کیست‌ تخمدان (Ovarian cysts) و سندروم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic ovary syndrome (PCOS)) هر دو بیماری‌هایی با علایم و نشانه‌های یکسان هستند. به همین دلیل بسیاری از زنان معمولاً این دو بیماری را با هم اشتباه گرفته و در حالی که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا نیستند، گمان می‌کنند که به این بیماری مبتلا شده‌اند.

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های بین این دو عارضه این است که سندروم تخمدان پلی کیستیک در نتیجه‌ی عدم تعادل هورمونی  رخ می‌دهد در حالی که در مورد کیست تخمدانی معمولاً تعادل هورمون‌ها دستخوش تغییر نمی‌شود. همچنین ممکن است زنان کیست‌های تخمدانی متعددی داشته باشند بدون اینکه به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشند.
 

سندروم تخمدان پلی کیستیک

این بیماری متابولیکی از هر ده زن یک نفر را درگیر می‌کند. در سندروم تخمدان پلی کیستیک به صورت غیر طبیعی تعداد زیادی از فولیکول‌ درون تخمدان‌ها تشکیل می‌شود.

این فولیکول‌ها خطرناک نیستند ولی می‌توانند تعادل هورمونی بدن را بهم بزنند، برخی اوقات هم باعث مشکلات زیادی همچون پریودهای نامنظم یا دوره‌های ماهیانه‌های بدون خونریزی، افزایش وزن، سخت‌شدن امکان بارداری موفق‌، افزایش مقدار موی بدن، نازک‌تر شدن موی سر، جوش و پوست چرب خواهد شد.

این علایم معمولا در طی دوران نوجوانی برای اولین بار خود را نشان می‌دهند.

علایم اولیه‌ی سندروم تخمدان پلی کیستیک

زنانی که سندروم تخمدان پلی کیستیک در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، حداقل دو مورد از علایم و نشانه‌های زیر را دارند.

* پریودهای نامنظم یا دوره‌های ماهیانه‌‌ی بدون خونریزی
* سطح بالای هورمون‌های مردانه
* تخمدان‌های پلی کیستیک، در این حالت تخمدان‌ها بزرگ شده و تعداد زیادی از کیسه‌های پر از مایع یا فولیکول در آن‌ها قرار می‌گیرد.

بیش‌تر از نصف زنانی که دارای مشکل سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند، هیچ نشانه‌ و علائم خاصی ندارند، بنابراین امکان تشخیص این بیماری در مراحل ابتدایی وجود ندارد. لازم است که به این نکته توجه کنید که علی‌رغم اسم این بیماری، تخمدان زنان مبتلا فولیکول تولید می‌کند نه کیست.

دلیل اصلی سندروم تخمدان پلی کیستیک مشخص نیست، اما غالباً منشاء ژنتیکی داشته و در آن تعادل هورمونی بدن از حالت طبیعی خارج می‌شود، برای مثال سطح انسولین در این سندروم تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند. با وجود اینکه هنوز درمانی برای سندروم تخمدان پلی کیستیک پیدا نشده، اما علایم این بیماری تا حدود زیادی قابل درمان هستند.

برای درمان علایم بیماری همچون پریود‌های نامنظم، ناباروری و رشد غیرطبیعی مو‌ی بدن معمولاً دارو تجویز می‌شود. اگر بیماری شدت پیدا کند، معمولاً نوعی عمل جراحی به نام جراحی لاپاراسکوپی تخمدان (laparoscopic ovarian drilling (LOD)) انجام خواهد شد.
 

کیست تخمدان

کیست‌های تخمدان کیسه‌هایی پر از مایع هستند که در یک یا هر دو تخمدان وجود دارند. کیست تخمدان بسیار شایع است و بسیاری از زنان حداقل یک‌بار در زندگی خود آن را تجربه خواهند کرد.

