هر آنچه باید درباره دگزامتازون و موارد مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن بدانیم

دگزامتازون چیست و چه کاربردی دارد؟

دگزامتازون یا دگزا داروی بسیار آشنایی برای ما ایرانی هاست که تقریبا همه ما حداقل یک بار در زندگی از آن استفاده کرده ایم. دارویی که در طی این سال ها، داستان های مختلفی از آن شنیده ایم، از عوارض جانبی زیاد آن در صورت مصرف خودسرانه تا تاثیرات مثبت آن در کاهش مرگ و میر کرونا.

در ابتدا می خواهیم دو خواهش از شما داشته باشیم: یک اینکه از مصرف خودسرانه آمپول و قرص دگزامتازون بپرهیزید. و دوم اینکه در صورتی که در مورد خطرات آمپول دگزامتازون و تاثیر آن به عنوان داروی کرونا سوالی دارید، با متخصص عمومی یا دکتر داخلی مشورت کنید.

برای آشنایی با نحوه مصرف، تاثیر دگزامتازون بر کرونا و عوارض جانبی این دارو؛ این مطلب را تا انتها بخوانید.
 

نام عمومی (ژنریک):

دگزامتازون
 

نام انگلیسی:

Dexamethasone

نام های تجاری:

دگزامتازون، دکسون، دگزادیک، آکوازون، دگزاتیسین، اوزردکس، فورتیدکس، دکامزون
 

نام ها رایج:

دگزا، دگزامتازون
دگزامتازون (dex a METH a sone) یک کورتیکواستروئید است که از آزاد شدن موادی که باعث ایجاد التهاب در بدن می شوند، جلوگیری می کند. از این دارو برای درمان التهاب پوست، مفاصل، ریه ها و سایر اندام ها استفاده می شود. رایج ترین بیماری هایی که در درمان آنها از دگزامتازون استفاده می شود عبارتند از:

آسم، آلرژی و آرتروز. از این دارو همچنین برای درمان سایر بیماری ها مانند اختلالات خونی و بیماری های غدد فوق کلیوی نیز استفاده می شود. ممکن است از دگزامتازون برای اهداف دیگر مانند بهبود و کنترل علائم کرونا هم استفاده شود.

این دارو تنها با نسخه پزشک توزیع می شود و استفاده بیش از حد و خودسرانه از آن، عوارض زیادی دارد. اگر سوالی در مورد استفاده از این دارو دارید، از متخصص عمومی در این رابطه مشاوره بگیرید.

مکانیسم عمل دگزامتازون:

دگزامتازون یک داروی کورتیکواستروئید با حداقل پتانسیل حفظ سدیم است. این دارو با سرکوب مهاجرت نوتروفیل ها، کاهش تولید واسطه های التهابی و معکوس شدن افزایش نفوذپذیری مویرگی، التهاب را کاهش داده و پاسخ ایمنی طبیعی را سرکوب می کند. دگزامتازون باعث القاء آپوپتوز در سلول های میلوم می شود. مکانیسم فعالیت ضد استفراغی دگزامتازون ناشناخته است.

دگزامتازون از آزاد شدن موادی که باعث ایجاد التهاب در بدن می شوند، جلوگیری می کند و در درمان التهاب پوست، مفاصل و ریه کاربرد دارد.
 

اشکال دارویی :

این دارو برای بیماری های مختلفی تجویز می شود و در شکل های دارویی و یا فرم های مختلفی وجود دارد. پزشک بر اساس شرایط و نیاز بیمار، نوع شکل دارو و دوز مصرفی دگزامتازون را تعیین می کند.

قرص دگزامتازون (پتاسیم):
* قرص دگزامتازون ۰.۵mg
* قرص دگزامتازون ۰.۷۵mg
* قرص دگزامتازون ۱mg
* قرص دگزامتازون ۱.۵mg
* قرص دگزامتازون ۲mg
* قرص دگزامتازون ۴mg
* قرص دگزامتازون ۶mg

سوسپانسیون قابل تزریق یا آمپول دگزامتازون:

* آمپول دگزامتازون ۴mg/mL
* آمپول دگزامتازون ۱۰mg/mL

الکسیر / محلول خوراکی دگزامتازون:
۰.۵mg/5mL

کنسانتره خوراکی دگزامتازون (اینتنسول):
 ۱mg/1mL

پاکت پودر برای محلول خوراکی دگزامتازون:
۵۰mg

قطره استریل چشم و گوش
قطره چشم دگزامتازون و قطره گوش دگزامتازون ۰.۱%.

