شناسایی پیامدها و راه های مقابله با سوگیری پس نگری

سوگیری پس نگری چیست؟

سوگیری پس نگری این‌ چنین تعریف می‌شود:‌ تمایل ذهن افراد به اینکه مسئله‌‌ای را پیش‌ بینی‌ پذیرتر از آنچه واقعا هست در نظر بگیرند.

گرچه ممکن است پیش از یک رویداد بتوانید درباره نتیجه احتمالی‌ آن حدس‌هایی بزنید، هیچ راهی برای آنکه بدانیم کدام پیش‌بینی درست است وجود ندارد.

پس از تحقق یک نتیجه، افراد تمایل دارند بگویند آنها می‌دانسته‌اند که چنین یا چنان خواهد شد. در واقع، جمله معروف «دیدی گفتم» نشانه‌ای از تمایل فرد برای پیش‌  بینی‌ پذیرکردن رویدادی است که چه‌بسا امکان پیش‌بینی‌کردن آن وجود نداشته است.

این پدیده در بسیاری از موارد دیده می‌شود، از ورزش گرفته تا سیاست و روابط خانوادگی. افراد اغلب پس از پایان یک رویداد، به پیش‌بینی‌های خود وزن و اعتبار بیشتری می‌دهند. 1
 

مثال‌هایی از سوگیری پس نگری

بعد از شرکت در مسابقه ورزشی، شما ممکن است ادعا کنید که از قبل نتیجه را پیش‌بینی کرده‌ بودید و می‌دانسته‌اید کدام تیم در نهایت پیروز خواهد شد!

دوروتی دیتریخ و متیو اولسون در سال ۱۹۹۳ از دانش آموزان‌ مدرسه‌ای خواستند نتایج رأی‌گیری مجلس سنا درباره نامزدی کلارنس توماس برای تصدی قاضی دادگاه عالی را پیش‌بینی کنند.

پیش از رأی‌گیری سنا، ۵۸ درصد دانش‌آموزان پیش‌بینی کردند که او رأی لازم را می‌‌آورد. پس از رأی‌گیری سنا و انتخاب او، این دو محقق دوباره از دانش‌آموزان نظرسنجی کردند و این بار ۷۸ درصد آنها گفتند که می‌دانسته‌اند او به این سمت منصوب می‌شود!

مثال معروف دیگری مطالعه درسی و تحلیل نتایج امتحانات است. برخی دانش‌آموزان هنگام مطالعه مطالب درسی ممکن است به این برداشت برسند که اغلب مطالب را می‌دانند.

در نتیجه، تلاش و دقت کمتری به خرج می‌دهند. از طرفی، وقتی با پاسخ‌های صحیح امتحان مواجه می‌شوند، ممکن است ادعا کنند که پاسخ‌ها را بلد بوده‌اند اما به‌دلایلی نتوانسته‌اند آن را در برگه وارد کنند! چنین برداشت‌هایی ممکن است پیامد‌های منفی برای تحصیلات آنها در پی داشته باشد، چراکه با این سوگیری پس نگری آنها شیوه مطالعاتی‌شان را اصلاح نخواهند کرد و پسرفت می‌کنند. 2


 

چرا ذهن ما دچار سوگیری پس نگری می‌شود؟

سوگیری پس نگری زمانی رخ می‌دهد که اطلاعاتی درباره چگونگی و نتایج یک رویداد در اختیار ما قرار می‌گیرند و ذهن ما را به‌سمت «دیدی گفتم» سوق می‌دهند.

ما به‌طور گزینشی اطلاعات جدید را با آنچه قبلا پیش‌بینی کرده بودیم تطبیق می‌دهیم تا به این نتیجه برسیم که از قبل می‌دانسته‌ایم چنین یا چنان خواهد شد.

دانشمندان برای توصیف دلایل این سوگیری ۳ متغیر را نام می‌برند. آنها معتقدند این ۳ متغیر در کنار هم باعث می‌شوند ما چیزها را پیش‌بینی‌پذیرتر از آنچه هستند در نظر بگیریم.

