ضرورت آگاهی نسبت به بیماری‌های شایع دوران بارداری

مراجعه‌ی منظم زن باردار به مراکز درمانی به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات و بیماری‌های احتمالی را در مراحل اولیه شناسایی کرده و اقدامات درمانی لازم را به سرعت آغاز کند. این کار به مادر و جنین کمک می‌کند که از نظر سلامتی در وضعیتی مناسب و پایدار قرار داشته باشند. آگاهی از علائم این مشکلات و مراجعه‌ی منظم به مطب پزشک در طی دوران بارداری نقش بسیار مهمی در جلوگیری از وقوع این بیماری‌ها و دریافت اقدامات درمانی سریع دارد.

بعضی اوقات، بیماری‌ها یا شرایط مادر قبل از بارداری می‌تواند منجر به عوارضی در دوران بارداری شود. برخی از عوارض هم حین زایمان رخ می‌دهد.
حتی با وجود عوارض، تشخیص به موقع و مراقبت‌های دوران بارداری می‌تواند خطر را برای شما و کودک شما کاهش دهد.
 

بیماری‌های شایع در دوران بارداری

این بیماری‌ها عبارتند از:

کم خونی فقر آهن

کم خونی زمانی رخ می‌دهد که تعداد گلبول‌های قرمز خون – هموگلوبین و هماتوکریت – کم باشد. کم خونی فقر آهن یکی از شایع‌ترین انواع کم خونی است.

آهن بخشی از هموگلوبین است که به خون اجازه‌ی حمل اکسیژن را می‌دهد. زنان باردار به نسبت دیگر زنان به آهن بیش‌تری نیاز دارند، چرا که در این دوران میزان خون بدن افزایش یافته و از طرفی برای تکامل و رشد جنین نیاز به خون وجود دارد.

علائم کم خونی فقر آهن عبارتند از:
* احساس ضعف و خستگی
* رنگ پریدگی
* بی‌حالی و از حال رفتن
* تجربه‌ی تنگی نفس

پزشک در دوران بارداری ممکن است مکمل‌های آهن و فولیک اسید برای مصرف زن باردار تجویز کند.

 دیابت بارداری

اگر در طی دوران بارداری سطح قند خون فرد بسیار بالا برود، فرد به دیابت بارداری مبتلا خواهد شد. تعداد دقیق زنانی که در طی این دوران به این بیماری مبتلا می‌شوند، مشخص نیست چرا که ملاک‌های تشخیصی و عوامل خطر متفاوتی برای آن وجود دارد. 

در بیشتر موارد با انجام یک روش دو مرحله‌ای این مشکل تشخیص داده می‌شود:

انجام تست گلوکز بین هفته‌ی بیست و چهارم تا بیست و هشتم بارداری با انجام آزمایش تشخیصی تست تحمل گلوکز خوراکی (oral glucose tolerance test)

دیابت بارداری خطر بزرگ شدن بیش‌ از حد نوزاد یا ماکروزومی (macrosomia)، افزایش ناگهانی فشار خون مادر و وجود پروتئین در ادرار بعد از هفته‌ی بیستم بارداری یا پره اکلامپسی(preeclampsia) و زایمان سزارین را به دنبال دارد.

درمان این مشکل ابتدا شامل کنترل سطح قند خون با داشتن برنامه غذایی صحیح و ورزش کردن است. اگر میزان قند خون درمان دارویی و انسولین شروع می‌شود

اختلالات قلبی-عروقی

یکی از شایع ترین بیماری هایی که می تواند در دوران بارداری برای مادر و جنین خطرناک باشد، اختلالات قلبی-عروقی است. از علائم این اختلالات می توان به تنگی نفس، سرفه های شبانه، سرفه های خونی، سَنکوب و درد قفسه سینه اشاره کرد. اختلالات قلبی در دوران بارداری می توانند باعث فشار خون، خونریزی و کم خونی در مادر شوند. همچنین مادرانی که اختلالات مادرزادی قلبی دارند، ممکن است این اختلالات را به فرزندان شان منتقل کنند.
 

