12 تیر 1389 / 20 رجب 1431 / 3 جولای 2010

علامه شيخ ابوعبدالله زنجاني مؤلف و از استادان بر جسته دانشگاه تهران بدرود حيات گفت. ايشان تحصيلات خود را تا درجه اجتهاد در نجف سپري كرد و در زادگاهش زنجان به تدريس و تأليف پرداخت. او از سال 1314 شمسي استاد دانشگاه تهران شد و در تاريخ و فلسفه و اخلاق تدريس كرد. بيشترين شهرت وي به سبب تأليف كتاب نفيس تاريخ القرآن مي باشد. اصل اين كتاب به زبان عربي است و ابوالقاسم سحاب آن را به زبان فارسي برگردانده و استاد احمد امين دانشمند مصري مقدمه اي خواندني بر اين اثر گرانبها نگاشته است . آيت الله زنجاني نخستين دانشمند ايراني بشمار مي رود كه به عضويت فرهنگستان دمشق انتخاب شد و در مراسمي كه به همين مناسبت برگزار گرديد رساله اي درباره شخصيت علمي ملاصدرا شيرازي ارائه نمود.
يك فروند هواپيماي مسافربري ايران بر فراز آبهاي خليج فارس مورد هجوم ناوگان متجاوز آمريكا قرار گرفت و سقوط كرد. هواپيماي مزبور حامل 298 مسافر و خدمه بود كه با اصابت موشكهاي آمريكايي همه آنها به شهادت رسيدند. استكبار جهاني بويژه آمريكا بارها اقدام به عمليات تجاوز كارانه عليه نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران كرده بود اما اين جنايت از غير انساني ترين برخوردها و مقابله ها با ايران اسلامي به شمار مي رفت . طوري كه امام خميني (رحمة الله علیه) در اين باره فرمودند : جنگ ما جنگ مكتب ما است عليه تمامي ظلم وجور ، جنگ ما جنگ اسلام است عليه تمام نا برابري هاي دنياي سرمايه داري و كمونيزم ، جنگ ما جنگ پابرهنگي عليه خوشگذرانيها مرفهين و حاكمان بي دين وبي درد كشورهاي اسلامي است . اين جنگ سلاح نمي شناسد اين جنگ محصور در مرز و بوم نيست اين جنگ خانه و كاشانه . شكست و تلخي ، كمبود وفقر و گرسنگي نمي داند. اين جنگ جنگ ارزشهاي اقتصادي انقلاب عليه دنياي كشف زر و پول وخوشگذراني است.
محمدرضا كردستاني معروف به ميرزاده عشقي در سال 1272 ش درهمدان به دنيا آمد و در زادگاه خود به آموختن ادب و شعر پرداخت. ذوق و احساسات ادبي او آميخته با احساسات وطن‏پرستي، آزادي خواهي و اصلاح‏طلبي بود و در اين راه جسارت، از خود گذشتگي و بي‏باكي فراواني نشان داد. عشقي در دوران جنگ جهاني اول، به كشور عثماني رفت و در مدرسه دارالفنون آنجا تحصيل كرد. او هنگام رياست وزرايي وثوق الدوله، با قرارداد 1919 مخالفت كرد و مدتي زنداني شد. وي سپس درتهران، روزنامه قرن بيستم را كه حاوي مقالات و اشعار تندِ ضد هيئت حاكمه بود انتشار داد. عشقي در شماره اول اين روزنامه، كاريكاتورها، اشعار و مقالات تندي مبني بر هزل جمهوري و جمهوري خواهان اختصاص داد كه بلافاصله از طرف شهرباني، شماره‏هاي آن، جمع و سانسور شد و خود ميرزاده هم ظاهراً به سبب همين مقالات، در 12 تير 1303 ش به دست دو ناشناس در 31 سالگي كشته شد و جسدش را در ابن‏بابويه در ري به خاك سپردند. ميرزاده عشقي با آنكه از جوانان آزادي‏خواه و طرفدار رژيم جمهوري واقعي بود، مع هذا با اين جمهوري مصنوعي كه توسط رضاخان قلدر به ايرانيان تحميل مي‏شد، سخت مخالفت مي‏كرد.تابلوهاي ايده آل و كفن سياه از جمله آثار اوست كه شامل انتقاد از اوضاع اجتماعي ايران مي‏باشد.