نکته:
قطره های چشمی دگزامتازون برای درمان یا جلوگیری از بسیاری از بیماری های چشمی تجویز می شود. در بیماران مبتلا به سرطان خون یا لنفوم، در صورت استفاده از شیمی درمانی با دوز بالا، برای جلوگیری از التهاب چشم، قطره های چشمی دگزامتازون تجویز می شود.
 

انواع دگزامتازون رایج در بازار ایران:

همانطور که می دانید ممکن است هر دارویی با اسامی تجاری مختلفی تولید شود. در زیر نام های رایج داروی دگزامتازون در ایران لیست شده است:
* قرص دگزامتازون ایران هرومون ۰.۵ میلی گرم
* قرص دگزامتازون ابوریحان ۰.۵ میلی گرم
* آمپول دکسون ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون رها ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون رها ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون اسوه ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون ایران هورمون ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون دی پی ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون البرز دارو ۸ میلی گرم
* آمپول دگزادیک ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول آکوازون ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزاتیسین ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون زهراوی ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون- شفا ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* آمپول دگزامتازون دی پی ۸ میلی گرم/ ۲ میلی لیتر
* ایمپلنت اوزردکس ۰.۷ میلی گرم
* قطره چشمی دکسون ۰.۱% ۵ میلی گرم
* قرص فورتیدکس ۴ میلی گرم
* قرص فورتیدکس ۴۰ میلی گرم
* قرص دکامزون ۴ میلی گرم
* قرص دگزامتازون ابوریحان ۴ میلی گرم.
* قرص دگزامتازون ۰.۵ میلی گرم

دگزامتازون برای چه بیماری هایی استفاده می شود؟

        به عنوان یک داروی ضد التهابی: دگزامتازون التهاب را در قسمت های مختلف بدن برطرف می کند. این دارو به طور خاص برای کاهش تورم (ادم) همراه با تومورهای ستون فقرات و مغز و درمان التهاب چشم استفاده می شود.

        برای درمان یا جلوگیری از واکنش های آلرژیک: از دگزامتازون برای درمان انواع خاصی از بیماری‌ های خود ایمنی، بیماری ‌های پوستی، آسم و سایر بیماری های ریوی هم استفاده می شود. در این رابطه می توانید با فوق تخصص آسم و آلرژی مشورت کنید. 

        برای درمان انواع سرطان ها: مانند سرطان خون، لنفوم و ماتیپل میلوم.

        برای درمان تهوع و استفراغ: همراه با برخی داروهای شیمی درمانی.

        برای تحریک اشتها در بیماران سرطانی که با مشکلات شدید اشتها روبرو هستند.

        برای جایگزینی استروئیدها در شرایط نارسایی آدرنال (تولید کم استروئیدهای مورد نیاز تولید شده توسط غدد فوق کلیوی) هم از داروی دگزامتازون استفاده می شود. در رابطه با این مشکل می توانید با متخصص غدد مشورت کنید. 
 

دگزامتازون و درمان کرونا

افراد مبتلا به کووید-۱۹ شدید، ممکن است دچار پاسخ التهابی سیستمیک شوند که منجر به آسیب به ریه و چندین اندام دیگر می شود. داروهای کورتیکواستروئیدی با تاثیر ضد التهابی شان می توانند از ایجاد این تاثیرات آسیب زننده، جلوگیری کنند یا آنها را کاهش دهند.

دگزامتازون یک داروی کورتیکواستروئیدی است که از ابتدای شروع همه گیری کرونا، به عنوان دارویی موثر برای این بیماری مطرح شد. این دارو در انگلیس و در بیماران بستری مبتلا به کووید-۱۹ بررسی شد و تاثیرات مثبت آن برای بیماران بدحال مشاهده شد.

این دارو تاثیر مثبتی در کاهش نرخ مرگ و میر در بیماران کرونایی بستری دارد. استفاده از دگزامتازون می تواند نرخ مرگ و میر را در بیمارانی که از دستگاه تهویه مکانیکی استفاده می کنند، را به میزان یک سوم کاهش دهد. این میزان کاهش مرگ و میر در مورد بیماران کرونایی بستری که نیاز به استفاده از اکسیژن دارند، حدود یک پنجم است.

در سپتامبر ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی اجازه استفاده از دگزامتازون و دیگر کورتیکواستروئید ها را برای درمان کووید-۱۹ صادر کرد. این دستورالعمل شامل دو توصیه است:
سازمان بهداشت جهانی استفاده از کورتیکواستروئیدها (مثل دگزامتازون، هیدروکورتیزون یا پردنیزون) را به صورت خوراکی یا تزریقی برای موارد ابتلای شدید و بحرانی به کرونا، توصیه می کند.

