احکام نیت روزه از دیدگاه آیت الله سیستانی

مجموع آیات و روایاتی که درباره بزرگی  ماه مبارک رمضان در دسترس می باشد، نشان از آن دارد که خداوند فضای این ماه را برای به دست آوردن و بهره بردن معنوی این ماه و اندوختن این بهره ها برای دیگر ماه های سال ایجاد کرده است، بنابر این همه افراد باید برای یادگیری هر چه بیشتر احکام شرعی مربوط به این ماه تلاش کنند، تا بتوانند این ین ماه را به بهترین وجه بگذرانند.

در گام اول احکام نیت روزه مساله نیت روزه است، فرد مومن نیت می کند که از اذان صبح تا اذان غروب هر کاری را باعث باطل شدن روزه است انجام ندهد و همین که به این کار اقدام کند کافی است و حتما لازم نیست نیت را به زبان بیاورد. در ادامه مسائل مربوط به نیت روزه را از منظر آیت الله سیستانی بررسی کنیم.

1.نیت از روی ریا:

فردی که قصد انجام دادن روزه گرفتن را دارد باید آن را با قصد قربت انجام دهد و باید این کار را با اخلاص کامل انجام دهد و نباید اروزه اش از روی ریا باشد که در این صورت روزه اش باطل می شود .
 

2.به زبان آوردن نیت روزه:

واجب نیست فرد مومن نیت روزه از قلب بگذراند یا آن را به زبان بیاورد بلکه همین قدر آگاهی داشته باشد که قرار است چه کاری انجام می دهد و اینکه اظهار بندگی در برابر خدای متعال داشته و از اذان صبح تا اذان غروب کاری که روزه را باطل می کند انجام نمی دهد و همین قدر برای نیت روزه کافی است .
 

3. نیت روزه اگر کل روز خواب باشیم:

اگر فردی از قبل اذان صبح با داشتن نیّت روزه و بخوابد و کل روز را خوابیده باشد و بعد از اذان مغرب بیدار شود، روزه ‏اش درست است؛ پس روزه ای که در تمام وقتش فرد خوابیده بوده اما با نیت قبلی بوده مشکلی در روزه ایجاد نمی کند .  

4.زمان انجام نیت روزه:

فرد می تواند نیت روزه را در هر شب ماه مبارک به صورت جداگانه برای فردای آن روز نیت کند.
 

5.آخرین وقت ادای نیت روزه:

آخرین فرصت و زمان نیّت روزه ماه رمضان برای فردی که روزه گرفتن و روزه برایش مهم باشد بنابر احتیاط واجب تا زمان اذان صبح است؛ بنابراین بر اساس احتیاط واجب، می بایست در زمان صبحگاهی، امساک او با نیت روزه باشد و این کار را دیرتر انجام ندهد.

6.وقت نیت مستحبی :

اگر فردی کارهایی را که روزه را باطل می کند انجام ندهد و در هر زمان از روز که باشد روزه مستحبی او درست است حتی اگر نزدیک اذان مغرب باشد.

7. خوابیدن بدون نیت روزه :

اگر کسی قبل از اذان ظهر صبح در ماه رمضان و یا اینکه روزه واجبی را که زمانش مشخص باشد بدون نیت روزه خوابیده باشد به دوصورت است : 
یک اینکه قبل از اذان ظهر بیدار شود ، که در این صورت روزه او صحیح است .
دوم اینکه بعد از اذان ظهر بیدار شود که در این صورت احتیاتا ساعات باقی مانده از روز را به قصد قربت امساک کند و باید بعدا روزه این روز را قضا کند.
 

8. نیت روزه قضا یا کفاره :

فرد باید مشخص کند که می خواهد روزه قضا بگیرد یا کفاره روزه، پس باید نیت کرده باشد که مثلا روزه قضا می گیرم یا روزه کفازه می گیرم اما در ماه مبارک رمضان لازم نیست که بگوید روه ماه رمضان می گیرم، یا اینکه اگر اطلاع نداشته باشد که ماه رمضان است یا نه یا اصلا فراموش کند و نیت روزه دیگری را کند ، در هر حال روزه او روزه ماه رمضان به شمار می آید.
 

9.اگر عمدا در ماه رمضان نیت غیر ماه رمضان کند:

اگر فرد بداند و با یقین و عمدا نیت روزه را نیت غیر ماه رمضان کند، این روزه به حساب نمی آید و اینکه روزه ماه رمضان هم نیست، ولی اگر قصدی که داشته یا با قصد قربت منافات داشته یا اگر منافات هم نداشته باشد (بنابر احتیاط واجب ) روزه او روزه ماه رمضان به حساب نمی آید.

