تاریخچهٔ پر فراز و نشیب معبد شائولین

معبد شائولین، واقع در کوهسونگ استان هِنان چین، یکی از مشهورترین معابد بودایی در جهان است که تاریخچهٔ آن به قرن پنجم میلادی بازمیگردد. این معبد در سال ۴۹۷ میلادی به دستور امپراتور شیائوون از سلسلهٔ شمالی وِی ساخته شد و به عنوان مکانی برای عبادت راهبان بودایی اختصاص یافت.

امّا شهرت اصلی شائولین به دلیل نقش آن در توسعه و گسترش هنرهای رزمی، به ویژه کونگفوی شائولین است. در قرن ششم میلادی، بودیدارما (تامو)، راهب هندی، به این معبد آمد و آموزههای ذِن بودیسم را معرفی کرد که تأثیر عمیقی بر فلسفه و تمرینات رزمی معبد گذاشت.

در طول تاریخ، شائولین بارها مورد حمله قرار گرفت و تخریب شد، از جمله در دورهٔ سلسلهٔ تانگ و نیز در قرن هفدهم توسط حکومت چینگ. با این حال، هر بار با تلاش راهبان و حمایت حکومتهای بعدی بازسازی شد. امروزه، این معبد نه تنها یک مکان مقدس مذهبی، بلکه نمادی از فرهنگ رزمی چین به شمار میرود و سالانه هزاران گردشگر و هنرجو را به خود جذب میکند.


سبک منحصربه‌فرد و اهمیت جهانی شائولین

معبد شائولین به عنوان خاستگاه کونگفوی شائولین شناخته می‌شود، سبکی که ترکیبی از هنرهای رزمی، فلسفهٔ ذِن بودیسم و تمرینات جسمانی است. این سبک نه تنها بر تکنیک های مبارزه، بلکه بر تقویت ذهن و روح نیز تأکید دارد. تمرینات شائولین شامل حرکات دقیق، تنفسهای کنترل شده و مدیتیشن است که به هنرجویان کمک می کند تا به تعادل جسمی و روانی دست یابند.

اهمیت شائولین تنها به هنرهای رزمی محدود نمیشود؛ این معبد به عنوان یک مرکز فرهنگی و تاریخی، نقش کلیدی در حفظ سنتهای کهن چین ایفا میکند. در سال ۲۰۱۰، هنر رزمی شائولین توسط یونسکو به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ناملموس بشریت ثبت شد که نشان‌دهندهٔ ارزش جهانی آن است. امروزه، شائولین نه تنها در چین، بلکه در سراسر جهان به عنوان نماد انضباط، قدرت و حکمت شناخته میشود و مدرسهها و مراکز متعددی تحت تأثیر آموزه‌های آن فعالیت می‌کنند.
 

هنرجویان شائولین طوری تمرین می کنند که آمادگی شان برای مبارزه با چند نفر در یک زمان به حداکثر برسد

حتماً تا به حال اسم شائولین به گوشتان خورده؛ هنر رزمی عجیب چینی ها که طرفداران زیادی در گوشه و کنار دنیا پیدا کرده است. شائولین در حقیقت اسم معبدی است که مهد قدیمی ترین، کامل ترین و پیچیده ترین هنر فلسفی رزمی جهان، شائولین(کونگ فوی چینی) است. استاد« کوآن سووی» و «هانگ جی چان» از افرادی هستند که در مبارزه بدون سلاح از نام آوران عصر خود بوده اند و این هنر را به راهبان معبد هم آموزش داده اند. بعدها با مهارت یکی از راهبه های هندی تبار به نام «پاتویو»، تمامی نگهبانان معبد هم آموزش دیدند و بعد از آن با کمک شخصی به اسم«هویی کوآنگ» پاتویو توانست فعالیت های کوآن و هانگ را دنبال کند و آن را گسترش دهد. کم کم استاد هویی یکی از متخصصان فنون مبارزه و استاد تسانگ یکی از فن آوران هنر کونگ فو در زمان خودشان شدند. شائولین از همان زمان مورد توجه مردم قرار گرفت.

«شائولین برای جنگیدن نیست بلکه برای ایجاد تعادل در جسم و روح است». این فلسفه ای است که براساس آن هنر معروف رزمی چینی ها شکل می گیرد. شائولین پیرو همین مکتب است. درست به همین دلیل است که به تمام سبک هایی که از معبد شائولین بیرون آمده اند هنرهای رزمی گفته می شود نه ورزش و چینی ها کونگ فو را یک هنر می دانند. هنر تعالی روح و جسم برای پایداری در هستی. اگر نظر یک آدم سنتی را در چین درباره کونگ فو بپرسید جواب جالبی به شما می دهد: «حتی اگر ووشو و کونگ فو در المپیک جزو ورزش های اصلی به حساب بیایند ما آنها را اصلاً ورزش نمی دانیم». چینی های قدیمی تعریف دیگری از «رزم» دارند آنها مخصوصاً کونگ فو را صرفاً یک هنر می دانند، هنری بالاتر از نقاشی، موسیقی، مجسمه سازی و هر هنر دیگری. چون سربازان معبد افسانه ای« شائولین» برای نمایش هنرشان نه از ورزشگاه استفاده می کردند و نه از تشک مسابقه، آنها هنرشان را روی سن به مردم نشان می دادند. هنری که قدمتی بیش از 5 هزار سال دارد.

