8 شهريور 1389 / 19 رمضان 1431 / 30 آگوست 2010


 

 
محمد علي رجائي رئيس جمهور و حجت الاسلام محمد جواد باهنر نخست وزير وقت جمهوري اسلامي ، دو مبارز خستگي ناپذير ، براثر انفجار بمب در دفتر نخست وزيري به شهادت رسيدند. اين انفجار كه تو طئه آن را آمريكاي جهانخوار طراحي كرده بود به دست عوامل خود فروخته انجام گرفت. شهيد رجائي فعاليت خود را در كسوت معلمي آغاز كرد و در اثنا ي مبارزه با رژيم طاغوت بارها دستگير و زنداني شد.در سال 1357با پيروزي انقلاب اسلامي اززندان آزاد شد و يك سال بعد درمقام نماينده منتخب مردم تهران به مجلس شوراي اسلامي راه يافت و سپس به نخست وزيري رسيد. درسال1360هجري شمسي با رأي مردم به رياست جمهوري انتخاب شد و درهمين سمت نيز به شهادت رسيد. ديگر همرزم او شهيد باهنر ازخادمان واقعي اين مرزو بوم و دين مبين اسلام بود. وي سالها دربطن مبارزات حق جويانه مردم با رژيم ستمشاهي قرارداشت. شهيد باهنر دركنار تعليم و تعلم همگام با ملت مسلمان ايران مبارزات سياسي خود را بطور جدي ادامه داد و دراين راه بارها و بارها زنداني شد. سرانجام درسال1357هجري شمسي به فرمان امام خميني(ره) رهبركبيرانقلاب اسلامي مأمور برنامه ريزي و تنظيم اعتصابات برضد رژيم شد. دكترباهنر در زمان رياست جمهوري شهيد رجايي به نخست وزيري برگزيده شد و به خدمت به مردم پرداخت. ازجمله تأليفات دكتر باهنر «فروغ انديشه» را مي توان نام برد.
 
ناجي العَلي طراح و كاريكاتوريست فلسطيني كه در لندن بدست عوامل امريكاي جهانخوار ترور شده بود پس از 38 روز بيهوشي بدرود حيات گفت. او ازفلسطينيان اردوگاه «عِينُ الحُلوَه» واقع درجنوب لبنان بود كه درسيرتكاملي حيات هنري خود ازطراحان بنام عرب شد. او آثارخود را ازطريق همكاري با نشريات مختلف كويت عرضه مي كرد. طرحهاي او اغلب مضامين ضد صهيونيستي و انتقادي ازضاج سازشكا عرب دارد. گفتني است كه شش ماه پس ازمرگ ناجي العَلي اتحاديه بين المللي ناشران جايزه قلم طلايي آزادي را به وي اختصاص داد.
 
محمد علي شاه قاجار، پس از آن كه به تخت سلطنت نشست، با مشكلات متعددي روبرو گرديد. به اعتقاد او، تنها مرد با تجربه‏اي كه مي‏توانست برمشكلات فايق آيد، صدراعظم پدر و پدر بزرگش، ميرزا علي اصغر خان امين السلطان معروف به اتابك اعظم بود. اتابك در آن زمان در اروپا به سر مي‏برد و پس از اين پيشنهاد راهي تهران شد و به زودي كابينه خود را معرفي نمود. اما او نيز با شورش‏ها و ناآرامي‏هايي در كشور مواجه گرديد و مجبور به سركوبي آنان شد. در همين زمان بود كه مشروطه خواهان به رهبري شيخ فضل اللَّه نوري در حرم حضرت عبدالعظيم در ري تحصن كردند و تلگراف‏هايي در رد مشروطه غير مشروعه مخابره نمودند. اتابك در دوران حكومت خود، همواره مورد هجمه جرايد و انجمن‏ها بود و از طرف آنان شايع شد كه او مخالف مشروطه است. او همچنين طرفدار شديد روسيه بود و از آن دولت دفاع مي‏كرد. او دشمن آزادي و آزادي خواهان بود و جز حفظ مقام خود، به چيزي نمي‏انديشيد و لذا منفور مردمان بود. اتابك در 24 سالگي وارث 24 منصب درباري (و به گفته ديگري 34 منصب درباري و دولتي بوده) و در 28 سالگي شخص دوم مملكت به شمار مي‏آمد. وي امضاكننده قرارداد امتياز تنباكو با انگلستان بود كه به نهضت تنباكو و ضرر فراوان به اقتصاد ايران انجاميد. وي حدود ربع قرن در رأس هيئت حاكمه ايران قرار داشت و چون مخالف ترقي بود، لذا هيچ كار قابل توجهي براي مردم و كشور نكرد. با دسيسه‏هاي او بود كه سيد جمال الدين اسدآبادي به دستور ناصرالدين شاه به طرزي اهانت‏آميز از ايران اخراج شد. سرانجام، اتابك اعظم پس از چهار ماه صدارت، به هنگام خروج از مجلس شوراي ملي توسط يكي از مشروطه‏طلبان به نام عباس آقا تبريزي و به تحريك سيد حسن تقي زاده، به قتل رسيد.
 
