انتظار

مقدمه
 

هر جنبش و انقلابی برای برپایی نیاز به رهبر دارد و رهبر در این مسیر نیاز به یاران و همرهانی دارد که این یاران به مثابه ستون های انقلابند . و این دو مکمل یکدیگرند یعنی هرچه بنای انقلابی کمتر باشد ، پایه های آن از استحکام کمتری برخوردار خواهد بود و هرچه که بنای آن بلندتر و گسترده تر باشد نیاز به ستون های محکمتری خواهد داشت . با نگاه به گستردگی و حجم این بنا ، درخواهیم یافت که بر چه ستونهایی افراشته شده است . هم چنان که با تأمل در اهداف و آرمان های آن نیز می توانیم میزان و حجم ابزار و وسایل مورد نیاز و نیز پدید آورندگان آن را گمانه زنیم .
در این مجموعه مختصر ، به دنبال تبیین ویژگی های یاران حضرت مهدی (عج) و همرهان و همگامان اوییم ، کسانیکه در این حرکت ، به مثابه بازوان توانمند آن حضرت در خدمت اویند .

چکیده :
 

تحقق انقلاب عظیم حضرت مهدی (عج) ، بزرگترین تحولی است که بشر در تاریخ حیات خود خواهد دید . این واقعه بزرگ بر پایه هایی استوار است که از مهمترین آنها فراهم آمدن یاران ، همرهان و همرزمانی است که تا پای جان برای اجرای اهداف والای آن حضرت و تحقق حکومت عدل ، تلاش کرده و از پای نخواهند نشست . اما این یاران و این همرهان و همگامان انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) چه ویژگی هایی دارند ؟
برای بررسی و فهم ویژگی های یاران حضرت مهدی (عج) ، از دو جهت می توان حرکت کرد :

الف ) تأمل در کلام ائمه علیهم السلام که ویژگی های یاران آن حضرت را تبیین کرده است .
 

