فضیلت ماه ذی القعده

در کتاب اقبال الاعمال در باب فضیلت ماه ذی القعده سید بن طاووس نقل کرده است ماه ذی القعده ماهی است که به هنگام شدت و گرفتاری، زمان خوبی برای دعاست، و برای رفع ظلم و ستم و دعا بر ضد ظالم مؤثر است به گفته وی این ماه، ماه اجابت دعا نامیده شده است.

در کتاب المراقبات از شیخ مفید نقل شده است که پیغمبر (صلّی الله علیه و آله) فرمودند :هر کس در ماه حرام سه روز پنجشنبه و جمعه و شنبه را روزه بگیرد، خداوند برای او عبادت یک سال را بنویسد. همچنین روایت شده است نهصد سال که روزهای آن روزه و شب های آن در قیام باشد.

در کتاب المراقبات از میرزا جواد ملکی تبریزی نقل شده است این ماه، اولین ماه حرام سال است که در آن جنگ حتی با کافران، حرام است، پس حکم جنگ و مخالفت با خداوند در آن چگونه است؟! در این ماه ها باید قلب و بدن بیش از سایر ایام از گناه و نافرمانی خدا نگه داشته شوند.
 

نماز روز اول ماه ذی القعده

روز اول ماه ذی‌ القعده روز مبارکی است و در اولین شب از ماه ذی‌القعده به جا آوردن دو رکعت نماز آن هم نیم ساعت قبل از ظهر، به این صورت که در هر رکعت، یک مرتبه سوره حمد و ده مرتبه سوره قل هو الله و ده مرتبه آیة الکرسی و ده مرتبه سوره إنّا أنزلناه را بخواند توصیه شده است.
 
نماز حضرت فاطمه (سلام الله علیه)
نماز دیگری که در روایات و کتب دینی برای این روز توصیه شده است نماز حضرت فاطمه (سلام الله علیه) می باشد بدین صورت که یک نماز دو رکعتی است که در رکعت اول بعد از قرائت سوره حمد، صد مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از سوره حمد، صد مرتبه سوره توحید را خوانده می شود و در پایان پس از سلام نماز، دعای زیر را خوانده می شود
سُبْحَانَ ذِی الْعِزِّ الشَّامِخِ الْمُنِیفِ‏
منزه است خدای صاحب عزت و مقام بلند
سُبْحَانَ ذِی الْجَلاَلِ الْبَاذِخِ الْعَظِیمِ‏
منزه است خدای صاحب جلال و کبریایی و عظمت
سُبْحَانَ ذِی الْمُلْکِ الْفَاخِرِ الْقَدِیمِ‏
منزه است خدای صاحب ملک فاخر ازلی
سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْبَهْجَةَ وَ الْجَمَالَ‏
منزه است خدایی که لباس حسن و جمال به قامت خود آراسته
سُبْحَانَ مَنْ تَرَدَّی بِالنُّورِ وَ الْوَقَارِ
منزه است خدایی که ردای - نور وقار در بر دارد
سُبْحَانَ مَنْ یَرَی أَثَرَ النَّمْلِ فِی الصَّفَا
منزه است خدایی که اثر پای مورچه را در سنگ سخت سیاه می ‏بیند
سُبْحَانَ مَنْ یَرَی وَقْعَ الطَّیْرِ فِی الْهَوَاءِ
منزه است خدایی که خط سیر مرغ را در هوا می‏ بیند
سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا لاَ هَکَذَا غَیْرُهُ‏
منزه است خدایی که تنها او بدین کمال است و غیر وی دارای این کمال نیست.
سپس بهتر است پس از نماز، تسبیحات حضرت زهرا (سلام الله علیه) و پس از آن، صد مرتبه صلوات فرستاده شود.

