دكاكين عطارى و نمد فروشى قرب مسجد ذوالفقار و دروازه اشرف

[ بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ]

وقفنامچه دكان عطارى و نمد فروشى
 

شريف‏ترين كلامى كه بزرگان عالى همت و معتمدان متعالى مرتبت و مدرّسان مدارس حقيقت سر دفتر اعمال خجسته فعال سازند ، و زيباترين رقمى كه كلك قدر بر ورق بنان نويسد ، و پسنديده‏ترين تقريرى كه جوهريان پاك نيت سرمايه خويش ساخته در دكاكين امانى و آمال ذخيره و بوسيله آن با اقران و امثال افتخار نمايند ، حمد خداوندى است متعال ، و واقف بر همه احوال كه از سمك تا سماك در قبضه قدرت وارادت او و تغيير و تدبرعالم ، درحيطه مشيت قاهريت او ـ تعالى شأنه و عظم سلطانه‏ـ:
فحمدا له ثم حمدا له
على ما هدانا لشكر النعم
فشكرا له ثم شكرا له
على ما كسانا رداء الكرم
و درود نامعدود صاحب دينى را سزاست و درخور است كه تصرف و تملك كافه ورى منوط به شريعت او است ، اعنى واقف مواقف « كنت نبيّا و آدم بين الماء و الطين » (323) ، عارج معارج « و ما ارسلناك الا رحمة للعالمين » (324)، مقرب درگاه « لى مع اللّه‏ » (325) صاحب توقيع « كفى باللّه‏ شهيدا » (326) ، محمد رسول اللّه‏ و سلطان عرب و عجم ، حاكم ديوان يثرب و حرم ، اسد اللّه‏ الغالب و الهژبرالسالب ، صاحب المراتب و المناقب، حلاّل المشكلات و مظهر الغرائب الذى حُبّه فرض على الحاضر و الغائب :
شاه مدنى سيد اشراف سلف
داماد نبى جامع اصناف شرف
درّى چون او نبود در هيچ صدف
يعنى كه امير كل سلطان نجف
و بر باقى ائمه معصومين كه هر يك از ايشان امام دين مبين و راهنماى حق و يقين‏اند ـ صلوات اللّه‏ عليهم اجمعين الى يوم الدين و سلّم تسليما كثيرا كثيرا ـ .
و بعد ؛ نموده مى‏شود كه چون حضرت بارى عزّ اسمه ديده ارباب ثروت و مكنت را فرخنده به كحل الجواهر بصيرت مكحول ساخته به توفيقات غير متناهيه موفق گرداند ، همگى اوقات او را در تحصيل قربات و مثوبات و تكثير خيراتِ جاريات مصروف ، و از نسيم عنبر شميم آيه وافية الهدايه « المتصدقين و المتصدقات »(327) مشام جانش معطر ساخته عنان همّتش را در مبرّات كه منشأ مآثر سعادات است معطوف گرداند ؛ مصداق اين مقال و مؤيد اين احوال آن كه عالى شان معلى مكان ، عزت و سعادت بنيان ، محامد و مفاخر نشان ، عمدة التجار و الاعيان ، حاجّ بيت اللّه‏ العزيز المستعان ، حاجى محمد كاظم تاجر معروف به تبل فروش ، خلف الصدق مرحمت و مغفرت پناه آقا محمد على ـ غفر له ـ بعد از اطلاع بر حديث شريف « اذا مات [ ابن ] آدم يقطع عمله [ الاّ ] عن ثلاث : صدقة جارية و عمل ينتفع به و ولد صالح يدعو له » (328) قربةً [ الى اللّه‏ ] تعالى و طلبا لمرضاته و ثوابه الجزيل ، وقف مؤبّد ملّى و حبس مخلّد شرعى نمود عالى شان حاجى الحرمين المحرمين حاجى محمد كاظم مشار اليه [ رقبات ذيل را : ]

[ رقبات مفصله : ]
 