یاران مهدی (عج) از شناخت عمیق نسبت به خداوند و امام خود برخوردارند و با آگاهی کامل در میدان حق حضور یافته اند . امام علی علیه السلام درباره آنها فرموده است : « مردانی که خدا را چنانکه شایسته است شناخته اند »(1) شناخت و اعتقاد آنان نسبت به امام نیز در ژرفای وجودشان ریشه دوانیده و سراسر وجودشان را فراگرفته است ، این شناختی فراتر از دانستن نام و نشان و نسبت امام است . معرفت به حق ولایت امام و جایگاه بلند او در مجموعه هستی است و این همان معرفتی است که آنها را سرشار از محبت او کرده و مطیع و گوش به فرمان او قرار داده است ، زیرا که می دانند سخن امام سخن خدا و اطاعت از او اطاعت از خداست .
پیامبر (ص) در توصیف آنها فرموده است : « آنها در اطاعت از امام خویش می کوشند »(2)
یاوران مهدی (عج) در عبادت از پیشوای خود الگو گفته اند و روززها و شبها را با ذکر شیرین حق سپری می کنند . امام صادق علیه السلام در توصیف یاران حضرت می فرماید : « آنان مردمانی شب زنده دار هستند که شب را در حال قیام به پرستش می پردازند و به هنگام نماز ، زمزمه ای مانند زنبور عسل دارند و صیح هنگام در حالی که بر اسبهای خود سوارند ، برای انجام مأموریت می روند آنان پارسایان شب و شیران روزند و از ترس خدا ، حالت خاص پیدا کرده اند . خداوند به وسیله ی آنان به امام حص یاری می رساند . »(3)
و نیز آن حضرت می فرماید : « گویا قائم آل محمد (عج) و یارانش را در پشت شهر کوفه می بینم گویی پرندگان بر بالای سر آنان بال گسترده اند . زاد و توشه شان پایان یافته و لباس های شان مندرس و ژنده است و سجده بر پیشانی آنان اثر گذارده است . آری ، آنان شیران روز و نیایشگران شبند . دلهایشان مانند پاره های آهن ، محکم و استوار است . هرکدام از آنان نیروی چهل مرد را داراست . کسی جز کافر و منافق آنان را نمی کشند . خداوند در قرآن از آنان اینگونه یاد کرده است : « أنَّ ذلِکَ لأیاتٍ لِلمُتَوَسِّمین »(4) در این مطلب ، هوشمندان را آیت و عبرت بسیار است »(5)
در حکومت جهانی امام مهدی (عج) فریضه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر به صورت گسترده به اجرا گذاشته خواهد شد ، همان واجبی که قرآن کریم بر آن تأکید کرده و آن را از ویژگی های امت اسلامی به عنوان برگزیده امت ها شمرده است.(6)
همان امری که به سبب آن همه واجبات الهی اقامه می گردد.(7) و واگذاشتن آن عامل اساسی در هلاکت و نابودی خوبی ها و رشد و زیادی بدی ها در اجتماعات بوده است. و از بهترین و والاترین مراتب امر به معروف و نهی از منکر آن است که رئیس حکومت و کارگزاران آن امر کننده به خوبی ها و بازدارنده از زشتی ها باشند.
امام باقر (ع) فرمود : « ألمَهدی و أصحابُهُ . . . یأمُرونَ بِالمَعروفِ وَ یَنهَونَ عَنِ المُنکَر »(8) مهدی و یاوران او ... امر به معروف و نهی از منکر می کنند . »
نهی زا منکر که یکی از شاخصه های حکومت الهی است ، تنها به زبان نخواهد بود بیکه در عمل با منکرات و زشتی ها مقابله خواهد شد تا جایی که برای فساد و رذائل اخلاقی در جامعه نماند و محیط زندگی از زشتی ها پاک گردد .
در دعای ندبه که آهنگ فراق و نوای جدایی از یار غایب است می خوانیم :
« أینَ طامِسُ آثارَ الزَّیغِ و الأهواءِ ، أینَ قاطِعُ خبائِلِ الکِذبِ و الإفتراء »(9)
( کجاست آنکه آثار گمراهی و هوی و هوس را نابود خواهد ساخت ؟ کجاست آنکه ریسمانهای دروغ و افتراء را ریشه کن کند ؟ )
از ارکان دین مبین اسلام و محور و اساس همه کارها ( اعم از عبادی و غیر عبادی ) امامت و رهبری است نخستین مطلب در این قسمت از کلام والای حضرت حجت علیه السلام مسئله وفا به عهدی است که شیعه بر دوش دارد و این همان « ولایت » و پیمان و اطاعت و حمایت نسبت به اهل بیت علیهم السلام است زیرا هم در این جهان و هم در عالم قبل از این دنیا ، خداوند تبارک و تعالی براطاعت و ولایت اهلبیت علیهم السلام اجمعین پیمان گرفته است و همه اعمال اعم از فردی و اجتمایی به نوعی وابسته به امامت است همین ایمان و اطاعت از رهبری و پیامبر بود که در مدتی بسیار کم مسلمانان صدر اسلام از حضیض ذلت به اوج عزت رسیدند و ظالمان و مستکبران را در هم کوبیدند چرا که به فرمان خدا و آن چه پیامبری می فرمود گردن می نهادند .
« وَ ما أتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا » ( سوره حشر آیه 7 ) و بعد از رسول خدا (ص) ، پیروان آن حضرت همان ایمان و عقیده رانسبت به سایر ائمه داشته و یاران حضرت مهدی (عج) نیز بیش از همه به امام زمان (عج) ارادت کردند که این عشق از وجود آن حضرت سرچشمه می گیرد .
امام صادق (ع) می فرماید « یاران حضرت (عج) دست های خود را بر زین مرکب امام علیه السلام می کشند و با این کار ، درخواست برکت می کنند . دور حضرت حلقه می زنند و در جنگ ها جسم و جان خویش را سپر بلای او می کنند و هرچه از آنان بخواهد اجابت کرده ، انجام می دهند . »(10)
نیز آن حضرت در توصیف یاران حضرت مهدی (عج) می فرماید : « او مردانی دارد که گویا دل هایشان از پاره های آهن است ... آنان در برابر حضرت از یک کنیز نسبت به مولا ومالک خود ، فرمانبردارتر و در برابر او امرش تسلیم هستند »(11)
یاران مهدی (عج) مانند مولایشان افرادی شجاع و مردانی پولادین هستند امام علی علیه السلام در وصف آنها فرمودند : « همه آنها شیرانی هستند که از بیشه ها بیرون شده اند و اگر اراده کنند ، کوهها را از جا می کنند . »(12)
معرفت عمیق یاران ، نسبت به امام مهدی (عج) ، دلهای آنها را مملو از عشق به امام می کند بنابراین در میدان رزم او را چون نگینی در میان می گیرند و جان خود را سپر بلای او می کنند .
امام صادق (ع) فرمودند :
« یاران مهدی (عج) در میدان رزم در اطراف او می چرخند و یا جان خود از او محافظت می کنند »(13)
و نیز فرمود :
« آنها آرزو می کنند که در راه خدا به شهادت برسند . »(14)
خواسته شان اینست که در راه خدا کشته شوند . « شعارشان ای خونخواهان حسین است . یا لَثاراتِ الحُسَینِ»(15)
چون حرکت می کنند و رعب و ترس از آنان در دل دشمن به فاصله یک ماه در حرکت است.(16)
بدیهی است که مبارزه علیه ظلم جهانی و برقراری حکومت عدل جهانی با رنج و مشقت های فراوان همراه است و یاوران امام در راه تحقق آرمانهای جهانی امام مهدی (عج) مشکلات و ناگواریها را به جان می خرند ولی از سر اخلاص و تواضع ، عمل خود را ناچیز می شمارند .
امام علی (ع) فرمود :
« آنها گروهی هستند که به خاطر صبر و بردباری در راه خدا ، بر خداوند منت نمی گذارند . از این که جان خویش را تقدیم به آستان حضرت حق می کنند به خود نمی بالند و آن را بزرگ نمی شمرند . »(17)
امام علی (ع) در توصیف همدلی و اتحاد یاران امام چنین فرمود :
« ایشان یکدل و هماهنگ هستند . »(18)
این یکدلی به سبب آن است که خودخواهی ها و خواسته های شخصی در وجود آنان نیست ، آنها با اعتقاد صحیح در زیر یک پرچم و برای یک هدف ، قیام می کنند و این خود یکی از عوامل پیروزی آنها بر جبهه مقابل می باشد .
امام محمد باقر (ع) در وصف یاران حضرت مهدی (عج) چنین فرموده اند : « و جَعَلَ قُوَّه الرَجُلِ مِنهُم قُوَه أربَعین رجلا ... »(19) قدرت آنها را برابر با چهل مرد قرار داده است که این قدرت برگرفته از ایمان راسخ به خداوند ، یقین به امامت و حقانیت هدف آنهاست و آنها با چنین توانایی می توانند ظلم و جور را از صحنه گیتی براندازند . دلهای آنها از پاره های فولاد محکمتر است . اگر ب کوه ها بگذرند ، کوه ها در هم فرو می ریزند . دست از شمشیرهای خود بر نمی گیرند تا آنکه خدایتعالی راضی شود . و بیان اینکه توان هر یک برابر با چهل مرد است به معنای محدود کردن نیرو نیست ، بلکه برای نشان دادن میزان بسیار بالای قدرت ایشان است .
امام علی (ع) در وصف یاران مهدی (عج) فرمود :
« او از یارانش بیعت می گیرد که طلا و نقره نیندوزند و گندم و جوی ذخیره نکنند . »(20)
آنان اهداف بلندی دارند و برای آرمانی بزرگ برخواسته اند و مادیات دنیا نباید آنها را از هدف و آرمانها بازدارد . بنابراین آنها که با دیدن زرق و برق دنیا ، چشم هایشان خیره می شود و دل هایشان می لرزد در میان یاوران ویژه امام مهدی (عج) جایی ندارند .(21)
پیامبر اکرم (ص) در وصف آنان فرموده است :
« فَبِأبی وَ أُمّی من عِدَّه قَلیلَۀِ أسمائُهُم فِی الارضِ مَجهُولِۀٌ ؛(22)
پدر و مادرم فدای گروه اندکی باد که در زمین ناشناخته اند . »
البته یاوران مهدی (عج) بر طبق لیاقت و شایستگی در رده های مختلف قرار می گیرند . در روایات آمده است که آن حضرت علاوه بر 313 نفر یار ویژه که کار اصلی قیام را تشکیل می دهند از لشکری 10 هزار نفری برخوردار است و به علاوه خیل عظیم مؤمنان منتظر به یاری او خواهند شتافت .

