مشخصات

کشور ایران
استان اصفهان
شهرستان نائین
بخش مرکزی
جمعیت  ۳۹٬۲۶۱ نفر
مساحت ۸/۳۵۹۲۷ کیلومتر مربع
زبان گفتار گویش نائینی
مذهب شیعه
ارتفاع از سطح دریا ۱۵۸۰ متر
شرایط آب و هوا گرم و خشک
پیش شماره تلفن ۰۳۱
شناسه ملی خودرو ایران۲۳م
ره آورد زعفران، پسته، عبا ، شیرینی محلی کُپَچُو، فرش نائین، گلیم، انار، گندم، شلغم، زردک و چغندر ،توت

شهرستان نائین شهرستانی است در استان اصفهان. مرکز این شهرستان شهر نائین است. در اول شهریور ۱۳۲۷ شمسی نائین رسماً شهرستان اعلام شد و بخشداری آن به فرمانداری تبدیل گشت. شهرستان نائین وسیع‌ترین شهرستان استان اصفهان و یکی از بزرگ‌ترین شهرستان‌های ایران است. جمعیت شهرستان نائین بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، ۳۹٬۲۶۱ نفر بوده‌است. شهرستان نائین از شمال به استان سمنان، از شرق به استان خراسان، از جنوب به استان یزد و از مغرب به شهرستان‌های اردستان وکوهپایه محدود می‌شود. این شهرستان با مساحتی برابر ۸/۳۵۹۲۷ کیلومتر مربع وسیع‌ترین شهرستان استان اصفهان است. شهرستان در ۵۲ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۵۵ درجه و ۲ دقیقه طول شرقی جغرافیایی و در ۳۲ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۱۵ دقیقه عرض جغرافیای در فاصله ۱۴۵ کیلومتری شرق مرکز استان قرار دارد. شهرستان نائین از شمال به استان سمنان، از شرق به استان خراسان، از جنوب به استان یزد و از مغرب به شهرستان‌های اردستان و کوهپایه محدود می‌شود. شهرستان نائین دارای آب و هوایی کویری است و اختلاف درجه حرارت شب و روز در فصول سال کاملاً محسوس است و بارش آن بسیار کم و تابستان‌ها طولانی و بدون باران است. در این شهرستان مردم جندق (در حال حاضر جزو شهرستان خور است) و برخی روستاهای ناحیه خور و بیابانک شیخی هستند که تنها در مواردی اندک از اصول فقهی با سایر پیروان شیعه اختلاف دارند و گرنه از هر لحاظ معتقد و پایبند به اصول مذهب تشیع‌اند. گویش‌های بومی این شهرستان در زمره زبان‌های ایران مرکزی قرار می‌گیرند. گویش مردم انارک همانند گویش نائینی است اما گویش و زبان مردم خور تفاوت‌هایی دارد. در حال حاضر قالی در اقتصاد شهر نائین کاملاً موثراست و تجارت قالی و سایرامورمربوط به این صنعت از مشاغل اساسی مردم نائین به‌شمار می‌رود. در انارک قالی و قالیچه‌هایی با طرح نائین و نقشه‌های افشان و ترنجی و بته‌ای بافته می‌شود. در خور نیز صنایع دستی قدمتی دیرینه دارد. قالی‌های خور و بیابانک دارای طرح نائین و نقش‌های ترنج و لچک – افشان- لیلی و مجنون است که در سراسر کشور شهرت فراوان دارد. شهرستان نائین یکی از مناطق تردد قاچاقچیان مواد مخدر و کالاست و هرساله چندین تن مواد مخدر و مقادیر زیادی کالای قاچاق در این منطقه کشف و توقیف می‌شود.
 

این شهرستان شامل بخش‌ های زیر می‌ باشد:

 
بخش ها:
مرکزی، انارک و خور و بیابانک
 
دهستان:
دهستان بهارستان، دهستان کوهستان، دهستان لای سیاه و دهستان چوپانان
 
روستاها:
آرند، ارجک، باباچو، پریکان، جامکان، چاه گربه، خارزن، رومندچه، وندیش، یک باغی و ....
 

