نام گل خار مریم
نام انگلیسی CARDUS MARIANUS
نام علمی SILYBUM MARIANUM
زادگاه جنوب اروپا تا آسیای میانه و منطقه مدیترانه و احتمالا سواحل جنوبی انگلستان
 
گیاه خارمریم که با نام علمی Silybum marianum می شناسیم به خارشیری یا مارتیغال نیز معروف است .

اما بیشترمردم فکر می کنند که خارمریم جزعلف‌های هرز و یا گیاهان بی مصرف است اما خارمریم یک گیاه دارویی با خواص منحصر به فرد با گل های درشت توپی شکل است.

این گیاه گیاهی یکساله یا دو ساله است و تقریبا تحت هر شرایطی حدود۳۰ تا ۲۰۰ سانتی‌متر قد می کشد و دارای شکلی شبیه مخروط است، ساقه این گیاه حالتی پنبه‌ای به دور خود دارد و بیشتر فضای ساقه این گیاه  توخالیست، برگهای این گیاه سبز کم رنگ و به شکل دندانه دار و براق ، کشیده و نوک تیزهستند و یکی از راه های شناختن این گیاه رگبرگها و دانه های سفید رنگ حاشیه برگ این گیاه است که نشان دهنده شیرابه سفید رنگی است که در آن وجود دارد و دارای گل‌های بنفش و قرمز روشن است و کاسه این گل که دانه‌ها در آن قرار می‌گیرد به رنگ زرد است و گل آن به اندازه 4 تا 12 سانتی متر است.

این گیاه از رده دولپه‌ای‌ها است و به خاطر داشتن خاصیت ضد التهابی و ضد ویروسی و آنتی اکسیدانی آن در پزشکی سنتی چینی و اروپایی بسیاراستفاده می شده  و این گیاه از تیره کاسنیان و در راسته گل‌مینا است که از گیاهان هم خانواده آن میتوان گل مینا، گل آفتابگردان، گل مروارید و قاصدک را نام برد.



رویش گیاه خارمریم در نیمکره شمالی از اوایل خرداد ماه تا اواسط شهریورماه شروع و در نیمکره جنوبی از اوایل آذر ماه تا اوایل بهمن ماه شروع می شود. دانه این گیاه در بعضی نژادها سیاه و میوه آن از نوع فندقه و به رنگ مشکی است که دارای تارهای بلند و سفید رنگی است که همین تارها به تکثیر این گیاه هم کمک می کند.

این گیاه در منطقه جنوب اروپا تا آسیای میانه و منطقه مدیترانه واحتمالا سواحل جنوبی انگلستان منشعب شده است، اما  اکنون در سراسر جهان شاهد رشد آن هستیم .

milk thistle نام ترکیبی است که از له شدن برگ گیاه خار مریم حاصل می‌شود و این ترکیب برای اولین بار توسط یک پزشک و گیاه شناس یونانی کشف و به علت داشتن خواص التیام بخشش برای درمان مارگزیدگی مورد استفاده قرار می گرفت و امروزه گیاه خارمریم را به صورت عصاره ، پودر و یا کپسول در دسترس داریم که از آن برای بیماری هایی همچون کبد، کیسه صفرا، قلب یا پروستات مورد استفاده قرار می گیرد و در ایالات متحده آمریکا سیلیمارین که ازدانه های این گیاه گرفته می شود برای مشکلات کبدی مورد استفاده قرار می گیرد وهمچنین  این گیاه به عنوان یک اسانس روغنی مفید نیز شناخته شده است.
 

نحوه کاشت

جالب است بدانید که گیاه خار مریم از جمله گیاهانی است که کشت آن خیلی ساده است و این گیاه حتی می تواند در هر خاک و با هر شرایطی رشد کتد حتی در خشکسالی هم این گیاه مقاوم است و به رشد خود ادامه می دهد، حتی میتوانید آن را بکارید و بدون هیچ رسیدگی شاهد رشدش باشید.
 
دما
دمای مطلوب برای جوانه زدن بذرها بین۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است ولی این گیاه در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی گراد نیز جوانه می زند.
 
نور
گیاه مارتیغال یا خارمریم برای رشد کافی به نور خورشید و هوای گرم نیاز دارد.
 
خاک
گیاه خارمریم از جمله گیاهانی است که در هر خاکی رشد می کند ولی اگر خاک کاملا شنی باشد ومواد مغذی در آن نباشد رشد گیاه را کاهش می دهد

اصول کاشت و پرورش
اما برای اینکه ما محصول باکیفیت تری داشته باشیم باید در ابتدا مکانی سایه آفتاب را انتخاب کنیم بعد دانه های گیاه خار مریم را در فصل بهار بعد از آخرین سرمای زمستان در عمق 6 میلی‌متری بکاریم ، البته بهتراست که دانه ها را 24 ساعت قبل از کاشتن در آب بخیسانیم و در هنگام کاشت فراموش نشود که بین بذرها 75 تا 90 سانتی‌متر فاصله رعایت شود زیرا این بذرها بعد از مدت سه هفته در دمای 15 تا 20 درجه سانتی گراد جوانه  میزند و به یک گیاه قوی و بزرگ تبدیل می‌شود.

البته این گیاه را نیز می توان در خانه به این طریق پرورش داد که دو ماه قبل از آخرین سرمای زمستان دانه ها را تهیه کرده و در گلدانی که با ماسه و کود پر شده می کاریم و گلدان را در مکان سایه آفتاب قرار میدهیم و منتظر جوانه زدن آن می مانیم . گلدهی گیاه خارمریم در داخل خانه تقریبا بعد از دو سال است اما در فضای باز معمولا بعد از یک سال گل دهی شروع می شود.