بسیاری از کیست‌های تخمدان از نوع کیست‌های فانکشنال هستند و به صورت طبیعی در نتیجه‌ی یک چرخه‌ی قاعدگی طبیعی و یا در طول سال‌هایی که زن قادر به بارداری است به وجود می‌آیند. معمولا این نوع از کیست‌ها بی‌خطر بوده و معمولاً به صورت طبیعی بعد از چند ماه بدون اینکه نیازی به اقدامات درمانی باشد، از بین خواهند رفت.
 

علایم کیست تخمدان

علایم کیست تخمدانی بسیار شبیه علایم و نشانه‌هایی است که زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک آن‌ها را تجربه می‌کنند. جوش، اضافه وزن، پریودهای نامنظم و چرخه‌های قاعدگی بدون خونریزی از جمله علایم کیست تخمدان است. سایر علایم کیست تخمدان شامل درد پهلو، فشار خون بالا، درد کمر، فشار شکمی و حالت تهوع است.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که زنان مبتلا به کیست تخمدان معمولاً مشکلی برای باردار شدن ندارند، در حالی که زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک معمولاً به سختی باردار می‌شوند.

درمان کیست تخمدان به چه موضوعاتی بستگی دارد؟

کیست تخمدان معمولا با سونوگرافی قابل تشخیص است. درمان کیست تخمدان به موارد زیر بستگی دارد:

* اندازه و ظاهر کیست
* علایم و نشانه‌هایی که شخص با آن‌ها درگیر است
* اینکه شخص دوران یائسگی را سپری می‌کند یا خیر 

کیست‌ها معمولا بدون مداخله و یا به کارگیری روش های درمانی از بین می‌روند. ولی در موارد وخیم‌تر که این کیست‌ها بزرگ شده و یا اینکه احتمال سرطانی بودن آن‌ها وجود داشته باشد، درمان جراحی برای برداشتن آن‌ها از تخمدان انجام می‌شود.

داشتن کیست تخمدانی شایعتر از PCOS است:
1. کیست تخمدان شیوع بیشتری دارد و در حدود یک سوم زنان در سنین باروری که تخمدان پلی کیستیک دارند و علائم دیگری ندارند، بیشتر دیده می شود.

2. از طرف دیگر، PCOS  ۱۲ تا ۱۸ درصد از زنان در سن باروری را تحت تأثیر قرار می دهد که ۷۰ درصد این موارد در جامعه تشخیص داده نمی شوند.

3. زنان مبتلا به PCOS در معرض خطر ابتلا به عوارض کوتاه مدت و بلند مدت هستند، در حالی که زنان مبتلا به کیست تخمدان این موارد را ندارند.

4. خانم های مبتلا به PCOS باید از خطرات مرتبط با آن آگاه باشند: دیابت، عوارض بارداری (به عنوان مثال دیابت بارداری)، افزایش احتمال بیماری های قلبی عروقی، چاقی و سرطان آندومتر رحم. در حالی که زنان مبتلا به کیست تخمدان مشخصات ریسک مشابهی با آن ها ندارند.

۵PCOS  علائمی دارد که در اوایل زندگی مشهود است در حالی که کیست تخمدان هیچ علامت بارز و شاخصی ندارد و اغلب به طور تصادفی کشف می شود.

6. اگرچه هر دو مشکل کیست تخمدان و تنبلی تخمدان دارای علت زمینه ای ژنتیکی هستند، اما PCOS اغلب در سال های نوجوانی علائمی (آکنه، رشد موهای زائد و ...) را نشان می دهد و به دلیل بروز اختلال متابولیکی مرتبط ، کیست تخمدان نیز ممکن است در اوایل زندگی به وجود بیاید. اما از آنجا که هیچ علائمی بروز پیدا نمی کند، تا اینکه سن خانم بالاتر برود و به طور اتفاقی هنگامی که به مطب سونوگرافی برای چک آپ کردن مراجعه می کند متوجه حضور کیست در تخمدانش شود.

