قطب علمي ايران

جايگاه اصفهان در افق بيست ساله

اصفهان به لحاظ دارا بودن 8 درصد جمعيت دانشجوي کشور ، وجود 158 واحد تحقيق و توسعه (3 / 7 درصد ازکل کشور) ، دارا بودن سهم 11 درصدي از پژوهشگران کشور ، رتبه چهارم کشور در تعداد استاد ، رتبه دوم کشور در تعداد دانشيار و تعداد استاد يار و همچنين رتبه سوم کشور در تعداد پذيرفته شدگان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي ، جايگاه مهمي در سطح کشور دارد.
حال مواردي براي رسيدن به اين هدف ، يعني دستيابي به جايگاه والاي اصفهان در کشور در زير بيان شده است : توسعه فن آوري اطلاعات و ارتباطات که در راستاي رسيدن به اين هدف گسترش زير ساخت هاي مخابراتي مورد توجه دولت و مديريت قرار گرفته است ، که در سال 1380 با اجراي شبکه فيبر نوري امکان تبادل اطلاعات در سطح وسيع در شبکه مخابراتي استان فراهم گرديد . همچنين با هدف تبديل استان به قطب توليد دانش ، ستاد راهبري فن آوري هاي نوين شامل : بيوتکنولوژي ، نانو تکنولوژي و IT شروع به کار نمود. اين ستاد به عضويت دانشگاه ها و مراکز علمي معتبر عهده دار هدايت تحقيقات و ساماندهي پژوهش هايي است که بايد به مرحله توليد برسند. با توجه به چشم انداز استان در افق 20 ساله ، اصفهان استاني دست يافته به جايگاه برتر اقتصادي مبتني بر علم و فن آوري در کشور پيش بيني شده است .
وجود مراکز علمي ، دانشگاهي شهرک علمي تحقيقاتي ، مراکز هم انديشي ، استقرار صنايع نوين و فعال شدن تحقيقات در اين زمينه باعث بوجود آمدن کريدور علم و فن آوري در اصفهان گرديده است . در همين راستا مي توان به موارد زير اشاره کرد :

شهرک علمي و تحقيقاتي

پيشنهاد تاسيس شهرک علمي تحقيقاتي اصفهان در سال 72 مطرح گرديد ، با تصويب اساسنامه توسط شوراي عالي انقلاب فرهنگي و متعاقب آن تصويب اين نهاد به عنوان يک نماد دولتي و زير مجموعه ي وزارت علوم ، تحقيقات و فن آوري در سال 1376 وارد مرحله اجرايي و عملياتي گرديد.
سه رسالت مصوب شهرک علمي تحقيقاتي اصفهان عبارتند از : 1- تکميل ساختارهاي مفقود نظام تحقيقات و ايجاد بستر مناسب براي شکل گيري واحد هاي فن آوري خصوصي
2- ارائه خدمات پشتيباني به واحدهاي فن آوري و موسسات مستقر در شهرک علمي تحقيقاتي اصفهان
3- ايجاد پيوند بين واحدهاي توليدي – اجرايي و واحدهاي تحقيقاتي و فن آوري منطقه ، تا کنون در اين زمينه فعاليت هاي زير انجام شده است : ايجاد مراکز رشد جامع فن آوري و مراکز فن آوري اطلاعات و ارتباطات ICT ، ايجاد پارک فن آوري شيخ بهائي ، جذب و پذيرش ، مشارکت در برنامه توسعه استان ، عضويت در هيات مديره انجمن جهاني پارک هاي علمي IASP و....
همچنين از سال 80 واگذاري مراکز رشد با 15 واحد آغاز گشت که در حال حاضر قريب به 60 مرکز رشد در اين شهرک مستقر مي باشد.

