استاد علی کسمایی در دوبله همان مقامی را دارد که ادیبی روسی درباره گوگول و شنل نوشته او گفته است:« ما همه از زیر شنل گوگول بیرون آمده ایم.» بسیاری از آنهایی که امروز به عنوان استادان مسلم دوبله می شناسیم یا کارشان را با شروع کرده اند یا شاگرد مستقیم او بوده اند. استاد کسمایی با نوشتن مقاله کارش را شروع کرد و ازدانشگاه حقوق فارغ التحصیل شد. فرانسه را بسیار خوب می داند و به کار ترجمه نیز پرداخته وکتابی از اشعارش را هم منتشر کرده است.

او با ترجمه فیلم نامه ای از نشریه ای فرانسوی نوشتن فیلم نامه را فرا گرفت و در پاریس فیلم با اسماعیل کوشان همکاری می کرد. استاد کسمایی به این نکته اشاره کرده که دوبله در ایران در واقع با دوبله فیلم های فارسی رونق گرفت. سیامک یاسمی، شاپور یاسمی، عطاء زاهد، محمد علی زرندی، مهین کسمایی و دیگران به جای بازیگران ایرانی حرف می زدند. کسمایی علاوه بر دوبله فیلم های خودش فیلم های خارجی فراوانی را نیز دوبله کرده است.

صاحبان استودیو مولن روژ پس از موفقیت آثاری که مرحوم ایرج دوستدار برای شان دوبله کرد، تصمیم گرفتند کارشان را گسترش دهند(نصرت الله محتشم ابتدا به جای جان وین حرف می زد ولی بعدها که پستی دولتی گرفت، از این کار کناره گیری کرد و دوستدار با اجازه او به جای وین حرف زد. افسانه گم شدگان برای اولین بار با زیر نویس فارسی به نمایش در آمد اما با دوبله دوستدار به شدت مورد استقبال واقع شد و چند بار شیشه های سینمایی نمایش دهنده اش بر اثر ازدحام جمعیت شکست).
 


فیلم های استاد علی کسمایی

برای استاد ساختمانی در طبقه دوم استودیو در نظر گرفتند و او به کار مشغول شد و طبقه پنجم این ساختمان در اختیار ایرج دوستدار بود. به این ترتیب تاریخ دوبله فیلم های خارجی با فیلم هایی که کسمایی دوبله کرد، ورق خورد. از فیلم هایی که کسمایی در آن سالها و سال های بعد کار کرده، می توان به شاهزاده روباهان (1949) ساخته هنری کینگ اشاره کرد که او نامش را به « بهار خونین» تغییر داد و در 1333 آن را دوبله کرد. در این فیلم مهین کسمایی، احمد رسول زاده، سیامک یاسمی و حسین امیر فضلی حرف زده اند. استاد کسمایی آن قدر به آموزش دوبله اعتقاد داشت که بخشی از فضای کارش را به این امر اختصاص داد و به بسیاری از علاقه مندان، دوبله را آموخت. بسیاری از بزرگان دوبله او را استاد خود می دانند اما به طور مشخص از آن هایی که نزد استاد کارآموزی کرده اند باید از سعید مظفری، پرویز نارنجیها، عباس نباتی و حسین عرفانی نام برد. منوچهر والی زاده که خود را شاگرد کسمایی می داند در 1339 و هنگام دوبله فیلم دختر بنفشه فروش خلیل وثوقی راد را به عنوان جوانی که مشتاق کار دوبله است به استاد معرفی کرد.
 
از دیگر فیلم های استاد علی کسمایی
او در این فیلم یکی دو جمله را گفت و بعدها به سوی بازیگری رفت و در فیلم های تنگسیر، گرگ بیزار، سازش و گوزن ها که کسمایی مدیر دوبلاژ آن ها بود، به جای خودش حرف زد. گفته می شود بعدها که سندیکای گویندگان تشکیل شد از او خواستند که دیگر کار آموزش را ادامه ندهد، به هر حال برخی بر این اعتقاد هستند که تشکیل چنین سندیکایی باعث شد تا در بزرگی که روی دوبلاژ باز بود، به تدریج به دری کوچک و کوچک تر بدل شود. از دیگر فیلم هایی که کسمایی دوبله کرده می توان به آخرین پل (برنهارد ویکی) اشاره کرد که در 1334 دوبله شد ومهین کسمایی به جای ماریا شل حرف زد. دروازه پاریس ( رنه کلر) که در 1338 دوبله شد و منوچهر اسماعیلی به همراه کنعان کیانی در آن حرف زده اند. قایق رانان ولگا که جلیلوند به جای جان درک حرف زده، جنگ و صلح (کینگ ویدور) در 1338 که استاد از پرویز بهرام خواست نقش ناپلئون را بگوید. ناگهان تابستان گذشته (جوزف منکه ویتس) با صدای منوچهر اسماعیلی و مهین کسمایی، دنیای سوزی وانگ با صدای مهین کسمایی به جای نانسی کوآن، و می خواهم زنده بمانم (رابرت وایز) در سال 1341 که رفعت هاشم پور به جای سوزان هیوارد صحبت کرده است. از فیلم های خاطره انگیزی که کسمایی در سال های دور دوبله کرده و نسخه ای از آن ندیده ایم ببر بنگال (فریتز لانگ) است. برای نخستین بار در سینمای ایران، در روز دوبله، یکشنبه نهم اسفند 1388 در مراسمی در سالن نمایش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از برگزیدگان دوبله همچون علی کسمایی تقدیر شد.
 


آثار استاد علی کسمایی

علی کسمایی بجز مواردی اندک، تقریبا هیچ گاه خودش به عنوان گوینده کار نکرده اما خیلی از بزرگان دوبله بر این باورند که تبحر او در فن بیان و چگونگی ادای کلمات توسط گویندگان جزو تخصص های انکار ناپذیر اوست. کسمایی سال هاست که دیگر کار نمی کند و خود را بازنشسته کرده اما « آثارش» هم چنان و هر بار که می بینیم، با طراوت و ماندگارند. بانوی زیبای من، اشک ها و لبخندها و هملت همواره با دوبله او در یاد ما مانده اند. آثاری از این دست برای ما زنده کننده کهکشان دوبله اند. فراز و نشیب های دوبله از دوران طلایی اش تا امروز انکار ناشدنی است. خیلی از فیلم های دوبله شده را دیده ایم که پس از مدتی دیگر در یادمان نمانده اند اما با قاطعیت می توانیم امیدوار باشیم که هیچ گاه آثاری مانند دوبله هزار دستان در فهرست دوبله های فراموش نشدنی قرار نخواهند گرفت و این را مدیون نام استاد علی کسمایی، بزرگ دوبله ایران هستیم.

منبع: ماهنامه سینمایی فیلم 406