سازمان بهداشت جهانی استفاده از کورتیکواستروئیدها را برای بیمارانی کرونایی که وضعیت وخیمی ندارند، توصیه نمی کند. مگر اینکه، بیمار برای بیماری دیگری در حال استفاده از دگزامتازون باشد. این دسته شامل بیمارانی خواهند بود که نیازی به بستری در بیمارستان ندارند. 

استفاده از دگزامتازون برای بیماران مبتلا به کرونای متوسط (بیمارانی که بستری نیستند) توصیه نمیشود.

نکته بسیار مهم:
در صورت ابتلا به کووید-۱۹ از مصرف خودسرانه دگزامتازون به شدت خودداری کنید. در این رابطه بهتر است با پزشک متخصص داخلی، فوق تخصص ریه یا پزشک متخصص بیماری های عفونی مشورت کنید. مطمئن باشید اگر شما نیاز به مصرف دارو داشته باشید، پزشک آن را برای شما تویز خواهد کرد.
 

دوز مصرفی دگزامتازون در بیماران مبتلا به کرونای شدید

مدت زمان استفاده از دگزامتازون برای بیماران کرونایی، یک بار در روز برای مدت ۷ تا ۱۰ روز است. دوز مصرفی روزانه باید معادل ۶ mg دگزامتازون باشد. استفاده از دگزامتازون برای بیماران مسن و کودکان مشکلی ندارد. اما در زنان باردار بهتر است از دیگر کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون به صورت خوراکی یا هیدروکورتیزون به صورت تزریق داخل وریدی) به جای دگزامتازون استفاده کرد.
 

چرا دگزامتازون باعث بهبود حال بیماران مبتلا به کرونای شدید می شود؟

هرچند دگزامتازون باعث بهبود حال بیماران مبتلا به کووید-۱۹ شدید می شود و نرخ مرگ را کاهش می دهد. اما این دارو برای درمان بیماری های تنفسی مشابه مانند آنفولانزا، پنومونی استفاده نمی شود. چون تاثیر ضد التهابی و سرکوب کننده ایمنی دگزامتازون، باعث تشدید این عفونت ها می شود.

مکانیسم احتمالی برای تاثیر دگزامتازون در کرونا این است که در نتیجه چرخه تکثیر ویروس SARS-CoV-2، سلول های درگیر با این ویروس حساسیتی نسبت به کورتیکواستروئیدها ندارند. این به این معناست که دگزامتازون بر روی سلول میزبان ویروس تاثیر نمی گذارد. اما بر روی سلول های سالم تاثیر می گذارد و می تواند التهاب را کاهش دهد. 
 

دوز مصرفی داروی دگزامتازون

دوز دگزامتازون برای بیماران مختلف متفاوت خواهد بود. پزشک بر اساس بیماری و شرایط شما، دوز مصرفی را تعیین می کند. این دارو اطلاعات زیر فقط دوزهای متوسط ​​این دارو را شامل می شود. اگر دوز مصرفی شما متفاوت است، آن را تغییر ندهید مگر اینکه پزشک به شما دستور دهد.

مقدار دارویی که مصرف می کنید بستگی به قدرت دارو، تعداد دوزهای مصرفی و فاصله زمانی بین دوزها دارد. مدت زمان مصرف دگزامتازون بستگی به بیماری و شرایط پزشکی شما دارد.

دوز دارو در حالت خوراکی (آمپول، قرص):
* بزرگسالان: ابتدا ۰.۷۵ تا ۹ میلی گرم در روز. پزشک ممکن است دوز شما را در صورت نیاز تنظیم کند.

* کودکان: دوز مصرفی در کودکان بر اساس وزن بدن است و باید توسط پزشک تعیین شود. در ابتدا، ۰.۰۲ تا ۰.۳ میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن در روز، در قالب ۳ یا ۴ دوز تجویز می شود. پزشک ممکن است در صورت نیاز، دوز مصرفی شما را تنظیم کند.

برای درمان مولتیپل میلوم:
* بزرگسالان: ۲۰ یا ۴۰ میلی گرم، یک بار در روز.
* کودکان: میزان مصرف و دوز باید توسط پزشک تعیین شود.

نحوه صحیح مصرف دگزامتازون

قبل از استفاده از دارو، برگه دستورالعمل دارو را به صورت کامل بخوانید. دگزامتازون را دقیقا به صورتی که در نسخه قید شده است، مصرف کنید و از استفاده خودسرانه یا تغییر در دوز دارو پرهیز کنید. 

* قرص دگزامتازون را با غذا یا بعد از غذا مصرف کنید.

* دوز دارویی شما ممکن است به دلیل جراحی، بیماری، استرس یا موارد پزشکی اورژانسی تغییر کند. اگر با این مسائل مواجه شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.