روسيه و انگلستان از سال‏ها قبل رقابت شديدي بر سر منافع خود در ايران داشتند. هر امتيازي كه يكي از اين دو كشور به دست مي‏آورد، ديگري سعي مي‏كرد، مشابه آن را تحصيل كند. اگر دولتمردان ايران به سوي روسيه تمايل مي‏يافتند، انگلستان تلاش مي‏كرد كه آنها را از صحنه خارج سازد و اگر نفوذ انگليس در حكومت ايران گسترش مي‏يافت، روسيه به وسايلي متوسل مي‏شد تا آن وضع را تغيير دهد. علي‏رغم اين همه رقابت و اختلاف، پس از انقلاب مشروطه، ناگهان بين روسيه و انگليس توافقي حاصل مي‏شود كه به موجب آن، ايران به مناطق نفوذ تقسيم مي‏شود. بر اساس قرارداد تقسيم ايران، منطقه مركزي كشور، بي‏طرف اعلام شد. مناطق شمال و قسمتي از غرب ايران، تحت كنترل روسيه قرار گرفت و نواحي جنوبي نيز به منطقه نفوذ انگليس تبديل گرديد. اين قرارداد در حالي امضا شد كه حكومت ايران به علت بي‏كفايتي شاهان قاجار، به قدري تضعيف شده بود كه روسيه و انگليس براي انقعاد اين قرارداد، حتي با دولت ايران نيز مشورت نكردند. اين پيمان كه به قرارداد 1907 مشهور شد خشم مردم ايران را برانگيخت و مجلس شوراي ملي نيز با آن مخالفت كرد. علي‏رغم امتناع مجلس از تصويب اين قرارداد، نيروهاي روس و انگليس، تا پس از انقلاب كمونيستي در شوروي، از ايران خارج نشدند.
 
آيت‏اللَّه شيخ حسنعلي اصفهاني معروف به نخودكي در حدود سال 1240 ش (نيمه ذي‏قعده 1279 ق) در اصفهان ديده به جهان گشود و از كودكي تلاش و جدّيت وافر در تزكيه نفس، تهجّد و عبادت داشت. وي تحصيلات مقدماتي را در اصفهان‏فراگرفت و آن‏گاه رياضيات، حساب و فلسفه را از محضر آخوند ملامحمد كاشي و جهانگيرخان قشقايي آموخت. سپس به نجف اشرف عزيمت نمود و در محضر بزرگاني چون سيدمحمد فشاركي، سيد مرتضي كشميري و ملااسماعيل قره‏باغي شاگردي نمود. آيت‏اللَّه نخودكي اصفهاني پس از مراجعت از نجف اشرف، در مشهد مقدس اقامت گزيد و از محضر فرزانگان اين ديار نيز بهره‏مند گشت. او علاوه برتدريس و تحقيق و عبادت بسيار، به مستمندان و نيازمندان توجه ويژه‏اي داشت. آيت‏اللَّه نخودكي اصفهاني، بيشتر ايام عمر را در رياضت‏هاي طاقت‏فرسا سپري كرد. وي داراي مقامات و كرامات بسيار بود كه شرح جزئي از كرامات و كارهاي خارق‏العاده وي در كتابي تحت عنوان نشان از بي‏نشان‏ها توسط فرزندش گردآوري و منتشر گرديد. آيت‏اللَّه نخودكي سرانجام در هشتم شهريور 1321 ش برابر با 17 شعبان 1361 قمري وفات يافت و در جنب ايوان عباسي (مقابل صحن ايوان طلا) در حرم حضرت رضا(عليه السلام) مدفون گرديد.
 
