمندانه و استوار

اگرچه ایمان حقیقی به خدای متعال، عزت انسان و جامعه را نیز به دنبال خواهد داشت اما برای روشن شدن مصادیق ایمان حقیقی ناچاریم عزّتمندانه بودن را به واژه ایمان اضافه کنیم تا برخی ملت های مسلمان که زیر یوغ استبداد و ارتجاع قرار دارند بدانند تنها در صورت ایمان حقیقی که توأم با عزت و استکبارستیزی است می توان پیروزی بدون توقف را در آغوش کشید.

استناد پیروزی ملت ایران بر تمام دشمنی ها و موانع به ایمان عزتمندانه و استوار، جدای از این که از واقعیت های ملموس فردی و اجتماعی جامعه مسلمین به شمار می رود برگرفته از سنت های غیرقابل تغییر الهی [1] است که در قرآن کریم نیز نسبت به آن اشاره شده است چنان که می فرماید: «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنین‏؛ [2] عزّت از آنِ خدا و از آنِ پیامبر او و از آنِ مؤمنان است‏.» با استناد به این آیه شریفه می توان دریافت که عزت واقعی و خیره کننده تنها در گرو ایمان صادقانه است؛ ایمانی که به استواری در عمل و مجاهدت می انجامد.

ایران اسلامی، بارها و بارها ایمان حقیقی خود را در عمل به اثبات رسانده و از پایداری در راه خدا دست نکشیده است و دقیقاً به همین خاطر است که پیروزی های آن همچنان و به شکل معجزه آسایی ادامه دارد. وعده های وسوسه کننده دشمنان در مقاطع مختلف پس از انقلاب اسلامی در قبال دست کشیدن ملت ایران از آرمانهای اسلامی ازسویی و تهدیدهای رنگارنگ آنان و حتی جنگ تحمیلی هشت ساله علیه این ملت مؤمن از سوی دیگر هرگز باعث نشد که ایرانیان دست از اسلام بردارند زیرا به این گفته رهبر فقیدشان باور داشتند که:« ما همه براى اسلام و براى خدا قیام مى‏کنیم و باید براى خدا باشد؛ نه براى دنیا.» [3]

مجاهدت اسلامی

ایمان حقیقی، موتور محرکه ای است که انسان و جامعه را به سوی اعمال خداپسندانه و مؤمنانه سوق می دهد و به همین خاطر است که در قرآن کریم همواره ایمان و عمل صالح در کنار یکدیگر قرار دارند زیرا هر دو آیینه یکدیگرند. حکومتهای زیادی هستند که به واسطه تلاش فراوان به پیشرفتهای خیره کننده ای دست یافته اند اما به جرأت می توان گفت هیچ کدامشان این پیشرفتها را با تکیه به تلاش مؤمنانه به دست نیاورده اند و به همین خاطر خیلی زود از میدان به در شدند؛ یا به خاطر اینکه ظلم کردند؛ و یا به خاطر اینکه مورد تعدی دیگران قرار گرفتند. به هر حال هیچ کدام الگوی مناسبی برای ملتهای دیگر نبوده اند. نمونه اخیر آن، آمریکاست که در سرازیری سقوط و انحطاط قرار دارد.

ملت ایران، انقلابی اسلامی را ارائه کرد که در نوع خود بی نظیر است و سیر صعود همه جانبه آن نیز بی همتاست. راز این همه توفیقات منحصر به فرد این انقلاب را باید در سنت های الهی در حمایت و پشتیبانی از تلاش مؤمنانه جستجو کرد. سنتهای الهی در این باره به دو دسته تقسیم می شوند.

یکی اینکه، هر تلاشی هر چند مؤمنانه نباشد نتیجه خود را به همراه خواهد داشت چنان که قرآن کریم می فرماید: «وَ أَن لَّیْسَ لِلْانسَانِ إِلَّا مَا سَعَى‏ وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرَى‏؛ [4] و اینکه براى انسان جز حاصل تلاش او نیست و [نتیجه‏] کوشش او به زودى دیده خواهد شد.» دقیقاً به خاطر همین سنت کلی الهی است که تلاش های افراد و ملتهای مختلف، هر چند مؤمن نباشند به ثمر می نشیند. اما در کنار این سنت کلی، سنت خاص الهی دیگری نیز وجود دارد که تنها در قبال تلاش های مؤمنانه تحقق می یابد و آن نصرت الهی است.

افراد مؤمن فراوانی در طول تاریخ مزد تلاش های مؤمنانه خود را گرفته اند اما شاید غیر از ایران اسلامی ملتی را در تاریخ اسلامی سراغ نداشته باشیم که تا این حد مشمول نصرت و لطف الهی قرار گرفته باشد.
قرآن کریم با تأکید بر نصرت الهی نسبت به کسانی که به یاری خدا(یاری دین خدا) بشتابند می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ؛ [5] اى کسانى که ایمان آورده‏اید، اگر خدا را یارى کنید یاریتان مى‏کند و گامهایتان را استوار مى‏دارد.» ایران اسلامی طی دوره چل و چندساله ای که از انقلاب اسلامی گذشته است با تمام وجود این نصرت و یاری الهی را لمس کرده است.