جای‌ های دیدنی شهرستان نائین


منطقه شکار ممنوع حیوانات
در فاصله 90 کیلومتری شهر نایین، منطقه‌ای حفاظت شده به نام منطقه عباس آباد قرار داشته که بخشی از آن به شهرستان خور و بیابانک تعلق دارد. این منطقه حفاظت شده با مساحتی بیش از 300 هزار هکتار، مجموعه‌ای از کوه‌ها و دشت‌های به‌هم پیوسته است. حیواناتی نظیر هوبره، شاه روباه، گربه شنی، کاراکل و پلنگ در این منطقه زندگی می‌کنند. همچنین این احتمال می‌رود که با یک یوزپلنگ آسیایی روبه‌رو شوید. پوشش گیاهی منطقه حفاظت شده عباس آباد را بیشتر گیاهانی چون بنه، انجیر وحشی، بادام کوهی، گز و تاق تشکیل می‌دهند.
 
نارین قلعه
نارین قلعه که آن را با نام قلعه نارنج نیز می‌شناسند، یک بنای بسیار قدیمی و شناخته ‌شده در بخش مرکزی بافت تاریخی شهر نایین است. این قلعه به ‌شکل چند ضلعی ساخته شده و در گوشه اضلاع آن چندین برج قرار دارند. نارین قلعه یادگار دوران پارتیان و پیش از اسلام بوده و در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید. برای دسترسی به نارین قلعه یا قلعه نارنج، به مرکز بافت تاریخی شهر نایین، میان محله‌های باب المسجد، کلوان و نوآباد مراجعه نمایید.
 
خانه تاریخی پیرنیا
یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین خانه‌های تاریخی شهر نایین، خانه تاریخی پیرنیا نام دارد که در معماری آن از خانه‌های کویر مرکزی ایران الهام گرفته‌ شد. این خانه تاریخی در دوران حکومت صفویه و در حدود 400 سال پیش بنا گشت. در حال حاضر محل نمایندگی میراث فرهنگی شهر نایین و موزه مردم‌شناسی نایین است. خانه تاریخی پیرنیا قسمت‌‌های مختلفی از جمله باغ، گودال باغچه، اتاق نشیمن، ایوان شاه‌ نشین، غلام گردش، هشتی، ورودی و دالان‌های متعددی را شامل می‌شود. برای دسترسی به خانه تاریخی پیرنیا، لازم بوده به آدرس نایین، بافت قدیمی شهر، مقابل مسجد جامع بروید.
 
مسجد جامع نایین
مسجد جامع نایین به سبک خراسانی ساخته شده و در ساخت آن از مسجد پیامبر مدینه الهام گرفته شد. ساختمان اولیه مسجد جامع نایین در قرن دوم هجری بنا گشت. این ساختمان اولیه امروزه بخش زیادی از مسجد فعلی را تشکیل می‌دهد. جالب است بدانید مسجد جامع نایین از معدود مساجد اولیه شبستانی به‌ شمار می‌آید که صورت اولیه خود را حفظ کرده و کمتر دستخوش تغییرات گردید. مسجد جامع نایین در بافت قدیمی این شهر قابل دسترسی خواهد بود.
 
قلعه محمدیه
یکی از معروف‌ترین بناهای شهر نایین، قلعه محمدیه نام دارد که در بالای کوهی مشرف به محله محمدیه قرار گرفته است. به گفته کارشناسان احتمالا در زمان‌های گذشته این قلعه را به‌ عنوان دژ دفاعی ساخته‌اند. قدمت قلعه محمدیه را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند. قلعه محمدیه که برخی نیز آن را عاشوراگاه می‌نامند، آن ‌چنان با شکوه و با عظمت بوده که از هر کجای محله محمدیه می‌توانید آن را تماشا کنید.
 