مرکز هم انديشي

از جمله مراکزي که در چند سال اخير در استان اصفهان تاسيس شده مرکز هم انديشي توسعه است که به نوعي مي توان از آن به عنوان اتاق فکر استاني ياد کرد. هم نشيني و هم انديشي بسياري از نخبگان و استادان دانشگاه در يک مکان و طرح ايده ها ، نظرات و بحث و تدوين برنامه ها و راهبردهاي توسعه در استان اصفهان ابزار قابل ملاحظه اي براي بهره برداري از دانش نخبگان در عرصه مديريت هاي کلان است. تشکيل اين مرکز توانست در بسياري از زمينه هاي مختلف ، باعث تهيه و تدوين راهکارهايي براي استان در 20 سال آينده گردد.
از مهمترين اقدامات انجام شده علاوه بر کمک به تهيه چشم انداز توسعه و سند توسعه مي توان به موارد زير نيز اشاره نمود :
- شناسايي و ايجاد ارتباط صميمانه و علايق مرتبط با حدود 300 نفر از نخبگان و برگزيدگان فکري ، علمي يا اجرايي در اصفهان
-طراحي و ايجاد 5 بانک اطلاعاتي شامل بانک هاي اطلاعات پژوهشي ، نخبگان ، چالش ها و ايده ها و نمادهاي مدني و آماري که تمام اين بانک ها ، اطلاعات استان اصفهان را در بر دارد.

پارک علمي فرهنگي کودکان

اولين پارک علمي فرهنگي کودکان در اصفهان ، به همت شهرک علمي تحقيقاتي اصفهان و با مشارکت ديگر دستگاه هاي اجرايي اصفهان تاسيس مي گردد. در عصر حاضر و با توجه به سرعت پيشرفت علم و فن آوري ، ابداع شيوه هاي نوين آموزش علوم از اهميت ويژه اي برخوردار است ، بسياري از روش هاي جديد آموزشي در کشورهاي توسعه يافته با روش هاي معمولي تعليم در کلاس متفاوت است . ايجاد پارک علمي فرهنگي کودکان بي گمان حرکتي به سوي تحول در نظام آموزشي است که با توسعه فن آوري در جهان پيشرفته و ضرورت پاسخگويي موثر به نيازهاي تربيتي نسل جديد مي باشد. با توجه به مطالعات انجام شده مقرر شده اين پارک در محدوده ي اراضي شهرک علمي تحقيقاتي ، جنب دانشگاه صنعتي اصفهان احداث گردد. هدف از ايجاد پارک عملي – فرهنگي کودکان ، نشاط کودکان ، آشنايي با علوم و فن آوري هاي نوين ، شناسايي استعدادها و بروز خلاقيت و نوآوري است .

مراکز علمي دانشگاهي

اصفهان در طول حيات اجتماعي خود در جايگاه يک شهر علمي مشهور بوده است ، در حال حاضر داراي ده ها مرکز آموزش عالي فعال است که بعضي از آنها جز مراکز دانشگاهي مادر و معتبر و در رتبه يک کشور محسوب مي شوند.
اولين مرکز دانشگاهي اصفهان در سال 1325 ، در مساحتي به وسعت 265 هکتار در جنوب اصفهان برنامه ريزي و در حال حاضر متناسب با پيشرفت علم و فن و آوري ، توسعه اصفهان و نيازمندي هاي ساير بخش ها، دانشگاه ها و مراکز آموزش عالي متعددي در زمينه علوم زيربنايي ، علوم پزشکي صنعتي ، هنر و علوم کاربردي در مقاطع علمي مختلف به توليد علم و تربيت داشنجو مشغول اند . در اين ارتباط مراکز دانشگاهي زير به اختصار بيان مي شوند :

