علل گرفتگی قاعدگی که باعث درد شکمی یا کمردرد در بسیاری از زنان قبل و بعد از قاعدگی می‌شود را در این مقاله بررسی می‌کنیم.

برای بعضی از زنان، این حالت باعث ناراحتی کمی می‌شود، اما برای برخی از زنان، گرفتگی قاعدگی می‌تواند به اندازه کافی شدید باشد تا جایی که برای چند روز در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد کند. از علل گرفتگی قاعدگی می‌توان شرایطی مانند آندومتریوز یا فیبروئید رحم که باعث درد شکم در زمان قاعدگی می‌شود را نام برد. درمان علل گرفتگی قاعدگی، کلیدی برای کاهش درد است.

حدود ۸۰٪ از خانم‌ها در طول زندگی خود، از ابتدای نوجوانی تا زمان یائسگی، دچار دردهای دوران قاعدگی در ناحیه‌ی شکم، کمر و پا می‌شوند. این دردها با نام گرفتگی‌های قاعدگی شناخته می‌شوند که در برخی زنان با ناراحتی‌های جدی همراه نیست و مشکلات خاصی به وجود نمی‌آورد. اما در ۵ الی ۱۰ درصد از خانم‌ها، گرفتگی‌های قاعدگی به اندازه‌ای شدید و آزاردهنده است که ممکن است برای مدتی فعالیت‌های روزمره‌ی آنان را با مشکل مواجه سازد. همچنین در ۴۰٪ از خانم‌ها دردهای قاعدگی با علائمی مانند نفخ، درد سینه، ورم معده، عدم تمرکز، تغییر در خلق و خو، بی‌حسی و خستگی همراه است که سبب تشدید ناراحتی‌های دوران قاعدگی می‌شود.



گرفتگی‌های قاعدگی معمولاً به علت ترشح پروستاگلاندین رخ می‌دهد اما این دردها ممکن است ناشی از اختلالات سلامت دیگری مانند آندومتریوز یا فیبروئید رحم نیز باشند. درمان این اختلالات می‌تواند به کاهش دردهای دوران قاعدگی کمک بسیاری کند. به همین دلیل آگاهی نسبت به عوامل بروز گرفتگی قاعدگی، راه‌های تشخیص و درمان آن کمک بسیاری به تسکین این دردها خواهد کرد.
 

گرفتگی قاعدگی چیست؟

گرفتگی قاعدگی احساسات دردناک است که روی بسیاری از زنان قبل و بعد از قاعدگی تأثیر می‌گذارد. درد گرفتگی قاعدگی (که همچنین، به نام دیسمنوره یا درد دوره‌ای نیز شناخته می‌شود)، از خشن و آزار دهنده تا شدید، متغیر است. زمانی که یک تخمک از تخمدان‌ها آزاد می‌شود و بعد از آن لوله فالوپی را طی می‌کند، گرفتگی عضلات قاعدگی شروع می‌شود. درد در پایین شکم و کمر رخ می‌دهد.

این حالت، معمولاً ۱ تا ۲ روز قبل از قاعدگی شروع می‌شود و از ۲ تا ۴ روز طول می‌کشد. دردی که فقط با روند قاعدگی همراه است، به عنوان دیسمنوره اولیه شناخته می‌شود. اگر درد گرفتگی قاعدگی ناشی از یک مشکل پزشکی قابل شناسایی مانند اندومتریوز، فیبروئید رحم یا بیماری التهابی لگن باشد، دیسمنوره ثانویه نامیده می‌شود.
 

علائم گرفتگی قاعدگی

گرفتگی قاعدگی معمولاً به درد ناخوشایند، سوزش، گرفتگی دردناک در قسمت پایین شکم، درست بالای استخوان لگن اشاره دارد. سایر علائم عبارت‌اند از:

* درد در کمر و ران
* تهوع و استفراغ
* تعریق
* ضعف و سرگیجه
* اسهال یا مدفوع شل
* یبوست
* نفخ
* سردرد

اگر علائم به طور فزاینده‌ای بدتر می‌شود، حتماً به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا علل گرفتگی قاعدگی شما را دقیق تشخیص دهد.
 

