2 تیر 1389 / 10 رجب 1431 / 23 ژوئن 2010

محمدعلي شاه قاجار، از همان آغاز كار، مصمم به برانداختن مشروطيت بود، اما بهانه‏اي در دست نداشت. اما در جريان سوء قصدي كه به وي شد، بهانه لازم را به دست آورد و آن را به گردن آزادي‏خواهان انداخت، تا اينكه سرانجام پس از ماه‏ها كشمكش ميان مجلس و دربار و عدم دسترسي به نتيجه مطلوب، در روز سه‏شنبه دوم تيرماه 1287 ش برابر با 23 جمادي اولِ 1326 ق، هنوز آفتاب طلوع نكرده بود كه قشون محمدعلي شاه به سوي مجلس روان شدند و راه‏هايي را كه به مجلس منتهي مي‏شد، بستند. مجاهدان كه در ميدان بهارستان بودند در سنگرهاي خود به حال آماده‏باش درآمدند. چون خبر به گوش حضرات آيات بهبهاني و طباطبايي، از رهبران روحاني مشروطه، رسيد، با بي‏پروايي و دليري از خانه بيرون آمدند و خود را به مجلس رسانيدند تا شايد از وقوع حادثه جلوگيري نمايند. ناگهان مجلس شوراي ملي كه هنوز مدت زيادي از بدو تشكيل آن نمي‏گذشت به دستور محمد علي شاه مستبد و توسط كلنل لياخوف، افسر روسي به توپ بسته شد. در پي اين حمله، نعش خونين آزادي‏خواهان، صحن بهارستان را پُر كرد و صداي ناله و فرياد از هرسو به گوش مي‏رسيد. مجاهدان نيز مردانه، تفنگ در دست گرفته و از خود و مجلس دفاع مي‏كردند. جنگ درحدود چهار ساعت به طول انجاميد و سرانجام به نفع شاه پايان يافت. در اين ماجرا، محمدعلي شاه كه مورد حمايت دولت روس بود به اعدام و تبعيد و زنداني كردن نمايندگان مجلس پرداخت. شاه دستور داد كه آقا سيدعبداللَّه بهبهاني را به كرمانشاه تبعيد كرده، آيت اللَّه سيدمحمد طباطبايي را در شميران خانه‏نشين نمايند. عده‏اي از آزادي‏خواهان را، زنجير به گردن انداخته و كِشان كشان به باغشاه بردند. از ميان اين جمع، تنها ملك المتكلمين و ميرزا جهانگيرخان صوراسرافيل از مشروطه‏طلبان مشهور و مخالف استبداد قاجاري را به حضور شاه آوردند. وي پس از اين‏كه مدتي به آن دو دشنام داد، دستور قتل هر دوي آنها را صادر كرد. در اين واقعه بيش از سيصد تن از مجاهدان، آزادي‏خواهان و مشروطه‏طلبان كشته و پانصد تن ديگر زخمي و تعداد زيادي بازداشت شدند. هم‏چنين انجمن‏ها تعطيل، روزنامه‏ها توقيف و مشروطيت دو ساله ايران به پايان رسيد. بدين ترتيب مجلس، منحل شد و دوره استبداد صغير آغاز گشت.
