پيش بيني تحولات آينده كوبا

در 19 فوریه 2008 فیدل کاسترو اعلام کرد که در حال بازنشسته شدن است و در 24 فوریه همین سال رائول کاسترو به عنوان رئیس جمهور کوبا انتخاب گردید. رائول کاستروی 75 ساله نقشی محوری در حکومت کوبا دارد. وی قبل از آنکه به جال فیدل منصوب شود، چهار پست کلیدی شامل معاونت ریاست جمهوری در شورای دولتی و شورای وزرا، فرماندهی ارتش و وزارت دفاع را از سر گذرانده است. از سال 1977، رائول به طور رسمی جانشین فیدل کاسترو بوده است. وي توانست نسل جديدي از مردان و زنان سوسياليست را زير جريان رائوليست گرد هم آورد. قرائن موجود حكايت از آن دارد كه طيف رائوليست در قياس با كاستروايسم كه به حفظ سنتهاي سوسياليسم و مقولات امنيتي گرايش نشان ميدهد شرايط بهينه تري را براي گذر به دموكراسي دارا است. طيف رائوليستها عموماً نسل جديدي از نظاميان و كادر تكنوكراتي هستند كه هم به مقولات امنيتي قويتري علاقه مندند و هم به تجربيات توسعه كوتاه مدت مكانيسم بازار آزاد گرايش نشان ميدهند. رائول در ابتداي به دست گرفتن قدرت ، اقدام به انجام يكسري اصلاحات اقتصادي در كوبا نمود كه از مهمترين آنها مي توان به اين موارد زیر اشاره داشت :

اصلاحات در بخش مسكن

از جمله موارد مهم اصلاحات رائول در كوبا صدور اجازه مالكيت كوبايي ها بر خانه هايي است كه پيشتر مالكيت آنها در اختيار دولت كوبا بوده است. به اين ترتيب هزاران كوبايي كه بیشتر آنها را نيز كارگران تشكيل مي دهند خود صاحب خانه خواهند شد.

اصلاحات در نظام پرداخت حقوق

در حال حاضر متوسط درآمد ماهانه براي هركوبايي مبلغي معادل 19 دلار و 50 سنت آمريكا است. اما اقدام رائول كاسترو در برداشتن محدوديتهاي نظام پرداخت حقوق موجب خواهد شد تا ميانگين درآمد ماهانه كوبايي ها افزايش يافته و در نتيجه شاهد تشكيل شدن طبقه متوسط به عنوان حلقه مفقوده تحولات سیاسی اجتماعی باشيم.

اصلاحات در نظام كشاورزي

اصلاحات در زمينه كشاورزي يكي از بزرگترين گامهايي است كه دولت كوبا تاكنون برداشته است. بر همين مبنا كشاورزان اجازه يافته اند تا درباره نحوه استفاده از زمين و نوع محصول كشاورزي مورد كاشت تصميمگيري كنند. همچنين دولت كوبا با اعلام اينكه در بسياري از اين زمين هاي كشاورزي، كشت و زرع نمي-شود اجازه اجاره اين زمينها را به بخش خصوصي براي كشت قهوه و تنباكو صادر كرد.
به طور كلي اصلاحات اقتصادي اعلام شده از سوي رائول را ميتوان از دريچه تغييري تاريخي در سياستهاي نظام سوسياليستي كمونيستي كوبا تحليل و بررسي نمود. باید گفت به غير از تاثيرات مثبتي كه اين اصلاحات مي تواند بر اقتصاد كوبا داشته باشد، اين موارد را ميتوان از جمله موارد آزاديهاي اجتماعي و شهروندي به حساب آورد كه دولت رائول كاسترو به كوبايي ها اعطا نموده است. وقتي به كارگران دولت اجازه داده ميشود در خانه هايي سكني گزينند كه مالكيت آنها در اختيار خودشان است؛ و به آنها اجازه داده ميشود تا به هر اندازه كه كار ميكنند حقوق دريافت كنند و كشاورزان مجاز مي شوند به اندازه توان و ظرفيت خود از تسهيلات دولتي براي كشت و زرع استفاده نمایند؛ همه نشانه هاي از حركت دولت كوبا به سمت و سويي است كه در آن حقوق انساني و شهروندي مردم به رسميت شناخته شده و به آن احترام گذاشته مي شود. آنچه در اين ميان مسلم است، آن كه اعطاي چنين آزادي هايي به شهروندان كوبايي به واسطه تشکیل طبقه متوسط موجب سربرآوردن برخي مطالبات سياسي و اجتماعي در ميان قشر روشنفكر و دگرانديش كوبا نيز خواهدگردید. لذا بايد منتظر ماند و ديد كه رائول چه رويكردي را در مواجهه با اين مطالبات تازه و نو كه كوبا با آن مواجه خواهد بود در پيش خواهد گرفت.
اما به طور كلي نباید این نکته را از نظر دور داشت كه رئيس جمهور كنوني كوبا اصلاحات اقتصادی که صورت داده، به صراحت نیز اعلام نموده كه مردم كوبا وي را انتخاب نكرده اند تا نظام سرمايه داري را احيا كند و يا انقلاب را واگذار نمايد. وي همواره بر عزم خود جهت حفظ و ادامه دادن به تكامل سوسياليسم اصرار نموده است. در اين زمينه توجه به اين نكته كه نظام سياسي كوبا يك نوع نظام تك حزبي كمونيستي بوده و ساير گروه هاي فشار و انجمن ملي كشاورزان كوبا نيز قدرت قابل توجهي در كوبا ندارند و اين كه هنوز هم در اين كشور نظاميان از حاميان جدي حكومت مي باشند و وحدت نظاميان به رائول اين امكان را مي دهد تا مخالفين درون نظام را سركوب نمايد، كاملاً ضروري به نظر مي رسد. شرايط فعلي حاكي از اين است كه نظاميان به رائول وفادار خواهند بود و جناح نظاميان در داخل حكومت تقويت خواهد شد. بنابراين آنچه نبايد از منظر توجه دور داشت اين نكته است كه شرايط اقتصادي فعلي كوبا به خصوص پس از بحران اقتصادي جهاني و اثرات سوء آن بر اقتصاد كوبا، نوعي اصلاحات اقتصادي را به كوبا تحميل مي نمايد ولي نبايد خيلي ساده بينانه تصور كرد كه به همين سرعت و در آينده اي نزديك شاهد تقويت روند دموكراسي سياسي در كوبا باشيم ، آنچه كه امروز كوبا ضرورت آن را كاملاً حس كرده است بحث اصلاحات اقتصادي مي باشد ولي بايد منتظر ماند تا در طول زمان اين اصلاحات اثرات خود را در عرصه سياسي نيز نشان دهد و نهايتاً زماني برسد كه كوبا ضرورت انجام اصلاحات سياسي را نيز بپذيرد.
منبع:اندیشکده روابط بین الملل