 

جسم یا روح

تاریخ شائولین تحولات زیادی را تجربه کرده تا به شکل امروزی درآمده است. اساتید معابد فرعی و معبد اصلی شائولین از این تحولات در جهت پنهان کردن رازهای شائولین استفاده کرده اند؛ رازهایی که با گذشت سال های زیاد هنوز کسی از آنها خبر ندارد. یکی از این موارد تاریخچه اصلی معبد شائولین است. با این حال این طور به نظر می رسد که ریشه های اصلی معبد شائولین 5200 سال قبل به وجود آمده است.

هنرجویان و ساکنین کوهی که معبد در آن قرار دارد حدود 400 سال فکر می کردند که روح از جسم مهم تر است و برای پیشرفت و تکامل، کافی است فقط به پرورش روح فکر کنیم. از حدود 4800 سال قبل به این طرف، ساکنین این معبد روش خودشان را تغییر دادند و به این نتیجه رسیدند که روح از جسم جدا نیست و باید برای تکامل، روح و جسم را با هم تعلیم داد. به همین دلیل و از همین زمان هنرهای رزمی شائولین به وجود آمده است.

این روش تا 644 سال بعد از میلاد ادامه پیدا کرد، تا زمانی که بودابادرا- رهبر بودای هندی- به شائولین سفر کرد. او حدود 30 سال مشغول تدریس تعالیم بودایی شد تا وقتی که امپراتور آن زمان یعنی «ژیائوون» دستور ساخت معبد شائولین را به شکل امروزی اش صادر کرد. از آن زمان استادان بزرگ این معبد، هنرهای رزمی را به مردم هم آموزش می دهند.

در هنر رزمی شائولین سرعت ضربات سه به یک است، یعنی اجرای حداقل سه ضربه در یک ثانیه! باور این موضوع شاید عجیب باشد اما این قدرتی است که سربازان معبد شائولین به خاطر تمرین های طاقت فرسا به آن دست پیدا می کنند. هنرجویان شائولین برای کسب حداقل پیشرفت باید روزانه هشت ساعت زیر نظر استادشان تمرین کنند. البته آنها در نبود استاد هم نباید از ورزش و تمرین دست بکشند.
 

معبدی در کوه

کوه «سونگ» در منطقه «دنگ فنگ» جایی است که روزگاری شاگردان زیادی به امید قبول شدن در امتحان ورودی آن از دامنه آن بالا می رفتند. این کوه که در استان هنان قرار دارد روزگاری معبد و آرزوی بسیاری از دوستداران هنرهای رزمی چینی بود. خیلی از چین و مناطق دیگر دنیا به آنجا سفر می کردند تا هنرهای شائولین را بیاموزند.

وقتی توجه ساکنان کوه به پرورش جسم هم جلب شد، قسمت رزمی وارد هنرهای روحی این راهبان شد و ساکنان منطقه نام شیوه ها و شگردهای خود را شائولین گذاشتند. هنری که امروزه بیشتر از 700 سبک اصلی و فرعی دارد و به سبک های شمالی و جنوبی هم تقسیم می شود. سبک جنوبی بیشتر به تعالی روحی و هنر «ذن» ارتباط دارند. « ذن» شکلی از آیین بودایی است که تأکید فراوانی بر تفکر لحظه به لحظه به ماهیت اشیاء به وسیله تجربه مستقیم دارد. از نظر راهبان و موبدان معبد شائولین، ذن چهار لایه دارد.

 



لایه اول نگاه با دقت به محیط اطراف شامل صداها، بوها، نورها، و احساس سرما و گرماست. لایه دوم نگاه دقیق به ذهن است، به این معنی که با فکر و تخیلاتمان مبارزه نکنیم و از آنها فراری نشویم. لایه سوم جسم است که بر تک تک نقاط بدن، دردها و آرامش آنها کنترل داشته باشیم. لایه چهارم هم تنفس است که طی آن ریتم و آهنگ طبیعی تنفس را درک خواهیم کرد.

تعداد هنرهای رزمی شائولین به بیش از 700 عدد می رسد که برخی از آنها عبارتند از: نن شائولین، چوی لی فوت، تای چی، پنجه عقاب، درنای سفید، ووشو، سبک میمون، سبک مار، پنجه ببر و ... سبک هونگ، یعنی هانگ گار، مهم ترین سبک قدیمی شائولین است که تا امروز باقی مانده است.


