هر نوع آسیب به بدن کودکان و نوجوانان با استفاده از دست یا پا و یا هر نوع وسیله ی دیگری مثل چوب، کابل و یا خط کش تنبیه بدنی کودک نامیده می شود. در حالت معمول والدین و معلمان دو دسته از کسانی می باشند که کودک یا نوجوان را تنبیه بدنی می نمایند.

در گذشته تنبیه بدنی کودکان چه در مدرسه و یا خانواده موضوعی عادی محسوب می شد و به عنوان یک روش تربیتی درست به ویژه در مدارس استفاده می شد، ولی در دنیای امروزی تنبیه بدنی یک موضوع ممنوع شده است که سازمان های حمایت از حقوق کودکان با آن مقابله می نمایند.
 

آیین نامه انضباطی مدارس

اگرچه امروزه با تغییر سبک آموزشی مدارس و نیز توجه بیشتر اولیا به فرزندانشان موضوع تنبیه بدنی مانند سابق در مدارس رواج ندارد اما تنبیه‌های روحی و ارائه مشق شب به عنوان تنبیه نرم همچنان در برخی از مدارس رایج است.

البته همه بر این نکته اتفاق نظر دارند که دانش‌آموز متخلف باید متوجه تخلف خود شده و در رفتارش تجدید نظر کند و بر این اساس است که ترتیبات مختلفی در آیین ‌نامه اجرایی مدارس پیش‌بینی‌ شده است.

مطابق ماده ۷۷ آئین‌نامه انضباطی مدارس، «اعمال هرگونه تنبیه از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی جهت تنبیه ممنوع است» اما برای برخورد با تخلفات احتمالی دانش‌آموزان، قانون سلسله مراتبی را بر اساس اصول تربیتی تعیین کرده است که برای تنبیه دانش‌آموزان باید به آن توجه شود.

بر اساس ماده ۷۴ این آئین‌نامه، «قصور و سهل‌انگاری دانش آموزان نسبت به انجام وظایف خود تخلف محسوب می‌شود. مدیر، شورای مدرسه، معاونان و مربیان موظف‌اند قبل از اعمال هر گونه تنبیه از وضع و موقعیت محصل آگاهی یابند و در جستجوی انگیزه و علت تخلف برآیند و نسبت به رفع آن اقدام کنند.»

 

مجازات تنبیه بدنی دانش آموزان در قانون چیست ؟

جنبه‌های کیفری تنبیه دانش‌آموزان

به این نکته باید توجه داشت در صورتی که تنبیه بدنی باعث صدمه یا بروز جنایتی شود حتی در حد سرخی صورت، اولیای دانش‌آموز به عنوان اولیای دم حق ‌دارند با مراجعه به دادسرا، مجازات خاطی و حسب مورد قصاص یا دیه جنایت وارد شده را مطالبه کنند.

یکی از مواردی که سبب می‌شود تنبیه دانش‌آموزان جنایت عمدی تلقی شود، تعریفی است که در بند «پ» ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی به‌صراحت بیان‌شده: «جنایت عمدی است… هرگاه مرتکب قصد ارتکاب جنایت واقع ‌شده یا نظیر آن را نداشته و کاری را هم که انجام داده است، نسبت به افراد متعارف نوعاً موجب جنایت واقع‌شده یا نظیر آن، نمی‌شود لکن درباره مجنیٌ‌علیه، به علت بیماری، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگر یا به علت وضعیت خاص مکانی یا زمانی نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آنن می‌شود مشروط بر آنکه مرتکب به وضعیت نامتعارف مجنیٌ‌علیه یا وضعیت خاص مکانی یا زمانی آگاه و متوجه باشد.»

دانش‌آموزان به خصوص دانش‌آموزان ابتدایی یا دوره متوسطه اول به واسطه جثه بدنی ضعیف و کوچکی که دارند، تاب و تحمل کمتری نسبت به یک تنبیه که ممکن است خیلی هم شدید نباشد، داشته باشند. از سوی دیگر، در شرایطی که معلم یا فرد تنبیه کننده به وضعیت و ضعف دانش‌آموز آگاه است، اما اقدام به تنبیه بدنی وی می‌کند، در این صورت مرتکب جنایت عمدی شده است.
بنابراین از آنجایی که معلم یا فرد تنبیه‌کننده به وضعیت و ضعف دانش‌آموز به‌ویژه در مقاطع ابتدایی آگاه است، اما اقدام به تنبیه بدنی وی می‌کند، در این صورت مرتکب جنایت عمدی شده است. همچنین درباره تنبیه لفظی و به‌کاربردن واژگان مصدق ناسزا، دشنام و توهین نیز قانونگذار در ماده 608 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مجازاتی برای شخص پیش‌بینی کرده است. مطابق ماده «۶۰۸» توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا74  ضربهه  یا پنجاه‌هزار تا یک‌میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
 

انواع تنبیه بدنی و مجازات آن

تنبیه بدنی در قوانین و مقررات به دو شکل مجاز و غیر مجاز قابل بررسی شده است:

۱. تنبیه‌های مجاز در قانون برای دانش آموزان

طبق آئین‌نامه اجرایی مدارس، هنگام ثبت‌نام، باید برخی از موارد وظایف دانش آموزان در فرم ثبت‌نام ذکر شود.

