چرا کاری که می دانیم اشتباه است را انجام می دهیم؟

چرا نمی‌توانیم جلوی عادتهای بدمان را بگیریم؟

اغلب ما با آگاهی از اینکه خیلی از رفتارها برایمان مضر است ولی آن را تکرار میکنیم که البته دلایل زیادی برای این کار وجود دارد.

عادتهای بد، راحتی مورد نیازمان را به ما می‌دهند

قبل از هر چیز، نیاز ما به احساس راحتی بیان شده است. حرکات و اقدامات ما، حتی اگر آگاه نباشیم، هدفی پشت خود دارند و غالباً این هدف، رسیدن به احساس راحتی است. مغز ما برنامه‌ریزی شده است تا به دنبال پاداش بگردد و برای ما، این پاداش، احساس راحتی است که توسط ترشح دوپامین یا "هورمون خوشحالی" تقویت می‌شود. این باعث می‌شود که عادت‌های بد را به عنوان منبع این احساس خوب در نظر بگیریم و به آنها وابسته شویم.

بنابراین، به عادت‌های بد ادامه می‌دهیم زیرا احساس راحتی به ما می‌دهند و ما را در منطقه آسایش و آرام نگه می‌دارند. با وجود شناخت اینکه این عادت‌ها برایمان ضررآور است، باز هم جذب پاداش و احساس راحتی می‌شویم که آن را نمی‌توانیم نادیده بگیریم.
 

همه‌ آدمها عادتهای بد را انجام می‌دهند

بله، واقعیت این است که وقتی جامعه به طور کلی یک عادت بد را پذیرفته باشد، برای ما نیز تمایل به قبول آن به عنوان چیز طبیعی و منطقی وجود دارد. اگر تعداد زیادی از افراد یک عادت ناسالم را دنبال کنند، ممکن است برای ما نیز این عادت به نظر عادی بیاید و بخواهیم آن را دنبال کنیم.

به طور مثال، فست فود خوردن، ترک ورزش کردن، یا سیگار کشیدن از جمله عادت‌هایی هستند که بسیاری از افراد انجام می‌دهند. وقتی به عادت‌های ناسالم اشاره می‌شود، اغلب بهانه‌هایی مانند "حالا یک بار دیگر که مشکلی ندارد" یا "از فردا شروع می‌کنم" نیز مطرح می‌شود. این بهانه‌ها معمولاً ناشی از شناخت خودمان از اینکه داریم کار درست را انجام نمی‌دهیم و در درازمدت به ما ضرر می‌زند، است. به همین دلیل، احساس گناه و تردید به وجود می‌آید.
 

نرسیدن به بلوغ ذهنی

بلوغ ذهنی یک فرآیند پیچیده است و نیازمند تلاش و تمرین مداوم است. اغلب افراد ممکن است به دلیل عوامل مختلفی مانند تربیت، محیط اجتماعی، فشارهای روزمره و... نتوانند به بلوغ ذهنی کامل برسند.

اگرچه ممکن است بدانیم کاری که انجام می‌دهیم برایمان مضر است، اما اغلب انگیزه‌های دیگری مانند لذت فوری، فشار اجتماعی، نگرانی‌های روزمره و... باعث می‌شود که به انجام آن کار ادامه دهیم. این امر معمولاً به دلیل عدم توانایی در تصمیم‌گیری منطقی و کنترل هیجانات است. برای رسیدن به بلوغ ذهنی، مهارت‌های تصمیم‌گیری منطقی، کنترل هیجانات، توانایی ارزیابی پیشرونده و تعامل مؤثر با دیگران بسیار مهم است.
 

ناهماهنگی فیزیولوژیک

ناهماهنگی فیزیولوژیک یک وضعیت پیچیده و متناقض است که نشان از عدم هماهنگی بین عقل و احساسات یا بین دانش و رفتار فرد دارد. در این حالت، فرد ممکن است به طور آگاهانه بداند که یک عمل خاص برایشان مضر است، اما با وجود این دانش، ناتوان در جلوگیری از انجام آن عمل هستند.