تمرینات سخت و طاقت فرسای شائولین

هنرجویان شائولین طوری آموزش می بینند و تمرین می کنند که آمادگی شان برای مبارزه با پنج نفر در آن واحد به حداکثر برسد. کم تر پیش می آید استادی در شائولین دستور مبارزه یک به یک بدهد؛ یعنی اگر شما یک هنرجوی شائولین باشید باید حداقل قدرت مبارزه با پنج نفر را پیدا کنید.

درباره این تمرینات سخت، حرف های زیادی بین مردم وجود دارد. خیلی ها می گویند که وقتی سربازان معبد مشغول آموزش جسمی و روحی می شدند برای تمرین و پیشرفت دست به تمرینات عجیبی می زدند.

قطع کردن درخت های معبد با دست، کندن زمین با پنجه های پا، حرکت سینه خیز روی ریگ های تیز و برنده زمین و تمریناتی از این قبیل برای بالا رفتن آمادگی جسمی و روحی در برنامه روزانه یک هنرجوی شائولین دیده می شد.

در شائولین بیشتر از 100 نوع سلاح وجود دارد مثل انواع شمشیر (مانند شمشیر جیان شو و دائوشو که هزاران سال پیش طراحی شده است)، چوب، نیزه، زنجیر، تبر، چاقو، نانچیکو و ...

به عقیده موبدان این معبد، مهم ترین نکته در شائولین بهره گیری از نیروهای درونی و بیرونی برای تکامل خود، دیگران و کشف رموز هستی است. یک استاد هنر کونگ فوی شائولین، ساعت ها نشستن روی دو چوب را تحمل می کند در حالی که پاهایش با دو سر چوب بسته است و زیر پایش پرتگاه ترسناکی قرار دارد. این موضوع بین استادان این رشته خیلی عجیب نیست. آنها برای رسیدن به تعادل، رنج تمرین های سخت در سرمای زمستان کوه و گرمای تابستان را تحمل می کردند. روزه های طولانی و نخوردن آب جزئی از این تمرین های سخت است.

آنها ساعات زیادی از وقتشان را صرف هماهنگی فکر و ذهن می کنند در حالی که روی نوک یک سنگ نشسته اند و مدت ها هم چیزی نخورده اند. آویزان شدن از درخت، حمل بارهای سنگین، کشیدن پاها به وسیله دو طناب از دو سمت، راه رفتن روی سنگ های تیز و برنده یا زغال داغ هم از جمله تمرینات طاقت فرسایی هستند که یک هنرجو برای رسیدن به استادی تحمل می کند.

یک استاد کونگ فوی شائولین آرام و بی سر و صداست. طوری راه می رود که کسی متوجه حضورش نشود. اما اگر خشمش برانگیخته شود از هر موجود دیگری ترسناک تر است. او به کسی ضربه نمی زند اما به خاطر ساعت ها تمرین« ذن» می تواند خاک، سنگ و چوب های روی زمین را بدون حرکت دست به سمت حریفش پرتاب کند؛ اینها بخشی از افسانه هایی است که درباره یک استاد هنرهای رزمی شائولین گفته می شود.
 


 

هر چند امروزه کسی که دارای این توانایی باشد وجود ندارد اما می گویند که استادان قدیمی همه این توانایی ها را داشته اند.


می گویند هر استاد شائولین می تواند با ضربات مشت آهنین، تمام استخوان های بدن را خرد کند و با ضربات کف دست اندام های درونی را متلاشی کند. اما ظاهراً بخش زیادی از قدرت این راهبان به تمرین های روحی آنها مربوط بوده چون هیچ کس نمی تواند با تمرین های جسمی در یک ثانیه سه ضربه بزند یا اینکه با یک ضربه دست درختی را قطع کند.
شاید هم این فنون در طول زمان کمرنگ شده اند و به تدریج از بین رفته اند چون تمرینات طاقت فرسای جسمی هنوز هم در کونگ فوی شائولین دیده می شود.


شائولین در حال حاضر

در طول تاریخ معبد شائولین بارها تخریب شده و به همین خاطر است که می گویند استادان شائولین سال های زیادی است که معبد اصلی را به جای پنهانی انتقال داده اند تا این میراث ارزشمند نابود نشود. هر چند هیچ سند و مدرکی برای قبول کردن این افسانه وجود ندارد اما با دانستن وقایعی که در طول هزار سال گذشته برای این معبد اتفاق افتاده، این شایعه شاید باورکردنی به نظر برسد.