7. زنان مبتلا به کیست تخمدان ممکن است تعادل هورمونیشان دچار اختلال نشود و به طور منظم تخمک گذاری را در سیکل های قاعدگی خود ادامه دهند. در حالی که در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان، تعادل هورمونی مختل می شود و در تخمک گذاری تداخل ایجاد می کند. در بخش عمده ای از این زنان، این مکانیسم به آزاد شدن انسولین زیاد ختم می شود که تولید آندروژن از تخمدان ها را مختل و تحریک می کند.

8. در زنان مبتلا به PCOS احتمال سقط جنین بالاتر است نسبت به افرادی که تنها کیست تخمدانی دارند.

9. کسی که تنبلی تخمدان دارد، ممکن است کیست تخمدان هم داشته باشد. اما افرادی که فقط کسیت تخمدانی دارند الزاما به تنبلی تخمدان مبتلا نیستند.
 

درمان قطعی تخمدان پلی کیستیک

سندروم تخمدان پلی کیستیک یکی از بیماری هایی است که تاکنون برای آن درمان قطعی و صد در صدی بوجود نیامده است و نکته ایی که در این بین قابل توجه است این است که اگر شما تمایل به بارداری دارید و نگران حاملگی خود هستید با  مراجعه به پزشک می توانید مشکل خودتان را تا حدودی حل کنید و اگر تمایل به بارداری وجود ندارد بعد از مراجعه به پزشک سبک زندگی شما تغییر می کند و با اندکی کاهش اضافه وزن و رسیدن به وزن نرمال شما می توانید با خیال راحت به زندگی ادامه بدهید.

اما این تمام موضوع نیست و در کنار تغییر سبک زندگی و کاهش وزن پزشکتان به شما داروهایی پیشنهاد می دهد که با ترکیب قرص های حاوی استروژن و پروژستین در کنار قرص های ضد بارداری تولید آندروژن بدنتان را کاهش می دهد و سپس به تنظیم استروژن شما کمک می کند.با تنظیم هورمونهای بدنتان خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها، خونریزی شدید، ریزش مو و … در شما کنترل می شود.

رابطه تنبلی تخمدان با افزایش سن

تنبلی تخمدان یکی از بیماری هایی است که متاسفانه با افزایش سن متوقف نشده و حتی درصد شیوع آن چند برابر نیز می شود چرا که زنان سن بالا با افزایش وزن و ریزش موی بیشتری مواجه هستند که این دو مورد به تنهایی از عوامل اصلی سندروم تخمدان پلی کیستیک است. تنبلی تخمدان ها به همراه افزایش کلسترول، تری گلیسیرید و سطح قند خون بالا ممکن است بعد از درمان این بیماری باقی بماند و خب با افزایش سن و مبتلا بودن به این بیماری ها خطر بیماری های قلبی عروقی، دیابت و چاقی را دو برابر کند.
 

عوارض تنبلی تخمدان ( سندروم تخمدان پلی کیستیک )

* سقط جنین و بارداری با درصد خیلی کم، زایمان های زودرس
* دیابت و فشار خون بارداری، دیابت نوع 2
* چاقی مفرط
* اختلالات خوردن و اظطراب و مشکلات روحی
* اپنه در خواب ( تنگی نفس در خواب )
* سندروم متابولیک
* خونریزی غیر طبیعی رحم
* سرطان آستر رحم

نتیجه گیری

باتوجه به مطالب گفته شده تخمدان پلی کیستیک یکی از بیماری های رایج میان خانم ها است که خیلی جای نگرانی و ترس ندارد اما بهتر است با بروز یکسری علائم گفته شده شما سریعا به پزشک متخصص و متبحر مراجعه کنید و پس از چکاب های مختلف به سرعت بیماری در شما تشخیص داده شود و به دنبال راه های درمانی آن بروید، به یاد داشته باشید که با تشخیص درست و سریع بیماری هیچ خطری سلامت شما را تهدید نمی کند و هیچ نگران بارداری و مشکلات جسمی دیگر نباشید اما کاهلی در مراجعه به پزشک و درمان نکردن این بیماری با افزایش سن در شما سر آغاز بیماری های خطرناک دیگر می شود.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت هلیکس
سایت دکتر محبوب