گل رز؛ از معرفی انواع آن تا کاشت و نگهداری

نام گل	رز
نام انگلیسی	Rose
نام علمی	Rosa
زادگاه	آمریکای شمالی، اروپا و آسیا

 
در یونان باستان و رومیان از گل رز به عنوان نماد اصلی  عشق و علاقه استفاده می کردند و ما نیز ناخوداگاه با شنیدن واژه گل رز به یاد گل رز سرخ می افتیم که معانی زیبایی همچون عشق های زیبا وعلاقه را به یاد ما می آورد و بهتر است بدانید که اگر جوانه گل رز قرمز را به کسی هدیه می دهید معنی آن شروع عشق و علاقه است و گل رزی که کاملا شکفته است را هدیه دهیم معنی آن عشقی است ابدی و بلند مدت، همچنین رز صورتی که بیانگر احساسات ملایم و قدردانی و سپاسگذاری است و رز ارغوانی که بیانگر عشق همراه با احترام است.

گل رز از گلهای زیبایی است که قدمت آن به 35 میلیون سال می رسد که اولین فسیل‌های آن در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا دیده شده. و جالب است بدانید که در روم باستان زمانی که جلسات محرمانه ای برگذار می شد یک گل رز پشت در اتاق قرار میدادند که بقیه بدانند این جلسه محرمانه است.

 قدمت رز‌های زراعتی در چین به 5 هزار سال نیز می رسد  و به دست انسان ها کاشته می شده ، قدیمی‌ترین نوع رز که امروزه نیز وجود دارد تاجی از گل رزاست که در مقبره ای پیدا شده که به سال  107 میلادی بر می گردد. ولی بوته گل رزی که اکنون در آلمان روی دیوار کلیسای جامع هیلد شایم است یکی از قدیمی ترین بوته گل های رز است که هنوز هم زنده است.

در کل گل رز الهه ای است ازعشق و پیوند که در گل رز زرد نماد شادی و نشاط  و در گل رز سفید نماد معصومیت، فروتنی و افسون و همچنین معنی جوانی و تواضع که اگر با رنگ قرمز ترکیب شوند به معنای «یکی شدن» است، در گل رز نارنجی نشانه شور و اشتیاق و همچنین این معنی را دارد ، کسی که این گل را به شما هدیه می دهد، شیفته شما شده است، در نهایت رز بنفش که برای نشان دادن میزان عشق به طرف مقابل استفاده می شود مثلا بنفش روشن به معنای شروع یک عشقی نو شکفته است.
 
رومی ها جزء مردمانی بودند که به گل رز علاقه بسیار زیادی داشتند و در مهمانی هایشان از گلبرگهای گل رز برای پوشاندن کف تالارهایشان استفاده می کردند وهمچنین ازگلبرگهای آن به عنوان عطر و همچنین در امور پزشکی از آن استفاده می کردند. به همین خاطر مردم بیشتر بجای محصولات غذایی دوست داشتند گل رز پرورش دهند. و کسانی که جزء طبقه اجتماعی بالاتری بودند حمام های خود را نیز با گل رز پر می کردند.

رومی ها گل رز را نماد راز نیز می دانستند اگر زیرگل رزمطلبی می نوشتند و یا مکالمه ای انجام می شد یعنی آن خیلی محرمانه است که به اصطلاح به آن ساب روزا هم می گفتند.    
 
گل رز در میان مردم ایران و سراسر دنیا پرطرفداراست جزء پر تنوع‌ترین و قدیمی‌ترین گل‌ها شناخته‌ شده و انواع مختلفی دارد که شامل خوشه‌ای ، زمینی ، مینیاتورکوهستانی ، حصاری و بوته‌ای می باشد.

و اما در یونان باستان  هم گل رز نیز از اهمیت خاصی برخوردار است و جزیره رودس با نام رز نام گذاری شده است.

و تاریخچه گل رز در اروپا در قرن 17 میلادی آنقدر اهمیت داشت که مردم از آن به جای پول در مبادله های کالا به کالا از آن استفاده می کردند و در قرن ۱۵ میلادی در انگلستان دو جنگی صورت گرفت که نماد یکی آن ها رز سفید و نماد دیگری رز قرمز بود که این جنگ را به نبرد رزها معروف کرد.

کشیش‌های انگلیسی بر این باورند که گل رز خون حضرت عیسی است که زمان به صلیب کشیدنش بر زمین ریخته است و پنج زخم حضرت مسیح نشان دهنده پنج گلبرگ گل رز است به همین خاطر تمام عبادتگاه ها و باغ های خود را از رزهای قرمز پر می کردند. در کل مسیحیان گل رز را نماد دینداری و وفاداری به خدا و زنده شدن دوباره انسان ها می دانند.