شیخ طوسی سفارش کرده است بهتر است پس از این نماز دعای زیر خوانده شود
سزاوار است بعد از نماز، زانوها و آرنج ها را برهنه نماید، همه مواضع سجود خود را بدون هیچ حائلی به زمین بچسباند، حاجت بخواهد و دعا کند آنچه می خواهد و در حالت سجده ذکر زیر بگوید:
یَا مَنْ لَیْسَ غَیْرَهُ رَبٌّ یُدْعَی‏ یَا مَنْ لَیْسَ فَوْقَهُ إِلَهٌ یُخْشَی‏
ای کسی که غیر از او پروردگاری نیست که خوانده شود، ای کسی که برتر از او خدایی نیست که از او ترسیده شود
یَا مَنْ لَیْسَ دُونَهُ مَلِکٌ یُتَّقَی‏ یَا مَنْ لَیْسَ لَهُ وَزِیرٌ یُؤْتَی‏
ای کسی که غیر او حکمرانی نیست که از او پرهیز شود، ای کسی که وزیری ندارد که از رهگذرش نزد او روند
یَا مَنْ لَیْسَ لَهُ حَاجِبٌ یُرْشَی‏ یَا مَنْ لَیْسَ لَهُ بَوَّابٌ یُغْشَی‏
ای کسی که حاجب و دربانی ندارد که رشوه به او بدهند، ای کسی که نگهبانی ندارد که در پس پرده نگه داری شود
یَا مَنْ لاَ یَزْدَادُ عَلَی کَثْرَةِ السُّؤَالِ إِلاَّ کَرَماً وَ جُوداً وَ عَلَی کَثْرَةِ الذُّنُوبِ إِلاَّ عَفْواً وَ صَفْحاً
ای کسی که زیاده خواهی و بسیار سوال و گدائی از درگاهش جز بر جود و کرم او، و بر کثرت گناهان جز عفو و بخشش نیفزاید
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا
بر محمد و آل محمد درود بفرست، و این کارها را برایم انجام ده
و به جای «کَذَا وَ کَذَا» حاجت خودتان را به زبان بیاورید.
 
نماز یکشنبه ذی‌ القعده
و اما اگر اولین روز ماه ذی القعده روز یکشنبه بود این نماز بسیار مجرب را که در روایات بسیار بر قرائت آن تاکید شده است بجا آورید
ابتدا غسل می کنیم سپس چهار رکعت نماز یعنی دو نماز دو رکعتی می خوانیم بدین صورت که در هر رکعت بعد از قرائت سوره حمد سه مرتبه سوره­ توحید، یک مرتبه سوره­ فلق و یک مرتبه سوره­ ناس را می خوانیم و در آخر پس از سلام دومین نماز دو رکعتی هفتاد بار استغفار کرده و بعد می گوییم لا حَولَ وَ لا قُوَّهَ إلّا بِالله العَلِیِّ العَظیمِ
سپس می گوییم یا عَزیزُ یا غَفّارُ إغفِر لِی ذُنُوبِی وَ ذُنُـوبَ جَمیعِ المؤمِنینَ وَ المُؤمِناتِ فَإنَّهُ لا یَغفِرُ الذُّنوبَ إلّا أنتَ
ای خدای عزیز و ای خدایی که بسیار آمرزنده هستی گناهان من و گناهان همه­ مردان و زنان مؤمن را بیامرز، چرا که کسی جز تو آمرزنده­ گناهان نیست.

در باب فضیلت این نماز در کتاب اقبال الاعمال آمده است در روز یکشنبه ای از ماه ذی القعده پیامبر اکرم (صلی اللّه علیه وآله) نزد یاران خود آمدند و فرمودند مردم کدامین یک از شما خواستار توبه است؟
همگان گفتند ای پیامبر خدا همه خواستار توبه ایم سپس پیامبر آداب نماز توبه را برایشان شرح دادند و فرمودند هر بنده ای از امت من این عمل را انجام دهد، از آسمان به او ندا می شود ای بنده خدا، عمل خود از نو آغاز کن؛ زیرا توبه تو پذیرفته و گناه تو آمرزیده شد.
و فرشته ای از زیر عرش به او خطاب می کند ای بنده خجسته باد بر تو و فرزندان تو و فرشته ای دیگر ندا می کند: ای بنده، دشمنان تو در روز قیامت از تو راضی خواهند گردید.
و فرشته ای دیگر ندا می کند ای بنده، تو مومن از دنیا می روی و دین تو از تو گرفته نمی شود و قبر تو گشوده و نورانی می شود.
و فرشته ای دیگر ندا می کند ای بنده، پدر و مادر تو از تو راضی خواهند گردید، اگر چه از تو ناخشنود باشند و پدر و مادر و فرزندان تو آمرزیده شدند و روزی تو در دنیا و آخرت گشوده و فراوان خواهد بود.
و جبرئیل (علیه السلام) ندا می کند من همراه با فرشته مرگ می آیم و به او سفارش می کنم که با تو به نرمی رفتار کند و اثر مرگ حتی خراشی در تو ایجاد نخواهد کرد و فقط روح تو به آرامی از بدنت خارج خواهد شد.
 
