مشخصات

کشور ایران
استان آذربایجان شرقی
شهرستان اهر
بخش مرکزی
جمعیت  ۱۰۰٬۶۴۱ نفر
مساحت ۱۲٫۷۶ کیلومتر مربع
زبان گفتار ترکی آذربایجانی
مذهب شیعه اثنی عشری
ارتفاع از سطح دریا ۱۳۴۱ متر
شرایط آب و هوا کوهستانی
پیش شماره تلفن ۰۴۱
شناسه ملی خودرو ایران ۲۵ س، ایران ۳۵ و
ره آورد فرش و گبه، ورنی، صنایع چوبی و سازه‌های موسیقی، سیب سرخ و سیاه، شیرینی اهری و عسل طبیعی ارسباران و ...

شهر اهر با ۱۳۶۰ متر ارتفاع از سطح دریا در ۴۷ درجه و ۴ دقیقه طول شرقی و ۳۸ درجه و ۲۸ دقیقه عرض شمالی در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. اهر در منطقه کوهستانی استان آذربایجان شرقی قرار دارد و با کوه‌های شیور، بزکش، قاشقاداغ محاصره شده است. همچنین رودخانه کیچک‌چای از میان این شهر عبور می‌کند و علاوه بر آن رودخانه‌های علیرضاچای و رنگول‌چای در اطراف شهر اهر جاری هستند. اهر یکی از شهرهای تاریخی ایران محسوب می‌شود. در این شهر آثاری از دوران پیش از اسلام، به ویژه دوران ساسانی کشف شده است که نشان می‌دهد اهر در این دوران مورد توجه حکومت ساسانیان نیز بوده است. اهر در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری تحت قلمرو جاودان و بابک خردمدین بوده و در ادمه در قرن سوم اهر به عنوان مرکز ناحیه میمد انتخاب شد. اهر در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم پایتخت سلسله پیشتکین شد و از این زمان دیگر اهر به یکی از شهرهای محبوب شاهان و شاهزادگان تبدیل شد. اهر در زمان ایلخانیان مغول مهم‌ترین استراحتگاه شاهان این سلسله بود و دز مزان صفویه و قاجار، شاهزادگان قجری و صفوی برای تفریح به این شهر سفر می‌کردند. اهر در زمان معاصر نیز از چشم پادشاهان دور نماند. پهلوی با روی کار آمدند، تلاش کردن عشایر این منطقه را یکجانشین کنند و همین امر باعث شد به اقتصاد منطقه ضربه سختی بخورد. نهایتا رضاشاه نام تاریخی قره‌داغ را به ارسباران تغییر داد. شهر اهر در ارتفاع ۱۳۶۰ متر از سطح دریا قرار گرفته‌است. این شهر در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و کوه‌های شیور در شمال شرق، بزکش در جنوب و قاشقاداغ در جنوب شرق آن قرار گرفته‌است. رودخانهٔ کیچیک‌چای از داخل، اهرچای از جنوب و علیرضاچای و رنگول‌چای از غرب اهر می‌گذرند. سد ستارخان اهر، در ۱۵ کیلومتری غرب شهر، این رود خانه بسته شده‌است. از لحاظ تغییرات آب و هوایی، بیشینهٔ دمای اهر در فصل تابستان ۳۴ درجهٔ سانتی‌گراد بالای صفر و کمینهٔ دمای آن در فصل زمستان ۲۷ درجهٔ سانتی‌گراد زیر صفر است؛ همچنین میانگین بارش سالانهٔ اهر ۳۱۰ میلی‌متر گزارش شده‌است. زبان گفتاری مردم زبان ترکی آذربایجانی است که متعلق به شاخه غربی گره جنوبی - غربی (اغوز) خانواده زبان‌های ترکی می‌باشد. اغلب مردم، بعلاوه، با زبان فارسی آشنایی دارند. اکثریت مردم پیرو مذهب شیعه دوازده‌امامی هستند. تعداد قابل توجّهی از اهالی پیروان اهل حق (گوران در زبان آذری) هستند. همه گوران‌ها در اصل متعلق به طایفه شاملو هستند. این طایفه یکی از ارکان عمدهٔ قزلباش‌ها در عهد شاه اسماعیل بود.اهر با مساحت ۹۲هزار و ۷۸۲  کیلومتر مربع از شمال به شهرستان کلیبر، از غرب به ورزقان، از جنوب به هریس و از شرق به شهرستان مشگین شهر و استان اردبیل محدود می‌شود. شهر اهر در ارتفاع ۱۳۶۰ متری دریا قرار دارد و کوه‌های شیور در شمال شرق، کوه‌های بزکش در جنوب و قاشقا داغ در جنوب شرقی آن قرار دارند. رودخانه پرآب کیچیک چای از اهرچای و علیرضا چای در غرب اهر می‌گذرد.
 