علل گرفتگی قاعدگی

در طول دوره قاعدگی، مواد هورمونیک (پروستاگلاندین) که درگیر درد و التهاب هستند باعث انقباض عضله رحم می‌شوند. سطح بالاتر پروستاگلاندین‌ها با گرفتگی‌های شدید قاعدگی همراه است. از علل گرفتگی قاعدگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آندومتریوز: از علل گرفتگی قاعدگی، مبتلا بودن به اندمتریوز است. آندومتریوز، قرار گرفتن آندومتریال و استرومای رحم در بیرون از عضله رحم است. لگن شایع‌ترین محل آندومتریوز است.

فیبروئید رحم: رشد غیر انسدادی در دیواره رحم می‌تواند از علل گرفتگی قاعدگی و درد در ناحیه شکم باشد.

آدنومیوز نیز می‌تواند از علل گرفتگی قاعدگی در زنان باشد. آدنومیوز زمانی در زنان اتفاق می‌افتد که بافت آندومتر دیواره رحم به سمت دیواره ماهیچه‌ای رحم کشیده می‌شود. رشد این بافت‌های نابجا به طور نرمال در هر چرخه قاعدگی ادامه می‌یابد.



بیماری التهابی لگن: این عفونت اندام‌های زنانه تولید مثل معمولاً توسط باکتری‌ها منتقل می‌شود که در صورت شدید بودن می‌تواند از علل گرفتگی قاعدگی و درد در ناحیه شکم باشد.

تنگی دهانه رحم: در برخی از زنان، دهانه رحم به اندازه‌ای کوچک است که مانع جریان قاعدگی و باعث افزایش درد در هنگام قاعدگی می‌شود.
 

تشخیص گرفتگی قاعدگی

پزشک متخصص زنان و زایمان، سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و معاینه فیزیکی از جمله امتحان لگن را انجام می‌دهد. در طول آزمایش لگن، دکتر علائم غیر طبیعی در اندام‌های تناسلی را ارزیابی و علائم عفونت را بررسی می‌کند. اگر پزشک متخصص، به عوامل اختلال و گرفتگی قاعدگی در شما مشکوک شود، برای تشخیص دقیق‌تر علل گرفتگی قاعدگی، آزمایشات زیر را درخواست می‌کند:

سونوگرافی: این آزمایش با استفاده از امواج صوتی، تصویری از رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان را تشکیل می‌دهند.

سایر تست‌های تصویربرداری: یک اسکن سی تی اسکن یا اسکن MRI اطلاعات بیشتری نسبت به سونوگرافی فراهم می‌کند و می‌تواند به تشخیص پزشکان در یافتن علل گرفتگی قاعدگی، کمک کند.  CT ترکیبی از تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از بسیاری از زوایا برای تولید تصاویر مقطعی از استخوانها، اندام‌ها و دیگر بافت‌های نرم در داخل بدن شما است. MRI با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قدرتمند برای تولید تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی است. هر دو تست غیر تهاجمی و بدون درد هستند.

لاپاراسکوپی: اگرچه این آزمایش معمولاً برای تشخیص نقص‌های قاعدگی لازم نیست، اما می‌تواند به تشخیص یک بیماری زمینه‌ای مانند اندومتریوز، چسبندگی، فیبروئیدها، کیست تخمدان و حاملگی خارج رحمی کمک کند. در طی این عمل جراحی سرپایی، دکتر متخصص زنان و زایمان، حفره شکم و اندام‌های تولید مثل را با انجام برش‌های کوچک در شکم و قرار دادن یک لوله فیبر نوری با یک لنز دوربین کوچک مشاهده می‌کند.

درمان گرفتگی قاعدگی

برای تسکین گرفتگی قاعدگی، پزشک موارد زیر را توصیه می‌کند:

مسکن‌ها: داروهای ضد درد مانند ibuprofen یا ناپروکسن سدیم (Aleve)، در دوزهای منظم و مشخص، می‌توانند به کنترل درد ناشی از گرفتگی کمک کنند.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نیز برای این شرایط موجود است. در ابتدای دوره پریودی، شروع به مصرف مسکن کنید یا به محض اینکه احساس می‌کنید علائم شدیدتر می‌شوند، به مدت دو تا سه روز یا تا زمانی که علائم شما از بین رفت، دارو مصرف کنید.

کنترل هورمونی: قرص‌های ضد بارداری حاوی هورمون‌هایی هستند که مانع تخمک گذاری می‌شوند و شدت گرفتگی قاعدگی را کاهش می‌دهند.

عمل جراحی: اگر گرفتگی قاعدگی شما ناشی از یک بیماری مانند اندومتریوز یا فیبروئیدها باشد، جراحی برای اصلاح مشکل کمک می‌کند.
 

