روزه آثار بسیاری برای ما دارد، هم برای جسم ما لازم است و هم برای روح ما، با روزه ، اخلاص و تقوا را در خود تقویت می کنیم، روزه باعث افزایش عزت نفس و جلوگیری از بیماری های قلبی و عروقی می شود. روزه تقویت بندگی برای خداست، برای اینکه به بهترین وجه این عبادت را انجام بدهیم باید با احکام آن آشنا شویم، روزه شاخه های فراوانی دارد ما بر آن شدیم احکام روزه بیماران و ناتوانان و سالخوردگان و همه کسانی که روزه گرفتن برایشان مضر است را بیان کنیم.

در مقالات قبلی احکام بیماران و ناتوانان امام خمینی ره و احکام بیماران و ناتوانان آیت الله مکارم بیان کردیم و این بار احکام بیماران و ناتوانان آیت الله فاضل لنکرانی جمع آوریم کرده ایم که مقلیدین  این مرجع بزرگوار بتوانند به راحتی از این احکام استفاده کنند.

 

احکام برخی از بیماری ها:

 1. بیماری درد سینه

فردی هستم که سینه درد دارم، در بعضی از مواقع هنگام روزه داری دچار ضعف شدید می شوم، اما با این حال روزه خود را نگه می دارم و روزه هایم را انجام می دهم، آیا در این حالت روزه هایم صحیح است؟
پاسخ: چنانچه روزه داری سبب ایجاد بیماری و شدت بیماری شود، فرد باید از روزه داری خودداری کند و اگر روزه بگیرد روزه ایشان درست نیست و باید روزه اش را بایکی از مفطرات باز کند.
 

2. بیماری ضعف چشم:

شخصی که بیماری ضعف چشم دارد، و ترس از ضرر روزه گرفتن دارد، آیا می تواند روزه بگیرد؟
پاسخ: وقتی که در این فرد خوف از بیماری چشم ایجاد شد، جایز به روزه گرفتن نیست.

3. بیماری کم خونی و سردرد:

فردی که وقتی روزه می گیرد، دچار بیماری کم خونی و سر درد های بسیار زیاد می شود، چه وظیفه ای برای روزه هایش دارد؟
پاسخ: اگر شخص نتواند این ضعف و سردرد های زیاد را از روی عادت تحمل کند، می توند روزه نگیرد و روزه گرفتن برای این فرد واجب نیست.

4. افرادی که بسیار تشنه می شوند:

شخصی که هنگام روزه دری بسیار تشنه می شود، و تحمل تشنگی برای او بسیار سخت است، حکم روزه او چگونه است؟
پاسخ: وقتی تشنگی به اندازه ای باشد که غیر قابل تحمل باشد، و او را دچار مشقت و سختی زیاد کند، روزه گرفتن بر چنین فردی واجب نیست، و برای هر روزی که روزه نگرفته به اندازه یک مد طعام به فرد فقیر بدهد، و احتیاط مستحب آن است فقط به مقدار از بین رفتن عطش، آب بنوشد، و اگر بعدا توانایی انجام قضای روزه ها را دارد باید قضای روزه ها را به جاآورد.

 راه های تشخیص ضرر:

ا. احتمال ضرر در آینده:

گاهی اوقات پزشکان دلیل منع روزه را ضرر در آینده می دانند، مانند بیماران دیابتی، در این صورت حکم روزه این افراد چگونه است؟
پاسخ: اگر از گفته پزشک خوف ضرر آینده احساس کند، مانند بیماران دیابتی، این افراد باید از روزه گرفتن خودداری کند.
 

2. منع ضرر توسط اطرافیان:

بعضی اوقات کسی غیر از پزشک، فرد را از گرفتن روزه منع می کنند به علت ضرر روزه ، آیا فرد می تواند با حرف دیگران روزه خود را انجام ندهد؟
پاسخ: خود شخص باید تشخیص بدهد که آیا روزه برای او مضر است یا نه... ؛ و گفته دیگران ملاک تشخیص نیست، اما اگر فرد از آنچه اطرافیان در مورد ضرر داشتن روزه برای او گفته اند ترسی از ضرر روزه در او ایجاد شود یا نه خود فرد اطمینان دارد که اگر روزه بگیرد برایش مضر است باید از روزه گرفتن خودداری کند.