1 ـ همگى و تمامى و كليه شش دانگ يك باب دكان معين عطارى قرب مسجد ذوالفقار اصفهان كه محدود مى‏شود :
از يك طرف به دالان و خان حاجى محمد كريم و خانه سلمانيها
و از يك جانب به دكان صندوق سازى
و از يك سمت به دكان غلاف گرى
و از طرفى به شارع بازار
را با كافه ملحقات شرعيه و عامه منضمات اسلاميه آن بدون وضع و استثناء چيزى از آن .
2 ـ به انضمام جملگى شش دانگ يك باب دكان نمد فروشى قرب دروازه اشرف كه محدود مى‏شود [ به حدود ذيل : ]
[ حدى ] به د[ ا ]لان خان حاجى على نقى
و [ حدى ] به شار ع بازار
و [ حدى ] به اطاق (329) دالان خان مزبور
و [ حدى ] به دكان رضائى
را با كافه ملحقات شرعيه و عامه منضمات اسلاميه آن ذكر ام لم يذكر ، و سمّى ام لم يسمّ ، و وصف ام لم يوصف ، بدون وضع و استثناء چيزى از آن ، وقفا صحيحا شرعيا و حبس مؤبدا ملّيا .
* * *
و توليت و ولايت و اختيار آن را واقف مشار اليه مادام حياته با نفس نفيس خود قرار داده ـ مادام حيا باقيا ـ و بعد از خود توليت و ولايت و اختيار آن را با اكبر اولاد ذكور خود و ذكور اولادِ ذكور خود نسلاً بعد نسل و عقبا بعد عقب قرار داده بشرط تقدم بطن اعلى بر اسفل (330).
و نظارت آن را با اولاد ذكور خود كه از متولى به حسب سنّ اصغر بوده باشد و اكبر از ديگران باشد به همين نحو نسلاً بعد نسل و عقبا بعد عقب به شرط تقدم بطن اعلى بر اسفل .
و چنانچه خدا نخواسته ـ العياذ باللّه‏ ـ اولاد ذكور و ذكورِ اولاد ذكور واقف مشار اليه منقرض گردند ، نوبت توليت و ولايت آن زمان با اكبر ذكور از اناث خواهد بود ، و نظارت ذكور ديگر از بطن اناث است كه اصغر از متولى باشد و چنانچه تساوى در بطن داشته باشد .
و هرگاه در باب نظارت در هر مرتبه ولد ذكورى يافت نشود و منحصر شود به يك نفر ، آن زمان توليت و نظارتِ هر دو با متولى خواهد بود ، و چنانچه خدا نخواسته اولاد ذكور از اناث هم منقرض گردد توليت و ولايت [ وقف ] در آن زمان با اكبر از برادر زادگان و اقارب واقف است كه ذكور باشد هر كه اقرب به واقف بوده باشد .
و نظارت آن زمان (331) با هر كه در دارالسلطنه اصفهان متوجه امامت جمعه و جماعت بوده باشد خواهد بود ، و هرگاه از اقارب و ارحام واقف احدى يافت نشود كه ذكور باشد توليت و نظارت هر دو اختصاص خواهد داشت به عالم فاضلى كه در دارالسلطنه اصفهان متوجه امامت جمعه و جماعت بوده باشد (332).
و متولى هر زمان بايد همه ساله منافع و مداخل و نماء عين موقوفه را ضبط كند [ و به مصارف ذيل رساند : ]

[ مصارف : ]
 

