همه چیز درباره کلاستروفوبیا

نشانه‌ها و علائم کلاستروفوبیا

نشانه‌های این اختلال بسته به شرایط فرد ممکن است در دوران کودکی یا بزرگسالی بروز پیدا کنند. افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، با قرار گرفتن یا حتی با فکر کردن به قرار گرفتن در محیط‌های بسته حالات و احساسات ناخوشایندی پیدا می‌کنند: ترس از اینکه نتوانند درست نفس بکشند یا ترس از به پایان رسیدن اکسیژن هوا و خفگی از جملۀ این حالات است.

پس از آنکه کلاستروفوبیا تا حد معینی پیشرفت کرد، فرد مبتلا به آن، بسته به شرایط منحصربه‌فردش، به برخی از این نشانه‌ها دچار خواهد شد:

عرق کردن و لرز کردن؛

افزایش ضربان قلب و بالا رفتن فشار خون؛

سرگیجه، احساس ضعف و حواس‌پرتی؛

خشکی دهان؛

تنفس سریع در اثر اضطراب زیاد (به انگلیسی hyperventilation)؛

تب شدید؛

لرزش بی‌اختیار بدن (البته نه در حد تشنج) به همراه احساس دلشوره و نگرانی؛

حالت تهوع؛

بی‌حسی؛

احساس خفگی؛

احساس درد و فشار بر قفسۀ سینه و دشوار شدن تنفس؛

دستپاچگی و پریشانی؛

ترس از صدمه دیدن و بیمار شدن.

تنها، قرار گرفتن در محیط‌های بسته و کوچک نیست که باعث مضطرب شدن فرد می‌شود و ترس از اینکه با قرار گرفتن در این گونه محیط‌ها، چه بلاهایی ممکن است به سرش بیاید هم عامل مهمی در شکل‌گیری این اضطراب و هراس است. به همین خاطر است که افراد مبتلا به کلاستروفوبیا معمولا می‌ترسند اکسیژن هوا تمام شود و خفه شوند.

در ادامه به تعدادی از مهمترین محیط‌های بسته و کوچکی اشاره خواهیم کرد که افراد مبتلا به کلاستروفوبیا با قرار گرفتن در آن‌ها دچار اضطراب و هراس می‌شوند: آسانسور یا اتاق پرو؛ تونل و زیرزمین؛ مترو و قطار؛ درهای چرخان؛ هواپیما؛ خودرو، بخصوص خودروهایی که سیستم قفل مرکزی دارند؛ مناطق پررفت‌وآمد و شلوغ؛ کارواش‌های خودکار؛ برخی ادوات به کارگرفته‌شده در محیط‌های درمانی (مانند اسکنر ام آر آی)؛ اتاق‌های کوچک، اتاق‌هایی که درشان قفل باشد یا امکان باز کردن پنجره‌هاشان وجود نداشته باشد.

فردی که از کلاستروفوبیا رنج می‌برد، با قرار گرفتن در هرکدام از محیط‌های یاد شده واکنشی نشان خواهد داد که بسته به شرایط می‌تواند یکی از واکنش‌های زیر باشد:

کسب اطلاع از موقعیت در یا درهای خروجی و نزدیک ماندن به یکی از آن‌ها به هنگام ورود به اتاق؛

اگر تمامی درهای اتاق بسته باشند، مضطرب و نگران خواهد شد؛

در مهمانی‌ها و دیگر مناسبت‌هایی که عدۀ زیادی در آن حضور دارند و شلوغ می‌شوند، نزدیک به در خروجی می‌مانند؛

هرگاه امکان گرفتار شدن در ترافیک خیابان وجود داشته باشد، از وسیلۀ نقلیه استفاده نخواهند کرد؛

استفاده از پلکان به‌جای آسانسور، حتی اگر تعداد طبقات زیاد باشد.