رضاخان پهلوي پس از به دست گرفتن قدرت، دائماً در تلاش براي نابودي مظاهر ديني و سنتي مردم بود و قصد جايگزيني فرهنگ غرب در ايران را در سر مي‏پروراند. وي در اين راه، در هر مدت قانوني، را به مردم ابلاغ مي‏كرد كه طرح اجباري شدن استفاده از كلاه شاپو يكي از آنان بود. اين قانون ابتدا در مورد وزرا، وكلا و رؤساي ادارات و مستخدمان دولت اجرا گرديد كه بايد لباس متحدالشكل بپوشند و كلاه شاپو يا پهلوي برسرگذارند. سپس اين دستور براي مدارس اجباري گرديد و دانش‏آموزان موظف به پوشيدن لباس يك شكل شدند. دراين ميان، بازاريان از تغيير لباس ناراضي بوده و با تمام فشار و توصيه‏هاي كلانتري‏ها، از آن روي گردان بودند. از آن طرف، چون قانون براي پوشيدن لباس كوتاه و كت و شلوار وجود نداشت و بسياري از طبقات مردم، مايل نبودند از لباس اجدادي خود دست بكشند و لباس جديد را در بر نمايند، بنابراين مشكلاتي به وجود آمد. از اين رو، براي اينكه اين عمل صورت قانوني پيدا كند با اشاره دربار به مجلس، نمايندگان با تصويب طرحي، در دوم تيرماه 1306 استفاده از كلاه شاپو را اجباري اعلام كردند. با تصويب اين طرح، ماموران دولت بر فشار خود بر مردم افزودند و آن را در سطح كشور رايج ساختند. در مقابل، اشخاص بسياري بودند كه در مخالفت با اين طرح، ديگر به سر كسب و كار خود نرفتند و خانه‏نشين شدند.
شهرت او به خاطر بازی در فیلم‌هایی چون ليلي با من است، بید مجنون، مارمولک و آژانس شیشه‌ای است. پرستویی برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد از جشنوارهٔ فجر سال ۱۳۷۹ (۱۹۹۸ میلادی) نیز هست.همچنین او اولین جوانی بود که در تاریخ جشنواره فیلم فجر جایزه سیمرغ را گرفت،او در ۲۸ سالگی برای بازی در فیلم دیارعاشقان از جشنواره دوم فجر در سال ۱۳۶۲ سیمرغ گرفت. همچنین وی تنها کسی است که تا به حال 3 بار سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر را به خانه برده است.
عبداللَّه رضيع(شيرخواره) يا علي اصغر، فرزند سيد الشهداء امام حسين(علیه السلام) است كه در روز عاشورا در آغوش پدر با تير حرمله يا عَقبةِ بن بِشر به شهادت رسيد. مادرش، رباب، دختر امرءُالقيس بود. وقتي امام براي آخرين وداع، مقابل خيمه‏ها آمد، زينب(سلام الله عليها) ، علي اصغر را آورد. وي در آغوش امام بود كه تيري بر گلوي او اصابت نمود و به شهادت رسيد. آن گاه امام(علیه السلام) جسد آن كودك را در كنار خيمه‏ها در گودالي كه حفر كرد، به خاك سپرد.
حضرت امام محمدتقي(علیه السلام) امام نهم ، در مدينه‏ي منوره به دنيا آمد. روز تولد آن حضرت را پانزده و نوزده رمضان نيز گفته‏اند. ابوجعفر، كنيه و جواد ، تقي ، قانع ، مرتضي و نجيب از القاب آن امام مي‏باشند. نام مادر امام را سَبيكِه گفته‏اند. آن حضرت در 8 سالگي و در زمان مأمون به امامت رسيد و در عصر معتصم عباسي در 25 سالگي شهيد شد. فرزندان امام جواد(علیه السلام) را چهار تن ذكر كرده‏اند. آن امام بزرگوار، از محبوبيت فوق العاده‏اي در ميان مردم برخوردار بود. آن حضرت به واسطه‏ي بخشندگي زيادي كه داشت به جواد به معناي بخشنده مشهور شد. خانه‏ي امام جواد(علیه السلام) پناهگاه نيازمنداني بود كه از هر سو نااميد شده و به مساعدت امام چشم دوخته بودند. در دوران امام جواد(علیه السلام) حوزه‏ي نفوذ اسلام ، پهنه‏ي گسترده‏اي را شامل مي‏شد.اين امر زمينه را براي انتقال و نشر آراء مختلف فراهم آورد و باب مباحثه و گفت‏وگو بين انديشمندان مسلمان و غيرمسلمان را باز كرد. در اين ميان، آن امام به عنوان يادگار پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) ، از هر فرصتي بهره مي‏برد تا مردم را با علوم و معارف والاي اسلامي آشنا سازد و از نفوذ انديشه‏هاي غيرالهي جلوگيري كند.
