این افراد در شب یلدا هندوانه نخورند

شب یلدا

شب یلدا بلندترین شب سال که به زمان مابین غروب آفتاب از تاریخ 30 آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب 1 دی ماه یعنی نخستین روز زمستان مربوط می شود مصادف با انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی می باشد به همین علت از آن تاریخ به بعد طول شب کوتاه تر و طول روز بیشتر می شود.
یلدا برگرفته از یک واژه سُریانی می باشد که به تولد و زایش معنی شده است. سریانی زبان رایج مسیحی ها بوده است که از تحقیق و بررسی در کتب تاریخی واژه نامه ها کسب شده است دانشمند بزرگ و تقویم شناس ابوریحان بیرونی با نام میلاد اکبر از شب یلدا یاد می کند و آن را میلاد خورشید دانسته است.
واژه یلدا به طور دقیق مشخص نیست که چطور و چه زمانی به زبان فارسی ورود کرده است این گونه از تاریخ بر آمده است که مسیحیان اولیه که در روم زندگی می کردند دچار سختی های فراوانی بودند در همان حال عده ای از آنها تصمیم به مهاجرت به ایران می کنند و به خاطر نزدیک بودن فرهنگ ها این واژه سریانی به زبان فارسی راه پیدا می کند.
همانطور که می دانید تاریخچه و پیشینه یلدا به زمانهای بسیار گذشته برمیگردد ولی مشخص نیست قدمت دقیق آن به چه زمانی تعلق دارد بسیاری از باستان شناسان هفت هزار سال پیش را برای تاریخ شب یلدا مطرح کرده اند. ظروف سفالی دوران قبل از تاریخ را به استناد گرفته اند چرا که نقوش حیوانی ماه های ایرانی همچون عقرب و قوچ داخل این ظرف ها هک شده اند البته ناگفته نماند نقوش کشفیات باستان شناسی و کتیبه ها نادرند ولی باستان شناسان بر این باورند که تا 7000 سال پیش نیز میتوان آیین مربوط به شب یلدا را رصد کرد.
با تمام این تفاسیر چیزی که به عنوان شب یلدا به رسمیت شناخته شده است به 500 سال پیش از میلاد برمیگردد و تاریخ وارد شدن آن به تقویم رسمی ایرانیان باستان به زمان داریوش یکم مربوط می شود تقویمی که شامل گاه شماری مصری ها و بابلی ها است.
طبق سنت های دیرینه در آیین کهن در اولین روز دی ماه شاهان ایرانی تاج و تخت شاهی را زمین گذاشته و با لباسی سپید به سمت صحرایی می رفته و بر روی فرش سفید می نشستند و نگهبانان و دربانان کاخ شاهی و همه خدمتکاران و برده ها در سطح شهر آزاد شده و مثل دیگران زندگی می کردند و همگی چه رئیس و چه پادشاه و چه مردم عادی به طور یکسان و در یک جایگاه بودند. البته ناگفته نماند صحت و سقم این گفته ثابت نشده که شاید تنها افسانه ای بیش نباشد.
جشن یلدا امروزه توسط ایرانیان با شب نشینی اقوام و خانواده در کنار یکدیگر برگزار می شود بدین گونه که اعضای خانواده در این شب مهم گردهم آمده و افراد مسن خانواده شروع به تعریف کردن قصه های کهن می کند که خوردن هندوانه ، آجیل و انار و شیرینی و میوه های مختلف از جنبه های نمادین این شب عزیز می باشد اغلب این میوه ها دانه های زیادی دارند و به نوعی جادوی سرایتی به شمار می روند که انسان ها با توسل به برکت پردانه بودن آن ها نیروی باروری را در خود نیز افزایش می دهند و هندوانه و انار را به خاطر سرخی رنگ شان نمایندگی از خورشید در شب تصور می کنند.
 