دعای روز یکشنبه
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
بِسْمِ اللّٰهِ الَّذِى لَاأَرْجُو إِلّا فَضْلَهُ، وَلَا أَخْشىٰ إِلّا عَدْلَهُ، وَلَا أَعْتَمِدُ إِلّا قَوْلَهُ، وَلَا أُمْسِکُ إِلّا بِحَبْلِهِ، بِکَ أَسْتَجِیرُ یَا ذَا الْعَفْوِ وَالرِّضْوانِ مِنَ الظُّلْمِ وَالْعُدْوانِ، وَمِنْ غِیَرِ الزَّمانِ، وَتَواتُرِ الْأَحْزانِ، وَطَوارِقِ الْحَدَثانِ، وَمِنِ انْقِضَاءِ الْمُدَّةِ قَبْلَ التَّأَهُّبِ وَالْعُدَّةِ، وَ إِیَّاکَ أَسْتَرْشِدُ لِمَا فِیهِ الصَّلَاحُ وَالْإِصْلاحُ، وَبِکَ أَسْتَعِینُ فِیَما یَقْتَرِنُ بِهِ النَّجَاحُ وَ الإِنْجَاحُ، وَ إِیَّاکَ أَرْغَبُ فِى لِبَاسِ الْعافِیَةِ وَتَمامِها وَ شُمُولِ السَّلَامَةِ وَدَوامِهَا، وَأَعُوذُ بِکَ یَا رَبِّ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیَاطِینِ، وَ أَحْتَرِزُ بِسُلْطانِکَ مِنْ جَوْرِ السَّلَاطِینِ؛
به نام خدا که رحتمش بسیار و مهربانی‌اش همیشگی است، به نام خدایی که جز به فضل و بخشش او امید نبستم و جز از عدالت او نهراسم و جز به سخن او اعتماد نکنم و جز به ریسمانش چنگ نزنم، تنها به تو پناه می‌آورم ای خدای گذشت کننده و خوشنود شونده از ستم و دشمنی و پیش‌آمدهای روزگار و اندوه‌های پیاپی و از بدبختی‌ها و حوادث ناگوار دوران و از گذشت عمر پیش از مهیا شدن و توشه برداشتن و تنها از تو راهنمایی می‌جویم به‌سوی آنچه خیر و صلاح من در آن است و فقط از تو یاری می‌خواهم در آنچه پیروزی و رستگاری با آن همراه است و در پوشیدن لباس تندرستی و کمال آن و فراگیری سلامتی و دوام آن تنها به تو دل می‌بندم و به تو پناه می‌آورم ای پروردگار من از وسوسه‌های شیاطین و به یاری اقتدار و قدرتت می‌پرهیزم از ستم پادشاهان،
فَتَقَبَّلْ مَا کَانَ مِنْ صَلَاتِى وَصَوْمِى، وَاجْعَلْ غَدِى وَمَا بَعْدَهُ أَفْضَلَ مِنْ سَاعَتِى وَیَوْمِى، وَأَعِزَّنِى فِى عَشِیرَتِى وَقَوْمِى، وَاحْفَظْنِى فِى یَقْظَتِى وَنَوْمِى، فَأَنْتَ اللّٰهُ خَیْرٌ حَافِظاً، وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ، اللّٰهُمَّ إِنِّى أَبْرَأُ إِلَیْکَ فِى یَوْمِى هٰذَا وَمَا بَعْدَهُ مِنَ الْآحادِ، مِنَ الشِّرْکِ وَالْإِلْحَادِ، وَأُخْلِصُ لَکَ دُعَائِى تَعَرُّضاً لِلْإِجَابَةِ، وَأُقِیمُ عَلَىٰ طَاعَتِکَ رَجَاءً لِلْإِثَابَةِ، فَصَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ خَیْرِ خَلْقِکَ، الدَّاعِى إِلَىٰ حَقِّکَ، وَأَعِزَّنِى بِعِزِّکَ الَّذِى لَایُضَامُ، وَاحْفَظْنِى بِعَیْنِکَ الَّتِى لَاتَنَامُ، وَاخْتِمْ بِالانْقِطَاعِ إِلَیْکَ أَمْرِى، وَبِالْمَغْفِرَةِ عُمْرِى، إِنَّکَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ.
پس آنچه از نماز و روزه‌ام صورت گرفته بپذیر و فردا و روزهای پس از آن مرا بهتر از این ساعت و امروزم قرار ده و مرا در بین خویشاوندان و بستگانم توانمند کن و در بیداری و خواب نگهدارم باش، چراکه تویی خدا و بهترین نگهدار و تویی مهربان‌ترین مهربانان. خدایا، من در امروزم و یکشنبه‌های دیگر از شرک و بی‌دینی، به‌سوی تو بیزاری می‌جویم و دعایم را فقط برای تو خالص می‌کنم تا در معرض اجابت قرار گیرد و به امید پاداش تو بر طاعتت پایداری می‌کنم، پس درود فرست بر بهترین آفریده‌ات محمّد آن‌که دعوت‌کننده مردم به حقانیت تو بود و مرا نیرومند گردان با نیرومندی خواری ناپذیرت و به دیده بی‌خواب خودت نگاهم دار و کارم را با گسستن از همه خلق و پیوستن به تو و عمرم را با آمرزش خویش پایان‌بخش، همانا تویی بسیار آمرزنده و مهربان.
 