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌باشد:

 
بخش ها:
مرکزی، فندقلو
 
دهستان:
دهستان آذغان، دهستان اوچ هاچا، دهستان بزکش، دهستان گویجه بل، دهستان ورگهان، دهستان قشلاق، دهستان نقدوز
 
روستاها:
زنجیربلاغ، پیره یوسفان، خرم‌آباد، وردین، قراجه، کلهر، کقالق، کرداحمدعلیا، کرداحمدسفلا، کاشان، گوموش آباد، ساتی، وینق، آئینه‌لو، حسن‌آباد، دیزمار، ریحان و ...
 

جای‌ های دیدنی شهرستان اهر



 
بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری
یکی از جاهای دیدنی اهر، بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری‌ست. این مقبره در دوره صفویه و احتمالا زمان پادشاهی شاه عباس اول بر سر مزار شیخ شهاب‌الدین بنا شده است. البته آثاری هم از دوران قبل‌تر از صفویه مثل دوره ایلخانی نیز در گوشه و کنار مقبره به چشم می‌خورد. این خانقاه در سال 1374 تحت عنوان موزه ادب و عرفان اهر، نام‌گذاری شد و از این لحاظ در ایران منحصر به فرد می‌باشد. بقعه شیخ شهاب‌الدین، تنها موزه عرفان در ایران است. این بنای تاریخی از سال 1311 در لیست آثار ملی ایران و استان آذربایجان شرقی قرار دارد. 


 
بازار سرپوشیده اهر
از دیگر جاهای دیدنی اهر، می‌توان به بازار سرپوشیده قدیم اهر اشاره کرد که در سال 1321 ساخته شد. این بازار با نام نصیر‌بیگ هم شهرت دارد و از جاذبه‌های گردشگری مهم این شهر محسوب می‌شود. بازار قدیم اهر، دارای تزیینات گچ‌بری زیبایی‌ست که در بدو ورود توجه هر بیننده‌ای را جلب می‌کند و نشان از ذوق و سلیقه معماران و سازندگان آن دارد. سقف بازار اهر از جنس چوب بوده و دیوارهای حجره‌ها آجری هستند. همین سبک معماری را می‌توان در میان مساجد و بازار قدیم تبریز و دیگرهای مهم آذربایجان مانند مراغه نیز مشاهده کرد. این بازار شامل بازار مسگران، راسته آهنگران، بازار کلاه‌دوزان، میدان تره‌بار و میدان دواب است که هر کدام یک ورودی به مخصوص به خود را دارند و در نهایت به راسته اصلی بازار منتهی می‌شوند.
 

