کپک چیست؟

کپک نوعی قارچ است که ساختارهای چند سلولی و نخ مانند را تشکیل می دهد. معمولاً وقتی روی غذا رشد می کند با چشم انسان قابل مشاهده است و ظاهر غذا را تغییر می دهد. غذا ممکن است نرم شود و رنگ آن تغییر کند، در حالی که خود کپک می تواند کرکی، کدر یا دارای بافت گرد و غباری باشد. هاگ هایی تولید می کند که به آن رنگ می دهد که معمولاً سبز، سفید، سیاه یا خاکستری است. طعم غذای کپک زده کاملاً متمایز است، کمی شبیه کثیفی مرطوب، به همین ترتیب، غذای کپک زده ممکن است بوی بد بدهد. حتی اگر کپک فقط روی سطح قابل مشاهده باشد، ممکن است ریشه‌های آن در عمق غذا باشد. کپک برای رشد به مواد آلی مرطوب و گرم نیاز دارد، بنابراین غذا اغلب محیط مناسبی است. هزاران نوع مختلف کپک وجود دارد و تقریباً در همه جای محیط یافت می شود. می توان گفت کپک روش بازیافت طبیعت است. علاوه بر اینکه در غذا وجود دارد، می توان آن را در محیط های بسته در شرایط مرطوب نیز یافت. هدف اصلی از روش‌های رایج نگهداری مواد غذایی، مانند ترشی کردن، انجماد و خشک کردن، جلوگیری از رشد کپک‌ها و همچنین میکروب‌هایی است که باعث فساد غذا می‌شوند.
 

آیا کپک خطرناک است؟

برخی از کپک ها مواد سمی تولید می کنند چند نوع کپک وجود دارد که مایکوتوکسین یا مواد سمی تولید می کنند که می تواند شما را بسیار بیمار کند. به عنوان مثال، کپک‌های تولید شده توسط گونه‌های آسپرژیلوس می‌توانند باعث آفلاتوکسیکوزیس شوند، شکلی از مسمومیت حاد تهدیدکننده حیات با پتانسیل ایجاد آسیب به کبد. این نوع کپک در کمین غلات است. دانه های روغنی مانند دانه های سویا، بادام زمینی، آفتابگردان و پنبه؛ ادویه ها؛ و آجیل درختی این مایکوتوکسین ها می توانند باعث سرطان کبد در انسان شوند.
 

خطرات مایکوتوکسین چیست؟

کپک می تواند مواد شیمیایی سمی به نام مایکوتوکسین تولید کند. که بسته به میزان مصرف، طول مدت قرار گرفتن در معرض و سن و سلامت فرد می توانند باعث بیماری و حتی مرگ شوند.
کپک می تواند باعث سمیت حاد شامل علائم گوارشی مانند استفراغ و اسهال شود. سطوح پایین مایکوتوکسین موجود در کپک در دراز مدت می تواند سیستم ایمنی بدن را سرکوب کند و حتی ممکن است باعث سرطان شود. علاوه بر خوردن مواد غذایی کپک زده، افراد می توانند از طریق استنشاق یا تماس پوستی با مایکوتوکسین های موجود در محیط نیز در معرض قرار بگیرند.
اگرچه رشد کپک معمولاً کاملاً آشکار است، اما مایکوتوکسین‌ها برای چشم انسان نامرئی هستند. به طور کلی تمیز نگه داشتن محل نگهداری مواد غذایی ضروری است، زیرا هاگ های حاصل از مواد غذایی کپک زده می توانند در یخچال یا سایر فضاهای نگهداری معمولی تجمع کنند.
 

بعد از خوردن کپک چه باید کرد؟

در صورت مشاهده علائمی مانند کهیر، خارش پوست و یا سایر علائم شبیه به این به پزشک مراجعه کنید. خوردن آب فراوان و همچنین شیر برای کاهش مضرات خوردن کپک توصیه می شود.
 