برخی از آداب و رسوم ایرانیان در شب یلدا

 

فال حافظ و شاهنامه خوانی

شاهنامه خوانی و فال حافظ در شب های یلدا یکی دیگر از سرگرمی های ایرانیان می باشد و از دیرباز مرسوم بوده است چنانچه برای تفآل زدن به حافظ مخاطب مورد نظر نیت می کند و بزرگ مجلس که قرار است قال بگیرد از او می خواهد این جمله را با خود تکرار کند: ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب یک فالم، بر من نظر اندازی…
و سپس دیوان را باز کرده و غزل بالای سمت راست را خوانده چراکه جواب تفآل می باشد اگر با وسط غزل مواجه شدند فال باید از ابتدای غزل یعنی صفحه پشت خوانده شود.پس از اینکه غزل خوانده شد آن را تفسیر می کنند .چنانچه فال با محتوای مثبت از آب در آمد یعنی فال خوب است اما اگر منفی بود یعنی بد است البته نا گفته نماند تمامی غزلیات حافظ محتوایی روحیه بخش و عاشقانه دارند.
و همچنین شاهنامه خوانی جزء جدایی ناپذیرترین برنامه های شب یلدا می باشد که از دیرباز رایج می بوده است شاهنامه ها اگر با شیوه نقالی خوانده شود جذابیتش صد چندان می شود.
 
آتش روشن کردن
از آنجایی که آتش روشن کردن در دیدگاه گذشتگان نماد روشنی و خورشید بود و همچنین بعضی ها آن را برای رفع تاریکی و نحسی اهریمن میشناختند از این رو برای فراری دادن تاریکی ها و قوای اهریمن آتش روشن می کردند تا محفلی گرم در کنار یکدیگر ایجاد کنند.
 

قصه خوانی و مثل گویی

در شب یلدا خانواده ها دور هم جمع می شوند و به شعرخوانی ها و داستان خوانی بزرگ تر ها و پیرتر ها گوش فرا می دهند.قصه هایی غیر واقعی و کوچک که قهرمان های آن پریان و دیوها و جانوران هستند و مطمئنا شنیدنش برای هر کودکی خوشایند و جذاب می باشد.
و بسته به فرهنگ هر شهر یا استانی قصه های مربوط به خودشان نقل میشود به عنوان مثال قصه حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی ها و داستان های شاهنامه در بین خراسانی ها رایج می باشد.
 

چیدمان سفره

چیدن سفره شب یلدا با انواع خوراکی ها و تنقلات یکی از آیین های این شب بیادماندنی می باشد که شامل آجیل های مخصوص و میوه هایی همچون انار و هندوانه و دیگر تنقلات داخل آن قرار می دهند.جالب است بدانید در دوران گذشته سفره ای با اسم میَزد پهن می شده است و از میوه های خاص خشک و تر و آجیل و یا به اصطلاح زرتشتیان لُرک در سفره استفاده میشده است که یکی از اجزای اصلی سفره می باشد و در حقیقت ولیمه این جشن به شمار می رود.از سایر اجزا می توان به عطردان، آتشدان، بخوردارن و بَرسَم اشاره کرد.بَرسَم ابزاری برای دعا خوانی می باشد که از فلز نقره و برنج و یا شاخه گیاهی خاص درست می شود.
 

میوه های مخصوص

اصلی ترین میوه شب یلدا انار می باشد چرا که گذشتگان آن را مایه برکت و باروری می دانستند و این تفسیر را بخاطر دانه های زیاد آن مطرح کردند و همچنین رنگ قرمزی که دارد نماد خورشید و شادی است.در حقیقت خوردن و وجود انار در سفره شب یلدا به علت اعتقاد به تاثیر جادوی سرایتی آن بوده است به طوری که با خوردن انار و توسل کردن به آن نیروی باروری و برکت را در خود بالا می بردند.
قداست میوه انار از دوران بسیار قدیمی برای همه ثابت شده است و حتی دارای جایگاه ویژه ای در میان ادیان بزرگ جهان داشت چراکه در افسانه ها و اساطیر هم نام آن ذکر شده است.انار در دین زرتشتی از مقدسات محسوب می شود و از درختان مینوی است و جالب است بدانید در مراسم دینی زرتشتیان از شاخه ها و میوه آن بکار می رود.
و اما هندوانه هم همانند انار یکی از خاص ترین میوه های شب یلدا است ولی سوالی که اینجا مطرح است این است که اول سرما خوردن هندوانه کمی عجیب نیست؟باید بدانید همانطور که هندوانه یک میوه تابستانی است بنابر این علاوه بر رنگ سرخش یادآور حرارت و گرمای تابستان و همچنین نماد خورشید می باشد.
البته از سایر میوه ها و مرکبات همچون پرتقال،سیب،خرمالو،گلابی و یا حتی کدو تنبل و لبو هم می توان استفاده کرد.
 