* این دارو می تواند روی نتیجه برخی آزمایشات پزشکی تأثیر بگذارد. مصرف دگزامتازون را به اطلاع پزشک معالج خود برسانید.

* مصرف دگزامتازون را به طور ناگهانی متوقف نکنید. زیرا قطع یک باره این دارو، ممکن است عواقبی در پی داشته باشد.

* این دارو ممکن است در شکل های مختلفی وجود دارد. ممکن است قرص دگزامتازون برای شما تجویز شده باشد.

* اگر از دوز روزانه قرص دگزامتازون (معمولاً کمتر از ۱۰ میلی گرم) استفاده می کنید و دوز آن را فراموش کرده اید، به محض به یاد آوردن آن را مصرف کنید.

* اگر از دوز بالای دگزامتازون (۲۰ میلی گرم یا ۴۰ میلی گرم در روز به مدت ۴ روز در ماه) استفاده می کنید و یک دوز را فراموش کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است به شما دستور داده شود که دوز فراموش شده را تکرار کرده و دارو را ادامه دهید.

* قطره های چشمی دگزامتازون برای درمان یا جلوگیری از بسیاری از بیماری های چشمی تجویز می شود. قطره های چشمی هر شش ساعت، در هر دو چشم و حداقل تا ۴۸ ساعت پس از اتمام شیمی درمانی تجویز می شود.

* مصرف قطره چشمی دگزامتازون را تنها در صورت تجویز پزشک قطع کنید.
 

عوارض جانبی دگزامتازون

داروی دگزامتازون لیست تقریبا بلند بالایی از عوارض جانبی دارد. به همین دلیل است که استفاده خودسرانه از این دارو، به شدت منع می شود. برای اطلاعات دقیق تر در مورد عوارض جانبی، حتما از پزشک داخلی یا پزشک خانواده خود مشاوره بگیرید.

عوارض جانبی که باید در اسرع وقت به پزشک گزارش دهید، عبارتند از:
* واکنش های آلرژیک مانند بثورات پوستی، خارش یا کهیر، تورم صورت، لب ها یا زبان
* مدفوع سیاه یا قیری
* تغییر در میزان ادرار
* گیجی، هیجان، بیقراری، احساس کاذب خوب بودن
* تب، گلودرد، عطسه، سرفه یا سایر علائم عفونت، و زخم هایی که خوب نمی شوند
*توهم
* افسردگی روانی، نوسانات خلقی، احساسات اشتباه در مورد خود یا بدرفتاری
* درد در لگن، کمر، دنده ها، بازوها، شانه ها یا پاها
* درد، قرمزی یا سوزش در محل تزریق
* قرمزی، تاول، پوسته پوسته یا شل شدن پوست، به خصوص داخل دهان
* گرد شدن از صورت

همچنین ممکن است علائم و نشانه های قند خون بالا مانند تشنگی یا گرسنگی بیشتر از حد معمول، یا نیاز به ادرار بیش از حد معمول را هم تجربه کنید. یا اینکه شاید احساس خستگی شدید یا تاری دید داشته باشید.

* تورم پا یا ساق پا
* خونریزی یا کبودی غیر معمول
* زخم هایی که خوب نمی شوند

برخی از عوارض جانبی دگزا، معمولاً نیازی به اقدام پزشکی ندارند. البته در صورت تداوم یا آزار دهنده شدن این علائم،حتما با پزشک مشورت کنید. این علائم عبارتند از:

* اسهال یا یبوست
* تغییر طعم
* سردرد
* حالت تهوع، استفراغ
* مشکلات پوستی، آکنه، نازک و براق شدن پوست
* مشکل خواب
* رشد غیر معمول مو در صورت یا بدن
* افزایش وزن
 

تداخلات دارویی دگزامتازون

گاهی اوقات استفاده همزمان از برخی از داروها کار درستی نیست. برخی از داروها می توانند روی سطح سایر داروهای مصرفی شما در خون یا نحوه عمل دارو تاثیر بگذارند. در نتیجه ممکن است عوارض جانبی را افزایش دهند یا اثربخشی دارو را کاهش دهند. همیشه لیستی از داروهایی که استفاده می کنید را در اختیار پزشک تان قرار دهید.



داروهایی که ممکن است با داروی دگزامتازون تداخل داشته باشند را در ادامه لیست کرده ایم:
 

۱. آنتی بیوتیک ها:

اریترومایسین برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شود. این دارو می تواند سطح دگزامتازون را در بدن شما افزایش دهد.
 

