افسردگي سالمندان از تشخيص تا درمان


 

ترجمه : بهار خراساني




 
تغييرات ناخوشايندي که بسياري از سالمندان با آن مواجه مي‌شوند؛ مانند فوت همسر و مشکلات جسمي مي‌تواند زمينه‌ساز بروز افسردگي در افرادي باشد که حمايت‌هاي جسمي و رواني لازم را دريافت نمي‌کنند. با اين حال، افسردگي جزيي از روند طبيعي پيري نيست و در واقع، بسياري از سالمندان به‌رغم چالش‌هاي گذران عمر، از زندگي خود خرسندند.
افسردگي نه تنها موجب مي‌شود‌ سالمندان آن‌طور که بايد از زندگي لذت نبرند؛ بلکه مي‌تواند عاملي براي به خطر انداختن سلامت آنان نيز باشد. اما اگر قادر به شناسايي علايم افسردگي و يافتن راه‌هاي موثر براي حمايت از اين افراد باشيم‌، سالمند افسرده نيز مي‌تواند زندگي شاد و شيريني را تجربه کند.
احساس ناراحتي و غم در بعضي شرايط، امري طبيعي است؛ حتي اگر هفته‌ها و ماه‌ها ادامه داشته باشد‌ اما با اين وجود از دست‌ دادن اميد و انگيزه، روندي طبيعي نيست و مطمئنا موجب افسردگي خواهد شد. اگرچه افسردگي بين سالمندان امري معمول است اما تنها درصد کمي از اين قشر از حمايت‌هاي لازم برخوردارند‌.
دلايل بسياري براي ناديده‌گرفتن اين افراد وجود دارد. برخي تصور مي‌کنند افسردگي جزيي از روند پيري و پيامد از کارافتادگي ‌است‌. سالمندان اغلب در انزوا به سر مي‌برند و کسي متوجه اندوه و دلتنگي آنها نمي‌شود.
بسياري از پزشکان تنها به درمان بيماري جسمي آنها پرداخته و ‌افسردگي آنها را ناديده مي‌گيرند و البته بسياري از افراد مسن نيز از صحبت درباره احساسات خود ابا دارند‌. بي‌توجهي و ناديده گرفتن هشدارها مي‌تواند نتايج مخربي دربرداشته باشد.
بنابراين‌ شناخت اين علايم و جست‌وجوي راه‌هايي براي حمايت از سالخوردگان بسيار بااهميت است‌. رايج‌ترين دلايل افسردگي سالمندان عبارتند از:
1.انزوا و تنهايي‌: به‌دليل کاهش روابط اجتماعي و مشکلات جسمي.
2.از‌ دست‌دادن انگيزه و هدف: احساس بي‌هويتي و بي‌هدفي به‌دليل بازنشستگي يا محدوديت‌هاي فيزيکي در انجام فعاليت‌ها.
3.‌مشکلات جسمي‌: بيماري و ناتواني، دردهاي مزمن و شديد و سابقه جراحي.
4.عوارض دارويي: بسياري از نسخه‌هاي دارويي، محرک يا تشديد‌کننده افسردگي‌اند.
5.ترس و اضطراب‌: وحشت از مرگ و نگراني به خاطر مشکلات مالي يا جسمي.
و اما علايم و نشانه‌هاي افسردگي سالمندان عبارتند از: دلتنگي، خستگي، کاهش وزن و اشتها، اختلال خواب، احساس بي‌ارزشي و سربار بودن، تصور مداوم مرگ، کاهش يا عدم‌علاقه به سرگرمي‌ها و تفريحات پيشين، گوشه‌گيري و کناره‌گيري از اجتماع و افسردگي بدون اندوه و دلتنگي.

افسردگي سالمندان و علايم جسمي
 

هميشه تصور ما درباره افراد افسرده درست نيست. بسياري از آنها احساس ناراحتي نمي‌کنند و در عوض، از کمبود انرژي يا مشکلات جسمي شکايت دارند‌. در واقع، مشکلات جسمي نظير دردهاي آرتروز و سردرد که مدام تشديد مي‌شود، نشانه افسردگي در سالمندان است‌ که در اينجا ما به برخي از علايم اين قشر از افراد اشاره مي‌کنيم:
دردهاي بي‌دليل و ناگهاني، نااميدي و درماندگي، ضعف حافظه، رنجش و تحريک پذيري، بي‌توجهي به غذا‌خوردن، عدم‌استفاده از داروها و بي‌توجهي به بهداشت شخصي.