دعای اول ماه ذی القعده

اللهم إن هذا شهر ذی القعدة من الأشهر التی أمرت بتعظیمها و جعلت فیها من أسرار العبادات ما شهد بتکریمها
خداوندا، این ماه ذیقعده از ماه‌هایى است که به بزرگداشت آن فرمان داده‌اى و اسرار عباداتى که در آن نهاده‌اى گواه بر تکریم آن است، 
و قد شرفتنا بأن جعلت لنا طریقا إلى مشاهدة هلاله و معرفة حق إقباله و لم تحجبه عنا بالغیوم و حوادث السماء
و ما را به واسطه‌ى این‌که راهى براى مشاهده‌ى هلال این ماه و شناخت حق روى آوردن و ورود آن قرار دادى، گرامى داشتى و به واسطه‌ى ابرها و دیگر حوادث آسمانى 
و لا حجبتنا عنه بما یمنع أبصارنا من الضیاء فأسألک أن تتم ما ابتدأت من النعم الباطنة و الظاهرة
و موانع دیگر که مانع از دیدن آن مى‌شود، آن را از ما نپوشیده‌اى. ازاین‌رو، از تو مى‌خواهم که نعمت‌هاى باطنى و ظاهرى خود را بر ما تکمیل نمایى 
بأن تجعلنا من الظافرین فیه بسعادة الدنیا و الآخرة و کن برحمتک المسیر لنا فی تقلباته
و از کسانى که در آن به نیکبختى دنیا و آخرت کامیاب مى‌گردند، قراردهى و به رحمت خود، در طول گردش 
و لحظاته بکمال حظنا من خیراته و برکاته و احفظنا من آفاته و مخافاته حتى تکون من أسعد من نظر إلى هلاله
و لحظات این ماه، کمال بهره‌مندى از خیرات و برکات این ماه را براى ما آسان کن و از آفات و بیم‌هاى آن نگاه دار، تا از نیکبخت‌ترین افرادى که به هلال آن نگریسته‌اند 
و بلغته منه غایة آماله و ابدأ بکل من یرضیک البدأة بذکره فی المناجاة من أهل النجاة 
و به نهایت آرزوهایشان در این ماه رسانده‌اى، بگردیم و در این‌باره، آن دسته از اهل نجات را که مقدم داشتن نام آن‌ها در مقام مناجات با تو مورد پسند تو است، مقدم بدار 
و أشرک معنا أهل المضافات و الموالاة و أرنا آیات الإجابات و القبول فی جمیع المأمول و المسئول برحمتک یا أرحم الراحمین‏
و اهل صفا و دوستى را با ما شریک گردان و نشانه‌هاى اجابت و قبول همه‌ى آرزوها و خواسته‌هاى ما را به ما نشان ده، به رحمتت اى مهربان‌ترین مهربانان.
 

اعمال مشترک ماه ذی القعده

هر روز 100 بار صلوات بر محمد و آل محمد.
هر روز 360 مرتبه الحمد لله رب العالمین
هر روز 70 مرتبه استغفرالله، 70 مرتبه اتوب الی الله، 100 مرتبه سبحان الله، 100 بار الحمدلله، 100 مرتبه لا اله الا الله، 100 مرتبه الله اکبر، 100 مرتبه لا اله الا الله الملک الحق المبین، 100 مرتبه لاحول ولاقوة الا بالله.
خواندن نماز جعفر طیار حداقل هفته ای یکبار 
خواندن نماز شب و نوافل یومیه.
تلاوت آیة الکرسی بعد از هر نماز
صلوات بر محمد و آل محمد هر شب و روز جمعه 1000 بار
خواندن تعقیبات نماز که امام صادق علیه السلام در این باره فرموده است: التعقیب ابلغ فی طلب الرزق من الضرب فی البلاد؛ تعقیبات، در جلب روزی از مسافرت های تجارتی مؤثرتر است. 
مبادرت بر تسبیح حضرت زهرا علیها السلام که تأکید شده است تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام بعد از نماز بدون تکلم و بدون جابه جا کردن پاها انجام شود.

منبع: سایت راسخون