 
مسجد جامع اهر
مسجد جامع اهر، به عنوان یک اثر ملی در سال 1381 ثبت شده است. این مسجد در اصل در دوره ایلخانی و صفوی بنا شده اما به دلیل تمام نشدن ساخت و ساز آن، تا مدت‌ها بعد از این دو دوره نیز، تکمیل بنا ادامه داشت. شواهد قدیمی نشان می‌دهد، در دوره‌های بعد هم کار ساخت گنبد‌ها ادامه داشته است. این مسجد دارای 21 گنبد و 12 پایه از جنس آجر می‌باشد که نظیر این گنبد‌ها در مساجد دیگر کشورمان یافت نمی‌شود. این اثر باستانی، دارای صحن روباز  و همینطور شبستانی با ستون‌های بزرگ و کتیبه‌های ارزشمند تاریخی‌ست. اگر قصد سفر به شهر اهر را دارید پیشنهاد می‌کنیم از این اثر ماندگار دیدن کنید.
 

قلعه بابک
به نقل از گذشتگان و نیاکانمان قلعه بابک در زمان‌های قدیم به عنوان سنگر دفاعی بابک خرم‌دین استفاده می‌شده است. این قلعه بنایی بسیار زیبا و باشکوه بر سر قله کوه بابک شهرستان اهر است. قبل از این که به دروازه اصلی و مهم دژ وارد شوید، باید مسیری را طی کنید که شرایط تا حدودی رعب‌انگیز دارد. این گذرگاه صعب العبور، یک دالان باریک با سنگ‌های منظم را تشکیل می‌دهد که ظرفیت بیشتر از یک نفر را ندارد و در گذر از این مسیر دو نفر نمی‌توانند به راحتی از کنار هم عبور کنند. برای اینکه بتوانید به داخل این قلعه نفوذ کنید باید حتما از دروازه اصلی آن وارد شوید و راه دیگری وجود ندارد. پس از طی این مسیر باید از گذرگاهی که حدودا 100 متر ارتفاع دارد، رد شوید تا در نهایت به دژ اصلی که هدفتان بود برسید. در دامنه این کوه باعظمت، اقامتگاه بومگردی اوبا قرار دارد که می‌تواند جذابیت یک زندگی عشایری را برای شما تداعی کند.
 

آقداش
آغداش یا آقداش، نام مرتعی بسیار زیبا و سرسبزی‌، از توابع شهرستان اهر است. گفته شده که توپخانه عباس میرزا هنگام جنگ ایران و روسیه، در این منطقه مستقر بوده و شاید بتوانید آثار جنگ و جدل را در مرتع ببینید. آقداش در میان مکان‌های دیدنی طبیعی و تاریخی اهر قرار دارد و همه ساله، توریست‌های زیادی را به سمت خود جذب می‌کند. بیشتر مسافران تابستان گرم و طاقت فرسای استان، چند شبی را در این اردوگاه خوش آب و هوا سپری می‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم شما هم خود را از دیدن این جاذبه توریستی محروم نکنید و چند شبی را در این طبیعت بی‌نظیر بگذرانید.


 
قلعه پشتاب
از جذاب‌ترین و ارزشمند‌ترین جاهای دیدنی اهر، قلعه پشتو یا پشتاب است که بر کوه مرتفعی مابین دو روستای پشتاب و کوجان (در 50 کیلومتری شمال شرق شهرستان اهر) قرار دارد. قدمت این اثر تاریخی به دوره اشکانیان بر‌می‌گردد و تا دوره ساسانیان هم از این بنای تاریخی استفاده می‌کردند. قلعه‌های بسیاری در سرتاسر کشور وجود دارند که هر کدام بیان کننده‌ی تمدن و حکایت روزگار خود می‌باشند. برای اینکه متوجه کارکرد هر کدام از این قلعه‌ها و بناهای تاریخی کهن شویم، باید به موقعیت جغرافیایی و جایگاه آن توجه داشته باشیم. بعضی قلعه‌ها جهت اسکان والی یک شهر احداث شدند، برخی دیگر برای اداره شهر و بعضی‌ها از آن‌ها در گذشته خاصیت دفاعی و نظامی داشتند. قلعه پشتاب در ردیف دژ‌های نظامی قرار دارد. با رفتن به قلعه پشتاب، می‌توانید اکثر قلعه‌های همجوار را ببیند. می‌توان حدس زد که این دژها، در ادواری، به واسطه ارسال علائمی خاص با همدیگر ارتباط برقرار می‌کردند. بد نیست بدانید که دره رود قره‌سو و قلعه قهقهه از نزدیکی این دژ قابل رویت است. نکته جالب دیگر این جاست که این دژ نظامی با دیگر قلعه‌های بابک نیز راه ارتباطی دارد. بنا به دلایل امنیتی این قلعه دارای پله‌های زیاد و همین‌طور مسیر ورودی بسیار باریک می‌باشد.


