آشنایی با کنش گران فعال در حوزه وقف و امور خیریه ژاپن

مقدمه:
یکی از موضوعات مهم برای شناخت وضعیت وقف و امور خیریه در کشورهای مختلف شناخت ساختار و بازیگران فعال در این حوزه است.
 

این موضوع از آن جهت مورد اهمیت است که با شناخت انواع بازیگران فعال در زمین ههای مختلف و بررسی و تحلیل نوع فعالیت هایی که انجام میدهند، میتوان از دستاوردهای هر یک از این بازیگران استفاده کرد و از تجربیات ناموفق آن ها دوری جست.

انواع کنشگران فعال در حوزۀ وقف و امور خیریه

در این مقاله فصد داریم به معرفی انواع کنشگران فعال در حوزۀ وقف و امور خیریه، به شناسایی و تحلیل بازیگران مختلف با توجه به نقشی که در وقف و امور خیریه کشور ژاپن ایفا میکنند، بپردازیم. با راسخون همراه باشید.
 

 انواع کنشگران فعال در حوزۀ وقف و امور خیریه

کنشگر، عبارت است از فرد، گروه و یا سازمانی که می تواند بر ورودی ها )منابع( و یا بروندادهای یک سیستم تأثیر بگذارد و یا از خروج یها و بروندادهای آن )خدمات، محصولات، پیامدها و...( تأثیر پذیرد. در این گزارش کنشگران به چهار دسته اصلی تقسیم م یشوند:
 

 سیاست گذار

یک سیاست گذار نهادی است که برنام ههایی که باید توسط دولت، کس بوکارها و غیره دنبال شود را تعیین می کند.

سیاست گذاری به صورت فرآیندی تعریف شده است که به واسطه آن دولت به منظور ارائه پیامد )تغییرات مطلوب در دنیای واقعی(، چشم انداز سیاسی خود را به برنامه و عمل تبدیل می کند. لذا سیاست گذاری، کارکرد اصلی هر دولت م یباشد.

به طور کل، سیاست م یتواند شک لهای مختلفی به خود بگیرد مانند سیاس تهای غیر مداخل های، تنظیم، تشویق تغییرات داوطلبانه )مانند کمک های مالی( و ارائه خدمات عمومی.

بر این اساس نهادهای سیاس تگذار در حوزه وقف و امورخیریه در کشور ژاپن شامل پارلمان، که شامل مجلس مشاوران و مجلس نمایندگان می باشد، دفتر کابینه دولت برای ثبت و نظارت بر روند فعالیت سازمان های خیریه و دیوان عالی برای رسیدگی به شکایات احتمالی می باشد.
 

 تنظیم گر

تنظیم مجموعه گوناگونی از ابزارهاست که به واسطه آن دولت نیازمندی های شرکت ها و مردم را تنظیم می کند. کارکردهای تنظیم گر بنا به دلایل گوناگونی به وجود آمده اند از جمله:

_تعیین حقوق و مسئولیت های هر یک از موجودیت های جامعه به منظور تحقق اهداف توسعه پایدار

_تنظیم استانداردهای صنعتی

_جمع آوری مالیات ها و دیگر درآمدها و...

به منظور درک بهتر کارکردهای تنظی مگر، بررسی انواع رو شهای تنظیمی مفید خواهد بود. به صورت کلی انواع تنظیمات عبارت اند از:

_فرمان و کنترل:
تنظیم دستور و کنترل نوعاً وضع/ تحمیل استانداردهای حمای تشده توسط مصوبات قانونی است، هرگاه استانداردها سازگار نباشند. بنابراین، قانون به عنوان منع یا اجبار فعالی تهای معینی به کار می رود. استانداردها می تواند از طریق قانو نگذاری یا تنظی مکنندگانی که به واسطه فرآیند تنظیم برای تعریف قانون مشروعیت دارند، تنظیم شود.

_خود- تنظیمی:
این رویکرد م یتواند به عنوان نوعی از نسخه خود انجامی رویکرد دستور و کنترل تلقی شود. در این مورد، اغلب انجمن های تجاری یا کسب وکار تشکی لشده که قوانین عملکرد را ایجاد، کنترل و اجرا م یکنند.

به عنوان یک قانون، خودتنظیمی اغلب به عنوان یک روش کس بوکار دیده م یشود که اقدام انحصاری به منظور جلوگیری از مداخله دولت انجام م یدهد. مزایای این رویکرد شامل سطح بالای تعهد کسب وکارها و ماهیت جامع قوانین تنظیم شده م یباشد. به علاوه، این رویکرد منعطف تر از رویکرد دستور و کنترل بوده چراکه به قانو نگذاری نیازی ندارد.

ازسویی دیگر، خودتنظیمی م یتواند به صورت یک رویکرد غیردموکراتیک، محدود به بررسی دقیق بیرونی و در معرض سوءاستفاده توسط کسانی که با اهداف مختلف قوانین را تنظیم می کنند، دیده شود.

در کمترین سطح ، خودتنظیمی همواره در معرض چال شهای منتج شده از علاق ههای بیرونی کسانی که فکر م یکنند استانداردها و قوانین به سمت کاهش تأثیر فعالیت های غیر مطلوب تنظیم نشده است، قرار دارد.

_تنظیم مبتنی بر تشویق:
یک تشویق، سیاست، قانون، مکانیسم قیمت، یا رویه ای است که به دنبال تعدیل رفتار افراد یا شرکت ها به واسطه تغییر در هزین هها یا سود هایحاشیه ای مرتبط با  تصمیم یا فعالیت خاص می باشد.