در کشور فرانسه نیز جوزفین همسر ناپلئون، به گل رز علاقه وافری داشت و باغچه‌هایی بزرگ که  بیشتراز 250 گونه  گل رز در آن قرار داشت را کشت می کرد و نقاشی معروف «رز» اثر پیتر جوزف ردوت که یکی از آثار تاریخی به حساب می آید در همین باغچه ها کشیده شده.

گل رز در چین نیز قدمت هزاران ساله دارد ولی نوشته های کمتری راجع به آن میتوان پیدا کرد با این حال چینی‌ها در پرورش گل‌های رز زرد تلاش‌هایی کرده‌اند که بتوانند آنها را به نژادی بادوام تر تبدیل کنند و در اینجا فقط می دانیم که کنفوسیوس 500 سال قبل از میلاد، رزهایی بسیار زیبا را در حیاط امپراطوری پرورش می‌داده است.

اکثرمردم دسته گل رز را به خاطر معنای عشقی آن به یکدیگر هدیه می‌دهند  به همین می توان گفت که نماد اصلی گل رز عشق و احساسات و دوست داشتن است.
 

انواع گل رز

گل رز را می توان به سه دسته تقسیم کرد :

1. رزهای خاص
2. رزهای باغی قدیمی
3. رزهای باغی جدید
    

۱. آلبا

گل رز آلبا گلی است که بیشتر به رنگ های سفید وصورتی روشن دیده می شود که عطر زیادی نیز دارد و برگهایش به رنگ سبز آبی است که این گل از پیوند گل نسترن و گل محمدی بوجود آمده است و جزء رزهای باغی قدیمی به حساب می آید که قدمت آن به قرن یکم بر می گردد.
 

۲. آبشار طلا‍‍

گل رز آبشار طلا از دسته گلهایی است که هیچگونه تیغی ندارد و با برگهای زیاد و گل های ریز و معطرش زیبایی خاص خود را دارد و از این رز زیبا چهار گونه وجود دارد و اینگونه رزها دوستدار مکانی گرم و آفتاب دوست هستند و برای رشد به فضایی بزرگ نیاز دارند و نام دیگر این گل بانکسیان است.
 

۳. بوربون

گل رزی که از ترکیب گل محمدی و رز چینی بوجود آمده بوربون نام دارد این گل از دسته رزهای باغی قدیمی است که معطر با گلبرگ های زیاد است که به رنگ های سفید، صورتی روشن و قرمز تیره دیده می‌شود، نام این گل بر گرفته از  جزیره ریونیون در اقیانوس هند است.
 

۴. رز چینی

 
از دیگر انواع گل رز می توان به گل رز زبیایی به نام رز چینی اشاره کرد که از دسته  رزهای قدیمی به حساب می آید ، این گل بسیار ظریف و ارتفاع کمی نیز دارد و هرچه عمر بوته رز چینی زیاد باشد رنگ گل هایش تیره تر است.
 

۵. گل سرخ یا گل محمدی

گل محمدی یا همان گل سرخ که از قدیم العیام در ایران کشت می شده از دسته گل های رز باغی قدیمی است که ازعصاره، گلاب و گل سرخ آن در غذاها و دسرها استفاده می شود ، این گل دارای شاخه هایی بلند و تیغ داراست که در برابر سرما نیز از خود مقاومت نشان می دهد و به  رنگ‌های سفید تا صورتی تیره وجود دارد.


 

۶. اگلندتریا

یکی دیگر از رزهای خاص و زیبا گل رز اگلندتریا است که هر ساله در فصل پاییز گلی زیبا به رنگ قرمز روشن می دهد که حتی شاخ و برگ های این گیاه هم بوی خوشی دارند و اثر زیبای رویای شب نیمه تابستان شکسپیر با این گل زیبا شهرت یافته است.


 

۷. فلوریبوندا

گل رز زیبای فلوریبوندا از پیوند رز دورگه چای و رز پولیانتا به وجود آمده و برای اولین بار دکتر جی. ان. نیکولاس این اصطلاح را به کار برد، این گل از دسته رزهای باغی جدید است که به رنگ های سفید، صورتی، قرمز و زرد دیده شده که هر ساقه آن دارای گل ها و گلبرگ های بزرگ و زیبایی است.


 

۸. فوئتیدا

گل نسترن زرد که با نام فوئتیدا یا گل زرد یا رز زرد ایرانی آن را می شناسیم از جمله گل های رز بالارونده و مقاوم است که بوی تندی دارد و معمولا تا ارتفاع 3 متر بالا میرود.