ميرزا باقر قاضي تبريزي فرزند ميرزا محمدعلي در سال 1285 قمري در تبريز متولد گرديد. وي از محضر اساتيدي چون ميرزا حبيب‏اللَّه رشتي، ملاحسينقلي همداني، فاضل شربياني، آخوند خراساني، علامه محمد كاظم يزدي، شريعت اصفهاني و شيخ حسن مامقاني بهره‏ها گرفت. اين عالم رباني پس از كسب اجازات متعدد از اساتيد معظم خويش، به تبريز مراجعت كرد و به تدريس و رفع حوايج مردم پرداخت. از ميرزا باقر قاضي آثار گران‏بهايى چون حاشيه‏ي رسائل شيخ مرتضي انصاري، حاشيه‏ي رياضُ المسائل، حاشيه‏ي فُصول الاصول و الدُّرَرُ الغَرَويَّه في الفوائِدُ العلميه و... باقي‏مانده است. ميرزا باقر، اخلاق حسنه‏اي داشت؛ انساني حليم، متواضع و به دور از مسايل دنيوي بود و تا آخرين لحظه‏ي زندگي، از وجوهات شرعي استفاده‏ي شخصي نكرد. اين عالم بزرگ سرانجام در دهم رجب 1366 قمري در 81 سالگي در تبريز وفات يافت و پيكر مطهرش با شكوهي تمام، تشييع و تدفين شد.
نهضت آزادي ملي يوگسلاوي سابق به رهبري مارشال تيتو فعاليت خود را آغاز نمود . اين نهضت با مبارزه چريكهاي آن كشور بر ضد سربازان و دولت آلمان نازي كه كشورشان را اشغال كرده بودند، سازمان يافت . چريكهاي وابسته به نهضت ملي طي جنگهاي پي در پي و خونين به دفاع از كشورشان پرداختند . مبارزات ميان چريكهاي يوگسلاوي سابق و سربازان اشغالگر آلمان نازي تا سال 1945 ميلادي كه منجر به شكست آلمان در جنگ جهاني دوم شده ادامه داشت .
نخستين پارلمان دنيا در بيستم اكتبر سال 920م در كشور كوچك ايسلند واقع در شمال اروپا تشكيل شد. اين مجلس كه نمايندگان آن توسط مردم و به وسيله راي‏گيري انتخاب شده بودند وظيفه داشت كه به دولت، كمك فكري دهد. در حقيقت مي‏توان گفت اولين مجلس دنيا، تنها سمت مشورتي با دولت داشت و داراي اختيارات خاصي نبود. پس از پارلمان ايسلند، قديمي‏ترين پارلمان جهان در اواسط قرن سيزدهم در انگلستان شروع به كار كرد.
ژان كالون، رهبر نهضت مذهبي اروپا در 21 ژانويه 1509م در فرانسه به دنيا آمد. و پس از طي تحصيلات خود در رشته‏هاي حقوق و الهيات، بر اثر يك تحول دروني ناگهاني، همه توجه خود را به آيين پروتستان معطوف كرد. اما چون پروتستان‏ها تحت تعقيب و آزار بودند، از سال 1534م و در سن 25 سالگي، نقش رهبري را در ميان هواخواهان آيين پروتستان به دست گرفت. كالون در 27 سالگي عازم ژنو شد و آن شهر را مركز پروتستان قرارداد و از 23 ژوئن 1536م، قيام مذهبي خود را آغاز كرد. وي مي‏خواست زندگي روزمره را بر اساس مذهب قرار دهد و ژنو را به صورت كشوري كامل كه حكومتش در دست اولياي دين باشد، درآوَرَد. هرچند كالون، مردي حسابگر و استدلالي بود، با اين حال، سخت‏گيري‏هاي او نسبت به مردم در پذيرش آيين جديد، باعث ايجاد شورش و اخراج او از شهر گرديد، ولي در غياب او، ژنو به سختي دست‏خوش آشفتگي سياسي و مذهبي شد. از اين‏رو، مردم بار ديگر او را به ژنو دعوت كردند و كالون به سازمان دادن به قوانين شهر، ايجاد مدارس، رايزني در مسائل سياسي، توسعه داد و ستد و موعظه