10. نیت روزهای ماه رمضان :

اگرفرد در روز ششم ماه مبارک رمضان نیت روز هفتم یا روز هشتم بکند بعدا بفهمد روز ششم است ، روزه او درست است.
 

11. بی هوشی قبل از اذان :

اگر فردی قبل از اذان صبح نیت روزه کند و بدون داشتن اختیار از هوش برود و در نیمه های روز به هوش بیاید، بنابر احتیاط لازم، باید روزه آن روز را نگه دارد و اگر آن را نگه نداشت باید قضای آن را انجام بدهد ولی در مورد بی هوشی که اختیاری بوده (مثلا فرد بیماری که قرار عمل جراحی کند و با اختیار زیر عمل وبی هوشی می رود.) بنابر احتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم انجام دهد.
 

12.مستی و نیت قبل از اذان صبح:

اگر شخص قبل از اذان صبح نیت روزه کند و بعد مست شود و به حالت بی هوشی در آید و در میانه روز به هوش آید، بنابر احتیاط واجب روزه آن روز را تمام کند و همچنین قضای آن روز را انجام دهد.

13. ندانستن ماه رمضان :

اگر شخصی نداند یا فراموش کند که در ماه رمضان است و قبل ازاذان ظهر متوجه شود که در ماه رمضان قرار دارد و یکی از مبطلات روزه را انجام داده باشد روزه اش باطل می شود اما باید تا اذان مغرب هیچ یک از مبطلات روزه را انجام ندهد و بعد از تمام شدن ماه رمضان قضای این روز را انجام دهد و اگر بعد ازظهر متوجه شود که ماه رمضان شروع شده  و کارهایی را که روزه را باطل می کند انجام نداده بنا بر احتیاط واجب نیت روزه کند رجاء وعلاوه برآن بعدا یک روز قضا به جای آورد ولی اگر قبل از ظهر متوجه شد که ماه رمضان است و هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد باید در همان لحظه نیت روزه کند و روزه اش هم درست است.

14. روزه بچه ای که هنگام اذان بالغ شود:

اگر کودک قبل از اذان صبح در ماه مبارک رمضان به سن بلوغ برسد براو واجب است که روزه بگیرد و اگر بعد از اذان صبح بالغ شود، آن روز روزه براو واجب نیست و اگر قصد روزه اش مستحبی بوده بنابر احتیاط مستحب این است که روزه آن روز را تمام کند.
 

15.اگر کسی روزه قضای ماه رمضان داشته باشد ...

اگر کسی روزه قضای ماه رمضان داشته یاشد می تواند روزه استیجاری یا روزه کفاره بگیرد اما نمی تواند روزه مستحبی بگیرد حتی اگر این روزه مستحبی روزه نذر باشد و اگر فراموش کند و قبل از اذان ظهر به خاطر بیاورد باید نیت روزه مستحبی را به روزه قضا برگرداند و اگر بعد از اذان ظهربه خاطر آورد روزه اش بنا بر احتیاط واجب باطل است و اگر بعد از اذان مغرب به خاطر آورد روزه اش صحیح است .
 

16. زمان نیت روزه نذر

اگر کسی نذر کرده باشد که روز مشخصی را روزه بگیرد یا یک روز، روزه غیر از ماه رمضان بگیرد چنانچه از روی عمد تا اذان صبح نیت نکند روزه او باطل است ، و اگر فراموش کند یا نادانسته از اینکه آن روز را باید روزه بگیرد وروزه آن روز براو واجب است و قبل ازظهر به یادش بیاید و اگر هیچ کدام ازمبطلات روزه را انجام نداده نیت کند و روزه اش صحیح است و اگر در بعد ازظهر به خاطر آورد احتیاطی که در مورد روزه ماه رمضان گفته شد انجام دهد.
 

17. زمان نیت روزه کفاره :

اگر کسی روزه واجبی مثل کفاره برعهده داشته باشد و از روی عمد تا نزدیک اذان ظهر نیت نکند اشکال ندارد، همین که تصمیم داشته که روزه نگیرد یا اینکه بگیرد و اگرهیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده و قبل از ظهر نیت کند، روزه اش درست می باشد .
 

18. نیت روزه کافر ی که در ماه مبارک رمضان مسلمان شده:

اگر کافر در روزماه مبارک مسلمان شود و از اذان صبح هیچ یک از مبطلات روزه را انجام داده باشد بنا بر احتیاط واجب باید قصد (ما فی الذمه) تا آخر روز امساک کند و اگر این کار را نکرد قضای آن روز را بعدا به جای آورد.
 