 
خانه دکتر اهری
خانه دکتر قاسم اهری مربوط به زمان قاجار و پهلوی‌ست که در خیابان شیخ شهاب‌الدین شهرستان اهر واقع شده است. این بنای تاریخی ارزشمند در آبان ماه سال 1382 به عنوان یک اثر ملی در ایران ثبت شد. قاسم اهری اولین چشم پزشک ایران بوده و به دلیل ساخت مدارس فراوان در شهرستان اهر شهرت دارد. منزل ایشان به دلیل زیبایی ساده و جزییات به کار رفته در معماری‌ بنایش، در نوع خود بی‌نظیر به حساب می‌آید.
 

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان اهر

 
شیخ احمد اهری
شیخ احمد اهری در سال 1268 هجری . شمسی (1305 هجری . قمری) در شهرستان سرسبز اهر دیده به جهان گشود. او در زادگاهش دوس مقدماتی را فرا گرفت. وی درسال 1327ه.ق سطح مقدماتی و دروس فقه و اصول را در حوزه علمیه تبریز شروع کرد. وی درسال 1338ه.ق بار سفر به سوی عتبات عالیات بست و مدت سی و دو سال از محضر بزرگان کسب علم و فضل کرد. او به طور رسمی به عنوان استاد حوزه پذیرفته شد. آیت الله اهری در مدت اقامتش در حوزه علمیه نجف به تالیف کتابهایی نیز پرداخت که به جهت تنگدستی موفق به چاپ اثارش نشد. آیت الله اهری در سال 1370ه.ق به جهت زیارت مرقد امام رضا(ع) و دیدار اقوام به ایران مسافرت کرد و درزمانی که در آذربایجان بود، به خلا حضور علماء بزرگ پی برد.
 
علیرضا مدقالچی
(زاده ۱۳۳۰ در اهر) ریاضی‌دان، مترجم، نویسنده و استاد دانشگاه خوارزمی است. وی در سال ۱۳۸۹ به عنوان چهره ماندگار رشته ریاضیات معرفی شد. علیرضا مدقالچی در سال ۱۳۳۰ در اهر به دنیا آمد. در سال ۱۳۴۸ دیپلم ریاضی خود را از دبیرستان پهلوی اهر دریافت کرد. در سال ۱۳۵۲ مدرک کارشناسی ریاضی محض خود را از دانشگاه تبریز دریافت کرد و پس از گذراندن یک دوره دو ساله مدرسی ریاضیات در دانشگاه خوارزمی (مؤسسه ریاضیات) دوره کارشناسی ارشد و دکترای خود را در دانشگاه شفیلد انگلستان در شاخه آنالیز ریاضی سپری و در سال ۱۳۶۱ مدرک دکترای خود را دریافت نمود. علیرضا مدقالچی از سال ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ ریاست دانشگاه خوارزمی را برعهده داشت. وی از سال ۱۳۷۵ به عضویت شورای علمی دانشنامه ریاضی درآمد و از سال ۱۳۸۴ عهده‌دار ریاست این شورا بود. از دیگر مسئولیت‌های اجرایی وی می‌توان به ریاست دانشکده علوم دانشگاه خوارزمی (۱۳۶۲–۱۳۶۱)، ریاست انجمن ریاضی ایران (تاکنون–۱۳۸۵)، ریاست مؤسسه تحقیقات ریاضی دکتر مصاحب (۱۳۶۹–۱۳۶۶) و… اشاره کرد.