علامه شيخ عبدالحسين اميني در سال 1281ش (1320ق) در تبريز زاده شد. پس از فراگيري مقدمات علوم حوزوي در تبريز، راهي نجف اشرف شد و از محضر آيات عظام سيدابوتراب خوانساري و سيدمحمد فيروزآبادي فيض برد. ايشان در دوران جواني به كسب درجه اجتهاد نائل آمد و اين اجازه با تأييد و دستخط مراجع بزرگوار و آيات عظام سيدابوالحسن اصفهاني، ميرزاي ناييني، حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي و شيخ محمدحسين كمپاني اصفهاني همراه بود. وي پس از تكميل تحصيلات، به تأليف كتاب روي آورد و در ابتدا كتاب شهداءالفضيله، شرح حالي از 130 تن از علماي دين را به رشته تحرير در آورد و پس از آن خود را براي نگارش كتاب عظيم الغدير مهيا ساخت. اين كتاب بزرگترين و ارزشمندترين اثر علامه اميني است. ايشان بيشتر اوقات خود را صرف تحقيق و نگارش اين كتاب گرانسنگ نمود و خود آن بزرگوار در اين‏باره مي‏گويد: "هرگاه پشت ميز مي‏نشستم كه الغدير را بنويسم مثل اينكه حضرت علي(علیه السلام) را در كنار ميز مي‏ديدم كه مطالب را به من ديكته مي‏فرمود". علامه اميني براي يافتن مدارك معتبر درباره حديث غدير و ساير مطالب مربوط به اهل‏بيت(علیهم السلام)، بارها به كشورهاي مختلف سفر كرد و ده‏هزار كتاب را مطالعه نمود. اين عالمِ محقق هم‏چنين كتابخانه‏اي با 42 هزار كتاب در نجف اشرف با نام كتابخانه اميرالمؤمنين(علیه السلام) تاسيس كرد و به همراه جمعي از ياران و با نسخه‏برداري از كتب ناياب و منحصر به فردِ اسلامي، گنجينه نفيسي از آثار مذهبي را جمع‏آوري نمود. سرانجام علامه اميني، اين عالم رباني و رضواني در دوازدهم تيرماه 1349 ش برابر با 28 ربيع‏الثاني 1390 ق در هفتاد سالگي بدرود حيات گفت و در كتابخانه‏اش به خاك سپرده شد.
در اين جنگ، روميان سپاه عظيمي را فراهم كرده و در مقابل مسلمانان قرار داده بودند. سرانجام با جان‏فشاني سربازان اسلام، اين جنگ به سود مسلمانان خاتمه يافت و بيش از ده هزار نفر از روميان به هلاكت رسيدند و حدود سه هزار نفر از مسلمانان شهيد شدند. نقل مي‏كنند ابوسفيان در اين جنگ شركت كرده بود و وقتي كه روميان غلبه مي‏كردند مي‏گفت آفرين بر "بني الاصفر" يعني روميان.
فرانتس كافكا نويسنده معروف چك، در سوم ژوئيه 1883م در خانواده‏اي يهودي در پراگ پايتخت اين كشور به دنيا آمد. پدرش تاجر خشن و سخت‏گيري بود و كافكا از كودكي از او وحشت داشت. كافكا پس از اتمام تحصيلات مقدماتي از دانشگاه پراگ دكتراي حقوق گرفت و پس از آنكه مدتي به كارهاي حقوقي مشغول بود راهي پاريس شد. زندگي گذشته كافكا به شدت او را رنج مي‏داد و نفرت عجيبي او را در خود فرو مي‏برد، به طوري كه با كمتر كسي دوستي داشت و بدبيني خاصي به مردم پيدا كرده بود. همان زمان كه دانشجويى بيش نبود، مطالعه آثار ادبي نويسندگان بزرگ را آغاز نمود و با برخي از نويسندگان عصر آشنايى يافت. وي در طي سال‏هاي بعد آثار متعددي به نگارش درآورد و به شهرت رسيد. در همه آثار كافكا، زندگي و خصوصيت‏هاي روحيش منعكس است، حتي هنگامي كه قهرمان داستان، جانوران باشند. كافكا نويسنده بزرگي است كه عده‏اي به خاطر پيشگويى‏هايش به وي لقب پيامبر داده‏اند. اين پيشگويى‏ها به ويژه در سال 1945م يعني بيش از بيست سال پس از مرگ كافكا، بسياري از روشن‏فكران را به حيرت انداخت. كافكا جنبه‏هاي انكارآميز و منفي عصر خود و حتي عصر بعد از خود را در وجود خويش ارائه مي‏دهد. در آثار كافكا دنيايى از