برای تغییر نام خانوادگی چه باید کرد؟

تغییر نام خانوادگی در شناسنامه

شناسنامه، سندی رسمی و از جمله مدارک هویتی است که هر فرد، باید از آن برخوردار باشد. سازمان ثبت احوال، مرجعی است که اقدام به صدور شناسنامه المثنی، صدور شناسنامه برای نوزادارن و سایر افراد متقاضی شناسنامه می نماید. اطلاعاتی نظیر نام، نام خانوادگی، تاریخ و محل تولد، نام پدر و مادر هر فرد، از جمله اطلاعات مندرج در هر شناسنامه، در بدو صدور است. بر اساس ماده997 قانون مدنی: " هر کس، باید دارای نام خانوادگی باشد و اتخاذ نام های مخصوصی که به موجب نظامنامه اداره سجل احوال معین می شود، ممنوع است." بنابراین، داشتن نام خانوادگی، یک الزام است و شرایط مخصوص به خود را دارد. همچنین بر اساس تبصره ماده 41 قانون ثبت احوال، نام خانوادگی هر فرد، نام خانوادگی پدر او خواهد بود. اما گاهی، افراد، به دلایلی، قصد تغییر نام کوچک یا نام خانوادگی خود را دارند. در این صورت، با این پرسش روبرو می شوند که برای عوض کردن فامیلی چه باید کرد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت: برای عوض کردن فامیلی، هم، فرد متقاضی و هم، نام خانوادگی او، باید دارای شرایط تغییر نام خانوادگی در شناسنامه باشند تا فرد، بتواند با طی کردن نحوه و مراحل تغییر، اقدام به این امر نماید. این شرایط، در خصوص نام و نام های خانوادگی قابل تغییر، در قانون ثبت احوال، بیان شده است. 

شرایط تغییر نام خانوادگی در شناسنامه

در قسمت قبل، امکان تغییر نام خانوادگی در شناسنامه را، مورد بررسی قرار دادیم و گفتیم، برای عوض کردن فامیلی، متقاضی این تغییر و همچنین نام خانوادگی او، باید دارای شرایط تغییر نام خانوادگی در شناسنامه و شرایط حذف پیشوند یا پسوند نام خانوادگی، باشند. در ادامه، جهت پاسخ به این پرسش که برای عوض کردن فامیلی چه باید کرد؟ به بررسی شرایط متقاضی تغییر و شرایط نام خانوادگی مورد درخواست، برای تغییر می پردازیم. شرایط تغییر نام خانوادگی، برای متقاضی و نام خانوادگی او، شامل موارد زیر می باشد: 
 

شرایط متقاضی تغییر نام خانوادگی در شناسنامه

اولین شرط از شرایط تغییر نام خانوادگی در شناسنامه برای متقاضی، این است که 18 سال به بالا باشد و در صورتی که کمتر از 18 سال است، دارای حکم رشد باشد.

در صورتی که نام خانوادگی پدر شخص زیر 18 سال، تغییر نموده باشد و پدر یا جد پدری، قصد تغییر نام خانوادگی شخص زیر 18 سال را داشته باشند، باید شناسنامه خود را ارایه دهند تا بتوانند با طی کردن نحوه و مراحل تغییر و در صورت وجود شرایط تغییر نام خانوادگی در شناسنامه، اقدام به این امر نمایند.

در صورتی که قیم یا وصی، برای طی کردن مراحل تغییر نام خانوادگی در شناسنامه، جهت اطفال تحت سرپرستی خود، اقدام می نماید، باید مدارک مثبت سمت خود را ارایه دهد.
 

شرایط نام خانوادگی مورد درخواست فرد، برای تغییر

نام‌ خانوادگی، از واژه‌ های نامناسب باشد. مانند : بیچاره، گدا و امثال آن.

نام‌ خانوادگی، بیش از دو کلمه باشد. مانند : خنجری برار عزیزی، فلاح ناگزیر لنگرودی و نظایر آن.

نام‌ خانوادگی، از واژگان خارجی بوده یا با آن ترکیب شده باشد. مانند : علی‌ اف، یوهانسون ، چارلتون و نظایر آن.

نام‌ خانوادگی، از کلمات مذموم و یا مغایر با ارزش‌ های فرهنگ اسلامی باشد. مانند : بی‌ دین، شیطان‌ پرست و نظایر آن.

نام‌ خانوادگی، از واژه‌ های منسوب به مناصب یا القاب و عناوین باشد. مانند : سرهنگ، خان، مهندس و نظایر آن.

نام‌ خانوادگی، از اسامی محل یا منسوب به محل و نامناسب باشد.

هرگاه، محکومیت جزایی موثر برای یکی از افراد خانواده پیش بیاید و داشتن آن نام‌ خانوادگی، موجب ننگ و سرافکندگی باشد.

هرگاه، تغییر نام‌ خانوادگی، به منظور وحدت با نام‌ خانوادگی پدر، جد پدر، فرزند، برادر، خواهر و عمو باشد.

نکته: تغییر نام‌ خانوادگی، به منظور وحدت با نام‌ خانوادگی مردی که مادر، پس از فوت پدر طفل، طبق مقررات ایران، رسما با وی ازدواج نموده است، با رعایت سایر مقررات مربوطه، بدون شکال است.
 

مرجع صالح برای تغییر نام خانوادگی

در قسمت قبل، در خصوص شرایط تغییر نام خانوادگی، توضیح دادیم. در این قسمت، قصد داریم تا به این پرسش پاسخ دهیم که برای عوض کردن فامیلی چه باید کرد و مرجع صالح برای تغییر نام خانوادگی کجاست؟ در خصوص مرجع صالح، جهت مراجعه برای عوض کردن فامیلی، باید گفت: به موجب رای اخیر هیات عمومی دیوان عدالت اداری، مرجع صالح، جهت انجام مراحل تغییر نام خانوادگی، از دادگاه، به سازمان ثبت احوال محل صدور شناسنامه تغییر یافته است. نحوه و مراحل تغییر نام خانوادگی در شناسنامه، بدین صورت است که فرد متقاضی، باید پس از پر کردن فرم درخواست تغییر نام خانوادگی، به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود، مراجعه نماید. مدارک لازم، جهت تغییر نام خانوادگی در شناسنامه، شامل موارد زیر می باشند:

اصل شناسنامه و دو سری کپی از آن.

ارایه اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی، از پدر یا جد پدری، در صورتی که قصد استفاده از نام خانوادگی تغییر یافته آن ها را دارید.

اجازه نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی، از دارنده حق تقدم نام خانوادگی مورد درخواست، در صورتی که قصد استفاده از نام خانوادگی اشخاصی را دارید که نام خانوادگی آن ها، دارای حق تقدم است.

تغییر نام خانوادگی زن به نام خانوادگی همسر پس از ازدواج

یکی از موارد مجاز تغییر نام خانوادگی، تغییر نام خانوادگی زن به نام خانوادگی همسر پس از ازدواج، بوده که بدین منظور، پس از انعقاد عقد نکاح، زوجه می تواند با در دست داشت داشتن اصل شناسنامه، اجازه نامه شوهر و اصل شناسنامه وی و سند ازدواج، درخواست خود را به ثبت احوال، ارائه نماید. پس از جدایی نیز زن می تواند به استفاده از نام خانوادگی همسر، ادامه داده، مگر اینکه با اعتراض شوهر، شناسنامه زن به نام خانوادگی اولیه برگشت داده شود. همچنین، بعد از فوت شوهر نیز تا زمانی که زوجه، اردواج مجدد نکرده، حق استفاده از نام خانوادگی همسر متوفی خود را خواهد داشت.