1 ـ اولاً مخارج لازمه بقاء عين را نموده .
2 ـ بعد از وضع مخارج لازمه بقاء عين :
أ ـ دو عشر آن را متولى هر زمان به صيغه حق التوليه
ب ـ و يك عشر آن را بابت حق النظاره ، ايصال به سوى ناظر كند و خود تصرف نمايد دو عشر را .
3 ـ و هفت عشر بقيه را صرف روضه و تعزيه جناب سيد شهدا و خامس آل عبا ـ عليه آلاف التحية و الثنا ـ در دهه عاشورا نمايد در صورت امكان ، و الاّ هر زمان از سال كه ممكن شود صرف كنند از روضه و قهوه و قليان و غيره .
* * *
و به كوتاهى و مساهله و مسامحه از خود به هيچ وجه من الوجوه راضى نگردند و چنانچه چيزى فاضل آيد از مصارف مرقومه به فقراء ارحام واقف برسانند ، چنانچه از ارحام واقف فقيرى نباشد يا آن كه از ارحام كسى نباشد به هر مصرف خيرى كه متولى صلاح داند صرف كند سالى ده روز روضه را ، و در هيچ مرتبه و مرحله به كوتاهى و مساهله و مسامحه از خود راضى نگردند ، و تا ممكن شود از دهه عاشورا و دو ماه محرم و صفر تأخير نيندازند .
خلاف كننده به لعنت خدا و نفرين حضرت رسول صلى اللّه‏ عليه و آله گرفتار گردد .
و صيغه شرعيه بر طبق مراتب مرقومه جارى و واقع گرديد و تخليه يد ، واقف مشار اليه از عين موقوفه نموده به تصرف وقف داده ، و تصرفى كه دارد بنا بر توليت و ولايت مى‏باشد ، « فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه على الذين يبدلونه » (333). و كان ذلك فى التاريخ يوم شنبه تاسع من شهر ذى قعدة الحرام من شهور سنه اثنى و سبعين و مأتين و الف ( 1272 ) من الهجرة النبويه ـ صلّى اللّه‏ عليه و آله ـ .

[ سجلات : ]
 

[ فراز سند : ]
1 ) هو اللّه‏ الواقف على الضمائر و السرائر ؛ لقد صدر الوقف المستجمع لجميع الشرائط من المصارف و التولية و النظارة من الحاج الواقف الموفّق ـ وفّقه اللّه‏ لمرضاته ـ على النحو المرقوم فيه لدى ، و اخبر بالتصرف . و كتب الداعى فى سابع [ و] عشرين شهر ذى قعدة الحرام سنه 1272 . موضع خط و خاتم سركار فيض آثار شريعتمدار خلايق انوار ( ؟ ) ، ملاطفت شعار ، سلمان وقار ، علاّم فهّام ، مقتد[ى ] الانام ، مرجع الاسلام ، علاّمى فهّام ، سلطان العلما آقا ميرزا سيد محمد امام الجمعة والجماعة اصفهان زيد توفيقاته العالى .
2 ) هو اللّه‏ تعالى ؛ اقر المقر الواقف بتمام ما رقم و زبر فيه و جرت الصيغة لدىّ ، حرّره الاقل .
موضع خط و مهر اقل السادات ابراهيم الحسينى مدعو به ميرزا كوچك محرّر .
3 ) مطابق لاصله و هما سيّان ، عبده الاقل .
[ سجع مهر / چهارگوش : ] « ابراهيم الحسينى » .
4 ) ذا مع اصله الاصيل متنا و هامشا و سجلات سيّان و بينهما طباق طباق و وفاق .
[ سجع مهر / بيضوى : ] « عبده محمد [ . . . ] .
5 ) بين ذا و اصله طباق و وفاق .
6 ) قد قوبل مع اصله و بينهما طباق و وفاق فى 16 شهر ذى قعدة الحرام 1275 .
7 ) ذا مع اصله طباق و وفاق فى 16 شهر ذى قعدة الحرام 1275 ، محمد باقر الحسينى الصفوى .

[ حاشيه راست : ]
 

1 ) [ بين ] ذا [ و] اصله طباق و وفاق ، العبد الاقل الحاج ابن الارى ( ؟ ) ابن المرحوم الحاج محمد حسين الاصفهانى .
[ سجع مهر / مربع : ] « يا امام زين العابدين » .
2 ) شهد بما فيه لدى العبد ابن مرحوم حاجى محمد ابراهيم ، محمد رضا .
سواد مطابق اصل مى‏باشد .

پی نوشت ها :
 

323) مناقب آل ابى طالب 1/183 ، فصل فى اللطائف.
324) سوره انبياء : 107.
325) الكافى 8/208 ، كتاب الروضة ، ح 252.
326) سوره رعد : 43 و سوره اسراء : 96.
327) سوره احزاب : 35.
328) عوالى اللئالى 2/53 با اختلاف.
329) در متن « باوطاق » آمده است.
330) در متن عبارت « قرار داده » آمده كه ظاهرا زائد است.
331) در متن « ازمان » مشهود است.
332) در متن عبارت « خواهد بود » زائد آمده است.
333) سوره بقره : 181.
 

/ن