ب ) تحلیل میزان عظمت و وسعت انقلاب و ابعاد انتظار حضرت مهدی (عج) :
 

* میزان عظمت و وسعت انقلاب
انقلاب امام مهدی (ع) ، بزرگترین جنبش تاریخ بشریت است و از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است . از جمله :
این حرکت از عمیق ترین جنیش های بشریت است . منظور ما از « عمق » بلندای اهداف و عظمت آرمان هاست که در عمل نیز به وقوع خواهد پیوست . این جنبش انسانها را به سوی معنویت و رشد هدایت می کند و تمام استعدادهای آنها را به سمت تعالی و شکوفایی جهت می دهد .
این جنیش از نظر جغرافیایی و کمی ، گسترده ترین جنیش هاست. موج این جنبش ، از بزرگترین قاره ها گرفته تا کوچکترین روستاها را در می نوردد و انها را به تلاطم در می آورد .
پشتوانه این حرکت ، امداد الهی است و اراده خداوند بر این تعلق گرفته که این حرکت به ثمر نشسته و حکومت صالحان سرانجام سراسر گیتی را فراگیرد .
« وَ نُریدُ أن نَمُنَّ عَلیَ الَّذینَ استُضعِفُوا فی الارضِ وَ نَجعَلُهُم الوارثین ؛ ما خواستیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم » ( سوره قصص آیه 5 )
رهبری ویژه این انقلاب ، از ابعاد عظمت آن است . برای مرتبه بلند او همین بس که امام صادق (ع) در وصف او فرمودند : « وَ لَو ادرکته لخدمته ایام حیاتی ؛ اگر او را درک می کردم ، تمام عمرم به او خدمت می کردم »(23)
جنبش حضرت ، از نظر تاریخی از ریشه دارترین حرکت هاست . اعتقاد به مصلح در تمام ادیان و بسیاری از نحله ها و مکاتب بشری وجود دارد . از آیین زرتشت گرفته تا یهود و مصیحیت و کتبهای هندوها و برهمائیان .
گفتنی است که اعتقاد به ظهور مصلح جهانی که در پایان دنیا ظهور کرده و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد یک اعتقاد جهانی و همگانی است و پیروان راستین همه ادیان آسمانی براساس تعالیم کتابهای دینی خود منتظر قیام آن موعود بزرگ هستند . اما هر ملتی برای او لقبی مخصوص گفته اند .
زرتشتیان او را به نام « سوشیانس » یعنی نجات دهنده جهان و مسیحیان به نام « مسیح موعود » و یهود به نام « سرور میکائیلی » می شناسند .
یخشی از عبارات « جاماسب نامه » از کتابهای مقدس زرتشت چنین است :
« پیغمبر عرب ، آخرین پیغمبران باشد که میان کوه های مکه پیدا شود ... و با بندگان خود چیز خورد و به روش بندگان نشیند ... و دین او اشرف ادیان باشد و کتاب او باطل کند همه کتابها را ... و از فرزندان دختر پیغمبر که خورشید جهان و شاه زمان نام دارد ، کسی پادشاه شود در دنیا به حکم یزدان ، که جانشین آخر آن پیغمبر باشد ... و دولت او تا به قیامت متصل باشد ... »(24)
بنابراین جا دارد که ابعاد و آثار فراوان انتظار مهدی (عج) را بشناسیم و درباره وظایف منتظران ظهور او و پاداش بی نظیر آنها سخن بگوییم .