 

۹. گالیکا

یکی از قدیمی‌ترین انواع گل رز که برای اولین بار در اوایل قرن دوازدهم پرورش داده شد گل رز گالیکا یا رز فرانسوی است که از جمله گلهای معطر به حساب می آید که به رنگ های صورتی روشن، صورتی تیره، قرمز، قرمز تیره و حتی راه‌راه دیده شده، این نوع رز در هوای سرد  و در سایه از خود مقاومت خوبی نشان می دهد و بوته های  آن تا ۱/۵ متر رشد می‌کند.


 

۱۰. رز دورگه چای

این رز زیبای دورگه از پیوند گل  پرپچوال و رز چای به وجود آمده است که در فرانسه ، سال۱۸۶۷جزء اولین چای رز بوده و از دسته های رز باغی جدید به حساب می آید و این گل زیبا دارای رنگ های متنوع و گل های برجسته زیبا و بوی عطر بسیار خاصی است که دارای اسم های مختلفی همچون رز صلح و رز ماکسیم نیزهست.


 

۱۱. میدی‌لند

رز میدی لند از جمله گل های مقاوم است که دارای گل های متنوعی است و که هر گل آن دارای  ۵ گلبرگ که لبه های گل به رنگ صورتی تیره و مرکز آن رنگ سفید است که برای محوطه‌سازی از آن استفاده زیادی می شود.


 

۱۲. رز موس

گل رز موس از جهش ژنتیکی رز سنتیفولیا و گل محمدی بوجود آمده ولی این گل زیبا فقط به جهت زیبایی پرورش داده می شود و مقاومت چندانی ندارد و بوته این گل رز معمولا تا ۱/۲ متر رشد می‌کند و زمانی که آن را لمس می کنیم بویی شبیه بوی کاج دارد.


 

۱۳. رز خوشه‌ای

گل رز خوشه ای که نام دیگر آن رز ژاپنی هم هست از جمله گیاهان بومی آسیا است که هر ساله در فصل بهار و پاییز گل می دهند و معمولا این گل را برای پیوند ریشه ای با گل های رز دیگر استفاده می کنند.


 

۱۴. نسترن شیرازی

گل نسترن شیرازی گلی است که زادگاه آن خاورمیانه است و آن را با نام های  رز عنبر و رز ماسک نیز می شناسند. این گل از خانواده گل سرخ است که دارای میوه ای قرمز و گل هایی به رنگ صورتی یا سفید است که از آن در مصارف پزشکی هم استفاده می شده و بویی قوی شبیه به عنبر و مشک دارد.


 

۱۵. پولیانتا

گل رز پولیانتا شبیه به  رز فلوریبوندا است و دارای گل های کوچک آبشار مانند است که این گل از پیوند رز چینی و گونه کوتاه رز خوشه‌ای است که در بیشتر مواقع  از این گل ها برای تزئین باغ ها و یا به عنوان حصار استفاده می شود.

نحوه کاشت

انتخاب رز مناسب

در ابتدا برای کاشت گل رز باید به شرایط آب و هوایی منطقه توجه کنیم و گل رز مناسب را انتخاب کنیم بعد برای آن فضای زیاد و مناسب رشد در نظر بگیریم و مهمتر اینکه گلی را انتخاب کنیم که دوستش داشته باشیم.
 

محل مناسب برای کاشت گل رز

گل رز را باید جایی بکاریم که از نور زیاد و چرخش هوای خوب برخوردار باشد و حداقل شش ساعت درطول روز از آفتاب و یا آفتاب صبحگاهی برخوردار باشد و دارای خاکی مرطوب با زهکشی بالا باشد تا رشد خوبی داشته باشد .
 

تهیه خاک

ph رزها باید بین شیش و نیم تا 7 باشد و باید از مواد مغذی و تقویتی برای رشد بهتر گل استفاده کنیم .
 

روش کاشت رز در باغچه

در روش کاشت رز در باغچه باید توجه داشته باشید که بین رزها فاصله ی مناسب رعایت شود که این فاصله معمولا  60 سانتی‌متراست و اما اگر رزها کوچکتر بودند فضای بینشان باید کمتر باشد.

برای آبیاری بوته ها بهتر است از آبیاری قطره ای استفاده کنیم و می توانیم برای جلوگیری از رویش علف های هرز پای بوته مالچ بریزیم و برای رشد و جوانه زنی گیاه  بهتراست هرچند وقت یک بار گلبرگ‌های رز را بچینیم. به این نکته هم توجه کنیم که این گیاه را در زیر درختان دیگر و یا در معرض باد نکاریم در غیر این صورت رز ما رشد خوبی نخواهد داشت.
 