این ۳ متغیر عبارت‌اند از:
 

1. متغیرهای شناختی

افراد تمایل دارند آنچه را پیش‌بینی کرده بودند تحریف یا حتی عوض کنند. ذهن افراد تمایل دارد تا داده‌هایی را که با نتایج سازگار است به یاد بیاورد.

افراد، پس از دیدن نتایج، با اغراق در میزان اطلاعاتشان از یک رویداد، مدعی می‌شوند که آنها را از قبل پیش‌بینی کرده بودند.
 

2. متغیرهای فراشناختی

وقتی ما با نتایج و چگونگی وقوع یک پدیده مواجه می‌شویم، آن رویداد در نظر ما قابل‌پیش‌بینی جلوه می‌کند. 1
 

3. متغیرهای انگیزشی

اعتقاد به اینکه پدید‌ه‌های اطراف ما اجتناب‌ناپذیر و حتمی‌اند و طبق نقشه رخ می‌دهند برای خیلی‌ها مایه آرامش است. افراد و جوامع تمایل دارند در جهانی قابل‌ پیش‌ بینی و منظم زندگی کنند و درک این نکته که جهان مجموعه‌‌ای از رویدادهای تصادفی است برای بسیاری ناخوشایند است.

حتی اینشتین نیز تمایلی به پذیرش این مسئله نداشت و در جمله معروفش «خدا تاس نمی‌اندازد» مخالفت خود را با مکانیک کوانتومی (که اساسش بر مبنای احتمالات است) اعلام کرده بود.

وقتی هر سه این متغیرها در کنار هم جمع شوند، به‌احتمال زیاد با سوگیری پس نگر مواجه خواهیم شد. این سه متغیر را می‌توان در مثال زیر تحلیل کرد:

وقتی فیلم سینمایی به پایان می‌رسد و شخصیت قاتل داستان برملا می‌شود، ما به حافظه خود رجوع می‌کنیم و به‌طور ناخودآگاه به‌دنبال اطلاعاتی می‌گردیم که با پایان‌ بندی فیلم مطابقت کند.

با درنظرگرفتن سایر شخصیت‌ها و موقعیت‌های فیلم، ممکن است به این نتیجه برسیم که از اول معلوم بود چه‌کسی قاتل است؛ در حالی که شاید واقعا برای ما در اواسط فیلم هم این مسئله مشهود نبود. 2
 

تاثیر منفی سوگیری پس نگری

درباره چگونگی و علت به وجود آمدن سوگیری پس نگری اطلاعات دقیقی در دست نیست. اما به طور کلی در این مورد دو نظریه مطرح است.

برخی می گویند این یک مکانیسم مقابله طبیعی است که انسان را از نا امیدی و خجالت محافظت می کند.

برخی می گویند این فقط یک ویژگی جهانی است که در سیستم انسان ها کد گذاری شده است.

اکنون که کمی در مورد روانشناسی خود آموخته اید، ممکن است فکر کنید که آیا واقعا این سوگیری ها بر شما تأثیر می گذارد یا خیر. آیا این سونگری برای من خطرناک است؟ نه همیشه.

اما اگر تشدید شود، می تواند دیدگاه های شما را در مورد واقعیت تحریف کند و بر تصمیم گیری شما تأثیر منفی بگذارد.

از جمله پیامد های که سوگیری پس نگری به موارد زیر می توان اشاره نمود:
 

1. اعتماد بیش از حد

مردم نمی توانند آینده را پیش بینی کنند. اما یک سری  شانس در زندگی می تواند ما را تحریک کند که ما قطعا می توانیم پیش بینی کنیم.

هنگامی که شخصی پیش بینی می کند و آن ها درست می شوند، اطمینان حاصل شده از نتیجه می تواند به سرعت به اعتماد بیش از حد نسبت به پیش بینی گری آینده تبدیل شود.

