شهر نهاوند کجاست؟ از پیش شماره این شهر تا مناطق گردشگری و مشاهیر آن

مشخصات

کشور	ایران
استان	همدان
شهرستان	نَهاوَند
بخش	مرکزی
جمعیت	۷۶٬۱۶۲ نفر
مساحت	۱۸ کیلومتر مربع
زبان گفتار	لری با گویش نهاوندی
مذهب	شیعه
ارتفاع از سطح دریا	۱۶۴۴ متر
شرایط آب و هوا	معتدل کوهستانی
پیش شماره تلفن	۰۸۱
شناسه ملی خودرو	ایران ۲۸ ب، م
ره آورد	گردو، عسل، خمیر صنل، حلوا گردویی، کلوا، نقل، گز آردی، شیره انگور، خیار، ترخینه، هلو و ...

نَهاوَند مرکز شهرستان نهاوند در استان همدان است. در سال ۱۳۹۵، جمعیت شهر نهاوند تقریبا ۸۰۰۰۰ نفر بوده‌است که پس از همدان و ملایر سومین شهر بزرگ استان همدان به‌شمار می‌آید.[۸] شهر نهاوند از دوران ماقبل تاریخ به‌طور مداوم محل سکونت انسان بوده، و در دوران ساسانیان محل استقرار خاندان کارن بود. نهاوند در مرکز دشت نهاوند بین دو وادی کوه گرین و آردوشان گسترده شده‌است و ۱۸ کیلومتر مربع مساحت دارد. نهاوند در موقعیت ۴۸ درجه و ۲۴ دقیقه طول شرقی و ۲۳ درجه و ۲۲ دقیقه عرض شمالی قرار دارد. اختلاف ساعت آن با تهران ۱۳ دقیقه و ۲۸ ثانیه می‌باشد. نهاوند از شمال به شهرهای تویسرکان و همدان، از شرق به ملایر، از غرب به کنگاور و از جنوب به استان لرستان محدود است. فاصله این شهر تا تهران ۴۳۵ کیلومتر می‌باشد که از مسیر ملایر - اراک عبور می‌کند و فاصله نهاوند تا همدان ۱۳۰ کیلومتر و تا خرم‌آباد ۱۳۴ کیلومتر می‌باشد. راه‌آهن کربلا از نزدیکی شهر نهاوند کذر می‌کند. مردم اصیل و بومی نهاوند به گویشی متفاوت از لری که ریشه در زبان پهلوی دارد،سخن می گویند و این زبان که تا سی سال پیش در نهاوند سخن گفته میشد،متفاوت از لری و بیشتر به فارسی شباهت داشت و کاملا متفاوت از زبان ایلات لر اطراف نهاوند می باشد. امروزه مردم شهر نهاوند به زبان لری با گویش نهاوندی سخن می‌گویند. گویش لری نهاوندی گویش مردم نهاوند است. فهرست لینگوییست و اتنولوگ گویش لری موجود در نهاوند گویشی از لری شمالی، و ایرانیکا منطقه نهاوند را یکی از مراکز مهم گویش‌وران لری شمالی می‌داند. مانند زبانهای ایرانی، لری بختیاری و سایر گویش‌های زبان لری.
 

این شهرستان شامل بخش‌ های زیر می‌ باشد:

 

بخش ها:

بخش مرکزی، بخش خزل، بخش زرین‌ دشت و بخش گیان
 

دهستان:

دهستان شعبان، دهستان طریق الاسلام، دهستان گاماسیاب، دهستان خزل شرقی، دهستان سلگی، دهستان فضل، دهستان گرین، دهستان سراب
 

روستاها:

ابوالفتح‌آباد، ازنهری، باباقاسم، باغکوه، بانسره، تازه‌ ناب وسطی، تپه‌ یزدان، چناری، چولک قپانوری، وشت، ولی سیراب، وهمان و ....
 

جای‌ های دیدنی شهرستان نهاوند

 

حمام حاج آقا تراب

اگر در شهر نهاوند سری به محله علی آباد بزنید، در کوچه‌ای با نام کوی حاج آقا تراب، حمامی قدیمی به چشم شما خواهد خورد. این حمام قدیمی در سال ۱۳۶۵ ثبت ملی شده و حدود ششصد و هفتاد متر مربع مساحت دارد. حمام به دو بخش زنانه و مردانه تقسیم می‌شود. از طرف دیگر هر بخش دارای قسمت‌هایی همچون حمام گرم و سرد، تون‌خانه، خزینه و هشتی ارتباطی است.
سال‌های سال این حمام به مردم نهاوند خدمت کرد تا اینکه نهایتا با صرف هزینه‌ای بالغ بر چهارصد میلیون ریال، آن را تبدیل به موزه مردم‌شناسی کردند. این موزه در روز جهانگردی افتتاح شد و مسئولین این شهر تلاش کردند تا با قرار دادن مجسمه‌ افراد محلی، سنت‌ها و روش زندگی مردم این دیار را به همه ایرانیان نشان دهند. دیدن این موزه خالی از لطف نخواهد بود و شما علاوه بر لذت بردن از قدمت باستانی ساختمان حمام و تزئینات داخلش، می‌توانید از مجسمه و ماکت‌هایی که درون آن قرار گرفته‌اند نیز لذت ببرید. ماکت‌ها دارای لباس‌های محلی هستند و حس و حال بسیار جالبی دارند.