پوچي، تناقض، بي‏هدفي وسرشار از اميدهاي واهي به چشم مي‏خورد. مسائل خاص كافكا، از ميان اشاره‏ها، كنايه‏ها و تمثيل‏هايى به دست مي‏آيد كه با احساس ظريفي از طنز آميخته است. آنچه در زندگي عادي به چشم ما امري طبيعي جلوه مي‏كند، در نوشته‏هاي كافكا به صورتي مضحك و پوچ، نمايان مي‏گردد. شيوه بيان كافكا به طور برجسته از روشني و صراحت برخوردار است و به وسيله آن، تلاش آدمي را بر ضد قدرتي بي‏نام و نشان اما مداوم و حاضر در همه جا نشان مي‏دهد، قدرتي كه سرنوشت را تعيين و با هرگونه اقدام بشري مخالفت مي‏كند. وي در اواخر عمر به دليل بيماري، گوشه‏گيري اختيار كرد هرچند كه در تنهايى بر وسعت فرهنگ خود افزود. كافكا در آخرين لحظات زندگي وصيت كرد كه همه آثارش را بسوزانند تا در گمنامي بميرد ولي هم اكنون همه، كافكا را با آثار مهمي هم‏چون قصر، ديوار چين، گروه محكومين، مسخ و طبيب دهكده، مي‏شناسند. كافكا سرانجام در 3 ژوئن 1924م در 41 سالگي بر اثر ابتلا به سل درگذشت. كافكا تا 30 سال پس از مرگ، بر نسل بعد از جنگ جهاني دوم نيز، نفوذ شديدي داشت.
تئودور هِرْتْزِل پايه‏گذار جنبش جهاني صهيونيسم در سال 1860م در خانواده‏اي يهودي در شهر بوداپِستِ مجارستان به دنيا آمد و پس از مدتي به اتريش رفت. در اين كشور به تدريجْ انديشه گردآوري يهوديان در يك سرزمين با حكومتي مستقل در وي قوت گرفت. بر همين اساس كتاب دولت يهود را در سال 1895م نگاشت و انديشه صهيونيسم را كه بر توسعه‏طلبي و برتري نژادي استوار است مطرح كرد. هِرْتْزِل و همفكرانش براي تحقق اهداف جنبش صهيونيسم در سال 1897، كنگره‏اي را در شهر بالِ سوئيس برگزار نمودند و در آن، سازمان جهاني صهيونيسم را پايه‏گذاري كردند. در جريان اين كنگره، نخستين خطوط و عجيب‏ترين و شوم‏ترينِ نوع سلطه استعمارگران در تاريخ نوين توسط كساني كه اصلاً فلسطين را نديده و به آن پا نگذاشته بودند، تدوين شد. اين سازمانْ جهت فعاليت‏هاي خود مؤسسات مالي به راه انداخت و صندوق ملي يهود براي خريد اراضي در فلسطين و صندوق اعتبارات استعمارگري يهود براي تأمين هزينه‏هاي شهرك سازي را تأسيس كرد. هرتزل براي تحقق هدف نامشروع صهيونيست‏ها مبني بر غصب فلسطين، تلاش كرد نظر موافقِ دولت عثماني را به دست آوَرَد. اما با مخالفت دولت عثماني، در تحقق اهداف خود ناكام ماند. وي برنامه خود را بر پايه دو نكته استوار ساخت. مهاجرت گسترده و دامنه‏دار و به دست آوردن سرزميني كه يهوديان در آن آزاد باشند. هِرْتْزِل تصريح مي‏نمود كه ترجيح مي‏دهد فلسطين را با قتل و خون‏ريزي به دست آورد. تئودور هرتزل سرانجام در 3 ژوئيه 1904 در 44 سالگي درگذشت اما افكار او، نقش مهمي در پايه‏گذاري رژيم نامشروع و نژادپرست صهيونيستي بر جاي نهاد. در حقيقت همان‏گونه كه خود گفته بود، در جريان برگزاري كنگره، بنيان دولت يهود را گذارد. طرح چنين دولتي در ملاقات هرتزل با مقامات انگليسي به موافقت آن‏ها انجاميده بود. هرتْزِل، صهيونيسم را از يك واژه مذهبي به يك استراتژي بلند مدت سياسي تبديل نمود و با طرح لزوم ايجاد يك دولت ملي يهود در فلسطين، عقيده ديرينه و سنتي يهوديان مبني بر انتظار ظهور يك پيامبر منجي و ايجاد دولت الهي در ارض موعود، زير پا گذاشت. زيرا او خواستار دولتي سكولار كه در آن دين از سياست جدا باشد، بود. او معتقد بود با وجود فشارهاي خارجي، يهوديان مجبورند ايجاد يك دولت ملي در فلسطين را بپذيرند و زندگي آرامي را در آنجا سپري كنند.