درمان‌های خانگی گرفتگی قاعدگی 

* یک حمام داغ می‌تواند درمانی غیر دارویی برای گرفتگی قاعدگی باشد.
* استفاده از گرما، به عنوان مثال، قرار دادن بطری آب گرم، یا کیسه آب گرم روی ناحیه شکمی و کمر
* تحریک الکتریکی عصب (TENS)

برخی از گزینه‌های رژیم غذایی، از جمله گیاهان و مکمل‌های ویتامین، ممکن است کمک کنند. بعضی از گیاهان مانند اسطوخودوس رازیانه نیز می‌تواند به تسکین درد کمک کند. یک مطالعه نشان می‌دهد که پودر زنجبیل ممکن است در طول ۳ تا ۴ روز اول قاعدگی، باعث کاهش درد شود.

* استراحت و خواب راحت و ورزش منظم
* عوامل خطر

رعایت یک سبک زندگی صحیح، می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش بروز گرفتگی‌های قاعدگی داشته باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد که با حفظ یک سبک زندگی صحیح، می‌توان گرفتگی‌های قاعدگی را بهبود بخشید. به این منظور با رعایت نکات ساده‌ی زیر می‌توانید از دردهای آزاردهنده‌ی قاعدگی و عوارض جانبی آن پیشگیری کنید.

قبل از هرچیز، مصرف سیگار را به تدریج محدود و در نهایت ترک کنید. سیگار کشیدن با کاهش منابع اکسیژن، میزان بروز گرفتگی قاعدگی را افزایش می‌دهد.
از مصرف الکل خودداری کنید.

* به مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند سبزیجات و انواع سالادها بپردازید.
* مصرف ویتامین E، به کاهش دردهای ناشی از قاعدگی کمک می‌کند.
* مصرف گوشت قرمز را محدود کرده و از مرغ و ماهی استفاده کنید.
* کاهش مصرف شیرینی‌جات مانند شکلات و بیسکوییت، می‌تواند گرفتگی قاعدگی را بهبود بخشد.
* مصرف نمک را کاهش دهید.
* آب معدنی و آب میوه‌های خالص و طبیعی را جایگزین نوشیدنی‌های شیرین کنید.
* روغن گل پامچال، روغن گل آفتابگردان و مصرف ویتامین B6 می‌تواند به حفظ تعادل هورمونی و تسکین گرفتگی قاعدگی کمک کند.

ممکن است در معرض خطر ابتلا به گرفتگی‌های قاعدگی باشید، اگر:
* کمتر از ۳۰ سال سن داشته باشید
* بلوغ زودرس را در سن ۱۱ سالگی یا کمتر شروع کردید
* در طول دوره، خونریزی شدید (منوراژی) داشته باشید
* خونریزی نامنظم قاعدگی (metrorrhagia)
* سابقه خانوادگی سندرم قاعدگی (دیسمنوره) دارید
* سیگاری باشید

عوارض جانبی

گرفتگی قاعدگی باعث عوارض دیگر پزشکی نمی‌شود. اما می‌تواند در فعالیت‌های روزانه، کار و فعالیت‌های اجتماعی دخالت کند. هرچند شرایط خاصی در ارتباط با علل گرفتگی قاعدگی، می‌تواند عوارضی داشته باشد. به عنوان مثال، آندومتریوز می‌تواند مشکلات باروری را ایجاد کند. بیماری التهابی لگن می‌تواند لوله‌های فالوپ تهاجمی را افزایش دهد و خطر ابتلا به تخمک گذاری در خارج از رحم (حاملگی خارج رحمی) را افزایش دهد.
 

درد قاعدگی چه تفاوتی با سندروم حوالی قاعدگی یا PMS دارد؟

این سندروم با درد قاعدگی متفاوت است. علائم «سندروم حوالی قاعدگی» معمولا بین ۱-۲ هفته قبل از شروع پریود ظاهر می‌شوند. افزایش وزن، احساس نفخ در شکم، زودرنجی و آزرده‌خاطری، خستگی مفرط و بی‌حوصلگی از علائم بارز PMS است. این سندروم قابل درمان است و در صورتی که ما را اذیت می‌کند با مراجعه به پزشک متخصص اعصاب و روان می‌توانیم بهترین درمان لازم را با توجه به شرایط خودمان آغاز کنیم.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت مجله پل ایده آل پارس
سایت عبیدی