دانشگاه اصفهان

شايد زماني که 265 هکتار از زمين هاي جنوب اصفهان جهت احداث دانشگاهي براي شهر اصفهان اختصاص مي يافت ، کمتر کسي تصور مي کرد اين دانشگاه بتواند چنين فضايي را از دانشکده ها و گروه هاي مختلف علمي اشباع کند. اما بي گمان دانشگاه اصفهان به همت مديران و شخصيت هاي علمي و فرهنگي خود در دهه هاي اخير توانسته تعداد يکصد دانشجو آغازين خود را هم اکنون به بيش از پانزده هزار دانشجو در قالب هشت دانشکده ارتقاء دهد و اکنون به عنوان يکي از مهمترين مراکز علمي و فرهنگي ايران با چهل و نه رشته کارشناسي ،
پنجاه و هشت رشته کارشناسي ارشد و بيست و نه رشته دکتري ، در قالب سي و چهار گروه آموزشي ، مي رود تا نقش اساسي را در فن آوري علم و فرهنگ ايران ، ايفا کند.
دانشگاه اصفهان بر اساس شاخص هاي علمي اعلام شده ، در رديف دانشگاه هاي ممتاز کشور شناخته مي شود. هم اکنون تنها کادر هيات علمي اش را بيش از 500 استاد ، دانشيار ، استاديار و مربي تشکيل مي دهد ، به طوري که در شرايط کنوني نسبت دانشجويان به اعضاي هيات علمي دانشگاه را 3 / 15 ، تشکيل داده است .

دانشگاه علوم پزشکي اصفهان

نخستين سنگ بناي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان در سال 1325 هجري شمسي با ايجاد آموزشگاه عالي بهداري اصفهان بنا گرديد و سپس با يک حرکت صعودي گسترش کمي و کيفي آن ادامه يافت . تا قبل از اجراي مصوبه مجلس شوراي اسلامي مبني بر استقلال رشته هاي علوم پزشکي از وزارت علوم ، آموزش و فن آوري ، دانشکده هاي اين دانشگاه از لحاظ تشکيلاتي به دانشگاه اصفهان وابسته بود. در حال حاضر اين دانشگاه داراي 7 دانشکده شامل : پزشکي ، داندانپزشکي ، داروسازي ، پرستاري ، بهداشت و تغذيه و توانبخشي ، مديريت و اطلاع رساني مي باشد. اين دانشگاه تا کنون بيش از 000 / 37 نفر ورودي و 000 / 30 نفر فارغ التحصيل داشته است . اکنون حدود 7 هزار دانشجو زير نظر 600 عضو هيات علمي در 60 گروه آموزشي و 93 رشته دانشگاهي و 8 بيمارستان مشغول به تحصيل مي باشند. 6 مرکز تحقيقاتي شامل مرکز تحقيقات قلب و عروق اصفهان ، مرکز تحقيقات غدد درون ريز و متابوليسم ، مرکز تحقيقات عفوني و گرمسيري، مرکز تحقيقات علوم رفتاري ، مرکز تحقيقات بيماري هاي پوستي و سالک و مرکز تحقيقات تغذيه اصفهان زير نظر اين دانشگاه مشغول تحقيق و پژوهش هستند.

دانشگاه صنعتي اصفهان

دانشگاه صنعتي اصفهان به عنوان يکي از مراکز آموزشي عالي ايران در فاصله سال 1353 واقع در بزرگترين قطب صنعتي کشور ، در فاصله 20 کيلومتري شمال غربي اصفهان و شمال شرقي خميني شهر ، در دامنه کوه سيدمحمد در زميني به وسعت 23 ميليون متر مربع احداث گرديد. اين دانشگاه فعاليت هاي آموزشي خود را در سال 1365 با پذيرش حدود 800 دانشجو در برخي رشته هاي فني ، مهندسي و کشاورزي آغاز نمود و اکنون با گذشت 28 سال از شروع فعاليت هاي آموزشي دانشگاه اغلب رشته هاي فني و مهندسي ، کشاورزي و علوم پايه را در قالب 13 دانشکده در بردارد . هم اکنون بيش از 8 هزار دانشجو در دانشگاه به تحصيل اشتغال دارند. ضمنا تعدادي دانشجوي خارجي از کشورهاي سودان ، لبنان و ... نيز در دانشگاه مشغول به تحصيل مي باشند. دانشگاه صنعتي اصفهان با برخورداري از کادر هيات علمي فعال و ممتاز و نيز امکانات استثنايي خود ، مفتخر است که آموزش را با بهترين کيفيت و استانداردهاي بين المللي ارائه نمايد ، به طوري که فارغ التحصيلان دانشگاه با کيفيت ممتاز خويش فرصت هاي بزرگي براي تصدي مشاغل و مسووليت هاي کليدي در فضاي صنعتي – اقتصادي رو به رشد کشور يافته اند.