ابعاد انتظار
 

انسان از زوایای مختلف دارای ابعاد گوناگون است . از سویی از بعد نظری و عملی برخوردار است و از سوی دیگر دارای بعد فردی و اجتماعی است و از زاویه ای دیگر در کنار بعد جسمی ، بعد روحی و روانی دارد . بدون تردید در همه ابعاد یاد شده نیاز به چارچوب مشخصی دارد تا در قالب آن راه صحیح زندگی باز شود و مسیرهای انحرافی به روی آدمی بسته گردد . و آن راه درست همان مسیر انتظار است .
انتظار موعود جهانی در همه ابعاد زندگی منتظر تأثیر می گذارد . در بعد فکری و نظری که زیربنای اعمال و رفتار انسان است ، باورهای اساسی حیات آدمی را در حصار خود حفظ می کند . به بیان دیگر انتظار صحیح می طلبد که منتظر ، بنیان های اعتقادی خود را تقویت کند تا در دام مکتب های انحرافی گرفتار نشود و یا به خاطر طولانی شدن دوره غیبت امام عصر (عج) به چاه یأس و نا امیدی سقوط نکند .
امام باقر (ع) فرمود : « روزگاری بر مردم خواهد آمد که امام ایشان غایب خواهد شد پس خوشا به حال آنان که در آن زمان ، بر امر ما ثابت و استوار بمانند . »(25)
یعنی در دوره غیبت که دشمنان با انواع شبهه ها می کوشند تا اعتقادات درست شیعیان را از بین ببرند به برکت قرار گرفتن در سنگر انتظار مرزهای عقیدتی حفظ می شود .
در بعد عملی ، انتظار به همه اعمال و رفتار انسان جهت می دهد . منتظر باید در میدان عمل بکوشد تا زمینه های ظهور دولت حق فراهم گردد . بنابراین هم به ساختن خود و هم به سازمان دادن جامعه همت می گمارد . در بعد فردی به تقویت جنبه جسمی و بدنی می پردازد تا نیروی کارآمد برای جبهه نور باشد .
امام صادق (ع) فرمود :
« ... کسی که دوست دارد از یاران قائم (ع) باشد پس منتظر باشد و در حال انتظار پرهیز گاری پیشه کند و به اخلاق نیکو آراسته گردد ... »(26)
ویژگی انتظار آن است که آدمی را از محدوده خود فراتر می برد و او را با تک تک افراد جامعه مرتبط می سازد . یعنی انتظار نه تنها در زمدگی فردی منتظر مؤثر است که در حوزه رابطه فرد با جامعه نیز طرح و برنامه دارد و او را به تأثیر گذاری مثبت در جامعه وا می دارد و از آنجاکه شرط ظهور دولت حق آمادگی جامعه است ، هرکس به اندازه توان خود برای اصلاح جامعه می کوشد و در برابر ناهنجاریهای اجتماعی ساکت و بی تفاوت نمی ماند ، چراکه منتظر مصلح جهانی در اندیشه و عمل ، مسیر صلاح و راستی را طی می کند .
انتظار جریان مبارکی است که در تمام مویرگهای فرد و اجتماع منتظر جاری است و در همه عرصه های زندگی ، رنگ الهی به انسان وحیات او می بخشد چه رنگی از رنگ الهی بهتر و ماندگارتر ؟
قرآن کریم می فرماید :
« ... صِبقَۀَ الله وَ مِنَ الله صِبغَۀَ ... »(27)
با توجه به آنچه گذشت ، وظایف منتظران مصلح کل ، چیزی جز همان « رنگ خدایی داشتن » نیست که به برکت انتظار در جای جای زندگی فردی و جمعی آنها جلوه گر می شود . و با این نگاه دیگر آن وظایف بر دوش ما منتظران سنگینی نخواهد داشت بلکه به عنوان جریان شیرینی که به همه زوایای زندگی ما معنی و مفهوم بخشیده است ، به حساب می آید .

وظایف منتظران :
 

در روایات و بیانات پیشوایان دین وظایف فراوانی برای منتظران ظهور بیان گردیده که مهمترین آنها را بیان می کنیم .

1- شناخت امام
 

پیمودن جاده انتظار بدون شناختن امام منتظر ممکن نیست . استقامت و پایداری در وادی انتظار وابسته به درک صحیح از پیشوای موعود است . اگر معرفت امام برای منتظر حاصل شود . او از هم اکنون خود را در جبهه امام می بیند و احساس می کند که در خیمه امام و در کنار او قرار گرفته است بنابراین لحظه ای در تلاش برای تقویت جبهه امام خویش کوتاهی نمی کند .
امام باقر (ع) فرمود :
« مَن ماتَ وَ هُوَ عارفٌ لِامامه لم یَضُرُه ، تَقَدمَ هذا الأمر أو تأخَرَ وَ مَن ماتَ وَ هُو عارفٌ لِامامه کاَنّ کَمَن هُوَ مَعَ القائِم فی فُسطاطِهِ »(28)
کسی که بمیرد در حالیکه امام خود را شناخته باشد،جلو افتادن یاتأخیر امر ظهور به او زیان نمی رساند و کسی که بمیرد و حال آنکه امام خود را شناخته است مانند کسی است ن که در جبهه امام و همراه او بوده است .
آنچه گفته شد معرفت نسبت به جایگاه امام در مجموعه نظام هستی است . او حجت پروردگار و جانشین به حق پیامبر و پیشوای همه مردم است که اطاعت او بر همگان واجب است چراکه اطاعت از او اطاعت از خداست . یکی دیگر از ابعاد معرفت امام ، شناختن سیره و صفات امام است و این بعد از شناخت ، تأثیر عملی گسترده ای در رفتار و خلق و خوی منتظران می گذارد و بدیهی است که هر اندازه معرفت انسان نسبت به زوایای گوناگون زندگی امام حجت الهی بیشتر و عمیق تر باشد ، آثار آن در بخش های گوناگون زندگی او بیشتر خواهد بود .