آيت‏اللَّه جلال طاهرشمس گلپايگاني در سال 1306 شمسي در روستاي گوگد از توابع گلپايگان ديده به جهان گشود و در نوجواني در اراك به تحصيل علوم ديني پرداخت. وي در سال 1324 براي ادامه تحصيل، راهي قم گرديد و از محضر درس آيات عظام: سيد حسين بروجردي، سيد محمد حجت كوه كمره‏اي، محمدعلي اراكي، سيد محمدرضا گلپايگاني، علامه طباطبايي و امام خميني(ره) كسب فيض نمود و به درجه اجتهاد رسيد. آيت‏اللَّه طاهرشمس گلپايگاني همچنين به مدت دو سال در درس آيت‏اللَّه سيدابوالقاسم خويي در نجف حاضر شد و از آن پس به مدت بيش از سي سال، بارها سطوح عالي حوزه را در قم تدريس نمود. با شروع انقلاب اسلامي، او نيز همراه با ديگر مدرّسان حوزه در تشكيل جامعه مدرسين حوزه علميه قم تلاش نمود و امضايش همواره در بحبوحه انقلاب، در ذيل پيام‏ها و اعلاميه‏هاي جامعه مدرسين، ديده مي‏شد. آيت‏اللَّه طاهر شمس گلپايگاني پس از پيروزي انقلاب، به عضويت در شوراي مديريت حوزه علميه قم و مجلس خبرگان رهبري از استان مركزي درآمد و به خدمت در اين سنگرها پرداخت. آيت‏اللَّه طاهر شمس سرانجام در چنين روزي مطابق با سوم ربيع الثاني 1416 ق در 68 سالگي در سانحه تصادف به لقاءاللَّه رسيد و در حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله عليها) به خاك سپرده شد.
 
پس از جنگ نهروان ميان امام علي(عليه السلام) و خوارج، سه تن از آنان در خانه‏ي كعبه براي قتل معاويه، عمروعاص و امام علي(عليه السلام) هم پيمان شدند كه در شب نوزدهم رمضان،مبادرت به آن كار نمايند. عبدالرحمن بن ملجم مرادي كه از ياران سابق امام علي(عليه السلام) بود، در اين شب، ضربتي را بر فرق مبارك امام وارد مي‏سازد و اثر زخم و زهر شمشير، امام را ناتوان ساخته و در 21 رمضان به شهادت مي‏رساند.
 
غياث‏الدين جمشيد پسر مسعودبن محمودبن محمد طبيب در حدود سال 790 ق به دنيا آمد. وي طلبه‏ي رصدخانه مراغه به شمار مي‏رفت كه به دست خواجه نصيرالدين طوسي داير شده بود. غياث الدين كاشاني در كاشان نيز سه خسوف رصد كرد. سپس به خاطر توجه شاهان مغول كه به نجوم علاقه داشتند ترك ديار نمود و نزد آلغ‏بيك مغول به سمرقند رفت. وي در سال 818 ق ابزار رصد تازه‏اي به نام "طبق المناطق" اختراع كرد و كتابي به نام نزهةالحدائق نوشت و آن را جام جم ناميد. در سمرقند طرح و نقشه‏ي رصدخانه‏ي سمرقند را فراهم آورد. غياث‏الدين از دست همكاران حسد پيشه، خون دل‏ها خورد تا مرگش رسيد. "زيج خاقاني"، "زيج تسهيلات"، "سُلَمُّ السَّماء" (در حل اشكالي كه براي پيشينيان در ابعاد و اجرام رخ داده است)، "مُحيطيّه" در باب استخراج نسبت مابين محيط دايره و قطر كه امروزه آن را با "پي" يوناني مي‏نويسند. رساله "وَتْر و جيب"، هم‏چنين تفسير القرآن و كتب ديگر، از جمله تاليفات اين رياضي‏دان ايراني مي‏باشند. او اولين رياضي‏داني است كه كسرهاي اعشاري را وضع كرد.
 
