سوره بَیِّنه
نامگذاری سوره بَیِّنه
نام مشهور این سوره، بیّنه (به معنای دلیل آشکار) است که از واژه «البینه» و در آیات اول و چهارم گرفته شده است. منابع کهن و روایات از این سوره با عبارت «لم یَکُن» یا «لم یکن الذین کَفَرو» یاد کرده‌اند. «اهل الکتاب»، «قَیِّمه»، «مُنفَکّین» و «اِنفِکاک» دیگر نام‌هایی هستند که برای این سوره گفته شده است.در میان این نام‌ها، دو نام «لم یکن» و «قیّمه» نیز مشهورند.
محل و ترتیب نزول
سوره بینه جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول صدمین سوره‌ای است که بر پیامبر(صلی اله علیه و آله) نازل شده است.این سوره در چینش کنونی مصحف نود و هشتمین سوره است و در آغاز حِزب چهارمِ جزء سی‌ام قرآن قرار دارد.
تعداد آیات و کلمات
سوره بینه ۸ آیه، ۹۴ کلمه و ۴۰۴ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های مُفَصّلات و از سوره‌های کوچک قرآن است.
آیات مشهور
آیات مشهور این سوره شامل:آیه پنجم
آیه پنجم سوره بینه را جزو آیات الاحکام برشمرده‌اند. فاضل مقداد می‌نویسد بنابر این آیه، نیت کردن در اعمال عبادی مثل نماز و روزه واجب است.اما مقدس اردبیلی این سخن را نمی‌پذیرد و می‌نویسد آیه مورد نظر فقط بر این دلالت دارد که در عبادات باید اخلاص داشت.
همچنین گفته شده است آیه اشاره دارد به اینکه ریا نوعی شِرک است.
آیه هفتم
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَـٰئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» (آیه ۷)ترجمه: مسلّماً کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، اینان‌اند که بهرتین مخلوقات‌اند. آیه هفتم سوره بینه به «آیه خیر البریه» مشهور است.
این آیه بر اساس روایات فراوانی که در کتاب‌های حدیثی و تفسیری اهل سنت و شیعه آمده است، به امام علی(علیه السلام) و شیعیان او تفسیر شده است.
برای نمونه علامه طباطبایی از کتاب تفسیر الدر المنثور نقل کرده است: نزد رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بودیم که علی(علیه السلام) از راه رسید.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: به آن خدایی که جانم به دست او است، این مرد و پیروانش (شیعیانش) تنها و تنها رستگارانِ در قیامت‌اند؛ آنگاه این آیه نازل شد: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ». از وقتی که این آیه نازل شد، اصحاب رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هر وقت علی را می‌دیدند دارد می‌آید می‌گفتند «خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» آمد. 1
فضیلت سوره بیّنه
نود و هشتمین سوره قرآن است که مدنی و 8 آیه دارد.در فضیلت این سوره از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) روایت شده است: هر که سوره بینه را قرائت کند از مشرکان به دور است و جزو پیروان دین محمد (صلی الله علیه و آله وسلم)بوده و خداوند او را به مومن محشور کرده و به آسانی از او حسابرسی می کند.
از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم )نقل شده است: وقتی خداوند قرائت این سوره را می شنود می گوید به بنده من بشارت دهید به عزت و جلالم سوگند چنان بهشت را برای تو فراهم می کنم که راضی شوی.
آثار و برکات سوره
آثار و برکات این سوره شامل:
1) برطرف کننده لرزش بدن
از رسول خدا( صلی الله علیه و آله وسلم ) نقل شده است که اگر سوره بینه در ظرف جدیدی نوشته شود و انسان گرفتار لرزش به آن نگاه کند شفا خواهد یافت.
در فضیلت این سوره از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) روایت شده است: هر که سوره بینه را قرائت کند از مشرکان به دور است و جزو پیروان دین محمد (صلی الله علیه و آله وسلم )بوده و خداوند او را به مومن محشور کرده و به آسانی از او حسابرسی می کند.