2- الگوپذیری
 

بعد از معرفت ، سخن از پیروی و الگو گرفتن از آن مظهر کمالات به میان می آید .
پیامبر اکرم (ص) فرمود : « خوشا به حال آنکه قائم خاندان مرا درک کند در حالی که پیش از دوران قیام ، به او و امامان قبل از او اقتدا کرده و از دشمنان ایشان اعلام بیزاری کرده باشد . آنان دوستان و همرهان من و گرامی ترین امت من ، در نزد من هستند . »(29)
به راستی آن کس که در تقوا ، عبادت ، ساده زیستی ، سخاوت ، صبر و همه فضایل اخلاقی دنباله رو امام و مراد خویش است چه رتبه بلندی نزد آن رهبر الهی خواهد داشت و آنگاه که به حضور مقدسش بار یابد چه سربلند و سرافراز خواهد بود .!
منتظری که در طلب زیباترین پدیده عالم است خود را به خوبی ها می آراید و از زشتیها و رذائل اخلاقی دوری
می کند و در مسیر انتظار همواره مراقب افکار و اعمال خویش است . !
نهایت آرزوی منتظران آن است که در برپایی دولت مهدوی و حکومت عدل جهانی سهمی داشته باشد و افتخار یاوری و همراهی آخرین حجت حق را به دست آورند ولی مگر نیل به چنین سعادت بزرگی جز با خودسازی و آراستگی اخلاقی میسر است ؟
امام صادق (ع) فرمود :
« مَن سُرَّهُ أن یَکونَ مِن اصحابِ القائِمِ فَلیَنظِر وَ لیَعمَل بالوَرَعِ وَ مَحاسِنِ الاخلاقِ وَ هُوَ مُنتَظِر »
هرکس دوست دارد از یاوران قائم (عج) باشد باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار نماید .
و روشن است که در مسیر تحقق چنین خواسته ای هیچ الگو و نمونه ای برتر از آن امام بزرگوار که آینه تمام زیباییهاست یافت نمی شود .

3- یاد امام
 

آنچه منتظران را در کسب معرفت امام و پیروی از آن بزگوار یاری می دهد و پایداری در راه انتظار را به دنبال دارد ، پیوستگی و ارتباط مداوم با آن طبیب جان هاست .
وقتی بر سجاده دعا نشینند از او آغاز نمایند و برای سلامتی و فرج آن حضرت دعا کنند که آن بزرگوار خود فرمود : « برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید که فرج شما در همان است »(30)
و همواره باید زمزمه کنند :
منتظر واقعی در هنگام صدقه دادن ، ابتدا سلامتی وجود شریف امام خود را در نظر م گیرد و به هر بهانه دست توسل به دامن پر مهر او می زند و به اشتیاق ظهور مبارک او و دیدن جما بی مثالش ناله سرمی دهد .
« عَزیزٌ عَلَی أن أری الخَلقَ والاتُری »(31) ؛ سخت است بر من که همه را ببینم و تو دیده نشوی .