بازار تاریخی نایین
بازار تاریخی نایین مرکز تجاری این شهر در زمان‌های گذشته قرار داشت. این بازار از قدیمی‌ترین بازارهای سنتی ایران محسوب می‌شود که بنای اولیه آن را به دوره ایلخانان نسبت می‌دهند. این بازار تاریخی بیشتر رونق خود به دوره حکومت صفویه مدیون است. ورودی بازار تاریخی نایین از دروازه‌های قدیمی شهر بوده که به آن دروازه تاریخی چهل دختران می‌گویند.
 
خانه تاریخی امامی
در محله تاریخی کلوان در شهر نایین، خانه‌ای تاریخی به نام امامی واقع شده است که قدمت آن را مربوط به دوران صفویه می‌دانند. معماری و فضای خانه تاریخی امامی در دوران قاجار دستخوش تغییراتی شد و از آن به عنوان خانه امام جمعه این شهر، «خاندان امامی‌ها» و «محمد سعید امامی» استفاده می‌نمودند. خانه تاریخی امامی در خیابان آیت‌الله نایینی قرار دارد.
 
آب انبار معصوم خانی
یکی از آب انبارهای اصلی شهر نایین، آب انبار معصوم خانی نام دارد. این آب انبار توسط خیری به همین نام در محله چهل دختران در جوار دروازه چهل دختران ساخته شده است. قدمت این بنا تاریخی به دوران پهلوی باز می‌گردد و به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. برای دسترسی به آب انبار معصوم خانی، به محله چهل دختران، کنار دروازه چهل دختران بروید.

قلعه رستم ریگاره
قلعه رستم، نام قلعه‌ای تاریخی در روستای بافران در شرق نایین است. وجود 4 برجک در 4 طرف قلعه نشان دهنده محل‌های دیده‌بانی در آن است. سوراخ‌های تعبیه شده روی برجک‌ها حاکی از آن است که در زمان جنگ کاربرد داشته‌اند. ارتفاع 4 متری، جنسی از گل و خشت، دیوارهایی تزیین شده با ساروج و چوب و گچ در کنار خندق، جلوه‌ای دیگر از معماری ایران باستان را به رخ می‌کشد. امروزه به ‌علت عدم رسیدگی به قلعه رستم، این قلعه تاریخی در معرض تخریب قرار دارد.
 
خانه فاطمی‌ ها
در محله نوآباد و در مقابل بازار تاریخی شهر نایین، یکی از مهم‌ترین خانه‌های سنتی و تاریخی شهر نایین قرار دارد که به آن خانه فاطمی‌ها می‌گویند. قدمت این خانه تاریخی به دوران قاجاریه باز می‌گردد. خانه فاطمی‌ها در حال حاضر در حال مرمت بوده و در مالکیت نمایندگی میراث فرهنگی و گردشگری شهر نایین قرار گرفته است.
 
کاروانسرای بلاباد
در کیلومتر 23 جاده اصفهان به نایین، کاروانسرایی به نام بلاباد قرار دارد که مساحتی در حدود دو هزار متر مربع داشته و دارای 26 حجره است. این کاروانسرا مربوط به دوره صفویه بوده و از جاذبه‌های دیدنی شهر نایین به ‌شمار می‌رود. این کاروانسرا در دهستان لای سیاه و در مجاورت روستای بلاباد جای گرفت.
 
مسجد بابا عبدالله
مسجد بابا عبدالله واقع در محله نوآباد شهر نایین، بنایی تاریخی است که در دوران ایلخانی به‌ صورت گنبد مقبره‌ای بود. این مسجد به مرور زمان در کنار این بنا ساخته شد. طبق کتیبه‌ای که قدمت آن به سال 700 هجری قمری باز می‌گردد، مسجد بابا عبدالله را در اواخر قرن هفتم یا اوایل قرن هشتم هجری قمری ساخته‌ اند.
 
آتشکده سپرو
در 30 کیلومتری شمال غربی شهر نایین و بر فراز شیرکوه، روستایی به نام سپرو قرار دارد. در این روستا، آتشکده‌ای واقع شده که قدمت آن به دوران ساسانیان باز می‌گردد. این آتشکده سپرو یا به زبان مردم محلی، چهاردری خوانده می‌شود. آتشکده سپرو امروزه در حال مرمت و بازسازی است.
 
