خونریزی گوارشی چیست؟

هر فردی در طول زندگی خود احتمال دارد، دچار خونریزی دستگاه گوارشی شود. خونریزی از مجاری گوارشی یکی از شایعترین اختلالات دستگاه گوارش است. استفراغ خونی، وجود خون در مدفوع و مدفوع سیاه رنگ از شایع‌ترین خونریزی‌های  دستگاه گوارش هستند.

تشخیص دقیق علت خونریزی ممکن است از عود آن جلوگیری کند. همچنین، تشخیص دقیق می تواند بیمار را به درستی تحت درمان قرار دهد که باعث ایجاد خونریزی می شود. خونریزی در دستگاه گوارش نشانه ای از یک مشکل به جای یک بیماری است.علت خونریزی ممکن است جدی نباشد، اما برای پزشک شما مهم است که منبع این علامت را پیدا کند.

دستگاه گوارش شامل مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، راست روده و مقعد است. خونریزی ممکن است از هر یک از اعضای دستگاه گوارش باشد، مانند زخم بر روی پوشش معده یا از یک مشکل وسیع مانند التهاب روده بزرگ یا التهاب مری باشد. خونریزی های گوارشی به دو دسته با منشاء فوقانی و تحتانی تقسیم می شود.

میزان مرگ و میر کلی برای خونریزی شدید دستگاه گوارش حدود ۸ درصد است، اما این عدد با ورود تکنیک‌های تشخیصی و درمان‌های پزشکی جدیدتر کاهش یافته است. بسیاری از موارد خونریزی به خودی خود حل می‌شوند، اما لازم است که محل خونریزی مشخص شود. خونریزی‌های گوارشی به دو دسته با منشاء فوقانی و تحتانی تقسیم می‌شود. خونریزی‌هایی که در قسمت اثنی عشر به بالا رخ می‌دهد، به عنوان خونریزی‌های فوقانی دستگاه گوارش شناخته می‌شوند.1
 

علل خونریزی گوارشی

خونریزی گوارشی می‌تواند در قسمت فوقانی یا تحتانی دستگاه گوارش رخ دهد و می‌تواند علل مختلفی داشته باشد.
 
علل خونریزی گوارشی فوقانی
زخم معده. رایج‌ترین علت خونریزی گوارشی فوقانی. زخم معده زخم‌هایی هستند که در پوشش معده و قسمت فوقانی روده کوچک ایجاد می‌شوند. افزایش اسید معده که ناشی از باکتری یا داروهای التهابی است به پوشش معده آسیب می‌زند و به شکل گیری زخم‌ها منجر می‌شود.

پارگی در پوشش لوله‌ای که گلو را به معده متصل می‌کند (مری). شناخته شده به‌عنوان سندروم مالوری ویس، این بیماری می‌تواند خونریزی زیادی ایجاد کند. این عارضه در افرادی که بیش از حد معمول الکل مصرف می‌کنند رایج است.

عروق غیرعادی و بزرگ شده در مری (واریس مری). این عارضه اغلب در افراد مبتلا به بیماری‌های جدی کبد رخ می‌دهد.

ازوفاژیت. این التهاب مری بر اثر بیماری رفلکس معده (GERD) ایجاد می‌شود.
 
علل خونریزی گوارشی تحتانی
بیماری دیورتیکولار. این بیماری شامل رشد کیسه‌های کوچک و برآمده در دستگاه گوارش است (دیورتیکولوز). اگر یک یا چند عدد از این کیسه‌ها ملتهب یا عفونی شوند به آن دیورتیکولیت می‌گویند.

بیماری التهابی روده (IBD). این بیماری شامل کولیت اولسراتیو که باعث التهاب و زخم در روده و رکتوم می‌شود و بیماری کرون و التهاب در پوشش داخلی دستگاه گوارش است.

تومور. تومورهای بدخیم یا خوش‌خیم مری، معده، روده یا رکتوم می‌توانند پوشش داخلی دستگاه گوارش را ضعیف کنند و منجر به خونریزی شوند.

پولیپ روده. توده‌های کوچک سلول که بر روی لایه داخلی روده بزرگ شکل می‌گیرد و می‌توانند خونریزی ایجاد کنند. بیشتر آنها بی‌ضرر هستند، اما برخی ممکن است سرطانی باشند یا در صورت عدم درمان ممکن است سرطانی شوند.

بواسیر. وجود رگ‌های متورم در مقعد یا رکتوم تحتانی فرد، مشابه رگ‌های واریسی.

شکاف مقعد. این بیماری شامل شکاف‌های کوچک در پوشش داخلی مقعد است.

پروکتیت. التهاب پوشش داخلی رکتوم که می‌تواند به خونریزی منجر شود.2

علائم خونریزی گوارشی چیست؟

علائم خونریزی اغلب با حضور خون در استفراغ یا مدفوع و یا سیاه شدن مدفوع ظاهر می شود. مقدار خونریزی که تجربه می کنید می تواند از مقدار بسیار کم خون تا خونریزی تهدید کننده زندگی باشد. در بعضی موارد ممکن است خونریزی زیاد وجود داشته باشد.