کدام غذا ها کپک می زنند؟

تقریباً روی همه غذاها کپک می تواند رشد کند. با این حال، برخی از انواع غذا نسبت به سایرین مستعد رشد کپک هستند. غذاهای تازه با محتوای آب بالا به ویژه آسیب پذیر هستند. از سوی دیگر، مواد نگهدارنده احتمال رشد کپک ها و همچنین رشد میکروارگانیسم ها را کاهش می دهند. کپک فقط در غذای شما در خانه رشد نمی کند. می تواند در طول فرآیند تولید مواد غذایی نیز رشد کند، از جمله در طول رشد، برداشت، ذخیره سازی یا پردازش. در زیر چند غذای متداول که کپک دوست دارد روی آنها رشد کند آورده شده است:
 
میوه ها
از جمله توت فرنگی، پرتقال، انگور، سیب و تمشک
 
سبزیجات
از جمله گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، گل کلم و هویج
 
نان
به خصوص زمانی که فاقد مواد نگهدارنده باشد.
 
پنیر
هر دو نوع نرم و سخت

کپک می تواند روی سایر غذاها از جمله گوشت، آجیل، شیر و غذاهای فرآوری شده نیز رشد کند. اکثر کپک ها برای زندگی به اکسیژن نیاز دارند، به همین دلیل است که معمولاً در جایی که اکسیژن محدود است رشد نمی کنند. با این حال، کپک می تواند به راحتی روی مواد غذایی که در بسته بندی هوا بسته بندی شده اند، پس از باز شدن رشد کند. بیشتر کپک ها برای زندگی به رطوبت نیاز دارند، اما نوع خاصی به نام کپک خشکی دوست گهگاه می تواند در محیط های خشک و شیرین رشد کند. کپک‌ های خشک دوست را می‌توان در شکلات، میوه‌های خشک و محصولات پخته یافت.
 

اگر غذا کپک زد چکار کنیم؟

به طور کلی، اگر در غذای نرم کپک پیدا کردید، باید آن را دور بریزید. مواد غذایی نرم دارای رطوبت بالایی هستند، بنابراین کپک می تواند به راحتی در زیر سطح آن رشد کند که تشخیص آن دشوار است. باکتری ها نیز می توانند همراه با آن رشد کنند. از بین بردن کپک روی غذاهای سفت مانند پنیر سخت راحت تر است. به سادگی قسمت کپک زده را جدا کنید. به طور کلی، مواد غذایی سفت یا متراکم به راحتی توسط کپک نفوذ نمی کنند. اما اگر غذا کاملاً با کپک پوشانده شده است باید آن را دور بریزید. همچنین اگر کپک پیدا کردید، آن را بو نکنید، زیرا ممکن است باعث مشکلات تنفسی شود.
 

چکار کنیم تا مواد غذایی کپک نزند؟

راه های مختلفی برای جلوگیری از خراب شدن غذا به دلیل رشد کپک وجود دارد. در اینجا چند نکته برای جلوگیری از رشد کپک در غذا آورده شده است:
 
یخچال خود را مرتب تمیز کنید
هر چند ماه یکبار داخل آن را پاک کنید.
 
وسایل نظافتی را تمیز نگه دارید
این شامل دستمال آشپزخانه، اسکاج و سایر ظروف نظافت و شستشو است.
 
غذاهای فاسد شدنی را خنک نگه دارید
مواد غذایی با ماندگاری محدود مانند سبزیجات را در یخچال نگهداری کنید و بیش از دو ساعت بیرون نگذارید.
 
ظروف نگهداری باید تمیز و به خوبی مهر و موم شده باشند
هنگام نگهداری مواد غذایی از ظروف تمیز استفاده کنید و روی آن را بپوشانید تا از قرار گرفتن در معرض هاگ های کپک در هوا جلوگیری کنید.
 
از باقی مانده غذا سریعا استفاده کنید
غذای باقی مانده را در عرض سه تا چهار روز بخورید.
 
برای نگهداری طولانی‌ مدت فریز کنید
اگر قصد ندارید غذا را به زودی بخورید، آن را در فریزر قرار دهید.