از ی کسو، می توان گفت که تمامی تنظیمات بر مبنای تشویق است چراکه تنظیم از طریق مفهوم پایه جریمه برای رفتارهای "بد" و پاداش برای رفتارهای "خوب" عمل م یکند. تنظیم مبتنی بر تشویق سعی دارد به منظور کاهش هزینه ها و بهبود خدمات، برنامه سودمند با سودهای زیاد را پاداش دهد.

هدف عمده این است که تنظیم شده فعالیت های غیر مطلوب خود را از طریق تحمیل/ وضع مالیات و کم کهای مالی محدود یا متوقف کند. برای به کارگیری این رویکرد، گا مهای اصلی شامل انتخاب واحدهای انداز هگیری، تعیین خط مبنا،

انتخاب اهداف برای بهبود و/ یا نگهداری و سپس اجرای تشوی قها و جریم هها م یباشد. یکی از انواع تنظیمات مبتنی بر تشویق، تنظیم مبتنی بر عملکرد PBR است که تشوی قها ملزم به بهبود در عملکرد مطلوب، کاهش قیمت و بهبود در کیفیت خدمات م یباشد.

به علاوه، PBR بیشتر به استانداردهای عملکرد خارجی متکی است و کمتر به فعالی تهای خاص شرکت حساس است. مزایای PBR این است که به بهبود در بهره برداری شرک تها، کاهش هزینه های نگهداری و عملیات و بهبود در پایایی سیستم کمک می کند. طرح تنبیه و تشویق به صورت مکانیکی عمل می کند.

بنابراین کاهش در حوزه صلاحدید تنظیمی، در مقابل امکان تسخیر در فرآیند تنظیم را کاهش می دهد. به علاوه این رویکرد، انعطاف پذیری در تصمیم گیری شرکت، که آیا از قانون تبعیت کند یا جریمه بپردازد ، را فراهم می کند.

اگرچه به عنوان یکی از معایب این روش، م یتوان به ایجاد قوانین بسیار پیچیده و غیر منعطف که واقعیت های بازار در آن لحاظ نشده است، اشاره کرد. از مفروضات اصلی این رویکرد، عقلانیت اقتصادی است که لزوماً در همه موارد یافت نمی شود.

.همچنین، گاهی اوقات پیش بینی تأثیر این نوع رویکرد مشکل است. ب هعنوا نمثال، رفتار "بد"، مانند آلودگی، م یتواند پاداش بگیرد اگر که قوانین به طور صحیح تنظیم نشده باشند.

در کشور ژاپن سازما نهای خیریه به دو صورت ملی و محلی می توانند ثبت شوند. برای ثبت در سطح یک شهر یا استان فقط با دولت محلی و شوراهای محلی مرتبط اما در سطح ملی و کشوری کمیسیون منافع عمومی واقع در دفتر کابینه و وزارتخانه های مربوطه درگیر م یباشند. دولت محلی و کمیسیون منافع عمومی بر روند ثبت و فعالیت سازمان های خیریه نظارت می کنند.

 تسهیل گر

سازما نهای محلی یا بی نالمللی هستند که معمولاً توسط دولت سرمایه گذاری م یشوند و هدف آن توسعه و بهبود بازار خدمات م یباشد.

یک تسهیل گر، تأمی نکنندگان خدمات را از طریق انجام فعالیت های خدماتی جدید، ارتقاء تجارب مفید و ایجاد ظرفیت حمایت می کند. کارکر دهای دیگر یک تسهی لگر شامل ارزیابی خارجی تأثیر تأمی نکنندگان خدمات، تضمین خدمات و حمایت برای محیط سیاسی بهتر می باشد.

عمل تسهیل، کارکردی است که به طورمعمول توسط سازمان های توسعه گرا انجام شده و م یتواند شامل سازما نهای غیردولتی و کارفرمایان و عامل های دولتی باشد.

علاوه بر موارد مذکور در حوزه وقف و امور خیریه فراهم آوردن دیتابیسی از مجموعه خیریه ها و یا انجام خدمات مشاوره ای برای مؤسسات خیریه نیز م یتواند به عنوان کارکردهایتسهیل گران در نظر گرفت.

در کشور ژاپن تسهی لگران بزرگ و قدرتمندی وجود دارند که خود نیز جزو سازمان های خیریه به شمار م یآیند و همواره در حال گسیل منابع به ژاپن و یا بالعکس به کشورهای نیازمند م یباشند و بستری برای ظرفیت سازی در سازمان های خیریه به شمار می آیند.

این سازما نها شامل انجمن سازما نهای خیریه ژاپن، مرکز سازمان های غیرانتفاعی ژاپن، جامعه آسیایی تراست و سایت کمک به ژاپن و... می باشند.

ارائه دهنده خدمات

تأمین کننده خدمات آموزشی و پژوهشی شامل دانشگا هها، پژوهشگاه ها و مؤسساتی هستند که در زمینه آموزش و پژوهش در حوزه وقف و امور خیریه فعالیت می کنند.ضمناً مؤسسات خیریه  ای که وظیفه جمع آوری کم کهای مردمی و صرف این کم کها در میان افراد هدف را دارند نیز به عنوان ارائه کنندگان خدمات شناخته می شوند .
 
منبع:
کتاب آشنایی با نظام مدیریت وقف و امور خیریه در کشور ژاپن
* این مقاله در تاریخ 1402/3/9  بروز زسانی شده است.