کارگاه‌ های عبا بافی
کارگاه‌های عبابافی نایین معمولا خانه‌هایی قدیمی در دل زمین هستند که بافندگان را در تابستان از گرمای کویر حفظ کنند. محله محمدیه شهر نایین، شهرت خود را مدیون همین کارگاه‌های عبابافی است. عباهایی که از جنس کرک شتر و پشم گوسفند هستند و در رنگ‌های سرخ و خرمایی بافته می‌شوند.
 
باغ مصلی
یکی دیگر از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری شهر نایین، باغ مصلی است که تفرجگاه مردم در روزهای تعطیل به‌ شمار می‌رود. بقعه‌ای در این باغ وجود دارد که زیارتگاه نایینی‌ها بوده و به پیشینیان خاندان پیرنیا تعلق دارد. برای دسترسی به باغ مصلی باید به خیابان پاسداران بروید.
 

سایر جاهای دیدنی نایین

منطقه شکار ممنوع عباس‌آباد

غار اژدها

کوه بنوید

روستای مشکنان

روستای بادافشان

آتشکده سپرو

قلعه بیاضه

آسیاب آبی ریگاره

قلعه رستم و ..
 

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان نایین


اسدالله بقایی نایینی
او در سال 1327 در نایین متولد شد، از سال 50 تا 75 ساکن اصفهان و از 75 تاکنون ساکن تهران است. او تحصیلاتش را تا مقطع کارشناسی ارشد در رشته مدیریت ادامه داد. او تاکنون رئیس دارایی گلپایگان و کاشان، ذی‌حساب طرحهای عمرانی دانشگاه و استان اصفهان، مدیرکل امور مالی وزارت معادن و فلزات، مدیر کل امور مالی وزارت صنایع و معادن، مشاور مالی ـ اداری شهرداری تهران، مشاور فرهنگی حوزه هنری و مدرس دانشگاه بوده است.
 
سید صدرالدین بلاغی
سید صدرالدین بلاغی در سال ۱۲۹۰ش در نایین متولد شد. پدرش سید حسن حسینی (۱۲۸۸-۱۳۵۲ق) از علما و مدرسین نایین و از شاگردان آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی بود. صدرالدین بلاغی تحصیلات مقدماتی را نزد پدر آغاز کرد و پس از آن به اصفهان و شیراز رفت و ۲۰ سال به تحصیل علوم حوزوی مشغول بود. در سال ۱۳۱۸ از شیراز به مشهد رفت. در مشهد علاوه بر تدریس، در مجامع و مجالس مذهبی سخنرانی می‌کرد. پس از دو سال، در سال ۱۳۲۰ش به تهران آمد و به تبلیغ در مساجد و محافل مذهبی مشغول شد. گفتارهای مذهبی او در این زمان از رادیو پخش می‌شد. علاوه بر وعظ، به تألیف کتب و مقالات اهتمام می‌ورزید. در جریان ملی شدن صنعت نفت، در صدر مبارزین در کنار رهبری مذهبی-ملی نهضت، حرکت می‌کرد. از همان زمان، به عنوان نماینده آیت الله سید حسین بروجردی به فعالیت خود ادامه می‌داد. پس از نهضت ملی، صدر بلاغی بیشتر به کار فرهنگی - ارشادی پرداخت . به دستور آیت الله بروجردی و به عنوان نماینده ویژه به اروپا و آمریکا اعزام شد و در آن دیار به تبلیغ اسلام همت گماشت. آیة اللَّه بروجردی در نامه‌ای از سفر ایشان به خارج اظهار خشنودی نموده و می‌نویسد که این قبیل سفرها را موجب توسعه و تقویت دیانت مقدسه اسلام می‌داند. صدربلاغی پس از بازگشت به ایران، به سخنرانی‌ها و تألیف ادامه داد. سید صدرالدین سرانجام در ۲ اردیبهشت ۱۳۷۳ش درگذشت.