مقبره نعمان ابن مقرن یا همان باباپیر

معمولا رسم است که تنها برای افراد معروف، مشهور و به صورت کلی محبوب مقبره می‌سازند. اما این مقبره کاملا با تمام مقبره‌های داخل ایران متفاوت است. مقبره نعمان اب مقرن را یکی از جاهای دیدنی نهاوند می‌شناسند و بسیاری از گردشگران هر ساله از آن بازدید می‌کنند. جالب است بدانید که نعمان اب مقرن یکی از فرماندهان و سرداران عرب بودن که در جنگ فتح الفتوح یا همان جنگ نهاوند، فرماندهی بخشی از لشگر را به عهده داشته. این فرمانده عرب در سال بیست و یک هجری مصادف با ششصد و چهل و دو میلادی به نهاوند حمله کرد و سه روز این شهر را  تحت محاصره نگه داشت. سرانجام در یک درگیری، به دست فیروزان، یکی از فرماندهان پرافتخار ایرانی کشته شد. حالا پس از گذشت حدود هزار و پانصد سال، در ۵ کیلومتری شمال غرب نهاوند، مقبره‌ای برای جسد این فرمانده ساخته‌اند تا همیشه این پیروزی برای مردم نهاوند ماندگار شود. در نتیجه این مقبره فرمانده عرب را می‌توان یادگار دوران اقتدار ایران دانست. این مقبره در مسیر جاده نهاوند به کرمانشاه قرار دارد.
 

خانه قدوسی

خیابان ابوذر شهر نهاوند در بافت قدیمی شهر واقع شده. در کوی حاج خدارحم و در نزدیکی مسجد حاج خدارحم، خانه‌ای خشتی و زیبا با نام خانه قدوسی قرار دارد. سازمان میراث فرهنگی شهرستان نهاوند این خانه را به عنوان پایگاه خود انتخاب کرده و در آن مشغول به فعالیت است و این به دلیل ارزش خاصی است که در میان ابنیه تاریخی نهاوند دارد. این خانه در اصل به شیخ علی قدوسی تعلق دارد که از عالمان قدیمی نهاوند بوده. از همان ابتدا با دیدن سردر ورودی زیبای خود، شما را مبهوت خود می‌کند. دو ستون بسیار زیبا در کنار این سردر با عظمت وجود دارند که ابهت و جلال این ساختمان را دو چندان کرده‌اند. آجر کاری‌‌های تزئینی و قوس‌هایی که به شکل شاخ قوچ هستند، واقعا دیدنی و چشم نواز اند. مهم‌ترین بخش این خانه، حیاط اندرونی آن است. این حیاط بسیار وسیع بوده و آجرکاری‌های بسیار هنرمندانه‌ای را داخل آن می‌توانید مشاهده کنید.
 

تپه گیان

در ۱۹ کیلومتری غرب نهاوند و در دل جاده جنگلی گیان، تپه و دهکده‌ای باستانی با قدمت هفت هزار سال وجود دارد. اولین بار پروفسور گریشمن بعد از ۱۹ لایه خاکبرداری در سال ۱۹۳۲ میلادی، آثاری باستانی را یافت. این آثار باستانی نشان می‌دادند که تمدن نهاوند، حداقل به ۳۷ قرن پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. این منطقه یکی از مناطقی بوده که قوم آریایی اولین بار برای سکونت انتخاب کرده. تمدنی که در اینجا شکل گرفته، حاصل استقرار هفت هزار ساله قوم آریایی بوده و از ارزش باستانی بسیار زیادی برخوردار است. متاسفانه به دلیل عدم توجه مسئولین به این بخش، آثار باستانی هفت هزار ساله منطقه گیان رو به نابودی هستند. خوشبختانه در اثر حفاری‌های مختلف، ظروفی سفالی و آثار باستانی زیادی از این منطقه به دست آمده که به خوبی در موزه ایران باستان از آنها مراقبت می‌شود. پس قطعا این تگه و دهکده را می‌توان یکی از جاهای دیدنی نهاوند دانست که حتما باید از آن بازدید کنید.
 