4- وحدت و همدلی
 

از وظایف تک تک افراد قبیه انتظار که بگذریم ، جمعیت منتظر نیز باید طرح و برنامه ای داشته باشند که در راستای اهداف امام و حجت الهی باشد . به بیان دیگر اجتماع منتظر لازم است که تلاش و حرکت خود را در مسیر رضایت رهبر موعود قرار دهد . بنابراین جامعه منتظر بر آن است که عهد و پیمان خود را با امام به انجام رساند تا زمینه مناسب برای ظهور دولت مهدوی فراهم شود .
امام عصر (عج) در یکی از بیانات خود به چنین جمعیتی اینگونه بشارت داده است :
« اگر شیعیان ما – که خداوند آنان را در راه اطاعتش یاری دهد – در وفای پیمانی که از ایشان گرفته یکدل و مصمم باشند ؛ البته نعمت دیدار ، از آنان به تأخیر نی افتد و سعادت ملاقات ما برای آنها با معرفت کامل و راستین نسبت به ما ، تعجیل می گردد . »(32)
و آن عهد و پیمان همان است که در کتاب خدا و سخنان نمایندگان خدا آمده است که مهمترین آنها را بیان میکنیم :
1- تلاش در جهت پیروی از امامان (ع) و دوستی با دوستان ائمه و بیزاری از دشمنان آنها .
امام باقر (ع) از پیامبر (ص) روایت کرده که فرمود :
« خوشا به حال آنکه قائم خاندان مرا درک کند در حالی که پیش از قیام ، از او پیروی کرده باشد . با دوستان او دوستی و با دشمنان او دشمنی نموده باشد . آنها رفیقان من و اهل دوستی و محبت من و گرامی ترین امت من نزد من در روز قیامت هستند »(33)
2- جمعیت منتظران در مقابل بدعتها و انحرافها در دین و رواج منکرات و زشتی ها در سطح جامعه بی تفاوت نیستند و نیز در برابر فراموش شدن سنت های نیکو و ارزش های اخلاقی از خود واکنش نشان می دهند .
از پیامبر (ص) روایت شده که فرمود :
« البته در پایان این امت ( دوره آخر الزمان ) گروهی خواهند بود که پاداش آنها همانند اجر امت اول اسلامی خواهد بود ، آنها امر به معروف و نهی از منکر می کنند و با اهل فتنه ( و فساد ) می جنگند »(34)
3- جامعه منتظر در برخورد با دیگران وظیفه دارد که تعاون و همکاری را سرفصل برنامه های خود قرار دهد . و افراد این جامعه به دور از تنگ نظری و خود محوری ، پیوسته حال فقراء و نیازمندان جامعه را پیگیری میکنند و از آنان بی خبر نمی مانند .
گروهی از شیعیان از امام باقر (ع) درخواست نصیحت کردند ؛ حضرت فرمود :
« از میان شما آنکه نیرومند است ، ضعیف را یاری کند و آنکه بی نیاز است با نیازمندتان مهربانی ورزد و هریک از شما نسبت به دیگری خیرخواهی کند »(35)
4- افرادی که عضو جامعه منتظر هستند باید به جامعه رنگ و بوی مهدوی بدهند و نام و یاد امام را در همه عرصه ها بلند کنند و گفتار و کردار را به عنوان سرآمد همه سخنان و شیوه ها به نمایش گذارند و در این راه با همه وجود بکوشند که بدون تردید مورد عنایت و لطف ویژه امامان (ع) خواهند بود .
عبدالحمید واسطی از یاران امام باقر (ع) به آن حضرت می گوید :
« ما در انتظار امر فرج همه زندگی خود را وقف کردیم به گونه ای که برای بعضی از ما مشکلاتی را به همراه داشته است »
امام در پاسخ او می فرماید :
« ای عبدالحمید ، آیا گمان می کنی که خداوند راه رهایی از مشکلات را برای آن بنده ای که خود را وقف خداوند کرده باشد قرار نداده است ؟ آری به خدا قسم خداوند برای او راه چاره ای قرار خواهد داد . خداوند رحمت کند بنده ای را که امر ما را زنده دارد »(36)

پاداش منتظران
 

خوشا حال آنانکه چشم به راه خوبیها نشسته اند چه بزرگ است پاداش آنانکه به انتظار موعود جهانی روزگار می گذرانند و چه باشکوه است رتبه و مقام آنانکه منتظر حقیقی قائم آل محمد (ص) باشند .
امام صادق (ع) فرمود :
« خوشا به حال شیعیان قائم ما (اهلبیت) ، آنها که در دوران غیبت او ، ظهورش را انتظار دارند و در ایام ظهورش سر به فرمان او می آورند . آنها دوستان خدایند که هیچ ترس و اندوهی برای ایشان نخواهند بود»(37)
و چه افتخاری از این برتر که مدال دوستی پروردگار را بر سینه دارند . و چرا باید گرفتار غم و اندوه شوند و حال آنکه زندگی و مرگ آنها ارزشی گران پیدا کرده است .
امام سجاد (ع) فرمود :
« کسی که در زمان غیبت قائم ما بر ولایت ما استوار باشد خداوند پاداش هزار شهید از شهدای جنگ بدر و احد را به او خواهد داد . »(38)
آری آنان که در دوران غیبت بر ولایت امام زمان خود باقی بمانند و عهد پیمان خود با آن بزرگوار را استوار دارند مانند رزمندگانی هستند که در رکاب پیامبر (ص) به نبرد با دشمنان خوا پرداخته و در آن صحنه به خون خود غلطیده اند .
منتظرانی که جان بر کف به انتظار یاری فرزند رسول خدا (ص) ایستاده اند از هم اکنون در خیمه جنگ و در کنار امر جبهه حق هستند .

آثار انتظار
 

بعضی گمان کرده اند که انتظار مصلح جهانی ، افراد را در حالت سکون و بی تفاوتی قرار می دهد و آنها که منتظرند تا اصلاح گری جهانی قیام کند و فساد و تباهی را بر دارد ، خود در مقابل بدی ها و پلیدی ها واکنشی نخواهند داشت بلکه ساکت و بی تفاوت دست روی دست خواهند گذاشت و تماشاگر جنایتها خواهند بود .
ولی این نگاه ، یک نگاه سطحی و به دور از اندیشه و دقت است. زیرا باد توجه به آنچه در حقیقت انتظار امام موعود و ویژگی های منتظران مطرح شد ، روشن است که روحیه انتظار ، آن هم با ویؤه گی های منحصر به فرد و جایگاه بی نظیر امام مهدی ( عج ) نه تنها سکون و سردی را به دنبال ندارد بلکه بهترین عامل حرکت و پویای است.
در پرتو انتظار ، آدمی از خود محوری رهایی می یابد ووخود را جزئی از جامعه اسلامی می بیند بنابراین می کوشد تا جامعه را در حد توان خود به صلاح و درستی نزدیک کند و وقتی جامعه ای از عنصری این چنین با هویت تشکیل یابد ، اجتماعی در جهت ترویج فضیلت ها پدید می آید و حرکت عمومی به سوی اقامه خوبی ها ، شکل می گیرد و در چنین محیطی که محیط صلاح و سازندگی و فضای امید بخشی و نشاط و عرصه تلاش و همیاری و همکاری است ، زمینه رشد باورهای دینی و بینش عمیق مهدوی در افراد جامعه پدید می آید و منتظران ، که به برکت انتظار در فساد محیط حل نشده اند بلکه هویت دینی و مرزهای اعتقادی خود را حفظ کرده اند ، در برابر و مشکلات دوران انتظار بردباری می کنند و به امید تحقق وعده حتمی الهی بالاها را به جان می خرند و لحظه ای گرفتار سستی و ناامیدی نمی شوند.
راستی کدام مذهب و مکتبی را می شناسید که برای پیروان خود چنین مسیر روشنی را ترسیم کرده باشد ؟ مسیری که با انگیزه های الهی پیموده می شود و در نهایت پاداشی بس بزرگ را به ارمغان می آورد.
اهداف و آرمانهای حضرت مهدی (عج) از دیدگاه دعای ندبه :
با نگاه به آرمانهای انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج) می توان ویژگی های یاران او را که پدیدآورندگان آن اهدافند بیان کرد ، با مرور قسمت هایی از دعای ندبه ، به برخی از این اهداف که بیان شد اشاره می کنیم :