۲. داروهای ضد قارچی:

برخی از داروهایی که برای درمان عفونت های قارچی استفاده می شوند، می توانند سطح این دارو را در خون شما افزایش دهند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* کتوکونازول
* آمفوتریسین بی: استفاده از این دارو با دگزامتازون، خطر کاهش سطح پتاسیم را افزایش می دهد. کاهش پتاسیم می تواند باعث گرفتگی عضلات، ضعف، خستگی و ضربان نامنظم قلب شود.
 

۳. داروهای رقیق کننده‌ی خون:

استفاده از این دارو با داروهای رقیق کننده خون خاص، می تواند سطح این داروها را در بدن شما کاهش دهد. در نتیجه می تواند اثر آنها را کم کرده و خطر لخته شدن یا سکته مغزی را افزایش دهد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* آپیکسابان
* ریواروکسابان
* وارفارین: استفاده همزمان این داروها، خطر خونریزی شما را تغییر دهد.
 

۴. داروهای کلسترول:

استفاده همزمان از دگزامتازون با داروهای کلسترول، می تواند مانع از جذب خوب این دارو در بدن شود. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* کلستیرامین
* کلستیپول
 

۵. داروهای سندرم کوشینگ:

آمینوگلوتتیمید: استفاده از این دارو با دگزامتازون ممکن است میزان دگزامتازون را در بدن شما کاهش دهد و ممکن است شاهد کاهش تاثیر دگزامتازون باشیم.
 

۶. داروهای دیابت:

دگزامتازون ممکن است قند خون شما را افزایش دهد. در صورت مصرف داروهای دیابت، پزشک ممکن است نیاز به تغییر دوز دارو داشته باشد. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* متفورمین
* انسولین
 

۷. داروهای ادرار آور (دیورتیک):

استفاده همزمان این داروها، سطح پتاسیم بدن شما را کاهش می دهند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* بومتانید
* فوروزمید

۸. داروهای صرع:

استفاده همزمان داروی صرع و دگزامتازون، می تواند باعث کاهش سطح دگزامتازون در خون شود. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* فنوباربیتال
* کاربامازپین
 

۹. داروهای قلبی:

دیگوکسین، برای درمان مشکلات ریتم قلب یا نارسایی قلبی استفاده می شود. مصرف همزمان با دگزامتازون، می تواند خطر نامنظم شدن ضربان قلب ناشی از سطوح پایین پتاسیم را افزایش دهد.
 

۱۰. هورمون ها:

مصرف هورمون های خاص با دگزامتازون می تواند باعث کاهش سطح این هورمون ها در بدن شما شود. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* استروژن ها
* داروهای ضد بارداری خوراکی
 

۱۱: داروهای HIV:

مصرف برخی داروها برای درمان HIV با دگزامتازون، می تواند سطح این داروها را در بدن شما کاهش دهد. این بدان معناست که آنها ممکن است به خوبی کار نکنند، و بدن شما ممکن است پاسخ به داروهای HIV را متوقف کند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* آتازاناویر
* داروناویر
 

۱۲. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs):

استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی با دگزامتازون، خطر ناراحتی معده را افزایش می دهد. نمونه هایی از NSAID ها عبارتند از:
آسپرین: استفاده همزمان، باعث کاهش سطح آسپرین می شود. در نتیجه اثر آسپرین کم شده و خطر حمله قلبی افزایش می یابد. استفاده همزمان، همچنین ممکن است خطر خونریزی ناشی از زخم معده افزایش پیدا کند.

* ایبوپروفن
* ناپروکسن
 

۱۳. داروهای سل:

استفاده همزمان این داروها، می تواند سطح دگزامتازون را در خون شما کاهش دهند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از:

* ریفامپین
* ایزونیازید: استفاده همزمان باعث کاهش سطح ایزونیازید می شود.
 

۱۴. واکسن ها:

هنگام مصرف دگزامتازون از دریافت واکسن زنده خودداری کنید. با واکسن های زنده، مقدار کمی ویروس به شما تزریق می شود تا بدن شما بتواند با آن مبارزه کند. هنگام استفاده از دگزامتازون نباید از این واکسن ها استفاده کنید زیرا این دارو سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می کند. اگر این اتفاق بیفتد، بدن شما نمی تواند به درستی با واکسن مبارزه کند و ممکن است شما را بیمار کند. نمونه هایی از این واکسن های زنده عبارتند از:

* واکسن سرخک، اوریون، سرخچه
* واکسن آنفولانزا داخل بینی
* واکسن آبله مرغان.
 

۱۵. داروهای دیگر:

تالیدومید: برای درمان ضایعات پوستی و مولتیپل میلوم استفاده می شود. ترکیب آن با دگزا، می تواند باعث نکرولیز سمی اپیدرم شود. که می تواند خطر جانی داشته باشد.