مداد را نيكُلا كنته مخترع آلماني اختراع كرد. او براي سهولت نوشتن ازنوعي ذغال سنگ نرم بنام گرافيست را ميان دوقطعه چوب قرارداد بدين ترتيب مداد را اختراع كرد. امروزه يكي ازانواع مداد مخصوص سياه قلم درنقاشي به ياد اين مخترع به كنته معروف است.
 
تي مور شرقي ازاندونزي جدا شد و به استقلال رسيد. درچنين روزي مردم مبارزتي مورشرقي كه خواهان استقلال اين كشور بودند پاي صندوقهاي رأي رفتند و با اكثريت 78/5 درصد به جدايي مورازاندونزي رأي دادند.
 
در 30 اوت 1790م نيكولا كِنتِه براي سهولت در نوشتن از نوعي زغال نرم به نام گرافيت استفاده كرد و براي جلوگيري از آلودگي دست به هنگام نوشتن، گرافيت را ميانِ دو قطعه چوب قرار داد. بدين ترتيب مداد اختراع شد. امروزه يكي از انواع مداد كه در نقاشي مورد استفاده قرار مي‏گيرد به نام اين مخترع، به مداد كِنته معروف است.
 
ارنست راترفوردْ فيزيك‏دان انگليسي و پدر انرژي هسته‏اي در 30 اوت 1871م در شهر نلسون زلاندنو به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات مقدماتي در زادگاهش راهي كمبريج در انگلستان شد و از سال 1919م به استادي فيزيك تجربي دانشگاه كمبريج دست يافت. رادرفورد در اين هنگام، تحقيقات و مطالعات خود را در راه تجزيه وتحليل تشعشعات راديواكتيو متمركز كرد. رادرفورد در اوايل كار تحقيقاتي خود، با انجام آزمايشي كه فكر آن از خود وي بود، دو تابش راديواكتيوي ناهمانند، شناسايى كرد. وي اشعه اول را كه تابشي با بار الكتريكي مثبت بود و به سهولت در مواد جذب مي‏شد اشعه آلفا نام داد و اشعه دوم را كه تابشي با بار الكتريكي منفي بود و تشعشع كمتري ايجاد مي‏كرد اما قابليت نفوذ آن در مواد، زياد بود، اشعه بتا ناميد. رادرفورد هم‏چنين پس از چندي اشعه سومي را كه شبيه پرتوهاي ايكس بود و نافذترين تابش را داشت، پرتو گاما نام‏گذاري كرد. وي سپس قسمتي از اشعه صادر شده از عنصر راديواكتيو راديوم را در لوله‏اي جمع‏آوري كرد و پس از بررسي‏هاي فراوان، طيف هليوم را كه عنصر ديگر راديواكتيو است در آن مشاهده نمود. رادرفورد در اين آزمايش متوجه شد كه ذره آلفا، همان اتم‏هاي هليوم است. رادرفورد در سال 1903م به عضويت انجمن سلطنتي لندن درآمد و در سال 1904م نخستين كتاب خود به نام فعاليت تشعشعي را منتشر كرد. شهرت روزافزون رادرفورد در مجامع علمي سبب شد كه از طرف دانشگاه‏ها، تصدي كرسي‏هاي استادي زيادي به وي پيشنهاد شود. از اين رو، رادرفورد در دانشگاه منچستر، رهبر گروهي شد كه به سرعت دست به كار تدوين نظريه‏هاي تازه درباره ساختار اتم شد. وي در سال 1908م به دليل تحقيق در زمينه فعاليت تشعشعي عناصر، موفق به اخذ جايزه نوبل شيمي شد. بزرگ‏ترين دست‏آورد علمي رادرفورد در اين سال‏ها، كشف ساختار هسته اتم بود كه اين امر، دانش فراواني درباره ماهيت ماده براي جامعه علمي به ارمغان آورد. او آشكارا بزرگ‏ترين فيزيك‏دان آزمايشگر زمان خود بود و به دليل پژوهش‏هاي طولاني درباره اتم به پدر انرژي هسته‏اي شهرت يافت. رادرفورد اتم را موجود سختي مي‏دانست كه يك منظومه شمسي بسيار ريز متشكل از ذرات بي‏شمار است كه داراي اسرار نهفته فراواني مي‏باشد. ارنست رادرفورد سرانجام در يازدهم ژوئن 1937م در 66 سالگي درگذشت.
 