3. تردید در ضرر روزه گرفتن:

وقتی فرد تردید دارد که روزه برای او مضر است یا نه، و اینکه پزشک توصیه کرده که روزه برای او مضر است، وظیفه فرد برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: اگر از ضرر روزه گرفتن در دل او ترس ایجاد شود، باید از روزه گرفتن خودداری کند.
 

4. تشخیص مختلف از ضرر روزه برای فرد:

اگر پزشکی فرد را از روزه منع کند، و پزشک دیگری روزه گرفتن را بی ضرر برای فرد می داند، در این صورت وظیفه فرد چیست؟
پاسخ: اینکه فرد اطمینان دارد و به بقین برسد که روزه برایش مضر است یا ترس از ضرر روزه داشته باشد، و احتمال ضرر را بدهد، همه اینها وظیفه خود فرد است حتی اگر به توصیه پزشک باشد.پس اگر فرد احتمال ضرر بدهد یا یقین داشته باشد، باید از روزه گرفتن خودداری کند.
 

5. روزه گرفتن با وجود دانستن ضرر آن:

شخصی که احتمال می دهد که اگر روزه بگیرد، بیمار می شود یا بیماری او شدید تر می شود، اما با علم به این موضوع روزه می گیرد، آیا روزه او صحیح است؟
پاسخ: این فرد باید از روزه گرفتن خودداری کند و اگر این فرد روزه بگیرد روزه او درست نیست، الا اینکه با قصد قربت روزه بگیرد و بعدا مشخص شود که روزه گرفتن برای او ضرری نداشته است.
 

6. فکر یا خیال ضرر نداشتن روزه:

شخصی که خیال می کند که روزه برایش مضر نیست، اما بعدا مشخص می شود که روزه برایش مضر بوده، آیا روزه او صحیح است؟
پاسخ: احتیاط واجب قضای آن را انجام دهد.
 

7. سالم شدن بیمار قبل از اذان ظهر:

وقتی که بیماری فرد قبل از اذان ظهر بر طرف شود و او توانایی روزه گرفتن را داشته باشد، آیا می تواند روزه آن روز را بگیرد؟
پاسخ: چنانچه هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده باشد، باید نیت کند و آن روز را روزه بگیرد.


8. سالم شدن بیمار بعد از اذان ظهر:

وقتی فردی عذر یا بیماری اش بعد از اذان ظهر سالم شود، آیا می تواند روزه آن روز را بگیرد؟
پاسخ: واجب بودن روزه از او برداشته می شود و فقط قضا روزه بر ذمه اوست که باید به جا بیاورد.
 

9.منع پزشک از روزه گرفتن:

وقتی که پزشک متخصص، بیمار را از روزه گرفتن منع می کند، و از ضرر روزه برای فرد هشدار می دهد، وظیفه فرد چیست؟
پاسخ: اگر از آنچه پزشک می گوید خوف ضرر ایجاد شود، باید از روزه گرفتن خودداری کند.

10.حجت قرار دادن گفته پزشک:

وقتی که پزشک، فرد بیمار را توصیه به روزه نگرفتن می کند، آیا باید به گفته او عمل کرد؟
پاسخ: چنانچه پزشک، تخصص داشته باشد و فرد از آنچه پزشک گفته اطمینان داشته باشد، می تواند گفته های او را حجت قرار دهد.
 

11. اطمینان یا احتمال ضرر روزه:

آیا بیمار باید یقین پیدا کند که روزه برای او مضر است یا فقط احتمال ضررکافی است؟
پاسخ: اگر فرد احتمال بدهد که روزه برای او مضر است و از این احتمال خوف ضرر برای او ایجاد شود و این احتمال عاقلانه و به جا باشد، باید از روزه گرفتن خودداری کند، و اگر روزه بگیرد روزه او صحیح نمی باشد.
 

12.تشخیص ضرر بر عهده مکلف:

تشخیص ضرر بیماری بر عهده چه کسی است، فرد یا پزشک؟
پاسخ: تشخیص ضرر روزه برعهده خود بیمار است، پس وقتی پزشک بگوید که روزه برای او مضر است د رصورتی که او هیچ ضرری در خود احساس نمی کند، با روزه هایش را انجام بدهد، و اگر پزشک بگوید که روزه برای او ضرری ندارد ولی او ضرر روزه را در خود احساس کند نباید روزه بگیرد و اگر بگیرد روزه او صحیح نیست فقط در صورتی که قد قربت کند و بعدا مشخص شود که روزه ضرری برای او نداشته است.