مراقب باشید اعتماد بیش از حد می تواند در محل کار فاجعه بار باشد.

وقتی مطمئن شدید که رویداد های گذشته را پیش بینی کرده اید، ممکن است فکر کنید که می توانید رویداد های آینده را نیز پیش بینی کنید.

اگر بیش از حد شرط بندی کرده اید و پیش بینی شما اشتباه است، خسارت وارد شده ممکن است جبران ناپذیر باشد.

تصمیماتی که از این سطح اشتباه اعتماد به نفس گرفته می شود، معمولاً عجولانه و بدون اطلاع است.

ریسک بیش از حد می تواند نتایج خوب کار ها را از بین ببرد یا پروژه های بزرگ را خراب کند.
 

2. کاهش مسئولیت پذیری در اشتباهات شخصی

وقتی اشتباهی از افراد سر می زند یا در قبال یک کار شکست می خورند؛ کوتاهی و کم کاری خود را نمی بینند و مسئولیت اشتباهات خود را قبول نمی کنند.

وقتی همه اتفاقات را به گردن عوامل بیرونی می اندازند، دیگر به داخل خود نگاه نمی کنند. انسان ها تجزیه و تحلیل رفتار ها و اعمال خود را فراموش می کنند.

اشتباهات مهم هستند زیرا به افراد کمک می کنند ببینند کجا اشتباه کرده اند و می توانند مسیر بهتری را به آن ها نشان دهند.

سوگیری پس نگری به طور موثر این اشتباهات را در برابر چشمان اشخاص قرار می دهد و با گذر زمان کمک می کند که بدانند کجا سخت تر کار کنند و بیش تر به فکر باشند.

اگر بر اساس سوگیری پس نگری مشکلات خود را به گردن نگیرند؛ لایه ضخیمی از خود خواهی و سر سختی ایجاد می کند که مانع رشد مثبت افراد می شود.

به طور کلی سوگیری پس نگری باعث کاهش مسئولیت پذیری است.
 

3. سوگیری پس نگری سبب سرزنش دیگران

سوگیری پس نگری اغلب باعث می شود افراد بدون توجه به حقیقت مسئله، بر روی حاشیه ها و ذهنیات خود تمرکز کنند و از مسائل اصلی دور شوند.

سوگیری پس نگری سبب می شود عوامل زیادی بر نتایج در محل کار (و در امور مالی و سیاسی) تأثیر بگذارد.

سوگیری پس نگری می تواند انسان را در برابر این عوامل مهم در موقعیت های کاری و سیاسی نابینا کند.

در این صورت هر فرد توجه به توضیحات جایگزین را متوقف کرده و شواهد و داده هایی را که در دست دارد نادیده می گیرد.

به طور کلی انسان ها، عاشق الگو های ذهنی خود هستند و دوست دارند زندگی بر اساس دیدگاهشان پیش برود. اما جهان همیشه آن طور که ما می خواهیم عمل نمی کند.

وقتی احساس می کنید دلایل شکستتان مشخص است، گاهی سرنخ هایی را که باید آن ها را بررسی کنید از دست می دهید.

سوگیری پس نگری اغلب باعث می شود که دیگران را مدام سرزنش کنیم. در این مورد سوگیری پس نگری آثار بدی برای ما و بر اطرافیانمان نیز دارد.
 

4. گستردگی سوگیری های پس نگری

در مسائل قضایی و در دادگاه ها، در کالبدشکافی ها و بیماری های بالینی، در ایجاد حوادث و رویداد ها و غیره، سوگیری های پس نگری مختلفی مشاهده می شود.

برای مثال اگر یک حادثه ای در یک سازمان رخ دهد، کارشناسانان به دنبال این هستند که شخصی را که باعث ایجاد آن حادثه شده را پیدا کنند و آن را سرزنش کنند.