یکی از تخریب ها در سال 1647 توسط حکومت چینگ انجام شد. آنها به بهانه جلوگیری از فعالیت های ضد حکومتی معبد، آن را ویران کردند. این ویرانی کمک بسیاری به اشاعه هنرهای رزمی راهبان معبد کرد؛ چون هر کدام از آنها به منطقه ای رفتند و برای حفظ هنرشان آن را در سراسر چین گسترش دادند.

اما تاریخچه ویرانی بعدی به سال 1928 بر می گردد که فرمانده ای به نام شی یوسان معبد را به آتش کشید. درست مثل سال های قبل که افرادی از سلسله مینگ آن معبد را به آتش کشیده بودند.

مشهور است که از آن آتش سوزی قدیمی فقط پنج نفر جان سالم به در بردند و توانستند هنرهای شائولین را زنده نگه دارند.

در آتش سوزی سال 1928 بسیاری از دست نوشته های این معبد از بین رفت و سرسرای معبد و همچنین کتابخانه آن ویران شد. در نیمه دوم قرن بیستم، حزب کمونیست چین از استادان شائولین برای دوره های آموزشی گارد سرخ و ارتش سرخ چین استفاده می کرد.

این حزب، معبد و تمام بخش های آن- از گورستان افراد مذهبی یعنی تالین گرفته تا استخر نه اژدها- را هدف گلوله های توپ قرار داد.
سرانجام به دنبال نمایش فیلم معبد شائولین جت لی در سال 1982، این معبد توسط دولت چین به عنوان یک مکان توریستی رسمی، بازسازی شد. از آن به بعد گروه های رزمی کار در سراسر دنیا شروع به فرستادن کمک های نقدی خود جهت حفظ و نگهداری این معبد قدیمی کردند.

در آگوست 1999 هم استاد شی یونگ ژین برای به دست گیری مقام مدیریت شائولین از طرف دولت منصوب شد. او سیزدهمین راهب بودایی موفق در مدیریت شائولین، پس از ژوتینگ فویو است.
 

آخرین استاد بزرگ

کونگ فو شائولین قدیمی ترین سبک کونگ فو توسط ونگ فی هونگ جهانی شد

ونگ فی هونگ در سال 1847 در فوشان چین متولد شد و در سال 1924 به مرگ طبیعی از دنیا رفت. خدمات «ونگ فی هونگ» در سبک« هونگ گار» مدرن بی نظیر است. شاید به همین دلیل است که خیلی ها او را پدر هنرهای رزمی مدرن می نامند. در حقیقت هر چیزی که از استادان قدیمی کونگ فو به جا مانده در سبک او پیدا می شود.
پدر او علاوه بر اینکه یک استاد کونگ فو بود به تعالیم ذن هم پایبند بود و یک حامی خوب برای فقرا و مستمندان به حساب می آمد. آخرین استاد بزرگ هنرهای رزمی، آن را از پدرش ونگ کای ینگ آموخت.

کای ینگ یک دکتر و یک استاد بزرگ هنرهای رزمی بود و یک کلینیک معروف پزشکی به نام (Po Chi Lam) داشت. ونگ همان جا بزرگ شد و علاوه بر کمک به پدرش پزشکی سنتی چینی را هم یاد گرفت.

او با تعالیم پدرش ارزش های بزرگی مثل سخاوت و بخشندگی را هم یاد گرفت. پدرش همیشه بیماران را درمان می کرد و از آنها هزینه ای هم دریافت نمی کرد.
اگرچه اولین استاد ونگ پدرش بود اما وقتی از خودش استعداد نشان داد استاد Luk Ah Choi، آموزش ونگ فی هونگ را شروع کرد و به او اصول هونگ گار را آموزش داد.

ونگ فی هونگ در سن 20 سالگی به درجه استادی هنرهای رزمی و مقام ارزشمند پزشکی رسید و بعد سبک پنجه ببر و اژدها را ابداع کرد و همین طور روش های دیگری را هم پایه ریزی کرد که براساس پنج عنصر آب، آتش، فلز، چوب، زمین بودند. او در مبارزه با سلاح مهارت زیادی داشت، مخصوصاً « در چوب بلند و سبک ببر جنوبی».

مشهور است که در یک مبارزه او توانسته است 30 مرد را شکست بدهد. او همچنین از فقرا در برابر مجرمین و زورگویان محافظت می کرد. ونگ مثل پدرش یکی از ده ببر سانتن شد؛ لقبی که به بهترین استاد رزمی داده می شود.

ونگ فی هونگ قهرمانی واقعی و الگویی بزرگ برای ورزشکاران و مخصوصاً رزمی کاران دنیا بود. فی هونگ زندگی درخشانی را پشت سر گذاشت.
همه فنونی که جکی چان و بروس لی و بقیه روی پرده سینما از خود نشان داده اند، حرکات و ژست های افسانه ای هوآنگ فی- هونگ است.

منبع: تحریریه راسخون