ژياكومو لئوپاردي، اديب برجسته ايتاليايى در 30 ژوئيه 1798م در شهر كاناتي در ايتاليا به دنيا آمد. وي از كودكي عليل بود و عمرش در ناكامي و تحمل شدايد و سختي‏ها گذشت. لئوپاردي در ابتدا براي تحصيل علوم الهي به يكي از اساتيد كليسا سپرده شد، اما در چهارده سالگي، به اذعان استادش، مطلب ديگري براي آموختن نداشت. از اين رو، لئوپاردي به سرودن شعر پرداخت و در يازده‏سالگي، اولين اثر شاعرانه خود را سرود. وي پس از آن، زبان‏هاي يوناني، عربي، فرانسه، انگليسي و اسپانيايى را آموخت و در 16 سالگي مجموعه‏اي در اين باره نوشت كه اعجاب دانشمندان را برانگيخت. لئوپاردي تندرستي خود را بر سر اين كار گذاشت چنانكه در 20 سالگي با پشت خميده و نيمه كور و روحي رنجور و نوميد، پيوسته آرزوي مرگ را داشت. لئوپاردي در طول ساليان زندگي خود بيش از چهار هزار قطعه شعر سرود. اشعار وي غنايى و از نظر احساسات، عالي و عميقاً بدبينانه است. اين اشعار هم‏چنين آميخته با وطن‏پرستي و تحقير فرمان‏روايان ايتاليا مي‏باشند. ژياكومو لئوپاردي از شعراي رمانتيك ايتاليا به شمار مي‏رود و آثارش از احساس و تخيل بسياري برخوردار است. درباره اشعار لئوپاردي گفته‏اند كه در بيشتر سروده‏هاي او از استعاره و ايهام بهره گرفته شده و كلمات را از معاني خاكي آن پاك كرده، به صفا و خلوص و معنويت مي‏رساند. لئوپاردي در سال‏هاي پاياني عمر خود به هجوهاي سياسي و اجتماعي نيز پرداخت. ادبيات ايتاليا به وجود وي افتخار مي‏كند و منتقدينْ او را محبوب‏ترين و ظريف‏ترين شاعر ايتاليا مي‏دانند، ضمن اينكه لئوپاردي، رمانتيك‏ترين شاعر ايتاليايي نيز مي‏باشد. مهم‏ترين اثر لئوپاردي، نغمه‏هاي شاعرانه است و ترانه‏ها، پالينوديا و ديالوگ‏ها از ديگر آثار اوست. ژياكومو لئوپاردي سرانجام در 30 اوت 1837م در 39 سالگي درگذشت.
 
