همه چیز راجع به کمای دیابتی

کمای دیابتی (Diabetic Coma) چیست؟

دیابت در صورتی که به درستی کنترل نشود، عوارض خطرناکی به همراه خواهد داشت که یکی از عوارض بسیار تهدید کننده آن کمای دیابتی (Diabetic Coma) است. کمای دیابتی در اثر قند خون بالا یا هایپرگلیسمی و قند خون پائین یا هایپوگلیسمی به وجود می آید. فردی که دچار کمای دیابتی می شود، زنده است، اما بیدار نیست و شرایط هدفمند زندگی خود را از دست می دهد و اگر درمان نشود، منجر به مرگ او می شود.1
 

علل کما دیابتیک

سطح قند خون خیلی بالا یا خیلی پایین ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی گوناگونی شود که همه این موارد می‌توانند به کما دیابتی ختم شوند.
 

• کتواسیدوز دیابتی

اگر به دلیل گرسنگی سطح انرژی سلول‌های ماهیچه ای پایین بیاید، بدن ممکن است با مصرف ذخایر چربی پاسخ دهد. این فرآیند اسیدهای سمی را به نام کتون تشکیل می‌دهد. اگر سطح کتون (اندازه گیری شده در خون یا ادرار) و قند خون بالا باشد، به این بیماری کتواسیدوز دیابتی گفته می‌شود. در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به کما دیابتی شود.

کتواسیدوز دیابتی بیشتر در دیابت نوع ۱ است اما بعضی اوقات در دیابت نوع ۲ یا دیابت حاملگی نیز مشاهده می‌شود.
 

• سندرم هایپراسمولار دیابتی

اگر سطح قند خون ۶۰۰ میلی گرم در هر دسی لیتر (میلی گرم در لیتر) یا ۳۳.۳ میلی لیتر در لیتر (میلی مول در لیتر) باشد، به این بیماری سندرم دیابتی هیپراسمولار گفته می‌شود.

قندخون بسیار بالا خون را غلیظ و چسبناک می‌کند. قند اضافی از خون به ادرار منتقل و باعث یک فرآیند فیلتری می‌شود که خروج مقادیر زیادی مایعات را از بدن به دنبال دارد. بدون درمان، می‌تواند منجر به کم آبی بدن خطرناک و کما دیابتی شود. حدود ۲۵ تا ۵۰ درصد از مبتلایان به سندرم هایپراسمولار دیابتی دچار کما می‌شوند.
 

• هیپوگلیسمی

مغز برای عملکرد به گلوکز نیاز دارد. در موارد شدید، پایین بودن قندخون ممکن است باعث غش شود. هیپوگلیسمی می‌تواند ناشی از انسولین زیاد یا غذای ناکافی باشد. ورزش سنگین یا نوشیدن زیاد الکل می‌تواند همین تأثیر را داشته باشد.1
 

علایم اولیه کمای دیابتی کدامند؟

اعلایم اولیه ای که در صورت عدم درمان می توانند منجر به کمای دیابتی گردند، عبارتند از:

- افزایش تشنگی

- افزایش تکرر ادرار

- ضعف

- خواب آلودگی

- تغییر وضعیت روحی و روانی

- سردرد

- اضطراب

- عدم توانایی در تکلم

- فلج

اگر یکی از علایم مذکور را دارید، قند خون تان را چک کنید و اگر قند خونتان بالاست، با پزشک معالج تان تماس بگیرید.2
 

چه عواملی سبب افزایش ریسک کمای دیابتی می‌شوند؟

در ابتدا باید تاکید کرد که تمام افراد دارای تشخیص دیابت در صورتی‌که قندخون خود را به‌صورت منظم کنترل نکنند در خطر ابتلا به کمای دیابتی قرار دارند، اما عواملی که در ادامه بررسی شده‌اند می‌توانند ریسک ابتلا به آن را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهند:


 

تزریق دز اشتباه انسولین

این عامل در افرادی که از پمپ انسولین استفاده می‌کنند اهمیت بیشتری دارد و تمام افرادی که از این پمپ‌ها استفاده می‌کنند می‌بایست به‌صورت منظم قندخون خود را سنجش نمایند؛
 

بیماری، تروما یا عمل جراحی

عموما با ایجاد بیماری در بدن، قندخون شروع به افزایش می‌کند، که در برخی موارد ممکن است این افزایش نامتعارف باشد. این عامل در افراد دارای دیابت نوع یک اهمیت زیادی دارد، بنابراین می‌بایست در ایامی که دچار بیماری یا کسالت شده‌اند حساسیت بیشتری نسبت به تعیین دز انسولین خود داشته باشند. همچنین، یکسری شرایط خاص همچون نارسایی قلبی یا بیماری‌های کلیوی نیز ممکن است خطر ابتلا به سندروم هیپراسمولار دیابتی را افزایش دهند.
 