مسجد جامع نهاوند

هر شهری، چه کوچک باشد و چه بزرگ، در دل خود مسجد جامعی زیبا دارد. معمولا در همه شهر‌ها، این مساجد جامع بسیار قدیم و دلنواز هستند. دقیقا همانند هر شهر دیگری، مسجد جامع نهاوند را نیز می‌توان یکی از جاهای دیدنی نهاوند دانست. در مرکز شهر نهاوند، در کنار بازار و در شمال غرب میدان قیصریه، مسجد جامع نهاوند واقع شده. از گذشته تا به امروز با بانگ اذان، بازاریان کار و کسب را تعطیل می‌کنند و گروه گروه داخل مسجد حاضر می‌شوند. از نظر بنا، این مسجد به شکل مستطیل ساخته شده و دارای ۱۲ متر عرض و ۱۷ متر طول است. ستون‌های این مسجد به شکل مکعب‌های ضخیم ساخته شده و در برابر  زلزله‌های مختلفی که در این سال‌های طولانی اتفاق افتاده، به خوبی مقاومت کرده است. بر اساس گفته محققان، بنای اصلی مسجد جامع نهاوند به دوره سلجوقیان باز می‌گردد. ظاهر این مسجد بسیار ساده و بی آلایش است. در حقیقت شما هیچ گونه تزئیناتی در این مسجد مشاهده نمی‌کنید. با قدم گذاشتن در مسجد جامع نهاوند، حس غریبانه‌ای به شما دست می‌دهد. مصالح به کار رفته در این مسجد تنها خشت خام، سنگه لاشه، آجر، خاک رس و ملاتی با نام لوویی هستند. یک کتیبه باستانی در این مسجد قرار دارد که نشان دهنده احداث آن در عصر سلجوقیان است. از طرف دیگر در دوران صوفی نیز یک بار این مسجد را مرمت کردند و حال آن کتیبه‌ای باستانی دیگر شده که می‌توانید از آن بازدید نمایید.
 

مقبره شیخ ابوالعباس نهاوندی

شیخ ابوالعباس احمد ابن محمد ابن ‌فضل نهاوندی یکی از عرفای معروف سده چهارم ه.ق بوده که در دوره حکومت عضد الدوله دیلمی زندگی می‌کرده. مزار او در محله قدیمی درب شیخ نهاوند قرار دارد. جالب است بدانید که دقیقا داخل مقبره او، مزار شیخ ابوالعباس نهاوندی نیز واقع شده. بازدید از این بنا از نظر تاریخی بسیار ارزشمند است و از طرف دیگر بر سر مزار دو تن از نامداران و عارفان نهاوند نیز خواهید رفت. سنگ قبری که بر روی مزار این بزرگوار قرار دارد، به دوران قاجاریه باز می‌گردد.
 

موزه تاریخ و فرهنگ نهاوند

در محله درب شیخ و در نزدیکی مقبره شیخ ابوالعباس نهاوندی، موزه تاریخ و فرهنگ نهاوند قرار دارد. این موزه دقیقا در خیابانی که به خیالان پیروزی منتهی می‌شود و در کنار ساختمان فعلی شهرداری نهاوند واقع شده. قطعا زمانی که به یک شهر تاریخی با قدمت هفت هزار سال سفر می‌کنید، باید انتظار دیدن موزه تاریخ و فرهنگی پربار و غنی را داشته باشید. البته به صورت کلی متاسفانه در شهر‌های ایران به آثار تاریخی و فرهنگی اهمیت زیادی نمی‌دهند و معمولا در طی حفاری‌های غیر اصولی از بین می‌روند. اما با این حال آثاری بسیار باستانی و دیدنی در این موزه قرار دارند که دیدن آنها اصلا خالی از لطف نیست. ظاهر ساختمان بسیار ساده و دارای نمای خشتی سنتی زیبایی است که حس تاریخی بودن را به شما منتقل می‌کند. از نظر معماری هم این ساختمان را می‌توان همانند معماری دوره اسلامی – ایرانی دانست که ساختمان‌ها دارای ایوان‌های مختلفی بودند. یکی از قسمت‌هایی که قطعا چشم شما را به خود جذب می‌کند، قسمتی است که در آن اسکلتی نسبتا کاملا از دوران گذشته نگه‌داری می‌شود. اگر به استخوان‌های آن دقت کنید، خواهید دید که چقدر ابعاد نیاکان ما با ما تفاوت دارند. از طرفی این اسکلت به طرز عجیبی در طی این سال‌ها سالم و بدون آسیب باقی مانده.
 