روش‌هاي حمايت از سالمندان افسرده
 

افسردگي باعث تداخل در توانايي افراد براي کمک به روند درمان و به‌ دست‌آوردن انرژي ازدست‌رفته مي‌شود. سالمندان افسرده به مرور زمان مشکلات بيشتري را تجربه خواهند کرد و اگر حاضر به قبول بيماري خود نبوده يا به سبب خجالت و غرور از کمک طلبيدن پرهيز داشته باشند، شرايط پيچيده‌تر خواهد شد و در نتيجه از‌ ميان ‌برداشتن چنين موانعي، ما را در بهبود هرچه‌بيشتر اين افراد ياري خواهد داد‌.
اگر از سالمندي مراقبت مي‌کنيد که دچار افسردگي است، مي‌توانيد حمايت عاطفي خود را به او اظهار کنيد و به سخنانش با صبر و حوصله گوش فرا دهيد. او را به خاطر احساساتش سرزنش نکنيد و به واقعيت‌هايي اشاره کنيد که در او ايجاد اميد مي‌کند.
همچنين مي‌توانيد در تشخيص به موقع و تسريع روند درماني او نظارت داشته باشيد. او را نزد پزشک آگاه و باتجربه برده و در طول دوره درمان او را همراهي کنيد‌. راه‌هاي ديگري نيز براي کمک به عزيزان سالمندتان وجود دارد؛ از جمله:
1.قدم زدن: هنگامي‌که ذهن و بدن فرد فعال است، افسردگي کاهش مي‌يابد‌. به او فعاليت‌هايي را پيشنهاد دهيد که او از انجام آن لذت ببرد. قدم‌‌زدن، فعاليت‌هاي هنري، ديدن فيلم يا رفتن به موزه و هر‌آنچه باعث فعال نگه داشتن ذهن و جسم او شود، موثر خواهد بود.
2.برنامه منظم روزانه: بيرون رفتن گروهي‌، ملاقات با دوستان و آشنايان و رفتن به اجتماعات و گروه‌هاي همسالان مي‌تواند سالمندان را در مقابله با تنهايي و انزوا ياري دهد‌. اگر او در مقابل برنامه‌هاي شما مقاومت کرد، با ملايمت برخورد کرده و او را به بودن با جمع ترغيب کنيد.
3.تغذيه سالم: يک رژيم غذايي ناسالم باعث تشديد افسردگي مي‌شود‌. بنابراين سعي کنيد رژيم غذايي سالمندان مملو از سبزيجات‌، ميوه‌، حبوبات و پروتئين کافي باشد‌.
4.تکميل دوره درمان: افسردگي به سرعت و به‌دنبال ناقص گذاشتن دوره درمان بازمي‌گردد. وعده‌هاي دارويي تجويز‌شده را به او ياد آوري کنيد‌.

اگر سالمنديد و افسرده‌ايد...
 