دانشگاه هنر اصفهان

گام اول براي راه اندازي رشته دانشگاهي «مرمت آثار و بنا » در سال 1354 ، برداشته شد ، و در دانشگاه فارابي رشته اي با عنوان مرمت اشياء و بناهاي تاريخي در مقاطع کارشناسي ارشد ايجاد گرديد. محل دانشکده پرديس اين دانشگاه ، در اصفهان قرار گرفت ، و از ميان کارشناسان رشته هاي معماري و باستان شناسي و همچنين رشته هاي هنري تعداد محدودي دانشجو پذيرفت . پس از آن در سال 1363 دانشکده پرديس به مجتمع دانشگاهي هنر پيوست و در مقطع کارشناسي «مرمت آثار تاريخي» دانشجو پذيرفت و سرانجام در سال 1379 دانشگاه پرديس از دانشگاه هنر تهران جدا و مستقل شد و به دانشگاه هنر اصفهان تغيير نام داد.
علاوه بر دانشگاه هاي ذکر شده در شهر اصفهان ، دانشگاه هاي کاشان و مالک اشتر و دانشگاه هاي غير انتفاعي از قبيل دانشگاه سوره و شيخ بهايي ، دانشگاه علمي و کاربردي و همچنين 13 واحد دانشگاه آزاد اسلامي ، اردستان ، خوراسگان ، خميني شهر ، دهاقان ، شهر مجلسي ، شهرضا ، فلاورجان ، کاشان ، مبارکه ، ميمه ، نايين ، نجف آباد و نطنز نيز در استان مشغول به فعاليت مي باشند.

صنعت

استان اصفهان به لحاظ دارا بودن تعداد کارگاه هاي بزرگ صنعتي و ارزش افزوده ي کارگاه هاي بزرگ صنعتي پس از تهران داراي رتبه دوم کشور مي باشد. استقرار صنايع بزرگ و مادر که تأمين کننده ي نياز بسياري از صنايع کشور مي باشد. همانند فولاد مبارکه ، ذوب آهن ، پلي اکريل ، سيمان سپاهان ، هسا و استقرار 31 شهرک صنعتي مصوب که صدها واحد را در خود جاي داده جايگاه استراتژيک اصفهان در تحقق اهداف صنعتي کشور را تقويت نموده است ، طي سال هاي اخير راه اندازي و افتتاح صدها طرح صنعتي همانند طرح هاي توسعه فولاد مبارکه و توليد ورق گالوانيزه رنگي ، طرح توليد ورق سبا و پرواز آزمايشي هواپيمايي ايران 140 و ... از جمله توفيقات بخش صنعت در اين چند ساله اخير مي باشد . از جمله مراکز صنعتي به چند مورد زير اشاره مي کنيم :

ذوب آهن اصفهان

از دوره ي قاجاريه ، ايجاد يک کارخانه ذوب آهن که مادر صنايع محسوب مي شود. به عنوان يک آرمان ملي مطرح بود که همواره با موانع متعددي از جمله محدوديت هاي سياسي ، خارجي و محدوديت هاي مالي مواجه بود . تا اينکه در چارچوب پروتکل همکاري فني و اقتصادي بين دو کشور ايران و شوروي سابق ، احداث کارخانه ذوب آهن ، خط لوله سراسري گاز و کارخانه ماشين سازي مورد توافق قرار گرفت. و موافقت نامه اي به امضا رسيد که در دي ماه سال 1344 به تصويب مجلس رسيد. يکي از اصول توافقنامه ، احداث کارخانه ذوب آهن در ايران بود ، با توجه به محدوديت منابع مالي و مواد اوليه خصوصا ذخاير شناخته شده ذغال سنگ ، ظرفيت کارخانه را 550 هزار تن در سال تعيين کردند و متخصصان ايراني و شوروي اطراف شهر اصفهان را از نظر استحکام زمين ، موقعيت از لحاظ زلزله ، تأمين آب ، گاز و عوامل فني و اجتماعي مورد بررسي قرار دادند و در نتيجه مطالعات آنها دشت طبس واقع در 45 کيلومتري جنوب غربي اصفهان در 5 کيلومتري زاينده رود ، براي احداث کارخانه مناسب تشخيص داده شد و قطعيت يافت . ذوب آهن در سال 1350 به بهره برداري رسيد و درسال هاي قبل از پيروزي انقلاب نتوانست به ظرفيت اسمي برسد و در بعد از انقلاب نيز به علت شروع جنگ تحميلي و مشکلات ناشي از آن روند توسعه به کندي ادامه يافت . تا آنکه با پايان يافتن جنگ و پيروزي افتخار آفرين ملت ايران در صحنه جماد مقدس و آغاز برنامه ي 5 ساله اول ضرورت توجه به تغييرات اسلامي در ذوب آهن به عنوان اولين و بزرگترين مجتمع توليد کننده ي فولاد به طور جدي نمايان شد و با حرکت هاي انجام شده درجهت اصلاح وضع موجود ، دستاوردهاي قابل توجهي به همراه داشت و در نهايت ايران اسلامي را در جايگاه متعدد کشورهاي صاحب تکنولوژي فولاد قرار دارد.