سراب گیان

در ۲۱ کیلومتری جنوب غرب نهاوند، دقیقا در همان منطقه باستانی و تپه گیان، چشمه‌ای زلال از دل خاک می‌جوشد. وجود این سراب، عامل به وجود آورنده بیش از ۱۰۰ هکتار جنگل و مراتع سرسبز شده که واقعا دیدنی هستند. این سراب در حدود ۲۵۰۰ لیتر در ثانیه اب از دل خود بیرون می‌دهد و این برای مصارف کشاورزی و آشامیدن مردم منطقه کافیست. در این مسیر درختان تنومند و کهن سالی همچون بلطو، زالزالک یا همان گویچ، بید، گردو، زبان گنجشک، داغ داغان، آلوچه، انجیز، مو، ون، گلابی و بادامک وحشی به چشم می‌خورند. سراب گیان را می‌توان یکی از زیبا‌ترین و مهم‌ترین جاهای دیدنی نهاوند در زمینه جاذبه‌های طبیعی دانست. این منطقه واقعا سرسبز، دیدنی و جذاب بوده و قطعا از دیدن آن سیر نخواهید شد.
 

سراب گامسیاب

سراب گامسیاب یا همان گاماساب، نام یکی از جاهای دیدنی نهاوند است که طولانی‌ترین رودخانه کشور در آنجا به چشم می‌خورد. سرچشمه‌ای از دامنه ارتفاعات کوه گرو آغاز می‌شود و به سمت پایین می‌آید و طویل‌ترین رودخانه کشور را شکل می‌دهد. این سراب در ۱۹ کیلومتری جنوب شرق نهاوند قرار دارد و در مسیر کوه گرو ادامه دارد. این سرچشمه آب رودهایی مانند حرم آب، خرم رود و قلقل رود را تامین می‌کند. پس از آن به مناطق مسکونی می‌رسد و مردم منطقه را سیراب می‌نکد. سپس به رود‌های سیمره و قره‌سو رسیده و در ادامه به رود کرخه می‌رسد و در نهایت با رود هورالعظیم یکی می‌شود. جالب است بدانید که در استان کرمانشاه به این رود قره‌سو می‌گویند. در استان لرستان این رود را سیمره نام‌گذاری کرده‌اند و در استان خوزستان به آن کرخه می‌گویند. دبی یا همان میزان آب دهی این رودخانه به صورت متوسط حدود ۵ متر معکب در هر ثانیه است و در مسیر خود هزاران هزار انسان، گیاه و حیوان را سیرآب می‌کند.
 

سراب ملوسان

در ۱۷ کیلومتری شمال نهاوند سرابی با نام ملوسان قرار دارد. این سراب را نیز می‌توان یکی از جاهای دیدنی نهاوند دانست. در این منطقه به دلیل سرسبزی بالا، بز کوهی پرورش می‌دهند و البته شکارگاهی برای شکارچیان نیز محسوب می‌شود. پوشش گیاهی و حیوانی اینجا بسیار دیدنی بوده و با نهاوند تنها بیست دقیقه فاصله دارد.
 

سراب کنگاور کهنه

این سراب نسبت به سراب‌های دیگر از نهاوند دور است. ۴۵ کیلومتر باید به سمت غرب نهاوند بروید تا روستایی با نام کنگاور کهنه را پیدا کنید. با دیدن درختان چنار و بید می‌توانید متوجه شوید که به سراب کنگاور کهنه نزدیک شده‌اید. این سراب باعث آبادانی زیادی در این منطقه شده و این مساله را باید از چنار چار صد ساله‌ای پرسید که سالیان دراز در معشیت سراب کنگاور کهنه قرار دارد.
 

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان نهاوند

 

محمد نهاوندی

محمد نهاوندی که در سال ۱۲۹۱ هجری قمری در نهاوند زاده شد. وی، فرزند شیخ عبدالرحیم نهاوندی متخلص به تجلی، از فقها و علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری قمری بود. او در تهران، مشهد، کربلا و نجف تحصیل کرده و از اساتید بزرگی چون سید اسماعیل صدر اصفهانی، آخوند خراسانی، میرزا محمدتقی شیرازی، حسن‌علی تهرانی، اسماعیل ترشیزی، حسین بن خلیل خلیلی، عبدالله بن محمد نصیر مازندرانی، علی حائری یزدی، محمدحسن نهاوندی، سید محمدکاظم یزدی و دیگران بهره برد. او بعد از هجرت از عراق به مشهد، ایامی را به تدریس و تالیف کتاب و پاسخ به مسایل و مشکلات دینی مردم اختصاص داد و از شاهدان عینی به توپ بستن حرم رضوی در سال ۱۳۳۰قمری بود. ایشان شاعر خوبی هم بود و بیشتر در مدح اهل بیت (علیهم‌السلام) شعر سروده است؛ کتاب دیوان زبدة المصائب از آثار شعری اوست. آیت الله نهاوندی تالیفاتی در موضوعات مختلف دارد که تفسیر نفحات الرحمان فی تفسیر القرآن از آثار ارزشمند ایشان است. وی در سال ۱۳۷۱ قمری به دیار باقی شتافت.