1- ستم سوزی :
 

« أینَ المُعِدُّ لِقطعِ دابِرِ الظُّلمه » کجاست مهیا شده برای ریشه کن کردن نسل ستمگران »
از آرمانهای حضرت مهدی (عج) ظلم ستیزی است ، در روایات زیادی به عدالت گستری و ظلم ستیزی حضرت اشاره شده است : « یَملَأُ الأرضَ قِسطاً وَ عَدلاً کما مُلِئَنی ظُلماً و جوراً ، کسانی می توانند همراه او برای قطع ظلم و بی عدالتی در ان مسیر استوار بمانند که خود ، از ظلم گریزان بوده و خویشتن از جور و ستم پیراسته باشند .
( غیبه طوسی – ص 52 )

2- احیاء سنن :
 

« أینَ المُدَّخَرُ لِتَجدیدِ الفرائِضِ وَ السُّنَن ؛ کجاست آن ذخیره ای که فریضه ها و سنتها را احیاء می کند . »
از رسالتهای حضرت ، احیای فریضه ها و سنتهای الهی است . باران او ، در انجام قرائض و سنتهای الهی ، اهتمام کامل خواهند داشت ، زیرا نخستین قدم انجام این رسالت ، رعایت آن از سوی احیاء کنندگان آن است .

3- احیای قرآن :
 

« أینَ المؤمَلُ لِأخیاءِ الکتابِ وَ حُدوده ؛ کجاست آنکه آرزو می رود قرآن و حدودش را زنده کند »
حضرت خواهد آمد تا گردهای نشسته بر رخ قرآن را بزداید و آن را از کنج مساجد ، به متن زندگی انسانها بیاورد و دردها را تسکین دهد و نابسامانی ها را به سامان رساند . یاران حضرت نه تنها اهل قرائت قرآنند ؛ بلکه آن را در اعماق جانشان جریان بخشیده و با آن زندگی می کنند و روحشان را با آن صفا می بخشند .

4- عصیان ستیزی :
 

« أینَ مُبیدُ أهلِ الفُسوقِ وَ العصیانِ وَ الطُغیان ؛ کجاست آن بنیان کن اصحاب فسق و عصیان و طغیان » از برنامه های حضرت مهدی (عج) مبارزه با اهل فسق است و زندگی یارانش از این آلودگی ها پاک شود ، آنان با خدا عهد کرده اند که از اطاعت او سرنپیچند ؛ با ولی او نیز بیعت کرده اند که از محارم الهی چشم بپوشند .

5- عزت دوستان :
 

« أینَ مٌعِزُّ الاولیاءِ وَ مُذِلُّ الأعداء ؛ کجاست عت بخش دوستان و خوار کننده دشمنان » مؤمنان و پارسایان واقعی، به ظاهر زبون و خوار و در چشم کوته بین دنیا پرستان ، کم ارزش و زبون بوده اند و آن حضرت می آید تا به این ستم تاریخی پایان دهد و عزت واقعی مؤمنان را در ظاهر نمایان سازد و بی مایگی و بی پایگی عزت ظاهری جبهه طاغوترا بر ملا کند . کسانی خواهند توانست با او در پیمودن این مسیر ، همراه و هم قدم باشند که به عزت پارسایان ، با تمام وجود اعتقاد داشته باشند و باطل را با تمام ظاهر فریبنده و پرهیاهوی خیره کننده اش ذلیل و زبون بدانند ؛ نه اینکه در برابر اهل دنیا و اربابان زر و زور ، خاکسار و فروتن باشند و در برابر مؤمنان تهیدست متکبر و مغرور .

نتیجه گیری :
 

ثمره اول :
با دانستن این ویژگی ها ، می توان مقیاسی برای محک زدن خود و اهداف خود و معیاری برای فهم میزان قابلیت ما ، در همراهی با حضرت و جهاد در رکاب او باشد . ما همیشه منتظر رؤیت خورشید بوده ایم و شاید فردا ، روز موعود باشد . آیا ما خود را برای آن روز مهیا کرده ایم ؟ با فهم این ویژگیها ، می توانیم دریابیم که پای رفتن این راه را داریم یا نه ، و در آن روز موعود در کنار حضرتیم یا در مقابل او .
ثمره دوم :
زمینه سازی برای ظهور است . فرا رسیدن روز سراسر مبارک ظهور ، بسته به دو عامل اساسی است که منطقاً ، با فقدان هرکدام از آنها ، قیام حضرت بی نتیجه خواهد بود :
1- وجود زمینه مردمی : اگر در مردم ، احساس نیاز به امام شکل نگیرد ، وقتی او بیاید ، قدرش را نخواهند دانست و به راحتی او را تنها خواهند گذاشت ؛ بلکه شاید علیه او شمشیر نیز بکشند همانگونه که اغلب مردم با پیشوایان معصوم پیشین (ع) چنین کردند .
2- فراهم آمدن یاران ، همراهان و هم رزمانی کارآمد و توانمند که با فقدان شان ، کار حکومت ، هدایت و رشد به سامان نخواهد رسید . دانستن ویژگی های یاران حضرت و تلاش در راه کسب آنها ، در واقع تلاش برای زمینه سازی ظهور و فرا رسیدن آن روز مبارک است .