بیماری های دستگاه گوارش

بیشترین و شایع ترین صورت این بیماری ها، حالت تهوع و استفراغ است که تا هفته 16 بارداری ادامه دارد و به دو درجه خفیف و متوسط تقسیم می شود. اگر درجه این بیماری ها خفیف باشد خانم ها می توانند از عصاره زنجبیل استفاده کنند یا شیوه تغذیه خود را تغییر دهند تا استفراغ شان بهبود پیدا کند. اما در بعضی از موارد استفراغ بسیار شدید می شود به طوری که بدن دچار کمبود آب و کمبود وزن می شود.

بنابر این اگر این اختلال به موقع درمان نشود عوارض شدیدی برای مادر در پی خواهد داشت که از بین آنها می توان به آسیب به کلیه، پارگی مری و دیافراگم، بیماری های انعقادی و درگیری کبدی اشاره کرد.
 

افسردگی و اضطراب

بسیاری از افراد با واژه‌ی افسردگی پس از زایمان آشنا هستند، در این حالت فرد بعد از تولد نوزاد دچار افسردگی می‌شود. اما امروزه می‌دانیم که این عارضه فقط مربوط به دوران پس از زایمان نیست و افسردگی صرف هم نیست.

زنان در طی دوران بارداری و بعد از آن علاوه بر دیگر بیماری‌ها با مشکلاتی همچون افسردگی و اضطراب هم دست و پنجه نرم می‌کنند‌. این شرایط تاثیر شگرفی روی سلامت مادر و کودک خواهد گذاشت.

سازمان‌های مسئول سلامت در همه‌ی کشورها برنامه‌هایی برای آگاهی دادن به زنان در مورد افسردگی و اضطراب، علائم آن و چگونگی مدیریت آن تدوین و ارائه کرده‌اند. در این دستورالعمل‌ها راهنمایی‌های لازم به همسران، سایر اعضای خانواده و دوستان و راه‌های کمک به زن باردار آورده شده است.

یک دلیل مشخص برای افسردگی یا اضطراب در طول و بعد از بارداری وجود ندارد، اما تغییرات هورمونی، استرس، سابقه خانوادگی و تغییرات در مواد شیمیایی مغز و ساختار آن ممکن است در بروز علائم افسردگی نقش داشته باشند.

زنانی که در طی دوران بارداری با مشکلات و بیماری‌های زیادی دست به گریبان بوده‌اند، بیش‌تر از سایر زنان باردار که در طی این دوران مشکل خاصی نداشته‌اند در معرض افسردگی پس از زایمان قرار دارند.

افسردگی می‌تواند بر رشد و تکامل جنین اثر بگذارد اگر فرد در طی دوران بارداری از خود مراقبت نکند، مرتب به پزشک مراجعه نکند و یا اینکه دست از مصرف الکل و کشیدن سیگار برندارد.

در صورتی که احساس غم و اضطراب زیادی دارید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید. افسردگی و اضطراب مشکلاتی جدی هستند ولی با این همه قابل درمان هستند.

 مشکلات جنینی

مشکلات احتمالی جنینی شامل کاهش میزان حرکت بعد از هفته‌ی بیست و هشتم بارداری و یا کوچک‌تر بودن نسبت به اندازه طبیعی است. در این شرایط زن باردار باید بیش‌تر تحت نظر باشد و مرتب تحت آزمایش‌های سونوگرافی و دیگر آزمایش‌ها قرار بگیرد. امکان زایمان پیش از موعد هم در این افراد وجود دارد.
 

 فشار خون بالا در بارداری

زنان بارداری که در طی این دوران به فشار خون بالا مبتلا هستند، باید از نزدیک تحت بررسی قرار بگیرند، چرا که احتمال بروز پره اکلامپسی در آن‌ها وجود دارد.

 عفونت‌های دوران بارداری

عفونت‌ها، مانند برخی عفونت‌های قابل انتقال مقاربتی ممکن است در طی دوران بارداری و/یا در طی زایمان رخ داده و منجر به بروز مشکلاتی برای زن باردار، دوران بارداری و نوزاد شوند. 

برخی از عفونت‌ها در طی دوران بارداری بر فرایند بارداری اثر گذار بوده و منجر به بروز مشکلاتی می‌شوند. اطلاعات مربوط به آن‌ها را از پزشک خود بخواهید.