شب یلدا و هدایای عروس

یکی از رسوم زیبا و نمادین شب یلدا، رسم کادو برای عروس است، بسیاری از خانواده ها برای خوشامدگویی و ابراز خرسندی و علاقه به عروس خانم هدایایی را به مناسبت اولین شب یلدا به او هدیه می‌دهند. این رسم هنوز هم تا حدودی در ایران اجرا می شود و طرفداران خاص خود را دارد.
از گذشته تاکنون یلدا، شبی خاص برای ایرانیان بوده که دور هم جمع شده آن را جشن می گرفتند، این مراسم از قدیم الایام برای تازه عروس دامادها هم با اندکی تفاوت بوده است. در شب چله یا یلدا، خانواده داماد با طبقی بزرگ از هدایای مختلف به منزل پدر عروس می رفتند و اولین یلدای عروس و داماد را جشن می گرفتند تا علاوه بر خوش آمد گویی به عروس برای ورود به خانوادشان، دو خانواده همدیگر را بهتر بشناسند.
هدیه دادن رسمی دلنشین از گذشته تا کنون در میان ایرانیان است، از این رو خانواده داماد با توجه به موقعیت اجتماعی و توان مالی که دارند، تلاش می کنند بهترین کادو را برای عروس بگیرند. هرچند که این هدایا در هر شهر با توجه به سنت و آداب و رسوم همان جا گرفته می شود، اما بعضی از آنها در اکثر مناطق مشترک است.
برای مثال اصفهانی‌ ها در شب یلدا در میان هدیه‌ های یلدایی عروس و داماد، غذاهای محلی هم به عنوان کادو به خانواده عروس می‌بخشیده‌ا ندیا رسم کادو شب یلدا برای عروس و داماد اصفهانی‌ها، شامل چند صندوق یا جعبه میوه‌های مختلف پاییزی و زمستانی هم می‌شده و این میوه‌ها فردای شب چله، بین فامیل عروس پخش می‌ شده است.
خراسانی‌ها هم در شب چله برای تازه عروس خوانچه یا خونچه می‌ فرستاده‌ اند که شامل میوه‌ هایی مثل پرتقال، سیب، انار، هندوانه و همچنین هدایایی مثل پارچه و آینه می‌ شده است. به جز میوه‌ ها،‌ بقیه موارد با پولک و تور تزیین می‌ شده‌ اند.
در مازندران نیز رسم بر این بوده که خانواده داماد برای شب چله یا چله شو مازندرانی، خرجی می‌ فرستاده است. یعنی هر چیزی که عروس نیاز داشت، در این شب برایش فراهم می‌ کرد.
 

فواید خوردن هندوانه

 

زیبایی پوست

ویتامین های A و C که در هندوانه یافت می شوند برای سلامت پوست بسیار مهم هستند. ویتامین C چه زمانی که خورده شود یا به صورت موضعی استفاده شود به بدن شما کمک می کند تا کلاژن سازی کند، و پروتئینی که پوست شما را انعطاف پذیر و موهای شما را قوی نگه می دارد، بسازید. اگر دریافت بیشتر ویتامین C از غذا یا مکمل ها در بدن شما کاهش یابد شانس شما برای ایجاد چین و چروک و خشکی پوست هم بیشتر میشود همچنین ویتامین  A  برای سلامت پوست مهم است چرا که به ایجاد و ترمیم سلول های پوستی کمک می کند.
 

هضم غذا

هندوانه حاوی مقدار زیادی آب و مقدار کمی فیبر است که هر دو برای هضم سالم ضروری هستند. فیبر کمک می کند دفع  روده خود را منظم نگه دارید و برای سلامت روده مهم است، در حالی که آب به بدن میرسانید مواد زائد را از طریق دستگاه گوارش خارج میکنید.
 

سلامت چشم

لیکوپن از ترکیبات هندوانه است و فواید زیادی برای چشمان شما دارد، دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) یک مشکل شایع چشمی است که می تواند باعث نابینایی در افراد مسن شود. نقش لیکوپن به عنوان یک ترکیب آنتی اکسیدانی و ضد التهابی ممکن است به پیشگیری و مهار کنندگی  AMD کمک کند، اگرچه تحقیقات محدود است. این مطالعه که در آن سلول های چشم را با لیکوپن درمان کردند، دریافتند که ظرفیت نشانگرهای التهابی برای آسیب رساندن به سلول ها را کاهش می دهد.
 