2) برای رفع بیماری پیسی و یرقان و مسمومیت غذایی
از امام صادق( علیه السلام) روایت شده: هر کس این سوره را بنویسد و به همراه داشته باشد اگر بیماری یرقان داشته باشد بهبود می یابد و اگر کسی که در چشمش سفیدی داشته باشد یا بیماری پوستی پیسی داشته باشد ابتدا آن را نوشته و با آب بشوید و از آب آن بیاشامد و آن را با خود همراه داشته باشد این بیماری از او دفع می گردد.
همچنین برای زن باردار آب شسته شده این سوره برایشان مفید است و مانع آسیب مسمومیت های غذایی می شود و اگر برای هر گونه ورم نوشته شود آن را از بین می برد.
3) متفرق ساختن گروه گمراه
در کتاب المصباح آمده است: اگر بخواهید جمعی را که بر اساس گمراهی تشکیل شده را پراکنده سازید از چهار طرف راه ، خاک بردارید و سوره بیّنه را بر آن بخوانید و آن را در میان این جمع بپاشید متفرق می شوند. 2
شأن نزول و محتوای سوره بینه
این سوره اشاره به رسالت جهانی پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و آمیخته بودن آن بادلائل و نشانه های روشن می کند.
و در بخش دیگری از این سـوره موضع گیرهای مختلف اهل کتاب و مشرکان را در برابر اسلام مشخص می کند که آن گروه که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند بهترین مخلوقاتند، و آن گروه که راه کفر و شرک و گناه پیش گرفتند بدترین مخلوقات محسوب می شوند.
این سوره دارای نامهای متعددی است که به تناسب الفاظ آن انتخاب شده، اما از همه معروفتر سوره بینة و لم یکن و قیمة است.
داستان سوره بینه
بحث روایتی چند روایت درباره اینکه مراد از خیرالبریّه - بهترین مردم امیرالمؤمنین علیها السلام و شیعیان اویند.
در تفسیر قمی در روایت ابی الجارود از امام ابی جعفر علیه السلام آمده که فرمود: منظور از کلمه بینه رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم محمد صلوات اللّه علیه است.
و در الدر المنثور است که ابن مردویه از عایشه روایت کرده که گفت: به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم عرضه داشتم: یا رسول اللّه گرامی ترین خلق نزد خدای عزوجل کیست فرمود: ای عایشه مگر آیه شریفه ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه را نمی خوانی.
و در همان کتاب است که ابن عساکر از جابر بن عبد اللّه روایت کرده که گفت: نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم بودیم که علی علیه السلام از راه رسید، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله وسلم فرمود: به آن خدایی که جانم به دست او است، این مرد و پیروانش شیعیانش تنها و تنها رستگاران در قیامتند، آنگاه این آیه نازل شد: ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه، از وقتی که این آیه نازل شد اصحاب رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم هر وقت علی را می دیدند که دارد می آید می گفتند: خیر البریه آمد.
مؤلف: الدر المنثور این معنا را از ابن عدی از ابن عباس نیز نقل کرده، و نیز از این مردویه آورده.
و نیز تفسیر برهان آن را از موفق بن احمد - در کتاب المناقبش - از یزید بن شراحیل انصاری کاتب علی علیه السلام از آن جناب روایت کرده و در عبارت یزید بن شراحیل چنین آمده: من از علی شنیدم می فرمود: رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم از دنیا می رفت در حالی که سر آن جناب را به سینه ام تکیه داده بودم، در آن حال فرمود: یا علی مگر نشنیدی کلام خدای عزوجل را که می فرماید: ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریه، این خیر البریه شیعیان تواند، موعدم و موعد شما حوض است، وقتی که تمامی امت ها برای حساب جمع می شوند، شیعیان تو بنام و لقب پیشانی سفیدان خوانده می شوند و در مجمع البیان از مقاتل بن سلیمان از ضحاک از ابن عباس روایت کرده که در تفسیر کلمه هم خیر البریه گفته است: این آیه شریفه در باره علی و اهل بیتش نازل شده. 3
پی نوشت:
1.www.fa.wikishia.net
2.www.rasekhoon.net
3.www.ommolketab.ir
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}