البته تلاش ایران اسلامی در راه عملیاتی کردن دین اسلام هیچ گاه به معنای آن نیست که به طور کامل به آن عمل کرده بلکه به این معناست که در مسیر ایجاد حکومت اسلامی کامل قرار دارد چنان که رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی رحمت الله علیه فرمودند: «اینجانب هیچگاه نگفته و نمی‌گویم که امروز در این جمهوری به اسلام بزرگ با همه ابعادش عمل می‌شود و اشخاصی از روی جهالت و عقده و بی‌انضباطی بر خلاف مقررات اسلام عمل نمی‌کنند؛ ‌لکن عرض می‌کنم که قوه مقننه و قضاییه و اجراییه با زحمات جانفرسا کوشش در اسلامی کردن این کشور می‌کنند و ملتِ دهها میلیونی نیز طرفدار و مددکار آنان هستند.»[6]
 

بصیرت و شناخت به روز

واقعیت آن است که ملت انقلابی ایران اسلامی روز به روز فهم ناب خود از شرایط زمان را رشد داده و به اثبات رسانده است؛ انقلابی که بیش از آنکه انقلابی در یک حکومت به وجود بیاورد انقلابی در فهم و بصیرت و فرهنگ را روبروی جهان معاصر قرار داد. آنچه می تواند ضامن ادامه پیروزی های یک ملت شود استمرار بصیرت و شناخت وقایع روز و عکس العمل مناسب در مواجهه با آنهاست چرا که جامعه، هر چندتلاشگر باشد بدون بصیرت و شناخت صحیح نمی تواند پیروز شمرده شود زیرا انتخاب ناصحیح راه و راهبرد، منجر به انحراف و انحطاط است چنان که امام صادق علیه السلام می فرمایند: «الْعَامِلُ‏ عَلَى‏ غَیْرِ بَصِیرَةٍ کَالسَّائِرِ عَلَى‏ غَیْرِ الطَّرِیقِ‏ لَا یَزِیدُهُ سُرْعَةُ السَّیْرِ إِلَّا بُعْداً؛ [7] کسى که بدون بینش عمل کند، همچون کسى است که در بیراهه رود، چنین کسى هر چه تندتر رود، از راه دورتر مى افتد.»

در طول تاریخ، امت های متعددی انقلاب های الهی انجام داده اند اما عدم بصیرت و فهم و تحلیل صحیح شرایط زمانه منجر به عدم شناخت وظیفه و نهایتاً انحراف آنها شده و قطع زنجیره پیروزهای آنان را به دنبال داشته است.

انتقال نسلی انقلاب

از دیگر نقاط قوت انقلاب اسلامی هنری است که در انتقال ارزشها و آرمانهای خود به نسلهای بعد داشته است. این امر سبب شده نه تنها رشته موفقیت های آن قطع نشود بلکه آرمانهای بلند آن با تزریق نیروی جوان و پرنشاط تقویت شده و با قدرت بیشتری ادامه یابد.

این مهم، از راهبری های دین اسلام در مورد اهمیت تربیت در سنین کودکی و نوجوانی نشأت گرفته است چنان که از رسول خدا صلّی الله علیه و آله نقل شده که فرمودند: «مَنْ تَعَلَّمَ فِی شَبَابِهِ کَانَ بِمَنْزِلَةِ الرَّسْمِ‏ فِی‏ الْحَجَرِ وَ مَنْ تَعَلَّمَ وَ هُوَ کَبِیرٌ کَانَ بِمَنْزِلَةِ الْکِتَابِ عَلَى وَجْهِ الْمَاءِ؛ [8] هر که در جوانى دانش آموزد علم او همچون نقشى است که بر سنگ حکّ شود، و هر که در بزرگسالى بیاموزد کارش همچون نوشتن برروى آب است.»

انقلاب اسلامی ایران، ابعادی فراتز مرزهای ایران را در بردارد و توانسته است با صدور آرمانها و فرهنگ انقلابی خود موجب پیچ تاریخی جهان به سمت انقلابی گری و آرمان خواهی شود.

پی نوشت 
[1] سوره فاطر، آیه 43.
[2] سوره منافقون، آیه 8.
[3] صحیفه امام خمینی(ره)، ج 1، ص 274.
[4] سوره نجم، آیه 39 و 40.
[5] سوره محمّد(صلّی الله علیه و آله)؛ آیه 7.
[6] صحیفه امام خمینی(ره)، ج 21، ص 410.
[7] کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج‏1 ؛ ص43.
[8] مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط - بیروت) - بیروت، چاپ: دوم، 1403 ق.