انواع عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و انگلی ممکن است بارداری را پیچیده کند. عفونت‌ها می‌توانند برای مادر و کودک مضر باشند، بنابراین مهم است که فورا به دنبال درمان آن باشید. برخی از عفونت‌های بارداری عبارتند از:

* عفونت ادراری
* واژینوز باکتریال
* سیتومگالوویروس
* استرپتوکوک گروه B
* ویروس هپاتیت B  که می‌تواند در هنگام تولد به کودک شما سرایت کند
* آنفلوانزا
* توکسوپلاسموز، عفونت ناشی از انگلی است که در مدفوع گربه، خاک و گوشت خام یافت می‌شود
* عفونت مخمر
* ویروس زیکا

با شستن مرتب دست‌ها می توانید از برخی عفونت‌ها پیشگیری کنید. با واکسیناسیون می‌توانید از سایر موارد مانند ویروس هپاتیت B و آنفلوانزا جلوگیری کنید.
 

استفراغ شدید بارداری

برخی از زنان باردار از حالت تهوع مداوم و استفراغ شدید در طی این دوران رنج می‌برند‌. این عارضه تهوع صبحگاهی (morning sickness) هم خوانده می‌شود. برای درمان تهوع داروهای تجویز می‌شود. گاهی زنان مبتلا به استفراغ شدید بارداری برای دریافت مواد غذایی و مایعات به صورت وریدی نیاز به بستری در بیمارستان پیدا می‌کنند. اغلب این عارضه تا هفته بیستم بارداری برطرف شده و یا از شدت آن کاسته می‌شود.

سقط جنین

پایان حاملگی در نتیجه دلایل طبیعی تا قبل از هفته‌ی بیستم بارداری سقط جنین نامیده می‌شود. تخمین تعداد حاملگی‌های پایان یافته به دلیل سقط جنین دشوار است چرا که در بسیاری از موارد سقط جنین پیش از آن اتفاق می‌افتد که زن متوجه بارداری خود باشد. شایع‌ترین دلیل سقط جنین در سه ماهه ی نخست بارداری مشکلات کروموزومی است‌. 

علائم سقط جنین عبارتند از پیچش و درد شدید شکم و خونریزی است. لکه بینی در اوایل بارداری بسیار رایج است و نباید از آن به عنوان علامت سقط جنین یاد شود.
 

جفت سر راهی (placenta previa) 

این شرایط زمانی رخ می‌دهد که جفت از  داخل رحم بخشی از قسمت ابتدایی گردن رحم را بپوشاند. در شرایط زن باردار خون‌ریزی‌های دردناکی را در دو ماه اول یا سه ماه اول بارداری تجربه خواهد کرد.  در این شرایط پزشک برای زن باردار استراحت مطلق را تجویز خواهد کرد. اگر خونریزی سنگین و یا ادامه دار باشد فرد باید در بیمارستان بستری شود. جفت سر راهی ممکن است نحوه‌ی زایمان را هم تغییر دهد.
 

دکولمان جفت یا کندگی جفت

در برخی از زنان جفت از دیواره داخلی رحم جدا می‌شود‌‌. این جدایی ممکن است خفیف، ملایم و یا شدید باشد. در حالت شدید جفت قادر به دریافت اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز خود نیست‌. دکولمان جفت منجر به خونریزی، دردهای شکمی و تحریک پذیری رحمی می‌شود. 

درمان این عارضه به شدت آن و ماه بارداری بستگی دارد. اگر شدت عارضه زیاد باشد حتی ممکن است زایمان پیش از موعد انجام شود.
 

پره اکلامپسی

پره اکلامپسی افزایش ناگهانی فشار خون بعد از هفته بیستم بارداری است. این شرایط منجر به فشار خون بالا، ورم دست و پا و سردرد می‌شود‌. در مواردی هم زن باردار بر اثر این عارضه دچار تشنج می‌شود که به این حالت اکلامپسی (eclampsia) گفته می‌شود‌. تنها درمان قطعی این دو عارضه تولد نوزاد است‌. 

