سوره تکویر

نامگذاری سوره تکویر

نام این سوره، تکویر یا کُوِّرَت است؛ چرا که در آیه اولِ آن به واژه «کُوِّرَت» به معنای در هم پیچیده شدن و تاریک شدن اشاره شده است.
 

محل و ترتیب نزول

سوره تکویر جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول هفتمین سوره‌ای است که بر پیامبر(صلی الله عله و آله) نازل شده است.

این سوره در چینش کنونی مُصحَف هشتاد و یکمین سوره است و در جزء سی‌ام جای دارد.
 

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره تکویر ۲۹ آیه، ۱۰۴ کلمه و ۴۳۴ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی، جزو سوره‌های مُفَصَّلات (دارای آیات کوتاه) است.

خداوند در آیات پانزدهم تا هجدهم این سوره به ستارگان، شب و صبح قَسَم یاد می‌کند.
 

آیات مشهور

آیات مشهور این سوره شامل:

وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ بِأَیِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ (آیه ۸ و ۹)

ترجمه: و آنگاه که از دخترِ زنده به گور شده پرسیده شود به کدامین گناه [به ناحق‏] کشته شده است.

گفته شده این آیه مربوط به یکی از رسم‌های عرب جاهلیت است که دختران را به علل مختلف ازجمله فقر شدید، ارزش نداشتنِ زن به عنوان انسان و ترس از ننگ‌آوری در آینده زنده‌زنده در گور می‌کردند. مفسران گفته‌اند در جاهلیت عرب، هنگامی که وقت وضع حمل زن فرا می‌رسید، حفره‌ای در زمین حَفر می‌کرد و زن بالای آن می‌نشست. اگر نوزاد دختر بود، آن را در میان حفره پرتاب می‌کرد و اگر پسر بود، آن را نگه می‌داشت.

در برخی روایات، معنای گسترده‌ای برای این آیه بیان شده است، به گونه‌ای که هرگونه قطع رحم (در مقابل صله رحم) یا قطع مودت اهل بیت(علیه السلام) را شامل می‌شود؛ [یعنی افراد به دلیل آنکه با خوشاوندانشان صله رحم نکرده‌اند یا دوستی با اهل بیت را در دل نداشته‌اند، بازخواست می‌شوند].

همچنین از امام باقر(علیه السلام) درباره تفسیر این آیه سؤال شد و آن امام گفت: «منظور، کسانی‌اند که در راه محبت و دوستی ما کشته می‌شوند».

در ایران از این آیه به عنوان شعاری در حمایت از مظلومیت کسانی که بی‌گناه کشته می‌شوند استفاده می‌شود. 1


 

فضیلت سوره

از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر کس سوره تکویر را قرائت کند در روز قیامت هنگامی که پرونده های اعمال بندگانش پیش روی همگان قرار می گیرد خداوند او را از رسوایی در امان می دارد و هر کس  که دوست دارد روز قیامت به من بنگرد این سوره را بخواند.
 

آثار و برکات سوره

آثار و برکات این سوره شامل:
 

1) برطرف کننده بیماری های چشمی

قرائت سوره تکویر برای چشم، موجب تقویت دید چشم و برطرف کنده تاری چشم و دیگر دردهای چشم می شود.
 

2) برآورده شدن حاجات

هنگام آمدن باران 100 بار این سوره را بخواند مؤثر است.
 

شأن نزول و محتوای سوره تکویر

این سوره از سوره های مکی است، و قرائن مختلفی گواهی بر این معنی می دهد، از جمله اینکه حاکی از این است که دشمنان لجوج به پیامبر اسلام صلی اللّه علیه و آله و سلّم نسبت جنون می دادند، و این معنی معمولا در مکه، و بیشتر در آغاز دعوت پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم بود که دشمنان سعی داشتند سخنانش را جدی نگیرند و با بی اعتنایی از آن بگذرند.

به هر حال این سوره عمدة بر دو محور دور می زند: محور اول آیات آغاز این سوره است که بیانگر نشانه هایی از قیامت و دگرگونیهای عظیم در پایان این جهان و آغاز رستاخیز است.

در محور دوم سخن از عظمت قرآن و آورنده آن و تٱثیرش در نفوس انسانی می گوید، و این قسمت با سوگندهای بیدار کننده و پر محتوایی همراه است.