علائم خونریزی گوارشی به شدت و منبع خونریزی بستگی دارد. خونریزی خفیف و مزمن گوارشی ممکن است خونریزی فعال را نشان ندهد. بسیاری از بیماران هرگز خونریزی را متوجه نمی شوند، اما در مقادیر اندکی در مدفوع دیده می شود، به طوری که قابل توجه نیست. خون در مدفوع اغلب می تواند با تست hemoccult (تست خون در مدفوع ) تشخیص داده شود.

در موارد شدیدتر از خونریزی مزمن یا حاد، علائم ممکن است مشابه علائم کم خونی، مانند ضعف، رنگ پریدگی، سرگیجه، تنگی نفس باشد.در موارد شدیدتر ممکن است با استفراغ خونی یا اسهال خونی  نیز مشاهده شود. خون در مدفوع ممکن است به رنگ قرمز روشن یا سیاه وقیر مانند باشد. به نظر می رسد بسته به محل منبع خونریزی، رنگ مدفوع تغییر می کند. 

مدفوع سیاه و قیر مانند اغلب منبع خونریزی فوقانی گوارشی را نشان می دهد، گرچه ممکن است از روده کوچک یا راست روده باشد. سایر علل مدفوع سیاه ممکن است مصرف آهن یا مصرف بیسموت (پپتو بیسمول) باشد. هماتوشیا یا خون قرمز روشن میتواند با مدفوع یا بعد از حرکت روده مخلوط شود و معمولا یک منبع خونریزی نزدیک به باز شدن رکتوم را نشان می دهد.

این اغلب به دلیل هموروئیدها( بواسیر) است؛ با این حال، هرگز نباید خونریزی مقعدی را به علت هموروئید دانست. شرایطی مانند سرطان رکتوم، پولیپ، زخم، پروتکت یا عفونت نیز می تواند این نوع خون قرمز روشن را ایجاد کند.1
 

تشخیص

پزشک معمولا روند تشخیص را با ثبت سابقه پزشکی بیمار آغاز کرده و یک معاینه بدنی کامل انجام می دهد. طی معاینه، پزشک پرسش هایی درباره عادات اجابت مزاج، رنگ مدفوع، و قوام آن مطرح خواهد کرد.

همچنین، پزشک درباره تجربه درد یا حساسیت به لمس و این که در کدام قسمت وجود دارند، پرسش خواهد کرد. اگر معاینه بدنی برای تشخیص دقیق کافی نباشد، پزشک آزمایش های دیگر را برای بررسی دلیل یا دلایل خونریزی تجویز خواهد کرد. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- آندوسکوپی

- اوسوفاژوگاسترودوداندوسکوپی

- کولونوسکوپی

- سیگموئیدوسکوپی  

- آنوسکوپی

- تصویربرداری پرتو اکس با کمک باریم

- بافت برداری.3

درمان خونریزی گوارشی

درمان خونریزی در دستگاه گوارش به دلیل بروز خونریزی و این که خونریزی حاد یا مزمن است، بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر آسپرین مسئول خونریزی باشد، بیمار احتمالا با توقف مصرف این دارو بهبود خونریزی را تجربه خواهد کرد. اگر سرطان دلیل خونریزی باشد، درمان این بیماری معمولا شامل خارج کردن تومور از بدن می شود. اگر یک اولسر پپتیک دلیل خونریزی باشد، پزشک ممکن است دارویی برای درمان باکتری هلیکوباکتر پیلوری تجویز کند، تغییراتی در رژیم غذایی یا سبک زندگی را توصیه کند.

گام نخست در درمان خونریزی دستگاه گوارش، توقف خونریزی است. این کار معمولا با تزریق مستقیم مواد شیمیایی در محل خونریزی یا سوزاندن محل خونریزی انجام می شود.

گام بعدی درمان دلیل خونریزی است. این می تواند شامل تجویز داروها برای درمان اولسرها، التهاب مری، هلیکوباکتر پیلوری، و عفونت های دیگر باشد. از جمله داروهای تجویزی می توان به مهارکننده های پمپ پروتون، مسدودکننده های H2، و آنتی بیوتیک ها اشاره کرد. همچنین، ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد، به ویژه اگر دلیل خونریزی یک تومور یا پولیپ بوده یا درمان با آندوسکوپ موفق نباشد.3
 

پیشگیری از خونریزی دستگاه گوارش

برای کمک به پیشگیری خونریزی گوارشی:

استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی را محدود کنید.

الکل استفاده نکنید.

اگر سیگار می‌کشید، ترک کنید.

اگر به GERD مبتلا هستید، دستورالعمل پزشک خود برای درمان را دنبال کنید.2

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.ebnesinahospital.com
3.www.asriran.com