مشغول شد. از اين زمان بود كه وي، فرقه كالونيست را بنيان گذارد و كتاب مباني دين مسيح(ع) را كه شامل نظرات خود بود، نگاشت. با اين حال، نظريات وي با بعضي مطالب بنيادين آيين كاتوليك منافات داشت، به طوري كه قدرت پاپ را انكار مي‏كند و بر خلاف كاتوليك‏ها كه پاك شدن از گناه به وسيله اعمال خير و ايمان را ميسر مي‏دانند، كالون تنها ايمان به حقانيت عيسي(ع) را مدّنظر قرار مي‏داد. كالون معتقد بود كه كتاب مقدس يگانه منبع قانون الهي است و بر انسان است كه آن را تعبير كند و مبناي نظام اجتماع قرار دهد. مذهب كالون، حاكميت مطلق اراده الهي را تأكيد مي‏كند. هم‏چنين كالون درباره تقدير بر اين عقيده بود كه رستگاري مخصوص برگزيدگان خدا است و هيچ عمل انساني نمي‏تواند او را به رستگاري نائل سازد، چرا كه رستگاران را خدا انتخاب مي‏كند و كساني را هم كه نبايد رستگار شوند، او انتخاب مي‏كند. بنابراين براي هر فرد آدمي، از پيش مقدر شده است كه رستگار است يا خير، و او هر كاري انجام دهد نمي‏تواند در اين وضع تغييري بدهد. اين اصلِ عقيدتي كالون، مورد سوء استفاده فراوان قرار گرفته است و دست مدعيان رستگاري را در انجام هر نوع گناه در خفا، باز گذاشته است. ژان كالون سرانجام در نهم دسامبر 1964م در 55 سالگي بر اثر مخالفت با كليسا محكوم به مرگ گرديد و زنده زنده در آتش سوزانيده شد.
پيترو تراپاسي معروف به پيترو متاستازيو، نمايش‏نامه نويس و شاعر ايتاليايى در 23 ژوئن 1698م در رم پايتخت ايتاليا به دنيا آمد. وي از نوجواني، استعداد شاعري خود را آشكار ساخت و به سبب بديهه‏سرايى، به زودي به شهرت رسيد. متاستازيو در جواني به دربار ويِن در اتريش راه يافت و معروف‏ترين و پرثمرترين سال‏هاي زندگي را در آنجا گذراند. وي در اين سال‏ها نمايش‏نامه‏هاي هيجان‏انگيز و ملودرام‏هاي متعددي نگاشت كه آتي‏ليو رگولو، ديدونه مطرود، رأفت تيتو و آشيل در جزيره اسكيروس را نگاشت و آنها را بر روي صحنه برد. متاستازيو در هنر نمايشي تحولي واقعي پديد آورد. او نويسنده‏اي برجسته بود و قدرت آن را داشت كه از افسانه‏هايى كه به كار مي‏برد، هيجان انگيزترين و پراحساس‏ترين و تغزّلي‏ترين نكته‏ها را بيرون بكشد تا بيشتر بتواند به وسيله موسيقي بيان گردد. اشعار متاستازيو نيز از آهنگ دلنشين و موسيقي سحرانگيز برخوردار است. جز نمايش‏نامه‏هايى كه تعدادشان از بيست و پنج فراتر مي‏رود، متاستازيو رساله‏هاي انتقادي بسياري نيز درباره تئاتر يوناني و صناعت شعر و يادداشت‏هايى درباره هنر شعر و غير آن، منتشر كرده است كه بيشتر آنها، ابتكار او را در عالم نمايش نشان ميدهد. شهرت و نفوذ متاستازيو در سراسر اروپاي نيمه دوم قرن هجدهم، بسيار عظيم بود. درباره او گفته‏اند كه نمايش‏نامه‏هايش، سرشار از بيان شاعرانه و ظرافت و زيبايي مداوم است كه طبع هر چيز را زيبا مي‏سازد بي‏آنكه به آن زياني وارد آورد. پيترو متاستازيو سرانجام در اول ژانويه 1782م در 84 سالگي درگذشت. و مراسم به خاك سپاري او با شكوه بسيار برگزار شد.