داستان سوره تکویر

در الدر المنثور است که سعید بن منصور، فاریابى، عبد بن حمید، ابن جریر، ابن ابی حاتم، و حاکم وی حدیث را صحیح دانسته، همگی از طریق علی علیه السلام در ذیل آیه فلا اقسم بالخنس روایت کرده اند که فرمود: منظور ستارگانی هستند که در شب خودنمایی نموده و کنوس می کنند، و در روز پنهان گشته، خنوس می کنند، و به چشم کسی نمی آیند.

و در تفسیر قمی در ذیل آیه فلا اقسم بالخنس آمده: یعنی سوگند می خورم به خنس که نام ستارگان است، و در معنای الجوار الکنس آمده: یعنی به ستارگانی که در روز کنوس می کنند، یعنی پنهان می شوند.

و در مجمع البیان آمده: بالخنس یعنی ستارگان که در روز خنوس می کنند، و در شب ظاهر می گردند، الجوارى صفت آن ستارگان است که در مدار خود جریان دارند. الکنس نیز از صفات ستارگان است، چون هر یک در برج خود کنوس می کند، یعنی پنهان می شود، همانطور که آهوان در کناسه و آشیانه خود پنهان می شوند، و این ستارگان پنج کوکب هستند: 1. زحل 2. مشتری 3. مریخ 4. زهره 5. عطارد.

و از علی علیه السلام روایت شده که در معنای و اللیل اذا عسعس فرموده: یعنی وقتی با تاریکی خود می رود.

و در تفسیر قمی در ذیل آیه و اللیل اذا عسعس آمده: یعنی شب هنگامی که تا ریک شود، و الصبح اذا تنفس یعنی روز هنگامی که بالا می آید.

و در الدر المنثور است که ابن عساکر از معاویه بن قره روایت آورده که گفت: رسول خدا صلی اللّه علیه و آله وسلم به جبرئیل فرموده: پروردگارت چه ثنای جمیلی از تو کرده، آنجا که فرموده: ذی قوه عند ذی العرش مکین مطاع ثم امین، حال بگو ببینیم قوت تو چگونه و امانت تو چیست؟

جبرئیل عرضه داشت: اما قوتم نمونه اش یکی این است که وقتی به سوی شهرهای لوط که چهار شهر بود مبعوث شدم، با اینکه در هر شهری صد هزار مرد جنگی غیر از اطفال وجود داشت، سرزمینشان را از ریشه چنان کندم و آنقدر بالا بردم که حتی اهل آسمان صدای مرغهای خانگی و پارس کردن سگهای آن شهرها را شنیدند، آنگاه از آنجا شهر و سکنه آن را رها کردم، و همه را کشتم. و اما امانتم این است که هیچ ماموریتی نیافتم که چیزی از آن کم و یا زیاد کنم.

مؤ لف: این روایت خالی از اشکال نیست، و از سوی دیگر اهل حدیث، ابن عساکر را ضعیف دانسته اند، مخصوصا در احادیثی که تنها خود او روایت کرده.

و در خصال از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: هر کس در هر روز از ماه شعبان هفتاد بار بگوید: استغفر اللّه لذی لا اله الا هو الرحمن الرحیم الحی القیوم و اتوب الیه خدای تعالی نامش را در افق مبین می نویسد، می گوید: پرسیدم: افق مبین چیست؟ فرمود جایگاهی است در جلو عرش که در آنها نهرهایی است فراگیر، و در آن جام هایی است به عدد ستارگان.

و در تفسیر قمی در حدیثی که نسبتش را به امام صادق علیه السلام داده آمده که در معنای آیه و ما هو بقول شیطان رجیم فرموده: منظور از آن، کاهنانی هستند که در قریش بودند، و سخنان خود را به سخنان شیطانهایی نسبت می دادند که به اصطلاح خود، آنان همزاد آنان بودند، و ایشان به زبان آن همزادها سخن می گفتند، و این آیه شریفه می فرماید: قرآن مانند سخنان کاهنان از سخنان شیطانهای رانده شده نیست. 3

پی نوشت:
1.www.fa.wikishia.net
2.www.tebyan.net
3.www.ommolketab.ir