پی نوشت ها :
 

1- منتخب الاثر ، فصل 8 ، باب 1 ، ح 2 ، ص 611
2- یوم الخلاص ، ص 223
3- بحار الانوار ، ج 52 ، ص 308
4- حجر (15) ، آیه 75
5- بحار الانوار ، ج 52 ، ص 386
6- سوره آل عمران ، آیه 110
7- میزان الحکمه ، مترجم ج 8 ، ص 3704
8- بحار الانوار ، ج 51 ، ص 47
9- مفاتیح الجنان ، دعای ندبه
10- بحار الانوار ، ج 52 ، ص 308
11- بحار الانوار ، ج 52 ، ص 308
12- همان
13- همان
14- همان
15- بحار الانوار ج 52 ، ص 308 ، مستدرک الوسائل ، ج 11 ، ص 114
16- مستدرک الوسایل ، ج 11 ، ص 114
17- یوم الخلاص ، ص 224
18- یوم الخلاص ، ص 223
19- الکافی ، ج 8 ، ص 294 ، الخصال ص 541 ، شرح الاخبار ج 3 ص 569 ، مشکاه الانوار ص 151
20- منتخب الاثر ، فصل 6 ، باب 11 ، ح 4 ، ص 581
21- یوم الخلاص ، ص 244
22- معجم الاحادیث الامام مهدی ، ج 3 ، ص 101
23- الغیبه نعمانی ، باب 13 ، ج 46 ، ص 252
24- ادیان و مهدویت ، ص 21
25- کمال الدین ، ج 1 ، ح 15 ، ص 602
26- الغیبه نعمانی ، باب 11 ، ح 16 ، ص 200
27- سوره بقره ، آیه 138
28- اصول کافی ، ج 1 ، باب 84 ، ح 5 ، ص 433
29- کمال الدین ، ج 1 ، باب 25 ، ح 3 ، ص 535
30- الغیبه نعمانی ، باب 11 ، ح 16 ، ص 207
31- مفاتیح الجنان ، دعای ندبه
32- احتجاج ، ج 2 ، ش 60 ، ص 600
33- کمال الدین ، ج 1 ، باب 25 ، ص 535
34- دلائل النبوه ، ج 6 ، ص 513
35- بحار الانوار ، ج 52 ، باب 22 ، ص 123
36- دلائل النبوه ، ج 6 ، ص 513
37- کمال الدین ، ج 2 ، باب 33 ، ح 54 ، ص 39
38- کمال الدین ، ج 2 ، باب 31 ، ص 592
 

منابع و مآخذ :
1- قرآن کریم
2- مفایح الجنان
3- نگین آفرینش / محمدامین بالادستیان ، محمدمهدی حائری پور ، مهدی یوسفیان / چاپ یازدهم / قم 1387 ه-ق
4- بحار الانوار ، محدباقر مجلسی ، دارالکتب الاسلامیه
5- خصال ، ابی جعفر محمدبن علی بن الحسین بن بابویه القمی ، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، 1362
6- یوم الخلاص ، کامل سلیمان ، انصار الحسین الثقافیه ، طهران 1991 م
7- منتخب الاثر ، لطف ا... صافی گلپایگانی، السیده المعصومه ، قم 1419 ه – ق
8- میزان الحکمه ، محمد محمدی ری شهری ، مترجم حمیدرضا شیخی ، دارالحدیث ، قم 1377
9- مستدرک الوسائل ، الحاکم نیشابوری
10- الکافی ، محمدبن یعقوب کلینی رازی ، ت 329 ه-ق دارالکتب الاسلامیه ، تهران
11- معجم الاحادیث ، الامام المهدی ، نجم الدین طبسی با همکاری جمعی از فضلا ، نشر معارف اسلامی ، قم
12- الغیبه نعمانی ، محمدبن ابراهیم نعمانی ، 360 ه-ق ، کتابفروشی صدوق ، تهران
13- کمال الدین ، ابی جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی ، مترجم پهلوان ، دارالحدیث ، قم ، 1380
14- ادیان و مهدویت ، محمد بهشتی ، کورش کبیر ، تهران ، 1342
15- احتجاج ، احمد بن علی ابی طالب الطبرسی ، اسوه ، تهران ، 1416 ه-ق
16- دلائل النبوه ، احمد ابن عبدا.. ، ابو نعیم اصفهانی ، ت 430 ه-ق ، دار المعرفه ، بیروت
17- چشم اندازی به حکومت مهدی (عج) ، نجم الدین طبسی ، بوستان کتاب ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، چا÷ سوم ، 1380
18- داستان ظهور ، مهدی خدامیان آرانی ، انتشارات وثوق ، چا÷ دوم ، 1387