افراد مبتلا به کلاستروفوبیا از محدود شدن یا گیر افتادن در محیطی بخصوص هراس دارند، بنابراین در برخی موارد ایستادن در صف هم برای این افراد دشوار و مضطرب‌کننده می‌شود. 1


 

علل بروز این مشکل

کلاستروفوبیا می تواند به دلیل پانیک اتک ناشی از عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی در مغز رخ دهد. ممکن است یک شخص پانیک اتک داشته باشد.

در این حالت مرکز پانیک در مغز وی متوقف می شود حتی اگر هیچ چیز برای وحشت وجود نداشته باشد.

فرد متزلزل، دچار سرگیجه می شود و احساس می کند ممکن است بمیرد، دیوانه شود یا کنترل خود را از دست بدهد.

وقتی این اتفاق بیفتد، فرد خواستار خروج از محلی می شود که باعث شروع پانیک اتک وی شده است مانند فروشگاه مواد غذایی. 

پانیک اتک می تواند 10 تا 15 دقیقه طول بکشد و سپس برطرف شود.

دفعه بعد که به فروشگاه های مواد غذایی می روند، اضطراب پیش بینی شده آن ها بالا می رود و حتی ممکن است پانیک اتک دیگری داشته باشند.

بیماری کلاستروفوبیا، در موارد نادر معمولاً هنگامی رخ می دهد که فرد از گرفتار شدن در شرایطی شوکه شود.

این ممکن است با نوعی از اختلال استرس پس از حادثه، بین روش گرفتار شدن و واکنش دادن به آن برای احساس وحشت در ارتباط باشد.
 

این مشکل چگونه بر زندگی افراد تأثیر می گذارد؟

کلاستروفوبیا می تواند باعث شود که فرد در فضاهای محدود احساس ناراحتی و اضطراب کند.

پانیک اتک می تواند بسیار ترسناک باشد و ممکن است این حس را در شما القا کند که بخواهید از حضور در موقعیت هایی که در آن ها پانیک اتک برایتان اتفاق می افتد اجتناب کنید.

شما ممکن است روال خود را تغییر دهید زیرا می ترسید که احتمال پانیک اتک داشته باشید. در موارد شدید، ممکن است برخی افراد احساس کنند که نمی توانند خانه خود را ترک کنند. اگر این اتفاق افتاد، کمک پزشکی بگیرید.
 

تشخیص کلاستروفوبیا

برای تشخیص، یک روان شناس یا روان پزشک در مورد علائم بیمار از وی سؤالاتی خواهد کرد. تشخیص کلاستروفوبیا ممکن است در طول مشاوره در مورد یک موضوع دیگر مرتبط با اضطراب، بروز یابد.
 

روان شناس

توصیفی از علائم و آنچه باعث تحریک وی می شود، می خواهد.

شدت علائم را می پرسد.

و سعی می کند تا انواع دیگر اختلالات اضطرابی را رد کند.

برای تعیین جزئیات، پزشک ممکن است از موارد زیر بهره گیرد:

ترتیب دادن یک پرسشنامه کلاستروفوبیا برای کمک به شناسایی علت اضطراب.

تعیین مقیاس کلاستروفوبیا برای مشخص کردن سطح اضطراب.

برای تشخیص فوبیای خاص، باید معیارهای خاصی رعایت شود. این معیارها شامل:

ترس مداوم غیرمنطقی یا بیش از حد ناشی از حضور یا پیش بینی وضعیت خاص

واکنش اضطرابی هنگام قرار گرفتن در معرض محرک، احتمالاً پانیک اتک در بزرگسالان، یا کج خلقی، گریه یا مات و مبهوت بودن در کودکان.

به رسمیت شناخته شدن توسط بیماران بالغی که ترس آن ها متناسب با تهدید یا خطر درک شده است.

استفاده از اقداماتی برای جلوگیری از موضوع یا وضعیت ترسیده، یا تمایل به مواجهه با تجربیات اما با پریشانی یا اضطراب.