گوتفريد كِلِر، شاعر و داستان‏نويس برجسته سوئيسي در يازدهم فوريه 1819م در زوريخ سوئيس به دنيا آمد و در كودكي پدر را از دست داد. كلر در آغاز به هنر نقاشي شوق فراوان نشان داد و با كمك مالي مادر به مونيخ آلمان رفت تا كار هنري را آغاز كند. پس از دو سال، از نقاشي سرخوردگي يافت و استعداد خود را براي ادامه كار كافي ندانست. در بازگشت به زوريخ، علاقه به سياست او را به محيط مهاجران سياسي آلماني كشاند و ذوق شاعري و نويسندگي را در او بيدار كرد. كلر در سال 1846م، نخستين ديوان كوچك خود را انتشار داد كه رنگ ميهن‏پرستانه داشت و موجب شد كه شاعر از طرف دستگاه حكومت، بورس تحصيلي دريافت نمايد. اما وي در دانشگاهْ تحت نظر برخي استادان خود، به استواري عالم دنيوي و بي‏ايماني به خدا روي آورد. وي سپس راهي برلين در آلمان گرديد و در طي اقامت پنج ساله در آن شهر، معلومات خود را وسعت بخشيد. پنج سال اقامت در برلين نه تنها از نظر خلق آثار براي كِلِر زندگي پرثمري بود، بلكه در سراسر زندگي او نيز اثري عميق بر جاي نهاد و درباره مسائل اجتماعي تجربه بسياري برايش فراهم آورد كه همه آنها در آثارش با لحني انتقادي و آموزنده و در عين حال طنزآميز نمودار شده است. كلر در طي سال‏هاي بعد با انتشار چندين رمان موفق، به شهرت فراواني دست يافت و احترام زيادي پيدا كرد. برخي از آثار وي به ويژه مجموعه داستان‏هاي مردم زلْدْويلا، آينه منعكس كننده دنياي واقعي است كه از نظر ترسيم چهره‏ها، بسيار طبيعي و ستودني جلوه مي‏كند و از نظر اخلاقي و روحي با طنزي لطيف و پرجاذبه همراه است. اين اثر از پيروزي بسيار برخوردار گشت و شهرت كلر را از مرزهاي ادبي آلمان فراتر برد. وي در رمان مردم زلدويلا به وسيله هجوي آميخته با حسن نيت، با عشق به ميهنش، معايب و نقايص اخلاقي هموطنانش را بيان مي‏كند و در ضمنْ ادراك خود را از زندگي، فلسفه و مذهب آشكار مي‏سازد. كلر در رمان هفت افسانه، با زبان طنزْ هم عالم مسيحيت را به مسخره گرفته و هم دنياي كفر و الحاد را و عقيده خود را مبني بر نماي غير روحاني و دنيوي مذهب و رهايى از قيد كشيشي ابراز داشته است. كلر پانزده سال نيز به عنوان فرماندار يكي از ايالت‏هاي سوئيس به خدمت پرداخت كه در اين دوران از ميزان فعاليت‏هاي ادبي وي كاسته شد. به طور كلي، اشعار جواني كلر تحت تأثير شعرهاي عاميانه قرار گرفته كه غالباً براي آنها آهنگ ساخته شده و جزو فرهنگ ملي گشته است. اشعار دوره‏هاي بعد بيشتر جنبه فلسفي دارد و انديشه او را بيان مي‏كند. كِلِر در طنزْ استاد است و گرچه شهرت او بيشتر در داستان‏نويسي بود، اشعار وي نيز مورد ستايش فراوان قرار گرفته است. كلر از بزرگ‏ترين شخصيت‏هاي ادبي آلماني زبان سوئيس در قرن نوزدهم است كه آثارش بيش از ديگران خواننده داشته و نفوذش تا امروز در نويسندگان كشورش باقي مانده است. رمان‏هايي هم‏چون مارتين زالاندِر، داستان‏هاي زوريخ و ديوان جديد و ديوان كامل از ديگر از آثار كلر هستند. زيگفريد كلر سرانجام در 30 اوت 1890م در 71 سالگي درگذشت.
 
ناجي العُلي هنرمند فلسطيني در سال 1937م در فلسطين به دنيا آمد ولي بر اثر خشونت و اشغال‏گري صهيونيست‏ها، در كودكي به همراه خانواده‏اش مجبور به اقامت در اردوگاهي در جنوب لبنان گرديد. وي كه با درد و رنج فلسطيني‏ها و جنايات صهيونيست‏ها از نزديك آشنا بود، بر اساس گرايش و ذوق هنري خود، به طراحي و كاريكاتور روي آورد و با كاريكاتورهاي خود، ضمن آگاه ساختن افكار عمومي، رژيم صهيونيستي را رسوا و افشا مي‏كرد. سرانجام تروريست‏هاي موساد ناجي العُلي را هنگام عزيمت به دفتر كارش در لندن در 22 ژوئيه 1987م مورد هدف قرار دادند كه سرانجام پس از 38 روز بيهوشي، در روز 30 اوت 1987م در 50 سالگي درگذشت. اتحاديه بين‏المللي ناشران، جهت ارج‏نهادن به هنر سياسي ناجي‏العُلي، شش ماه پس از مرگ اين هنرمندِ مبارز فلسطيني، جايزه قلمِ طلاييِ آزادي را به وي اهدا كرد.
 
/ن