این ناهماهنگی معمولاً نشان‌دهنده وجود یک نقص در توانایی فرد برای کنترل هیجانات یا تصمیم‌گیری منطقی است. عوامل مختلفی ممکن است این ناهماهنگی را تحت تأثیر قرار دهند، از جمله فشارهای اجتماعی، استرس، اعتیاد، عادات نامناسب، افسردگی یا اضطراب.
 

پیروی کردن از دیگران

پیروی از دیگران و تاثیر گذاری جامعه بر رفتارهای ما یک پدیده اجتماعی مهم است که بسیاری از ما با آن روبرو هستیم. این موضوع می‌تواند به دلایل مختلفی برمی‌گردد، از جمله تمایل به تطابق با گروه و جامعه، ترس از عدم پذیرش و رد شدن، نیاز به احساس تعلق و ارتباط اجتماعی، و یا حتی عدم توانایی در مقابله با فشارهای اجتماعی.

اما مهم است که به خودآگاهی و تفکر منطقی درباره رفتارهای خود دست پیدا کنیم. اینکه چرا ما این رفتارها را انجام می‌دهیم و آیا واقعاً باور داریم که درست است یا خیر، می‌تواند به ما کمک کند تا تصمیمات بهتری بگیریم.

با توجه به اینکه شما از آگاهی خود درباره ضررهای این رفتارها آگاه هستید، می‌توانید به تدریج کوشش کنید تا از الگوهای فکری و رفتاری خود بیرون بیایید و تصمیمات مستقل‌تر و بر اساس ارزش‌ها و باورهای شخصی‌تان بگیرید.  

نتایج پیروی کردن از عادات بد

عادات بد نتایج بد هم به همراه دارند. به عنوان مثال سیگار کشیدن زیاد می تواند منجر به سرطان ریه شود. بسیاری از ما از آسیب کار هایی که انجام می دهیم مطلع نیستیم  و در طولانی مدت با پیامد های آثار منفی مانند موارد زیر روبرو می شویم:

افسردگی و شاد نبودن
ضعف و ناخوشی جسمانی که منجر به خستگی و درد میشود
افزایش مشکلات جسمی در آینده
سرطانها، بیماریها و آسیب‌های سلولی
 

چگونه عادات بد را ترک کنیم

ترک عادت کار ساده ای نیست. برای ترک  این عادات می‌توانیم مغز و نوع تفکر خود را شکل تازه ای دهیم.

1- عادت بد خود را بشناسید و بدانید چه زمانی ان را انجام میدهید. دقیقا چه چیزی باعث رتحریک شما به این کار میشود؟ آیا تصمیم به انجام این عادت بد ناخودآگاه بوده است؟ و از خود بپرسید چرا این رفتار از ابتدا شروع شده و ادامه یافته است؟

2- به خودتان قول دهید که این رفتار راترک میکنید. با انجام کارهای مرحله‌ی اول احتمالا فهمیده‌ایم که چه اتفاقی باعث روی آوردن ما به این عادت بد می‌شود. حالا آیا می‌توانید رفتار مثبت و خوبی را جایگزین آن عادت بد کنید؟ به‌عنوان مثال بعد از یک روز کاری سخت به‌جای سیگار از پسته و یا یک نوشیدنی سالم و استفاده کنید. اگر استرس باعث انجام این کار میشود می‌توانیم به بیرون برویم و بدویم از این طریق به یک حس خوب دست یابیم.

3- استقامت و پشتکارداشته باشیم. کلید ایجاد یک رفتار جدید، اراده و استقامت است. در ابتدا شاید کمی سخت باشد اما بدانید که بعد از گذشت زمان کوتاهی مغز شما به رفتار جدید عادت خواهد کرد و سازگار خواهد شد.

منابع
تهیه و تولید شده در تحریریه راسخون