تداخل واکنش، انتظارات یا کناره گیری فرد در روابط و زندگی روزمره با دلایل استرس زیاد.

ادامه داشتن هراس برای مدتی، معمولاً 6 ماه یا بیشتر.

نتوان علائم را به وضعیت روانی دیگری، مانند اختلال وسواسی اجباری (OCD) یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نسبت داد. 2


 

درمان پزشکی کلاستروفوبیا

در صورت وجود هرگونه علائم روان ‌شناختی، مراجعه به روانپزشک بسیار اهمیت دارد.

روانپزشک شما را معاینه می‌کند تا علل احتمالی مشکلتان را متوجه شود و بهترین گزینه درمان را به شما اختصاص دهد.

البته برخی از افراد مبتلا به کلاستروفوبیا واکنش‌های شدید اضطرابی دارند که همزمان با دریافت مشاوره روانپزشکی و استفاده از داروهای ضد اضطراب، به راحتی درمان می‌شوند. همچنین داروهایی نیز وجود دارند که با کاهش علائم فیزیولوژیک، مواجهه با ترس‌های فرد را راحت تر می‌کنند.
 

تکنیک‌ های خودیاری

همانطور که قبلا اشاره کردیم، مقابله با کلاستروفوبیا و ترس از فضای بسته در موارد شدید نیاز به راهنمایی یک روان‌پزشک دارد.

علاوه بر مشاوره، شما می‌توانید کارهایی را برای کاهش پریشانی و تسهیل بهبودی خود انجام دهید.

روان‌پزشکان معمولا یکی از راه‌های زیر را به شما پیشنهاد می‌دهند:
 

با مدیتیشن مراقبت از خود را بیاموزید

تحقیقات نشان داده‌اند که انجام حتی 10 تا 15 دقیقه مدیتیشن در روز در کاهش استرس و اضطراب در مبتلایان کلاستروفوبیا اثرات مثبتی دارد.
 

ورزش کنید

روانپزشکان حداقل 30 دقیقه ورزش در روز را  طی سه روز در هفته توصیه می‌کنند.

علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود سلامت قلب و عروق، ورزش باعث تولید اندورفین‌ها (که به آن‌ها هورمون «احساسات خوب» نیز گفته می‌شود) در بدن شما می‌شود.
 

تنفس عمیق و شل کردن عضلات را تمرین کنید

تنفس عمیق باعث ایجاد نوعی پاسخ آرامش‌بخش، ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی مثبت و کاهش اضطراب نیز می‌شود.

به طور مشابه، آرامش پیش‌رونده در ماهیچه‌ها نیز تنش را کم می‌کند، بنابراین حساسیت شما را در برابر فشار و محرک‌های اضطراب کلاستروفوبیا کاهش می‌دهد.
 

افکار خود را کنترل کنید

احساسات به دنبال افکار به وجود می‌آیند. سعی کنید افکار خود را کنترل کنید.

برای مثال شرایط مواجه شدن با کلاستروفوبیا فوراً پیش‌بینی‌های منفی و غیرواقعی را در ذهن خود تصحیح کنید و ترس‌های غیرمعقول را با حقایق منطقی جایگزین کنید.
 

کم‌تر با استرس رو به‌ رو شوید

تکرار تجربیات ترسآور و استرسزا، بدن را بیش‌تر برای پاسخ‌های تنش‌زا تحریک می‌کند.

علاوه بر یادگیری تکنیک‌های ریلکس کردن، می‌توانید قدم‌هایی برای کاهش فشار بر سیستم عصبی خود بردارید.

بدین منظور بهتر است مصرف کافئین و قند را کاهش دهید و یک رژیم غذایی متعادل را حفظ کنید.

اگر به کلاستروفوبیا مبتلا هستید حتماً به اندازه کافی بخوابید و وقت خود را در شرایطی سپری کنید که باعث ایجاد احساس آرامش و رضایت شما ‌شود. 3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.hidoctor.ir
3.www.drsaina.com