اگر سالمند و افسرده هستيد، احتمالا حوصله انجام هيچ فعاليت يا ديدن کسي را نداريد اما به خاطر داشته باشيد که انزوا و گوشه‌گيري تنها باعث تشديد مشکلتان خواهد شد‌. هرچه از نظر فيزيکي و ذهني و اجتماعي فعال‌تر باشيد، مطمئنا احساس بهتري خواهيد داشت‌. چند روش‌ موثر براي مقابله با افسردگي عبارتند از:
1.از خانه بيرون بياييد‌: به پارک برويد، به آرايشگاه برويد و دستي به سر و گوش خودتان بکشيد و ناهار را با دوستان‌تان ميل کنيد.
2.با ديگران در ارتباط باشيد: زمان‌هايي را که تنها هستيد، کاهش دهيد. اگر قادر به حرکت نيستيد، از کساني که دوستشان داريد دعوت کنيد تا به ديدنتان بيايند يا با تلفن با آنها در تماس باشيد.
3.داوطلب کمک به ديگران شويد‌: کمک به ديگران يکي از بهترين راه‌هاي به‌دست‌آوردن ارزش و احترام است‌.
4.مشغول يادگيري مهارتي جديد شويد‌: به‌دنبال فعاليت‌هايي برويد که هميشه آرزوي انجام آن را داشته‌ايد. اين، خلاقيت شما را بيش از پيش شکوفا خواهد ساخت.
5.بيش از پيش بخنديد‌: خنده بر هر درد بي‌درمان دواست‌. خواندن و گوش‌کردن به مطالب طنزآميز مي‌تواند روحيه شما را تقويت کند.
6.بيشتر ورزش کنيد‌: اگر بيمار و ناتوان هستيد راه‌هاي بسياري وجود دارد تا قدرت بدني خود را بالا ببريد، حتي روي صندلي و ويلچر.

داروهاي تشديدکننده افسردگي
 

تمام داروها بالاخره عوارض جانبي دارند اما برخي از اين داروها موجب بروز علايم افسردگي يا تشديد آن مي‌شوند. فعل و انفعالات شيميايي يا استفاده نامنظم از نسخه دارويي تجويز شده نيز عاملي ‌براي بروز افسردگي است و اين خطر براي سالمندان که احتمالا از چند نسخه دارويي متفاوت استفاده مي‌کنند‌، بيشتر است. داروهايي که ممکن است باعث تحريک افسردگي شوند عبارتند از:
• داروهاي استروييدي و هورموني
• داروهاي ضدآرتروز
• داروهاي ضدفشار خون
• داروهاي تجويزي در بيماري‌هاي قلبي
• داروهاي تجويزي در برخي سرطان‌ها
• برخي مسکن ها
شما مي‌توانيد ليستي از تمام داروهاي مصرفي را تهيه کرده و به پزشک معالج‌تان نشان دهيد‌. پزشک به شما خواهد گفت که داروها باعث ايجاد علايم افسردگي خواهند شد يا نه‌.

افسردگي لري‌كينگ و مايك والاس
 

افسردگي در سنين بالا در افراد مشهور هم مانند افراد عادي رخ مي‌دهد. لري کينگ، مجري مشهوري که سال‌ها به مصاحبه با افراد مشهور و رهبران جهاني مي‌پرداخت‌ و برنامه ثابتي در تلويزيون CNNدارد، در سال 1987 ميلادي دچار حمله قلبي شد و براي تعويض چهار رگ قلبش مورد جراحي باي‌پس قرار گرفت. او بعدها در دو کتاب، تجربه كنار آمدن با بيماري قلبي و جراحي قلب باز و نيز افسردگي‌اي که پس از عمل دچار آن شده را شرح داده است. افسردگي پس از عمل جراحي قلب باز در سالمندان شايع و در عين حال قابل درمان است؛ اما اگر ناديده گرفته شود، ممکن است خطرناک باشد.
مايک والاس، يک مجري قديمي ديگر ‌ که سال‌‌ها در برنامه 60 دقيقه تلويزيون CBS به مصاحبه با چهره‌هاي جهاني مي‌پرداخت،‌ پس از اتهاماتي در مورد سخنانش در اين برنامه و شکايت مربوط به آن،‌ دچار افسردگي شديد شد. او به وسيله روان‌پزشک درمان شده و داروهاي متعددي دريافت کرده است. او درباره بيماري‌اش مي‌گويد:‌ «اول خوابم نمي‌برد، بعد نمي‌توانستم غذا بخورم. احساس نوميدي مي‌کردم و نمي‌توانستم با آن کنار بيايم و بعد اصولا چشم‌اندازم نسبت به زندگي را از دست دادم. فکر کردم دارم ديوانه مي‌شوم. من خودم در برنامه 60 دقيقه يک برنامه در مورد افسردگي داشتم، اما واقعا نمي‌دانستم خودم دچار افسردگي شده‌ام. نهايتا کار و زندگي را رها کردم و فقط مي‌خواستم بخوابم!»
منبع: www.salamat.com