در اولين جنگ ميان نيروهاي انگليس و هندي كه در 23 ژوئن 1757م به وقوع پيوست و به جنگ پلاسي مشهورشد، انگليس به پيروزي رسيد و زمينه استعمار و استثمار هند را فراهم آورد. انگليس از اوايل قرن هجدهم از طريق شركت هند شرقي، نفوذ در هند را آغاز كرده بود و در جنگ‏هاي بعدي، علاوه بر شكست دادن ارتش هند، رقيب اروپايي خود، فرانسه را نيز از هند بيرون راند. از آن زمان تا نزديك به دويست سال، هند مهم‏ترين و پرسودترين مستعمره انگليس بود و از غارت اين كشوربزرگ، ثروت فراواني به دست آورد.
بندر اسكندرون از سال‏هاي حاكميت امپراتوري عثماني، مورد ادعاي تركيه بود. اما پس از جنگ جهاني اول، بر اساس توافقنامه انگليس و فرانسه، اين بندر به سوريه تعلق گرفت. ولي در پي سقوط امپراتوري عثماني و جانشيني حكومت لائيك و غرب گراي آتاتورك، فرانسه كه قيموميت سوريه را برعهده داشت، بندر اسكندرون را به تركيه واگذار كرد. اين اقدام باعث شد تا احساسات ضد فرانسوي در سوريه تقويت شود و مبارزه عليه سلطه فرانسه شدّت يابد. با اين حال سوريه هنوز هم، بندر اسكندرون را متعلق به خود مي‏داند.
از اواسط جنگ جهاني دوم، دولت‏هاي قوي به فكر تأسيس سازماني بين المللي افتادند كه بتواند از وقوع جنگ‏ها جلوگيري كرده و در مواقع بروز اختلاف و جنگ، در راه پايان آن تلاش كند. از اين روز در سال 1941م، سران دولت‏هاي امريكا و انگليس، منشوري مشتمل بر 8 ماده امضا نمودند كه بعدها به مناسبت محل امضاء در اقيانوس اطلس، به منشور آتلانتيك اشتهار يافت. دولت‏هاي ديگر نيز با پذيرفتن متن منشور، به صف امضاكنندگان آن پيوستند و بدين ترتيب، مقدمات تأسيس سازمان ملل متحد به وجود آمد. در جريان مباحثات مربوط به تنظيم اساسنامه سازمان ملل متحد، قسمت اعظم اختيارات اجرايي سازمان، به شوراي امنيت سازمان ارجاع شد كه پنج كشور بزرگ امريكا، شوروي سابق، انگلستان، فرانسه و چين عضو دائمي آن محسوب مي‏شدند. با اصرار و پافشاري دولت شوروي، براي هر يك از پنج عضو دائمي شوراي امنيت، حق وتو منظور شد، بدين معني كه هر يك از اين پنج كشور مي‏توانستند تصميمات اتخاذ شده از طرف اكثريت اعضاي شوراي امنيت را باطل و بي‏اعتبار سازند. سرانجام پس از تبادل نظرها و مطالعات نهايي، اين منشور در 26 ژوئن 1945م به تصويب نمايندگان كشورها رسيد و مقدمه تشكيل سازمان ملل متحد در اكتبر همان سال به وجود آمد. هرچند تدوين‏كنندگان منشور سازمان ملل قصد داشتند از بروز حوادث و مسايلي كه منجر به جنگ مي‏شود پيشگيري كنند، اما متأسفانه اين سازمان توفيق چنداني در نيل به اهداف اصلي خود نداشته است. هم‏چنين وجود حق وتو براي پنج كشور عضو دائم شوراي امنيت، تصميمات اين شورا را در صورتي كه مغاير با منافع آنان باشد، بي‏اثر كرده است. علاوه بر آن مجمع عمومي سازمان ملل متحد از قدرت اجرايي براي اجراي مصوبات خود برخوردار نيست. (ر.ك: 24 اكتبر)
/ن