زیرا از نظر آن ها اگر آن فرد نبود و مشکلی ایجاد نمی کرد شاید آن حادثه رخ نمی داد. یا در مسائل پزشکی اگر بیماری در حین جراحی فوت کند و یا مشکلی پیش بیاید تمامی طرف ها دنبال پزشک مقصر هستند و بر اساس سوگیری پس نگری تمام عوامل مشکلات را به آن پزشک ارجاع می دهند و آن را سرزنش می کنند.

خطا ها ممکن است به دلیل سوگیری پس نگری قابل پیشگیری به نظر برسند، در حالی که در واقعیت هیچ راه انسانی برای جلوگیری از وقوع آن حوادث وجود نخواهد داشت.

در حقیقت، شکست هایی که یک شرکت با آن روبرو می شود ممکن است ربطی به افراد تیم نداشته باشد. ممکن است بیشتر به گردش کار، سازماندهی تیم یا ابزار هایی که در اختیار آن ها است مربوط شود.  


 

چگونه می توانیم با سوگیری پس نگری مقابله کنیم؟

تحقیقات نشان داده است که مردم حتی وقتی از آن اختلال آگاه باشند باز هم سوگیری پس نگری را نشان می دهند، بنابراین ممکن است که به سیستم تفکر انسان بستگی داشته باشد.

اما اگر چه ممکن است نرم افزار ذهنی هر آدمی کمی مشکل داشته باشد اما در مورد آن کاملاً درمانده نیست.

این مراحل را دنبال کنید تا بتوانید با این مشکل نا امید کننده آشنا شوید.
 

1. غیر ممکن بودن پیش بینی آینده

یادتان باشد که شما پیشگو نیستید و همچنین گوی بلوری برای پیش بینی آینده را در اختیار ندارید! الگو های خاصی در جهان وجود دارد، اما آن ها آن قدر گسترده نیستند که بتوانید با مطالعه ی آن ها، آینده را پیش بینی کنید (هم چنین احتمالا آن منابع برای مطالعه بسیار پیچیده هستند).

موفقیت هایی در گذشته موفقیت در آینده را تضمین نمی کند. شاید روزی قدم به دنیای ماورایی ها بگذاریم یا مغز ما با جهش های گسترده ای روبرو می شود که به ما امکان می دهد تا داده های زندگی را به طور هم زمان پردازش و پیش بینی کنیم اما ما هنوز آن جا نیستیم. بنابراین اجازه دهید که ذهن شما فقط واقعیت ها را دریابد.
 

2. مقابله با سوگیری پس نگری | بررسی داده ها

همیشه بر اساس آن چه داده ها می گویند و در پیش روی شما هستند تصمیم بگیرید؛ نه بر اساس آن چه شما فکر می کنید ا احساس می کنید.

اگر هیچ ایده ای ندارید و این اولین بار است که تصمیم بزرگی می گیرید فعلا سعی کنید با دیگران مشورت کنید.

می توانید بعداً با ذهن باز یک مبنای داده ایجاد کنید، که هر بار که تصمیم جدیدی می گیرید در ذهنتان به آن مراجعه کنید.
 

3. مقابله با سوگیری پس نگری | ثبت روند فکری

سوگیری پس نگری سبب تجدید نظر می شود. انسان ها دارای خاطرات گزینشی هستند (هرکس خاطرات شاد را بیشتر از خاطرات غم انگیز دوست دارد و موفقیت ها را به شکست ترجیح می دهد) اما اکثر مواقع در حال فکر کردن به خاطرات غم انگیز هستیم. با یادداشت برداری در مورد تصمیمات خود، می توانید از فکر کردن درباره ی خاطرات مخوف جلوگیری کنید.

فراموش کردن خاطرات تلخ اگر چه سخت، ولی امکان پذیر است. اگر می خواهید در آینده تصمیمات بهتری بگیرید بهتر است سونگری پس نگری نداشته باشین و چیزی را زودتر و نابجا پیش بینی نکنید.

اگر در حال تصمیم گیری برای سرمایه گذاری بزرگ هستید، به نتیجه انجام این کار توجه داشته باشید و با دیگران مشورت کنید.