در ساقه های گیاه خارمریم دانه هایی وجود دارد که پرندگان، زمانی که گیاه کاملا خشک می‌شود (اواخر تابستان یا اوایل پاییز) از آن برای خوراک خود استفاده می کنند ،علاوه بر این حشراتی مثل زنبور و پروانه هم برای گرده افشانی نیز جذب این گیاه می شوند و هنگامی که این دانه ها پراکنده شوند جلوگیری از رشد آنها خیلی مشکل است. 

برای برداشت گیاه خارمریم لازم است که حتما از دستکش های باغبانی استفاده کنیم زیرا این گیاه دارای خارهای زیادی است، جالب است بدانید که یک گیاه خارمریم تقریبا بیش از 6000 دانه دارد که بعد از برداشت محصول حدود 90 درصد آن را می توان برای کشت مجدد استفاده کرد.



برای جداسازی دانه‌ها از گل باید به نکاتی توجه کنیم ، اول اینکه سر گیاه را باید از پایه آن یا انتهای آن برید بعد آن ها را در یک کیسه تمیز، برای یک هفته در جایی گرم قرار می دهیم تا خشک شوند. بعد از اینکه گلها کاملا خشک شدند آنها را در یک کیسه کرباسی می ریزیم و با فشار دست برگ‌ها را کاملا پودر می کنیم دانه ها از آن جدا شوند ، در این قسمت آنها را الک می کنیم تا پوشال‌های ناخواسته از دانه ها جدا شوند بعد از این مرحله آنها را در یک جای سرد و تاریک قرار می دهیم.

درکل گیاه خار مریم در دمای بین صفر تا 30 درجه سانتی‌گراد تا ده سال نیزرشد می کند و اگر این گیاه را در مزرعه کشت می کنید باید حواستان باشد که دام ها از دانه های این گیاه استفاده نکنند زیرا این دانه‌ها سمی هستند و باید از دسترس حیوانات به دور باشند.
 

نحوه کاشت و تکثیر

تکثیر گیاه خارمریم از طریق بذر انجام می شود که به صورت ردیفی کاشته می شوند تا برداشت آن راحت تر باشد. معمولا برای هر هکتار زمین۱۰ تا۱۲ کیلوگرم بذر لازم است و فاصله ی ردیف ها بهتر است بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر و عمق کشت ۲ تا ۳ سانتی متر باشد. پس از آن باید آبیاری مناسب انجام شود البته اگر کشت گیاه در منطقه ای سرد باشد حتما در فصل بهار انجام شود درغیرصورت تولید کاهش می یابد و اگر کشت در منطقه ای گرم انجام شود در فصل پاییز کشت شود.
 


البته قبل از کاشت توصیه می شود از سموم استفاده شود تا از رشد علف های هرز جلو گیری کند که مانع رشد گیاه نشود.
 
میوه های این گیاه به رنگ قهوه ای و براق است و وقتی رسیده باشد به راحتی از گیاه جدا می شود و در فاصله زمانی ۱۰ تا ۱۵ روز کاپیتول ها برداشت می شوند و زمان این برداشت از اواخر تیرماه تا اوایل مرداد ماه است. اگر این گیاه در فصل بهار کشت شود میوه آن در فصل تابستان می رسد.
 

شرایط نگهداری

نور
گیاه خارمریم در آفتاب کامل وحتی نیمه سایه هم به خوبی رشد می کند و اگر در خانه از آن نگهداری می کنید نور زیادی را برایش فراهم کنید تا رشد مطاوبی داشته باشد.
 
خاک
گیاه خارمریم جزء گیاهانی سرسخت است که درانواع خاک ها می تواند به رشد خود ادامه دهد البته اگر خاک غنی باشد رشد آن بهتر میشود و محصول بهتر و با کیفیت تری خواهیم داشت. البته این گیاه را هم میتوان در گلدان کاشت و نگهداری کرد.
 
آبیاری
برای اینکه بدانیم خاک به آبیاری نیاز دارد یا خیر می توانیم یک چوب نازک را در زمین فرو کنیم اگر چوب تمیز بیرون آمد یعنی خاک ما خشک است و به آبیاری نیاز دارد ولی اگر خاک به صورت چسبناک به چوب چسبیده باشد یعنی هنوز زمان آبیاری دوباره  نرسیده است. در کل این گیاه در تابستان هفته ای 3الی 4  بار آبیاری لازم دارد و در بقیه سال هر 3الی 4 روز یکبارنیاز به آبیاری دارد.
 
کود دهی
برای اینکه گیاه ما کیفیت بهتر و گلدهی بیشتری داشته باشد باید از اوایل فصل بهار تا اواخر تابستان کود دهی لازم با کود کشاورزی انجام شود ، البته در پای گلدان می توان از کود چلغوز و پوست موز و یا پوست تخم مرغ هم استفاده کرد که باعث غنی شدن خاک می شود.
 
هرس
با اینکه این گیاه نیاز به هرس کردن ندارد ولی بهتر است برای جلوگیری از مشکلات، ساقه های خشک و ضعیف چیده شود و همچنین گلهای خشک و پژمرده را نیز از گل جدا کنیم تا گل زیباتر به نظر برسد و رشد بهتری داشته باشد.


منبع: خانه و خانواده راسخون