کنترل ضعیف دیابت

در صورتی‌که فرد دیابتی قندخون خود را به‌صورت منظم کنترل نکند و داروها را به موقع مصرف ننماید، ریسک ابتلا به عوارض بلندمدت دیابت، همچون کمای دیابتی، به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد؛
 

خودداری از مصرف وعده‌های غذایی یا تزریق انسولین

گاهی اوقات افراد دارای تشخیص دیابت باهدف کاهش وزن از مصرف مواد غذایی و تزریق انسولین خودداری می‌کنند. باید توجه داشت که این عمل بسیار خطرناک ریسک بروز کمای دیابتی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد؛
 

مصرف الکل

الکل تاثیرات پیش‌بینی نشده‌ای بر میزان قندخون دارد و اختلال‌های زیادی در علائم قندخون بالا یا پایین ایجاد می‌کند. بنابراین فرد نمی‌تواند به درستی تشخیص دهد که دچار هیپرگلیسمی یا هیپوگلیسمی شده است؛
 

مصرف مواد روان‌گردان و مخدر

مواد مخدر، مانند کوکائین، ریسک افزایش شدید قندخون را افزایش داده و با بروز عوارضی همچون کمای دیابتی مرتبط می‌باشد.3
 

چگونه می توان از کمای دیابتی پیشگیری نمود؟

به‌طور کلی مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از عوارض مختلف دیابت، کنترل دقیق و منظم قندخون است. در همین راستا اقدامات زیر نقش پررنگی در پیشگیری از بروز کمای دیابتی دارند:
 

تدوین برنامه غذایی مدون

بهتر است که افراد دارای تشخیص دیابت فاصله‌گذاری منظمی میان زمان‌های مصرف وعده‌های غذایی و میان وعده‌های خود داشته باشند؛
 

آزمایش منظم قندخون

سنجش منظم قندخون اطلاعات مفیدی در این زمینه که آیا قندخون فرد در دامنه توصیه‌شده برای او قرار دارد یا خیر ارائه می‌کند. می‌بایست توجه داشت که اهمیت سنجش قندخون در دوره‌هایی که فرد فعالیت فیزیکی بیشتری دارد افزایش می‌یابد؛
 

 مصرف به‌هنگام داروهای تجویز شده

برای روزهایی که دچار کسالت می‌شوید برنامه داشته باشید. برخی از کسالت‌ها به‌علت تغییراتی که در گرایش فرد به مصرف موادخوراکی ایجاد می‌کنند می‌توانند سبب تغییرات ناگهانی قندخون شوند. بنابراین بهتر است که افراد دیابتی پیش از بیمارشدن در مورد تاثیر مصرف کمتر مواد خوراکی بر قندخون و اقدامات احتیاطی ضروری با پزشک خود مشورت نمایند؛


 

سنجش میزان کتون

در مواردی که قندخون بیش از 250 mg/dl می‌باشد فرد باید ادرار خود را برای بررسی وجود کتون آزمایش نماید -عمدتا در دو آزمایش متوالی؛
 

همیشه مقداری مواد قندی در دسترس داشته باشید

به‌ویژه آن دسته از مواد غذایی که قندخون را به سرعت افزایش می‌دهند؛
 

از مصرف الکل خودداری شود

همان‌طور که پیش از این بیان شد الکل تاثیرات پیش‌بینی نشده‌ای بر میزان قندخون دارد؛
 

آموزش به بستگان درجه یک و همکاران در مورد مدیریت افت قندخون بر اثر دیابت

بهتر است که این افراد با علائم اولیه اقت قندخون شدید و اقدامات اضطراری آن آشنا باشند؛
 

نشانه یا دست‌بندی به همراه داشته باشید که نشانگر تشخیص دیابت باشد

در صورتی‌که بنا به هر دلیل یک فرد دیابتی از هوش برود تیم پزشکی اورژانس باید در اولین گام از وضعیت سلامت پایه او آگاه باشد تا اقدامات درمانی مناسب را اجرا نماید، بنابراین بهتر است افراد دارای تشخیص دیابت دستبند یا نشانه‌ای به همراه داشته باشند که نشانگر وضعیت آنها باشد.2
 

درمان کما دیباتیک

کما دیابتی نیاز به درمان فوری پزشکی دارد. نوع درمان بستگی به این دارد که سطح قند خون خیلی بالا باشد یا خیلی پایین.

کما دیابتی نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.
 

قند خون بالا

اگر سطح قند خون خیلی بالا است، ممکن است به این موارد نیاز داشته باشید:

• مایعات داخل وریدی برای بازگرداندن آب به بافت‌ها

• مکمل‌های پتاسیم، سدیم یا فسفات برای کمک به عملکرد صحیح سلول‌ها

• انسولین برای کمک به بافت‌ها در جذب گلوکز موجود در خون 

• درمان هرگونه عفونت زمینه ای
 

قند خون پایین

اگر سطح قند خون خیلی پایین باشد، ممکن است تزریق گلوکاگون لازم باشد، این باعث می‌شود سطح قند خون به سرعت بالا رود. دکستروز داخل وریدی نیز می‌تواند برای افزایش سطح قند خون مصرف شود.1
 

عوارض کما دیباتی

در صورت عدم درمان، کما دیابتی می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

• آسیب دائمی مغز

• مرگ.3

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.tebyan.net
3.www.shekarban.net