پرورش گیاه رز از دانه ها

پرورش گل رز از طریق دانه هم امکان پذیر است ولی خیلی رایج نیست ، بهتر است که دانه ها در فصل بهار کاشته شود.
 

روش تکثیر گل رز

تکثیر گل رز معمولا به روش قلمه‌زنی انجام می شود و برای این کار باید در ابتدای فصل بهار، زمانی که بوته ما هیچ گلی ندارد ساقه چینی کنیم ، برای ساقه چینی ما نیاز به ابزار تیز و استریل شده داریم و در اینجا به این نکته توجه کنید که ساقه چینی نباید در فصل پاییز انجام شود زیرا باعث ضعیف شدن گیاه در زمستان می شود.

اگر از رز رونده استفاده می کنید در چند سال اول آن را ساقه چینی نکنید زیرا شکوفه‌های رز رونده روی ساقه‌های قدیمی بیشتر است و باچیدن ساقه‌های قدیمی باعث می شود شکوفه‌های کمتری داشته باشید.

 
 

روش انتخاب قلمه مناسب برای تکثیر گل رز

برای تکثیر گیاه رز باید به این توجه داشته باشیم که قلمه ا‌ی مناسب با ضخامتی تقریبا به اندازه یک مداد یا بیشتر و طول حدود 10 سانتی‌متر، انتخاب کنیم و بهتراست که قلمه ی انتخابی ما از قلمه ی مادرکه حدودا یک ساله است باشد که هم سالم و قوی و هم دارای جوانه روی شاخه‌های فرعی باشد.
 

تکثیر گل رز عموما از دو طریق امکان‌پذیر است

قلمه زنی زمینی

• قلمه زدن زمینی که می توان از این روش گل را در گلدان یا باغچه کاشت.  به این طریق که در ابتدا قلمه ی مناسب را انتخاب کرده و زاویه‌دار (۴۵ درجه) به‌ صورت اریب برش می دهیم ، سپس دو سوم آن را در خاکی که رطوبت کافی داشته باشد و ترجیحا از ماسه باشد قرار می دهیم و پای آن را محکم می کنیم و آنها را در جایی به دور از نورمستقیم خورشید قرار می دهیم و هر روز آنها را آبیاری و خاک را مرطوب نگه می داریم تا ریشه زنی صورت گیرد  که معمولا دو مه زمان می برد ، بعد از ریشه زنی می توان قلمه ها را هر جایی که بخواهیم بکاریم.

قلمه زنی هوایی گل رز

در روش قلمه زنی هوایی بدون اینکه قلمه مورد نظر را از گیاه مادرجدا کنیم به اندازه ۱.۵ تا ۲ سانتی‌متر پوست دور تا دور آن را جدا می کنیم و شاخ وبرگ های اضافی را چیده و در این قسمت باید حواستان باشد که موقع جدا کردن پوسته به ساقه اصلی گیاه آسیبی نرسانید بعد از آن یک کیسه پلاستیکی ضخیم در قسمت پایینی می بندیم و درون کیسه را با خاک وبرگ وکود پر می کنیم و آن را می بندیم تا عمل ریشه زنی در حدود  8 هفته بعد انجام شود، بعد از این که قلمه ی ما ریشه زد آن را جدا کرده و در جایی که مد نظرمان است می کاریم.
 

شرایط نگهداری

آبیاری

آبیاری مناسب برای گل های رز حدود 3 تا 6 گالون است و در تابستان باید توجه داشته باشیم که خاک مرطوب باشد ولی بیش از حد خیس نباشد که به ریشه گیاه آسیب بزند و در پاییز نیز باید حواسمان باشد که خاک گیاه کاملا خشک نشود تا گیاه از بین نرود و تمام این شرایط بستگی به خاک و شرایط آب و هوایی منطقه دارد.

دما
گل رز گیاهی است که در دمای بالا هم از خود مقاومت خوبی نشان می دهد و دمای مناسب این گیاه تقریباً بین 40 تا 60 درجه فارنهایت است.
 

کود دهی

اوایل بهارو تابستان یکی از بهترین زمان هایی است که می توانیم به گیاه کود بدهیم که این کار باعث مرطوب نگه داشتن گیاه و شکوفه ‌دهی  رز ما می شود.
 

هرس کردن

بهترین زمان هرس کردن بوته گل رز از اواسط بهاراست ، فقط نباید در زمان هرس کردن زیاده روی کرد زیرا باعث آسیب به گیاه می شود و ترجیحا بهتر است هرس را حدود 15 تا 30.5 سانتی متر از سطح خاک باشد.


منبع: خانه و خانواده راسخون