روزه داری یک نوع پالایش بدن است که فرد برای آمادگی بیشتر و درک امور معنوی و وسیله ای برای ارتباط بین خود و خدایش برقرار می کند، ایجاد حس هم دردی میان خود و فقرا در از ارزش هایی که است که به واسطه از روزه داری به دست می آوریم، با این حالت جایگاه نیاز معنوی را اعتلا می بخشیم و خواسته ها و نیازهای مادی خود را کم می کنیم و این کار سبب افزایش اراده انسان می شود، دستور به روزه داری علاوه بر مسلمانان در ادیان گذشته مثل مسحیت و یهودی و ... دیده می شود

احکام روزه دارای بخش های مختلفی است که روزه قضا یکی از مباحث بزرگ آن به شمار می آید، مراجع بزرگوار در رساله خود احکام بسیاری را درباره روزه قضا بیان کرده اند، در مقالات پیشین احکام روزه قضا آیت الله مکارم شیرازی و احکام روزه قضا آیت الله علوی گرگانی را بیان کردیم این بار احکام روزه قضا آیت الله نوری همدانی را برای مقلدین این مرجع بزرگوار جمع آوری کردیم تا بتوانند استفاده لازم را از آن ببرند:


1. مسلمان شدن کافر و حکم روزه هایش:

اگر کافری به اسلام رو بیاورد، آیا روزه های زمان کافر بودنش را باید انجام دهد؟
پاسخ: خیر، واجب نیست.
 

2. روزه فوت شده به دلیل مستی:

شخصی که به دلیل مستی روزه اش را انجام نداده، حتی اگر با وسیله ای که برای درمان بیماری مست شده باشد، و در میانه روز به هوش بیاید، آیا می تواند نیت روزه کند؟
پاسخ: اگر نیت روزه را پیش از اینکه مست شده باشد، کرده؛ و در میانه روز به هوش بیاید، بنا براحتیاط واجب باید روزه آن روزش را کامل کند و قضا هم به جا بیاورد، و اگر با همان حالت مستی روزه آن روز را تمام کرد، باید قضای این روز را انجام بدهد.

 


3. شک در تعداد روزه هایی که روزه نگرفته:

شخصی که به دلیل عذر شرعی نتوانسته چند روزی را بگیرد، و نمی داند دقیقا چه روزی عذرش برطرف شده ، تکلیفش چیست؟
پاسخ: می تواند زمان کمتر را که احتمال می دهد، روزه هایش را نگرفته انجام دهد، مثلا شخصی که قبل از ماه رمضان به مسافرت رفته است، و فراموش کرده که روز چهارم از مسافرت بر گشته یا روز پنجم، چهار روز از روزه ها را قضا کند کفایت می کند، و همچنین شخصی که فراموش کرده که چه روزی عذر برایش ایجاد شده، این شخص در روزهای آخر ماه رمضان به مسافرت رفته و بعد از پایان ماه رمضان برگشته و نمی داند که روز بیست و پنجم ماه رمضان به مسافرت رفته یا روز بیست و ششم؛ که در این صورت مقدار کمتر که پنج روز است را قضا نماید.


4. اولویت انجام روزه قضا کدام سال؟

اگر شخصی از چند ماه رمضان روزه قضا بر ذمه داشته باشد، کدام یک را باید ابتدا انجام دهد؟
پاسخ: هر کدام را بگیرد منعی ندارد اما اگر زمان انجام روزه قضا سال آخر کم باشد، مثلا از آخرین سال، حدود پنج روز قضا داشته باشد و پنج روز هم به ماه رمضان مانده باشد، بنا بر احتیاط مستحب باید روزه آخرین سال را انجام دهد.
 

5. معین نکردن روزه قضا کدام سال در نیت:

شخصی که روزه از چند ماه رمضان بر ذمه داشته باشد، چگونه باید نیت کند؟
پاسخ: در نیت روزه مشخص نکند که روزه چه سالی را انجام می دهد و روزع او روزه سال اول محسوب می شود.

 
6. باطل کردن روزه قضا:

شخصی که روزه قضا ماه رمضان می گیرد، آیا می تواند، روزه اش را قبل از ظهر باطل کند؟
پاسخ: چنانچه زمان برای انجام روزه قضا داشته باشد، می تواند روزه اش را باطل کند.
 

7. باطل کردن قضای روز معین:

شخصی که قضای روزه معینی را نیت کرده، آیا می تواند بعد از ظهر روزه اش را باز کند؟
پاسخ: بنا بر احتیاط واجب، بعد از اذان ظهر باطل نکند.
 

8.  فوت در ماه مبارک رمضان:

شخصی که به دلیل عذر یا بیماری یا نفاس و مانند اینها روزه ماه رمضان را نگیرد، و پیش از پایان ماه رمضان فوت کند، آیا روزه های گرفته نشده او قضا دارد؟
پاسخ: لزومی ندارد که روزه های انجام نشده اش قضا شود.
 