در این حالت ممکن است زایمان زودرس رخ دهد و بنابراین باید تمام خطراتی که متوجه جنین و مادر است به دقت سنجیده شود. حتی گاهی نوزاد به صورت نارس به دنیا خواهد آمد که در این حالت هم باید اقدامات مناسب صورت گیرد.
 

زایمان پیش از موعد 

به صورت طبیعی نوزاد بعد از هفته سی و نهم تا چهلم بارداری یعنی بعد از گذراندن کامل دوران بارداری به دنیا می‌آید. بین هفته سی و هفتم تا سی و نهم بارداری مراحلی اساسی و حیاتی در روند رشد ریه، کبد و مغز نوزاد طی می‌شود.

زایمان پیش از هفته سی و هفتم عامل خطر بزرگی برای مشکلات جنینی و مشکلات بعد از زایمان مادر است‌. برخی اوقات به دلیل خطراتی که متوجه سلامت مادر و کودک است، زایمان پیش از هفته سی و نهم بارداری برنامه ریزی می شود. اما در شرایط طبیعی بهتر است که سی و نه هفته به صورت کامل سپری شود.

عوارض زایمان

عوارض در هنگام زایمان و زایمان نیز می‌تواند رخ بدهد. اگر در حین زایمان مشکلی وجود داشته باشد، ممکن است لازم باشد پزشک روش زایمان را تغییر دهد.

موقعیت بریچ
نوزادی در موقعیت بریچ در نظر گرفته می‌شود که سرش بالا و پاهایش پایین قرار گرفته باشد. بریچ در حدود 4 درصد از زایمان‌ها رخ می‌دهد.

بیشتر نوزادان متولد شده در این وضعیت، سالم هستند. اگر کودک خیلی بزرگ است و نمی‌تواند از طریق مجرای زایمان عبور کند، پزشک توصیه می‌کند که زایمان واژینال انجام نشود. 

اگر پزشک متوجه شود که کودک چند هفته قبل از زمان زایمان در موقعیت بریچ قرار دارد، ممکن است سعی کند موقعیت کودک را تغییر دهد. اگر کودک با شروع زایمان هنوز در موقعیت بریچ باشد، اکثر پزشکان زایمان سزارین را توصیه می‌کنند.

جفت سرراهی
جفت سرراهی به معنای قرار گرفتن جفت در دهانه رحم است. در این صورت پزشکان معمولا زایمان را به صورت سزارین انجام می‌دهند.

وزن کم هنگام تولد
وزن کم هنگام تولد، معمولا به دلیل تغذیه نامناسب شما در دوران بارداری یا استفاده از سیگار، الکل یا مواد مخدر اتفاق می‌افتد. نوزادانی که با وزن کم به دنیا می‌آیند بیشتر در معرض این خطرها قرار دارند:

* عفونت‌های تنفسی
* ناتوانی‌های یادگیری
* عفونت‌های قلبی
* نابینایی

ممکن است کودک پس از تولد برای چند ماه در بیمارستان بماند.
 

عوامل دیگری که ممکن است خطر ابتلا به عوارض را افزایش دهند عبارتند از

* باردار بودن در سن 35 سالگی یا بالاتر
* بارداری در سنین جوانی
* داشتن یک اختلال غذایی مانند بی‌اشتهایی
* سیگار کشیدن
* استفاده از مواد مخدر 
* نوشیدن الکل
* داشتن سابقه از دست دادن بارداری، یا زایمان زودرس
* بارداری دوقلو، سه‌قلو، یا چندقلو
 

چه موقع با پزشک خود تماس بگیرید؟

اگر باردار هستید، در صورت وجود برخی علائم، از تماس با پزشک خود دریغ نکنید. در صورت مشاهده موارد زیر بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

* خونریزی از واژن
* تورم ناگهانی دست یا صورت
* درد در شکم
* تب
* سردردهای شدید
* سرگیجه
* استفراغ مداوم
* تاری دید

اگر فکر می‌کنید کودک شما در سه ماهه سوم ناگهان کمتر از حد معمول حرکت می‌کند، باید با پزشک تماس بگیرید.


منبع:
سایت دکتردکتر
سایت نی نی بان
سایت نمناک