سیکلوسپورین: سیکلوسپورین برای جلوگیری از رد پیوند عضو و همچنین برای درمان روماتیسم مفصلی یا پسوریازیس استفاده می شود. مصرف این دارو با دگزا، می تواند خطر سرکوب سیستم ایمنی بدن را افزایش دهد. این امر خطر ابتلا به عفونت را افزایش می دهد. هنگام استفاده همزمان از این داروها، تشنج هم گزارش شده است.



هشدار:
دگزامتازون حداقل با ۱۱۸ داروی مختلف تداخل جدی دارد. این دارو همچنین حداقل با ۲۹۸ داروی دیگر تداخل متوسط دارد. و با حداقل ۱۳۶ داروی مختلف تداخل خفیفی دارد.

این اطلاعات شامل همه تداخلات دارویی احتمالی یا عوارض جانبی نیست. بنابراین قبل از استفاده از دگزامتازون، لیستی از تمام داروهای خود را با خود داشته باشید و این اطلاعات را با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. برای مشاوره پزشکی بیشتر، یا در صورت داشتن سوالات، نگرانی ها یا اطلاعات بیشتر در مورد این دارو، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
 

قطع ناگهانی داروی دگزامتازون چه مشکلاتی را برای بدن وجود می‌آورد؟

به طور کلی پزشکان در این مورد هشدار می‌دهند که قطع ناگهانی هیچ دارویی کار درستی نیست و تمامی داروهایی که برای مدتی مورد استفاده قرار می‌گیرند باید کم کم و تدریجی قطع شوند تا آسیبی به بدن وارد نشود. استفاده از داروی دگزامتازون، به ویژه اگر طولانی مدت مورد استفاده قرار گیرد، بر عمکلرد غدد فوق کلیوی اثر می‌گذارد و تولید کورتیکواستروئیدها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

توقف ناگهانی سبب می‌شود این غدد نتوانند کورتیکواستروئید مورد نیاز بدن را تامین کند و همین امر باعث تهوع، استفراغ و حتی شوک می‌شود. بهترین روش قطع این دارو زیر نظر پزشک این است که از میزان دوز مصرفی کاسته شود تا این دوز به صفر برسد. حتما در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
 

موارد احتیاط و هشدارها در استفاده از داروی دگزامتازون

اگر به دگزامتازون یا داروی دیگری حساسیت دارید، این موضوع را قبل از استفاده از دگزامتازون حتما به پزشک یا داروساز خود بگویید. این دارو ممکن است دارای مواد غیر فعالی باشد که ممکن است در بعد از استفاده واکنش آلرژی یا مشکلات دیگری را ایجاد کند.

سابقه پزشکی:
قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را به صورت دقیق به پزشک تان بگویید، به خصوص اگر مشکلات یا بیماری های زیر را دارید:

* مشکلات انعقاد خون
* سندرم کوشینگ
* دیابت
* گلوکوم
* مشکلات یا بیماری قلبی
* فشار خون بالا
* عفونت هایی مانند تبخال، سرخک، سل یا آبله مرغان
* بیماری کلیوی
* بیماری کبدی
* مشکلات روحی و روانی
* میاستنی گراویس
* پوکی استخوان
* حمله قلبی سابق
* زخم معده، زخم یا بیماری روده شامل کولیت و دیورتیکولیت
* مشکل تیروئید
* واکنش غیرمعمول یا آلرژیک به دگزامتازون، کورتیکواستروئیدها، سایر داروها، لاکتوز، غذاها، رنگ ها یا مواد نگهدارنده
* حاملگی یا تلاش برای باردار شدن
* شیردهی.

دگزامتازون در زمان بارداری:
دگزامتازون یک داروی بارداری از نوع C است. و این یعنی:

      *  تحقیقات روی حیوانات هنگام استفاده از دارو توسط مادران باردار، اثرات نامطلوبی روی جنین نشان داده است.
      *  مطالعات کافی بر روی انسان انجام نشده است تا از تاثیر دارو بر جنین مطمئن شود.

اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، در رابطه با استفاده از دگزامتازون با پزشک خود مشورت کنید. کودکانی که مادر آنها برای مدت طولانی از دگزامتازون استفاده می کرده، ممکن است مشکلات هورمونی داشته باشد. این دارو فقط در صورتی در زمان بارداری استفاده قرار می شود که مزایای بالقوه آن، خطرات احتمالی برای جنین را توجیه کند. در مورد داروهایی مورد استفاده در دوران بارداری دقت زیادی داشته باشید. و قبل از استفاده از هر دارویی با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
 

تاثیر دگزامتازون بر پاسخ دهی تخمدان در زنان نابارور بالای 35 سال تحت درمان سیکل ‌های IVF/ICS:

پاسخدهی ضعیف تخمدان به داروهای گنادوتروپین تزریقی، در 26-9% سیکل های ART اتفاق می افتد. با شروع پیری تخمدان، ذخیره تخمدان کاهش می یابد که عامل مهمی در کاهش پاسخ تخمدان به گنادوتروپینها می باشد؛ ولی گزارش های متعددی در مورد روش های احتمالی دیگر موثر در عملکرد گنادوتروپینها در تخمدان، نظیر استفاده از انواع گنادوتروپینها با دوز بالا، درمان توام با هورمون رشد و گلوکوکورتیکوئیدها وجود دارد. در این مطالعه نقش دگزامتازون، به عنوان یکی از فاکتورهای موثر بر پاسخ تخمدانی، در بیماران نابارور مراجعه کننده به پژوهشکده رویان با سن بیش از 35 سال، در مقایسه با گروه کنترل بررسی گردید.

مواد و روشها: در این کارآزمایی بالینی، 72 خانم نابارور مراجعه کننده به پژوهشکده رویان با سن بیش از 35 سال و تحت درمان با سیکل های IVF/ICSI، انتخاب و به دو گروه شامل 36 خانم تقسیم شدند. در ابتدا در هر دو گروه FSH، LH، استرادیول، تستوسترون توتال، پرولاکتین و هورمون های تیروییدی در روز سوم قاعدگی اندازه گیری شد. پروتکل طولانی مدت آگونیست GnRH، از روز 21 سیکل شروع شد. همزمان با شروع آگونیست GnRH، به شیوه سه سوکور به یک گروه دوقرص دگزامتازون و به گروه دیگر 2 عدد پلاسبو داده شد. پس از طی دو هفته و اطمینان از حصول سرکوب هیپوفیز، تحریک از روز دوم قاعدگی با روزی سه عدد آمپول HMG شروع شد که بر حسب نیاز بیمار، دوز دارو تغییر می یافت. بعد از رشد حداقل سه فولیکول با اندازه بیش از 18 mm و اندازه گیری استرادیول سرم، میزان IU 10000 هورمون HCG به صورت عضلانی تزریق شد. دریافت اووسیت 38-36 ساعت بعد از تزریق HCG و تحت سونوگرافی واژینال انجام شد و بعد از 48 ساعت، جنین های حاصل از باروری تخمک ها به روش ICSI/IVF، به داخل رحم انتقال یافتند. تعداد اووسیت های بدست آمده، تعداد جنین های حاصل و منتقل شده، تعداد آمپول های مصرفی HMG، غلظت استرادیول سرم در روز تزریق HCG و میزان حاملگی در دو گروه مقایسه شد. به منظور ورود اطلاعات از نرم افزار ( SPSS (11.5و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آماریT-test  و  cاستفاده شد و p به عنوان سطح معنی داری آماری تعریف شد.

نتایج: بین دو گروه از  نظر سن، مدت ناباروری، نمایه توده بدنی و آزمایشات هورمونی، متوسط تعداد اووسیت به دست آمده، درصد جنین های تشکیل شده و منتقل شده اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت؛ اما تفاوت تعداد آمپول های HMG مصرفی (39/13±6/30 عدد) در گروه دگزامتازون در مقابل گروه پلاسبو (34/18±65/41 عدد) از نظر آماری معنی دار بود (p.

بحث: اگرچه در تعداد اووسیت حاصل و بارور شده بین دو گروه دگزامتازون و پلاسبو تفاوت معنی داری وجود نداشت اما تعداد آمپول های مصرفی HMG در گروه تحت درمان با دگزامتازون به گونه معنی داری کمتر از گروه پلاسبو بود که می تواند موید نقش دگزامتازون در افزایش پاسخگویی بافت تخمدانی به گنادوتروپینها باشد. لذا در بیماران بالای 35 سال که احتمال پاسخ ضعیف تخمدانی وجود دارد، علاوه بر پروتکل استاندارد، به کارگیری دگزامتازون به عنوان درمان ضمیمه ای توصیه می شود.


استفاده از دگزامتازون در دوران شیردهی:
استفاده از دگزامتازون برای زنانی که شیر می دهند، توصیه نمی شود. این دارو می تواند از طریق شیر مادر به کودک منتقل شود و ممکن است عوارض جانبی برای کودک ایجاد کند. 