9. ادامه دار شدن بیماری تا سال بعد:

شخصی که به دلیل بیماری نتوانسته روزه ماه رمضان بگیرد، و بیماری او تا ماه رمضان بعدی ادامه دار شود، آیا قضای روزه ها بر او واجب است؟
پاسخ: روزه هایی که نتوانسته انجام دهد، قضای آن واجب نیست، و فقط کفاره یک مد طعام که حدود ده سیر غذا از گندم و جو و امثال اینها به فقیر بدهد، اما اگر به دلیل دیگری مثلا مسافرت برایش پیش بیاید و نتواند روزه هایش را انجام دهد و عذر او تا ماه رمضان بعدی باقی بماند،  روزه ها را باید قضا کند و بنا بر احتیاط مستحب یک مد طعام به فقیر بدهد.
 

10. برطرف شدن عذر اول و ایجاد عذر دوم و نتواستن برای انجام روزه قضا:

شخصی که به دلیل بیماری نتوانسته روزه ماه رمضان را انجام دهد، و بعد پایان یافتن ماه رمضان هم عذر دیگری برایش پیش بیاید که نتواند روزه ها را تا ماه رمضان بعدی قضا نماید، در این مساله تکلیف چیست؟
پاسخ: روزه هایی که انجام نداده، باید قضای آن انجام شود، در جایی دیگر هم چنانچه در ماه رمضان غیر از عذراول عذر دیگری هم داشته باشد و به واسطه آن نتواند تا ماه رمضان بعدی روزه ها را قضا کند، هم قضا این روزه  ها بر ذمه اوست که باید بعدا انجام شود.
 

11. انجام ندادن عمدی روزه قضا:

شخصی که در ماه رمضان به دلیل بیماری یا عذری نتواند روزه بگیرد، و بعد از ماه مبارک رمضان بیماری یا عذرش بر طرف شود، اما از روی عمد روزه ها را قضا نکرده، چه وظیفه ا ی دارد؟
پاسخ: روزه ها را قضا نماید و علاوه بر آن برای هر روزکفاره تاخیر که یک مد طعام از گندم و جو و امثال آن به فقیر بدهد.
 

12. انجام ندادن روزه قضا تا زمانی که وقت تنگ شود:

شخصی که روزه قضا بر ذمه دارد و در انجام روزه قضا کوتاهی کند تا هنگامی که زمان انجام تنگ شود، و در همان زمان کم عذری برایش پیش آید، چه وظیفه ای برای روزهها قضایش دارد؟
پاسخ: باید روزه هایش را قضا کند و برای هر روز یک مد طعام به فقیر از گندم یا جو و امثال آن به فقیر بدهد؛ در جایی دیگر اگر زمانی که عذر داشته تصمیم گرفته بوده که بعد از از بین رفتن عذرش روزه هایش را قضا کند و قبل از آن که قضای روزه ها را انجام دهد، در تنگی زمان عذری دیگر برایش ایجاد شود، باید روزه ها را قضا کند و بنا براحتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام که حدودا ده سیر است به فقیر بدهد.

13. ادامه دار شدن چند ساله بیماری:

شخصی که بیماری اش چند سال طول بکشد، و بعد سالم شود، وظیفه اش برای روزه هایی که انجام نداده چیست؟
پاسخ: اگر بیماری او تا چند سال طول کشید، پس از آنکه سالم شد هر اندازه تا ماه رمضان بعدی وقت است باید روزه های سال آخری که نتوانسته بوده انجام دهد را قضا نماید، و برای روزه های سال های قبل برای هر روزش یک مد طعام از گندم یا جو به فقیر بدهد.
 

14. تاخیر چند ساله روزه قضا:

شخصی که انجام قضای روزه هایش را چند سال به تاخیر بیندازد، چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ: قضای روزه ها را انجام دهد و کفاره یک مد طعام را به فقیر بدهد و می تواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد.

 
15. روزه خواری عمدی در ماه رمضان:

شخصی که عمدا و بدون هیچ عذری روزه ماه رمضان را انجام ندهد، چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ: قضای روزه ها را باید انجام دهد و باید برای هر روز دو ماه روزه بگیرد یا آنکه به شصت فقیر غذا بدهد یا یک بنده آزاد کند و اگر تا ماه رمضان بعدی قضای روزه را انجام ندادبرای هر روز کفاره یک مد طعام را نیز بدهد.
 


16. انجام روزه غیر از ماه رمضان برای پدر و مادر:

اگر پدرومادر روزه ای به غیر از روزه ماه رمضان بر ذمه داشته باشند، آیا بر پسر بزرگتر واجب است که آن را هم انجام دهد؟
پاسخ: اگر پدرو مادر روزه ای مانند روزه نذر بر ذمه داشته باشند، احتیاط واجب باید پسر بزرگتر آن را انجام دهند، اما اگر روزه استیجاری بر ذمه آنها بوده و انجامش نداده اند بر پسر بزرگتر واجب نیست.

17. احتمال دادن وقت اذان صبح و ادامه خوردن سحری:

شخصی که مشغول خوردن سحری است و این احتمال را می دهد که اذان صبح شده، اما تفحص نمی کند و به ساعت نگاه نکرده آیا روزه و باطل است؟
پاسخ: روزه او درست است اما اگر بعدا مشخص شود که اذان صبح را گفته اند، در این حالت باید روز آن روز را قضا کند.