ناظم حكمت اديب معروف ترك و پيشگام شعر نوين تركيه در 14 اكتبر 1902م در اين كشور به دنيا آمد. وي در نخستين سال‏هاي جواني وارد مدرسه نظامي نيروي دريايى شد، اما در پي اشغال استانبول توسط نيروهاي متفقين در جريان جنگ جهاني اول، آنجا را ترك كرد و در شرق تركيه به كار تدريس پرداخت. ناظم حكمت در سال 1922م وارد دانشگاه بين‏المللي شرق در مسكو شد و در رشته علوم سياسي تحصيل كرد. وي در اين دوران و پس از آن، به نويسندگي روي آورد و در سال 1929م اولين كتاب شعر خود را با عنوان 835سطر منتشر نمود. ناظم حكمت در اين كتاب، براي ادبيات تركيه، قالبي كاملا نو به ارمغان آورد چرا كه در اين اشعار، وي آهنگ موسيقي شعر قديم را با كلام ساده زبان مردم در هم آميخته و سبك تازه‏اي را در شعر ترك به وجود آورد. مهم‏ترين خصيصه ناظم حكمت در اين است كه در عين بهره‏مندي از امكانات كلام و موسيقي شعر قديم، سعي داشت آن را در خدمت مبارزه و روشن‏فكري به كار ببرد. شعر او چونان پتكي است كه بر گُرده زورگويان و امپرياليسم جهاني فرود مي‏آيد. او به قدري حرف براي گفتن داشت كه نمي‏توانست در قيد و بند قافيه و رديف و وزن‏هاي معمول شعر قديم بماند. از اين رو آنها را به كناري نهاد و به صورت آزاد و نثرگونه، شعر مي‏سرود. ناظم حكمت كه در اشعار خود به شدت با حكومت نظامي تركيه مخالفت مي‏كرد، در سال 1938م به اتهام شركت در كودتاي نظامي دستگير و به 35 سال زندان محكوم گرديد. وي پس از 12 سال زندان، با تلاش‏هاي بين‏المللي آزاد شد و بعد از اينكه دولت تركيه او را به خدمت نظام وظيفه در جبهه جنگ كره فراخواند، شبانه به شوروي سابق گريخت. ناظم حكمت در شوروي و ساير كشورهاي اروپايى، تعداد فراواني شعر و نمايش‏نامه نوشت كه همه در تبليغ مرام كمونيسم بود. وي در شوروي، بسياري از فنون شاعران انقلابي آن سامان را تقليد كرد و با مركز قراردادن مسائل مربوط به كمونيسم در زندگي ادبي و سياسي خود، اين مسائل را در شعرْ به صورتي تغزلي بيان كرد. ناظم حكمت در اشعار خود مسائلي همانند عدالت اجتماعي، ادراك انساني، موضوعات ضد فاشيسم و سرمايه‏داري، وصف‏هاي تغزّلي و غم‏انگيز از فقر در تركيه و... را مطرح كرده است. ناظم حكمت سرانجام پس از سيزده سال دوري از وطن، در سوم ژوئيه 1963م در 63 سالگي درگذشت و در مسكو به خاك سپرده شد. كمتر شاعري در طول تاريخ شعر تركيه هم‏چون ناظم حكمت از چنين نفوذ سياسي برخوردار بوده و چنين شهرت جهاني به دست آورده است. در حقيقت ناظم حكمت اولين شاعر تُرك است كه آثارش به بيشتر زبان‏ها ترجمه شده و پس از مرگش قسمت وسيعي از آنها در تركيه انتشار يافته و در فهرست كتاب‏هاي پرخواننده قرار گرفته است. او در زبان مادري، متبحّر و در صنايع شعر، استادي توانا بوده و توانسته است اصول عقايد پيشرفته را با تغزّلي وسيع و لطيف در شعر سازش دهد و گاه آن را به اوج شعر رمانتيك برساند. نفوذ ناظم حكمت بر شاعران معاصر ترك، به ويژه آنان كه به اصول سوسياليسم معتقد بودند، انكارناپذير است. نگاهي به ديوان‏هاي او، اين نظر را تاييد مي‏كند كه وي قابل مقايسه با بزرگ‏ترين شاعران قرن بيستم است. از آثار متعدد ناظم حكمت، برخي از آنها از قبيل آخرين شعرهاي ناظم حكمت، سه منظومه، جمجمه و فرهاد و شيرين، به فارسي نيز ترجمه شده‏اند.