فولاد مبارکه

بزرگترين مجتمع صنعتي کشور جمهوري اسلامي ايران ، در 75 کيلومتري جنوب غربي اصفهان در زميني به وسعت 35 کيلومتر مربع (17 کيلومتر مربع خط توليد) استقرار يافته است . اين مجتمع داراي ظرفيت توليد 4 ميليون تن انواع محصولات فولادي تخت ، گرم و سرد نورديده ، گالوانيزه و رنگي از ضخامت 18 / 0 تا 16 ميلي متر مي باشد . پودر سنگ آهن مورد نياز از معادن گل گير و چادر ملو تامين مي شود. محصولات اين شرکت شامل کلاف ، ورق هاي گرم و سرد ، کلاف هاي اسيد شويي ، کلاف نوار باريک و تختال مي باشد که مطابق استانداردهاي بين المللي توليد مي گردد. اين محصولات در شرکت ها و صنايع مختلف از جمله صنايع خودروسازي ، لوازم خانگي ، لوله سازي ، تانک هاي تحت فشار و تجهيزات فلزي سبک و سنگين و ... استفاده مي شود.

پالايشگاه اصفهان

طراحي اوليه پالايشگاه بزرگ وحياتي اصفهان با ظرفيت 10 ميليون تن در سال در اوايل دهه 1350 توسط متخصصان شرکت ملي نفت ايران انجام و متعاقبا کارهاي مهندسي ، تفصيلي و اجرايي آن به صورت قرار دادي يک جا به صورت مشترک دو شرکت آلماني و آمريکايي از سال 1354 در 25 کيلومتري شمال غربي شهر اصفهان آغاز گرديد.
با پيروزي انقلاب اسلامي کارهاي ساختماني در حد 92درصد متوقف شد و ادامه عمليات احداث را کارکنان ايراني شرکت ملي نفت ايران بهره گرفتند.
اولين واحد تقطير پالايشگاه شماره يک در بهمن سال 1358 بدون فعاليت و حضور کوچکترين نيروي خارجي براي نخستين بار بدست تواناي کارکنان صنعت نفت به بهترين نحو راه اندازي گرديد و ساير واحدها به تدريج تکميل و مورد بهره برداري قرار گرفت . پس از شروع جنگ تحميلي و توقف کامل بزرگترين پالايشگاه جهان در آبادان و نياز مملکت به فرآورده هاي مختلف نفتي ، رسالتي بزرگ به دوش صنعت نفت و به ويژه کارکنان پالايشگاه اصفهان قرار گرفت و با همت و تلاش شبانه روزي ، ظرفيت پالايش نفت خام تا 90 درصد بيش از ظرفيت طراحي رسيده و هم اکنون نيز به عنوان يکي از پالايشگاه هاي بزرگ کشور ، نقش به سزايي در توليد فرآورده هاي نفتي دارد.
منبع: نشريه اصفهان زيبا - ارديبهشت 85
/خ