تسکین درد های عضلانی

سیترولین، اسید آمینه موجود در هندوانه، شامل مزایایی شامل بهبود عملکرد ورزشی و کاهش درد عضلانی است.مصرف منظم سیترولین برای حداقل ۷ روز عملکرد هوازی را با افزایش تولید اکسید نیتریک در بدن بهبود می‌بخشد ، که به گسترش رگ‌های خونی کمک می‌کند تا قلب شما برای پمپاژ خون در بدن شما به سختی کار نکند. علاوه بر این، برخی شواهد نشان می دهد که خود هندوانه ، نه فقط سیترولین ، به بدن شما برای بعد از ورزش کمک کننده است.
 

کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو

التهاب عامل اصلی بسیاری از بیماری های مزمن است. ترکیبی از آنتی اکسیدان ها، لیکوپن و ویتامین C موجود در هندوانه به کاهش التهاب و آسیب اکسیداتیو کمک می کند.  علاوه بر این، یک مطالعه ۸ هفته ای بر روی ۳۱ فرد مبتلا به چاقی و نشانگرهای التهابی بالا،  ۵۰۰ میلی گرم ویتامین C دو بار در روز داده شد. آنها کاهش قابل توجهی در نشانگرهای التهابی در مقایسه با گروه کنترل دیگر نشان دادند.
لیکوپن به عنوان یک آنتی اکسیدان، شروع و پیشرفت بیماری آلزایمر را نیز به تاخیر می اندازد . اما تحقیقات بیشتری در مورد این موضوع مورد نیاز است.
 

بهبود سلامت قلب

چندین ماده مغذی در هندوانه وجود دارد که سلامت قلب را تضمین می کند ، بیماری قلبی یک علت اصلی مرگ در سراسر جهان است که با  سبک زندگی، و  غذاهایی که می خورید، ممکن است خطر این بیماری را کاهش دهید حمله قلبی و سکته مغزی با کاهش فشار خون و سطح کلسترول شما مرتبط است. تحقیقات نشان می دهد که لیکوپن به کاهش کلسترول و فشار خون که هر دو در سلامت قلب و عروق نقش دارند ، موثر هست. هندوانه همچنین حاوی سیترولین است، یک اسید آمینه که سطح اکسید نیتریک در بدن شما را افزایش میدهد و به گسترش عروق خونی برای کاهش فشار خون کمک می کند.  سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در هندوانه شامل منیزیم ، پتاسیم و ویتامین‌های A، B6 و C هستند که همگی سالم هستند و می‌توانند به سلامت قلب و سلامت کلی شما کمک کنند.
 

هیدراته ماندن بدن

هیدراته ماندن برای عملکرد صحیح بدن به شدت مهم است.اما نکته مهم در آب رسانی این است که آب آشامیدنی به تنهایی نمی تواند کم آبی را به طور کامل جبران کند چرا که باعث افت فشار و ادرار میشود ، آب مورد نظر آبی الکترولیت به همراه مواد معدنی می باشد ، مثل آب معدنی ، یا آب هندوانه و انواع آب میوه که می تواند کم آبی را کاملا درمان کند مخصوصا در فصل تابستان.
حالا چرا هیدراته ماندن مهم است، تنظیم دمای بدن، عملکرد طبیعی اندام ها، تحویل مواد مغذی به سلول ها و هوشیاری تنها برخی از فرآیندهای بدن هستند که وابسته به هیدراتاسیون کافی است ، خوردن غذاهایی با محتوای آب بالا ممکن است به بدن شما کمک کند تا آب مورد نیاز برای عملکرد صحیح را تامین کند. از آنجایی که هندوانه بیشتر  از آب تشکیل شده است ، می تواند به عنوان یک انتخاب خوب برای مصرف روزانه آب باشد. این محتوای بالای آب همچنین به این معنی است که این میوه دارای چگالی کالری پایینی است ، به عبارت دیگر، کالری بسیار کمی برای وزن کل آن دارد. خوردن غذاهای با چگالی کم کالری مانند هندوانه با مدیریت وزن و با حفظ احساس سیری طولانی مدت به کنترل وزن کمک می کند. کاهش وزن با آب یکی از متد های لاغری میباشد.
 