19. نیت روزه مریضی که قبل از اذان ظهر خوب شود:

اگر قبل از اذان ظهر مریض خوب شود و تا آن ساعت هیچ کدام از مبطلات انجام نداده باشد بنابر احتیاط واجب باید همان لحظه نیت روزه کند و آن روز را روزه باشد و اگر مریض بعد ازظهر سالم شود دیگر روزه آن روز بروی واجب نیست و بعدا قضای آن را به جای آورد .
 

20. نیت روزه آخرین روز شعبان:

 اگر در روز آخر ماه شعبان شک کند که این روز آخرین روز ماه شعبان است یا روز اول ماه مبارک رمضان، بر وی روزه واجب نیست و اگر تصمیم به روزه گرفتن دارد نباید نیت روزه ماه رمضان کند و اگر معلوم شد که ماه رمضان است روزه ماه رمضان و اگر ماه رمضان نبود می تواند روزه قضا و امثال آن را کند و اگر معلوم شود که ماه مبارک رمضان شروع شده روزه اش روزه ماه رمضان به حساب می آید و اگر قصد مطلق روزه را کند و بعدا بفهمد که ماه رمضان بوده کافی است .

21. حکم نیت باطل کردن روزه، روز معین :

اگر فردی در روز روزه معینی مثل روزه ماه رمضان تردید داشته باشد که روزه خودرا باطل کند یا نه یا حتی اگر فقط قصد باطل کردن روزه را داشته باشد باید دوباره نیت روزه کند و گرنه روزه اش باطل می شود و احتیاط واجب باید آن روز را روزه باشد قضای آن روز نیز برعهده وی است.
 

22.حکم نیت باطل کردن روزه روز غیر معین :

اگر فردی در روزه روزمستحب یا روزه واجب غیر وقتی مثل قضای روزه ماه رمضان اگر قصد کند که یکی از مبطلات روزه را انجام بدهد یا تردید کند که روزه را انجام بدهد یا نه، اگر به جا نیاورد و در روزه واجب قبل ازاذان ظهر و در روزه مستحب قبل ازهنگام غروب باید دوباره نیت کند و روزه او درست است .

پرسش و پاسخ هایی پیرامون نیت روزه از نظر آیت ا...سیستانی

1. آیا درزمان اعتکاف ، می توان نیت روزه قضا یا نیت روزه عن ماءفی ذمه کرد ؟

2.کسی که بخواهد کفاره جمع روزه اش را انجام دهد آیا می تواند به جای 60 روز روزه به 60 فقیر اطعام دهد ؟

   پاسخ: از نظر آیت ا... سیستانی در این مورد این است که فرد می تواند60 فقیر راطعام دهد و 60 روز روزه واجب نیست و تنها درکفاره قتل عمدی کفاره            به صورت جمع می باشد و فرد در این موقع باید 60 روز روزه داشته باشد و 60 فقیر را غذادهد. پس باید به هر کدام از این شصت نفر یک مد ( 4/ 3 کیلویعنی 750گرم)غذا دهد و در اینجا نمی تواند به جای روزه فقط طعام دهد.
 

3.آیا برافراد واجب است که در مورد افق ماه رمضان تحقیق کنند ؟ 

پاسخ: برافراد تحقیق واجب نیست اگر قصد روزه گرفتن دارند می توانند نیت روزه شعبان کنند و اگر در وسط روز مشخص شد که روز اول ماه رمضان است عدول در نیت کنند .
 

4.چه موقع مطمئن شویم که ماه رمضان شده؟

پاسخ :اول اینکه فرد با چشم خودش ماه را ببیند، دوم وقتی که دو نفر که عادل باشند ماه را دیده باشند و شهادت به دیدن ماه بدهند و مطمئن باشیم که آنها اشتباه نمی کنند یا اینکه خبر دیدن ماه را از افراد زیادی بشنویم که در اصطلاح فقهی شیاع گفته می شود. یا اینکه از ماه شعبان 30روز گذشته باشد.
 

5.اگر شخصی در ماه رمضان قبل از اذان ظهر وطنش را ترک کند و فردا آن روز قبل از اذان ظهر به وطنش بازگردد حکم دو روز روزه اش چه گونه است؟

پاسخ: روزه شخص در روز اول صحیح است اما در روز دوم تا وقتی به وطن نرسیده نیت روزه را انجام ندهد و وقتی قبل از ظهر رسید نیت کند این در صورتی که هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد.


 
منابع :
1. خبرگزاری تسنیم
2. سایت دفتر آیت الله سیستانی
3. شیعه نیوز