18. نیت روزه قضا و مستحبی در یک روز:

آیا می شود در روزی که روزه مستحبی ثواب بسیار دارد، هم نیت روزه مستحبی کرد و نیت روزه قضا؟
پاسخ: نه امکان این قضیه نیست.


19. بقاء بر جنابت تا اذان صبح، در صورت آگاه نبودن به مسئله:

بنده چندین بارقبل از اذان صبح در ماه مبارک رمضان محتلم شده ام و در مورد این مسئله این چنین یاد گرفته ام که فردی که جنب است تا اذان ظهر وقت دارد که غسل انجام دهد و فقط گناه کرده که تا  غسلش را به تاخیر انداخته است، همچنین از تیمم به جای غسل هم آکاهی نداشته ام و در هر حال با جنابت وارد روزه می شدم و در فاصله بین اذان صبح تا اذان ظهر غسل را انجام می دادم، ایا در این صورت روزه بنده باطل می شود؟
پاسخ: در مسئله فوق قضا و کفاره ای بر ذمه شما نیست.

 
20. انجام روزه استیجار یبا وجود روزه داشتن روزه قضا:

شخصی که روزه قضا بر ذمه است، آیا می تواند برای روزه میتی اجیر شود؟
پاسخ: خیر نمی تواند.

21. ندانستن سن دقیق برای انجام روزه:

بنده در سال 61 در جبهه مشغول جنگ با دشمن بوده ام ودر آن زمان  روزه ماه رمضانم را انجام نداده ام و پدر و مادرم اطلاع درستی از سنم ندارند و به طور یقین نمی دانم که در آن زمان به سن تکلیف رسیده بودم، حال وظیفه بنده چیست؟
پاسخ: به این دلیل که مشخص نبوده که شما در آن زمان به سن تکلیف رسیده بودید یا نه، قضای روزه ها بر شما واجب نیست.
 

22. باطل کردن روزه ماه رمضان با کار حرام:

شخصی که به دلیل انجام دادن کار حرام روزه اش را باطل کرده است، آیا روزه او باطل می شود؟
پاسخ: چنانچه جاهل مقصر است، احتیاطا علاوه بر این که قضای روزه ها را انجام دهد باید کفاره جمع را هم انجام بدهد، که همان دوماه روزه پشت سرهم یا به شصت فقیر و به هر کدام به اندازه یک مد طعام از گندم یا جو بدهد.

23. جلو گیری والدین از روزه گرفتن کودک تازه به تکلیف رسیده:

دختر خانم یا آقا پسری که تازه به سن تکلیف رسیده اند، و آگاهی به این موضوع داشته اند که روزه گرفتن بر آن ها واجب است و پدرومادرشان از روی دلسوزی به او می گفتند که روزه گرفتن برای تو واجب نیست و خود مکلف هم آگاه به این مساله نبودند، در اینجا وظیفه مکلف چیست؟ البته باید توجه داشته باشیم که این فرد نمی تواند کفاره روزه را بپردازد؟
پاسخ: در این مساله فقط باید قضای روزها را انجام دهد.
 

24. استفاده از قرص ضد بارداری برای جلو گیری از عادت ماهانه در ماه مبارک رمضان:

خانمی که از قرص ضد بارداری در ماه رمضان استفاده می کند تا عادت ماهانه نشود که روزه قضایی بر ذمه اش نماند، آیا این کار از نظر شرعی مشکل دارد؟ درمورد روزه های نذر یا مستحبی چگونه است؟
پاسخ: اگر استفاده از قرص برای او ضرری نداشته باشد، و این که در زمان عادت ماهانه اثری از خون دیده نشود، مشکلی ندارد.
 

25. باردار چند ساله خانم  که مانع از روزه گرفتن شود:

خانمی که چند سال بارداری یا بیماری داشته و نتوانسته روزه ماه رمضان را انجام دهد، روزه یا برای خودش ضرر داشته یا برای کودکش، در این صورت وظیفه این خانم چیست؟ همچنین این خانم از خود مالی ندارد که کفاره هایش را پرداخت کند.
پاسخ: در صورت استمرار قضای سال ها قبل از او برداشته می شود و فقط روزه های سال آخر، آن هم درصورتی که برایش ضرری نداشته باشد، باید انجام دهد، اما در صورتی که بعد ها تمکن مالی پیدا کرد کفاره روزه هایش را بپردازد.
 

26. فوت مکلف در پانزدهم شوال:

شخصی که در ماه رمضان بیمار بوده یا عذر داشته و نتوانسته چند روزی روزه بگیرد، و بعد از ماه رمضان عذر یا بیماری او بر طرف شده است، و پانزده روز بعد از ماه رمضان فوت شده، آیا این روزه ها او قضا دارد؟
پاسخ: اگر در این چند روز تافوتش سالم بوده و می توانسته روزهایش را قضا کند،انجام  قضای روزه ها لازم است.

منابع: 

رساله آیت الله نوری همدانی