عواملی را که در نظر گرفته اید لیست کنید و توجیهی را برای انتخابی که می خواهید انجام دهید بنویسید.

در مورد شبهات، احساسات و البته اثبات آن ها با مشاور تلفنی فردی صحبت کنید.

این فرایند ها چگونه به ما کمک می کند؟ پس از اتخاذ تصمیم و اعلام نتیجه، می توانید به یادداشت های خود برگردید و موقعیت را به طور دقیق بررسی کنید.

بینش هایی که به دست می آورید به شما کمک می کند تا فرآیند و دیدگاه خود را اصلاح کرده و مهارت های تصمیم گیری درست خود را ارتقاء دهید.
 

4. نتایج جایگزین را در نظر بگیرید

با تغییر شرایط، نتایج جایگزینی برای موقعیت ها می تواند به وجود آید که با برداشت های شما مغایر بوده است. ممکن است این نتایج به دلیل محاسبات اشتباه شما نیز رخ دهد.

با تجزیه و تحلیل این احتمالات و توضیح (برای خود) چرا یک مسیر را بر دیگری انتخاب کرده اید، واقع بین خواهید ماند و دید متعادل تری از موقعیت به دست خواهید آورد.

با تفکر در مورد این که چگونه نتایج جایگزین می تواند درست باشد، می توانید سوگیری های خود را زیر سوال ببرید و ذهن باز تری داشته باشید.

در صورت لزوم، یک نگاه خارجی داشته باشید و از یک متخصص مشاور کمک بخواهید.
 

5. تصمیم خود را بگیرید

این قسمت آسان است (یا قسمت سخت، اگر مستعد افکار بیش از حد هستید). در این فرایند، تمرکز باید بر مراحل قبل از تصمیم گیری باشد، نه بر روی نتیجه.

اگر فقط بر اساس نتایج مثبت یا منفی تصمیم می گیرید، ممکن است اشتباهات و مشکلات زیادی در روند کار خود ایجاد کنید. این بدان معناست که به روند کار اعتماد کنید نه به نتیجه.

به عنوان مثال، ممکن است تصمیم بگیرید که به طور کلی در قرعه کشی شرکت کنید و به این که برنده یا رد شوید فکر نکنید. شاید در آخر شما جزو برندگان آن قرعه کشی باشید.

برنده شدن شما در قرعه کشی یک موقعیت فوق العاده است، اما این لزوما به این معنا نیست که اگر شما دوباره در قرعه کشی بازی کنید، برنده شدنتان را حتما تضمین می کند.
 

6. تجزیه و تحلیل نتیجه

اکنون که نتایج تصمیم خود را می دانید، یادداشت هایی را که قبلا نوشته اید را دوباره بررسی کنید.

نتیجه در مقایسه با پیش بینی های شما چگونه بود؟ چقدر درست گفتید؟ کدام عوامل تفاوت ایجاد کردند؟ کدام عوامل جزوشان نبود؟

با مقایسه پیش بینی ها و نتایج خود، ثابت قدم خواهید ماند و اعتماد به نفس خود را در کنترل خواهید داشت.

اگر در تصمیمی شما شکست خوردید یا خطایی رخ داد، سعی کنید زمان را به عقب باز گردانید و مراحلی را که برای یافتن علت خطا انجام داده اید، بررسی کنید.

اگر به حافظه خود اعتماد دارید، عقب نشینی ممکن است بهترین انتخاب نباشد. شما می توانید دوباره تلاش کنید.

در این صورت، بهتر است روند را بررسی کنید و دریابید که چگونه می توانید روند را تغییر دهید تا نتیجه مثبت تر شود.

متخصصان و روانشناسان در این زمینه تجربیات و دانش گسترده ای دارند که می تواند راه گشای کار شما باشد. 3

پی نوشت:
1.www.yektapress.com
2.www.chetor.com
3.www.honarehzendegi.com