13.خصوصیات پزشکی که تشخیص ضرر روزه می دهد:

آیا پزشک معالجی تشخیص ضرر روزه می دهد باید علاوه بر این که متخصص باشد، مومن و آشنا به احکام هم باشد؟
پاسخ: لازم به مومن و آشنایی به احکام بودن و متعهد بودن نیست، پزشک حتی اگر مومن هم نباشد اما از توصیه او فرد دچار خوف از بیماری شود کفایت می کند که روزه نگیرد.

14. روزه دختران تازه به سن تکلیف رسیده:

دختری دارم تازه به سن تکلیف رسیده، اما به سختی روزه می گیرد، و دچار ضعف شدید می شود، حکم این مساله چیست و اینکه آیا قضای روزه ها هم واجب است؟
پاسخ: اگر کودک دچار ضعف و بیحالی بسیار شدید که تحمل آن برای وی سخت است بشود، در واقع دچار مشقت زیاد بیفتد، می تواند روزه نگیرد، و بعدا در صورتی که تمکن داشت و قدرت کافی برای روزه گرفتن داشت روزه ها را قضا کند.

احکام روزه ساخوردگان:

1.شخصی که به دلیل پیری نمی تواند روزه بگیرد، وظیفه اش چیست؟
پاسخ: چنانچه روزه گرفتن برای پیر مرد و پیر زن مشقت و زحمت دارد، واجب بودن روزه از او برداشته می شود.
 

2.قضای روزه سالخوردگان:

شخصی که به علت پیری  و کهنسالی نتواند روزه بگیرد، وظیفه او برای قضای روزه هایش چیست؟
پاسخ: اگر نتوانسته روزه ها در ماه رمضان بگیرد، و چنانچه بعد از ماه رمضان توانایی انجام آن دارد؛ احتیاط مستحب باید روزه ها را قضا کند و به جا آورد.
 

1.احکام خانم باردار و شیر ده:

اگر روزه گرفتن برای مادر مضر باشد چه حکمی دارد، و اگر برای جنین مضر باشد، چه طور؟
پاسخ: روزه گرفتن چه برای مادر و چه برای جنین او مضر باشد، نباید روزه بگیرد، و روزه بر او واجب نیست ولی قضا بر عهده ایشان است که باید انجام دهد، و برای هر روزی که روزه ها را انجام نداده یک مد طعام به فقیر بدهد.

2.ضرر روزه گرفتن برای مادر شیرده:

مادر یا دایه ای که به کودک شیر می دهد، اگر روزه برای خودش یا برای کودکش مضر باشد، حکم روزه او چیست؟
پاسخ: خانمی که کودکی را شیر می دهد چه دایه یا مادر کودک  و بدون اجرت این کار را  می کند و مقدار شیر او کم است، اگر روزه گرفتن چه برای خودش و چه برای کودک مضر باشد، روزه گرفتن برای او واجب نیست، و برای هر روزی که روزه نگرفته باید یک مد طعام به فرد فقیر بدهد.و در هر حال روزه ه را باید قضا کند، و اگر شخصی حاضر شود بدون دست مزد به کودک شیر دهد، یا اینکه پدر و مادر یا فرد دیگری بتواند اجرت دایه را بدهد، باید کودک را به دایه داد و مادر روزه را به جا آورد.
 

3. احتمال ضرر برای خانم بارداریا شیر ده:

اگر مادر احتمال دهد که روزه برای خودش یا برای کودک یا جنینش مضر باشد؛ چه وظیفه ای دارد؟

پاسخ: خانم شیرده یا باردارکه احتمال ضرر روزه را برای خود و کودکش را بدهد و این احتمال عاقلانه باشد،و از آن احتمال خوفی در او ایجاد شود، باید از روزه گرفتن خودداری کند.

 4.ندانستن ضرر روزه برای خانم باردار یا شیرده:

اگر خانمی که کودکی شیر خوار دارد یا باردار است و نمی داند که روزه برای خودش یا کودکش مضر است یا نه، چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ: چنانچه فرد احتمال عاقلانه بدهدکه روزه برای او مضر است، و از این احتمال خوف در او ایجاد شود، باید از روزه گرفتن خودداری کند و اگر روزه بگیرد روزه او درست نیست.

منابع:

 1. پورتابل النهار
2.توضیح المسائل – شهید آوینی
 3. سامانه خبر گزاری حوزه