استفاده از دگزامتازون در افراد مسن: 
کلیه ها و کبد افراد مسن ممکن است مانند گذشته کار نکنند. این مساله می تواند باعث شود بدن داروها را کندتر پردازش کند. در نتیجه، داروها برای مدت طولانی تری در بدن شما باقی می مانند. این امر، خطر عوارض جانبی را در افراد مسن افزایش می دهد. عوارض جانبی این دارو مانند کاهش تراکم استخوان، درد معده، خونریزی روده، و تغییرات خلقی و روانی (مثل گیجی) در افراد مسن بیشتر دیده می شود.

هشدارها

1. دگزامتازون می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند. در نتیجه ممکن است بدن بیشتر از قبل مستعد عفونت شود یا عفونتی که در حال حاضر دارید، تشدید شود. در مورد هرگونه بیماری یا عفونتی که در چند هفته گذشته داشته اید، به پزشک عفونی اطلاع دهید.

2. اگر از این دارو استفاده می کنید و در معرض آبله مرغان یا سرخک قرار گرفتید، برای درمان پیشگیرانه با پزشک خود تماس بگیرید. این شرایط در افرادی که از داروهای استروئیدی استفاده می کنند می تواند جدی یا حتی کشنده باشد.

3. در زمان استفاده از داروهای استروئیدی مانند دگزامتازون، واکسیناسیون ممکن است نتیجه دلخواه را نداشته باشد. در زمان استفاده از این دراو، از واکسن های زنده استفاده نکنید. در زمان استفاده از دگزامتازون و تا چند ماه بعد از آن، تنها با اجازه پزشک، برای واکسیناسیون اقدام کنید. اگر می خواهید برای واکسن کرونا اقدام کنید، حتما این نکته را در نظر بگیرید و در رابطه با آن حتما با یک پزشک متخصص داخلی، فوق تخصص ریه یا پزشک متخصص بیماری های عفونی مشورت کنید.

4. اگر سابقه زخم معده دارید یا دوزهای زیادی از آسپرین یا سایر داروهای آرتریت را مصرف می کنید، هنگام مصرف این دارو، مصرف نوشیدنی های الکلی خود را محدود کنید. دگزامتازون معده و روده شما را مستعد ابتلا به اثرات آسیب زننده الکل، آسپرین و برخی داروهای آرتریت می کند. این دارو، خطر ابتلا به خونریزی معده را افزایش می دهد.

5. در زمان استفاده از این دارو، بهتر است یک رژیم غذایی کم سدیم، کم نمک، غنی از پتاسیم یا کم پروتئین داشته باشید.

6. این دارو ممکن است باعث ناراحتی معده شود، بهتر است دارو را همراه با غذا یا شیر استفاده کنید.

7. استفاده طولانی مدت از دگرامتازون می تواند رشد کودکان را محدود کند. در این رابطه با متخصص کودکان مشورت کنید. پزشک باید دائما قد و رشد کودک را بررسی کند.

8. در طول مدت درمان، پزشک موارد زیر را بررسی می کند تا بتواند عوارض جانبی دارو را مدیریت کند:

* بررسی وزن
* بررسی فشار خون
* تست قند خون
* بررسی سلامت چشم (غربالگری گلوکوم)
* تست های تراکم استخوان
* عکسبرداری اشعه ایکس از دستگاه گوارش.

دگزامتازون می تواند سیستم ایمنی بدن شما را تضعیف کند، در نتیجه برای مصرف دگزا حتما با پزشک عفونی مشورت کنید.
 

علائم اوردوز

انتظار نمی رود که مصرف بیش از حد دگزامتازون، تهدید جانی داشته باشد. اما اگر در اثر استفاده بیش از حد از دگزامتازون، اوردوز کردید و علائمی مانند غش، تشنج، مشکل در تنفس، و یا عدم هوشیاری داشتید، باید سریعا به اورژنس مراجعه کنید.
 

نحوه نگهداری از دارو

دگزا باید در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری شود. این دارو را در حمام یا محیط های مرطوب نگهداری نکنید. همه داروها را از کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید. هنگامی که این محصول منقضی شده یا دیگر نیازی به آن نیست ، آن را به درستی دور بیندازید. اگر می خواهید دارو را دور بریزید، آن را در توالت یا آبکش نریزید.
 

قیمت داروی دگزامتازون

دگزامتازون داروی گران قیمتی نیست. البته قیمت این دارو به نوع شکل دارویی، بسته بندی و شرکت تولید کننده آن بستگی دارد. برای مثال هر بسته ۱۰ عددی آمپول دگزامتازون چیزی حدود ۲۰ تا ۲۵ هزارتومان قیمت دارد. برای اطلاع دقیق تر از قیمت این دارو، بهتر است به داروخانه مراجعه کنید.


منبع: سایت دکترتو
سایت داروخانه آنلاین
سایت جهاددانشگاهی