اگر دانش آموزان نسبت به وظایف خود کوتاهی کنند، در واقع تخلف کرده‌اند و بعد از اینکه چاره‌جویی‌ها و راهنمایی‌های تربیتی مفید و موثر واقع نشد با رعایت تناسب به یکی از روش‌های زیر مورد تنبیه قرار می‌گیرند:

تذکر شفاهی به طور خصوصی
تذکر و اخطار شفاهی دانش آموزان کلاس مربوط
تغییر کلاس، با اطلاع، ولی دانش آموز
اخطار کتبی و اطلاع به، ولی دانش آموز
اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی اولیا دانش آموز، حداکثر برای مدت سه روز
انتقال به مدرسه‌ای دیگر

شایان ذکر است که تنبیهات بند ۱ و ۲ بر عهده معلم و مربی است و بند ۳ بر عهده مدیر و بند ۴ و ۵ پس از موافقت شورای مدرسه با مدیر است. ولی در مورد بند ۶ علاوه بر تأیید شورای مدرسه، موافقت اداره آموزش و پرورش لازم و ضروری است.
 

۲. تنبیه غیر مجاز

تنبیهات غیر مجاز عبارتند از تنبیه بدنی، اهانت و تعیین تکالیف درسی غیر متعارف که به لحاظ تنبیه دانش آموز صورت می‎گیرد. در ماده ۷۷ آئین نامه اجرایی مدارس در خصوص تنبیه بدنی آمده است: «اعمال هر گونه تنبیه از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی به منظور تنبیه ممنوع است.»

طبق آئین‌نامه مذکور مدیر مدرسه موظف است ممنوعیت تنبیه بدنی را به اطلاع همکاران خود برساند و نیز بیان کند که در صورت تخلف معلمان از این تکلیف گزارش آن به اداره آموزش و پرورش ارائه خواهد شد. در صورت سرپیچی از این تکلیف، متناسب با اعمال و رفتار فرد متخلف حکم صادر می‌شود.

علاوه بر مجازات یاد شده، طبق قانون مجازات اسلامی اهانت و هتک حیثیت و… افراد، مجازات کیفری نیز خواهد داشت. منظور از توهین به کار بردن الفاظی است که موجب تخفیف و تحقیر طرف مقابل می‌شود. در صورتی که تنبیه بدنی موجب کبودی و شکستگی و هر گونه صدمه به دانش آموز شود، باید به وی دیه تعلق بگیرد.
 

رسیدگی به تخلف معلمان

یکی از وظایف مدیر مدرسه که در آئین‌نامه انضباطی مدارس نیز به آن اشاره شده است، توجیه همکاران مدرسه در خصوص شرایط تنبیه دانش‌آموزان است. بر اساس ماده ۸۲ آئین‌نامه، مدیر مدرسه موظف است ممنوعیت تنبیه بدنی را تذکر دهد و در صورت مشاهده‌ی تخلف، مراتب را جهت اطلاع و اقدام لازم به اداره آموزش و پرورش منطقه گزارش دهد.

در صورتی که یکی از معلمان، مربیان یا یکی از اولیای مدرسه اقدام به تنبیه بدنی یا تحقیر و توهین دانش‌آموزان کند، مدیر مدرسه موظف است گزارش این اقدام را به آموزش و پرورش منطقه اطلاع دهد، آموزش و پرورش نیز موظف با احضار فرد خاطی به تخلف وی رسیدگی و حکم مقتضی در این خصوص را صادر کند.
 

ودر پایان

باید به این نکته توجه کرد که مجازات تنبیه بدنی دانش آموزان در قانون اساسی کشور ما ممنوع است و هرگونه تنبیه بدنی به دانش آموزان در مدارس یا مراکز آموزشی، باعث آسیب رساندن به جسم و روحیه آنها می‌شود ، و برابر قانون با توجه به میزان آسیب از جنبه جسمی و روحی مجازاتی از جمله حبس ،دیه ، شلاق و ...در نظر گرفته شده است. برای ارتقای سطح آموزش و پرورش، باید از روش‌های دیگر و مناسب‌تر برای تربیت دانش آموزان استفاده کرد و به جای تنبیه بدنی، از روش‌های مثبت و انگیزشی استفاده کرد. 
 

منابع

https://www.mehrnews.com
https://arga-mag.com
https://www.yasa.co
https://www.delgarm.com