آندره آندروويچ گروميكو، معمار سياست خارجي اتحاد جماهير شوروي سابق، در ششم ژوئيه 1909م در جمهوري بلاروس به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات خود، در 25 سالگي و در دوران زمام‏داري استالين، در وزارت خارجه شوروي استخدام شد. او در طي ساليان متعدد، مدارج ترقي را در پست‏هاي دولتي و حزب كمونيست پيمود و به سياست‏مداري كهنه كار تبديل شد. او از ياران وفادار حزب حاكم در هر دوره به شمار مي‏رفت و مورد اعتماد رهبران شوروي بود. گروميكو به مدت نيم قرنْ مقام بلندپايه اتحاد جماهير شوروي بود و همواره در جزر ومدّ روابط شرق و غرب از نزديك دخالت داشت. او بعد از انقلاب روسيه، مشاور عالي رتبه همه رهبران شوروي به جز لنين بود و هرگز از خط سنتي كمونيسم تخطّي نكرد. زماني كه رونالد ريگان يك هنرپيشه جوان فيلم‏هاي هاليوود بود و گورباچف يك پسر بچه پانزده ساله و محصل، گروميكو به كار تهيه منشور سازمان ملل اشتغال داشت و در تمام كنفرانس‏هاي مربوط به تشكيل اين سازمان، حضور فعالي از خود نشان داد. گروميكو 58 سال عضو حزب كمونيست شوروي، 37 سال عضو كميته مركزي حزب، 16 سال عضو دفتر سياسي، 28 سال وزير امور خارجه و 3 سال رئيس جمهور اتحاد جماهير شوروي بود. با روي كار آمدن گورباچف، گروميكو نيز همانند بسياري ديگر از كهنسالان و افراد با سابقه حزب كمونيست شوروي سابق، به تدريج از صحنه سياسي كشور، كه سال‏ها در آن فعال بود، كنار نهاده شد. گروميكو در حالي به حاشيه رانده شد كه قبل از آن، سه سال رياست جمهوري شوروي را در دست داشت، هرچند اين مقام نيز به سمتي تشريفاتي تبديل گرديده بود. آندره گروميكو سرانجام در سوم ژوئيه 1989م پس از هشتاد سال زندگي پرماجرا، درگذشت.
روسيه سفيد با بيش از 207 هزار كيلومتر مربع مساحت، در همسايگي كشورهاي روسيه، اوكراين، لهستان، ليتواني و لتوني واقع است. جمعيت آن بيش از 10 ميليون نفر بوده كه ملّيت روسي داشته و سفيدپوست هستند. پايتخت اين كشور، مينسْكْ و واحد پول آن روبل مي‏باشد. بيش از 40% مردم روسيه سفيد مسيحي بوده و ارتدوكس هستند. مردم روسيه سفيد به دو زبان رسمي بلاروسي و روسي صحبت مي‏كنند. پيش بيني مي‏شود كه جمعيت اين كشور تا سال 2025م رو به كاهش رفته و در حدود 9/5 ميليون نفر گردد. از شهرهاي مهم روسيه سفيد ، هوميل ، بِرِست و هرودنا مي‏باشد. نظام سياسي حاكم بر روسيه سفيد جمهوري است. اين كشور داراي دو روز ملّي مي‏باشد يكي 27 ژوئيه كه حق حاكميت ملّي روسيه سفيد رسماً اعلام شد و ديگري سوم ژوئيه است. (ر.ك: 25 اوت)
/ن