مضرات خوردن هندوانه در شب

از آنجایی که هضم این میوه بسیار آهسته می باشد و ممکن است در طول خواب انجام شود و هندوانه ها توانایی هضم شدن در شب و موقع خواب را ندارند و در نتیجه مشکلاتی را برای معده در روز بعد به وجود می آورد بنابراین خوردن این میوه در شب ممکن است اثرات مخربی در بدن داشته باشد که به برخی از آنها اشاره می کنیم
 

مشکلات روده ای

میزان عنصر لیکوپن در هندوانه حدود 30 گرم و یا بیشتر است که می تواند اثرات جانبی ناخوشایند را افزایش دهد.
مصرف موادی مثل گوجه فرنگی و هندوانه با لیکوپن بالا می تواند مشکلات معده را به وجود بیاورد.
این افراد دو برابر بقیه در معرض مشکلات معده و روده مثل اسهال ، حالت تهوع ، استفراغ ، نفخ و هضم نشدن غذا هستند.
 

واکنش های آلرژیک

مصرف هندوانه می تواند واکنش های آلرژیک را در افراد مخصوصا در فصل زمستان به وجود بیاورد و افرادی که در معرض آلرژی هستند، باید از این میوه تا حد ممکن دوری کنند زیرا هندوانه حاوی آنزیم هایی است که آلرژی را شدید تر می کند.
افرادی که به خیار، هویج و کرفس آلرژی دارند، به احتمال زیاد به این ماده نیز آلرژی خواهند داشت. آلرژی به هندوانه در فصل زمستان یا هر فصل دیگری می تواند علائمی از جمله خارش، قرمزی، تورم، تاول، اسهال و یا آنافیلاکسی را در پی داشته باشد.
 

هایپر کالمیا

مصرف خوراکی های حاوی پتاسیم بالا مثل هندوانه می تواند تاثیر منفی روی میزان پتاسیم روی خون بگذارد که به آن هایپر کالمیا می گویند. این مشکل باعث اثرات منفی قلبی عروقی می شود که سوزش معده و از دست دادن کنترل عضلات را نیز در پی خواهد داشت.
کلیه ها نیز باید از پتاسیم ناخواسته در امان باشند تا دچار نارسایی نشوند. هدوانه نیز حاوی 320 میلی گرم پتاسیم در هر 280 گرم می باشد، یعنی هر فنجان آب هندوانه 511 میلی گرم پتاسیم دارد.
 

کاهش فشار خون

خوردن هندوانه مخصوصا در شب می تواند تا حد زیادی سطح خون را پایین بیاورد و در نتیجه اگر فشار خون شما پایین است، این میوه را مخصوصا در شب استفاده نکنید.
 

دیابت بارداری

طبق مطالعات انجام شده مصرف مقدار زیاد هندوانه در خانم های باردار می تواند قند خون آن ها را تا حد زیادی بالا ببرد. خانم ها در دوران حاملگی از لخاظ جسمی و روحی ناپایدار هستند و مصرف هندوانه بیش از بقیه قند خون را بالا می برد و باعث دیابت می شوند.
علاوه بر آن نیز می تواند مشکلاتی مثل دل درد شدید و اسهال را نیز در پی داشته باشد.
مصرف هندوانه جای زیادی را در معده شما اشغال می کند و بنابراین مکان کافی را برای مواد مغذی باقی نمی گذارد و پس مصرف آن اصلا برای جنین مناسب نیست.
 

افراد مبتلا به دیابت

زمانی که به انسولین مقاوم هستید، قند خون شما مدام بالا و پایین می شود. سلول ها نیز هنگام کمبود گلوکز، انسولین بیشتری تولید می کنند و قند خون و گلوکز هر دو در خون باقی می مانند و افزایش سطح قند خون می تواند روی عملکرد افراد مبتلا به دیابت تاثیر منفی بگذارد.
هندوانه نیز قند طبیعی دارد که برای افراد با قند خون بالا مضر است.
 

مدفوع شل

مدفوع شل نیز یکی از مضرات استفاده از هندوانه مخصوصا در شب می باشد.
 

افراد دچار مشکلات طحال

برخی از افراد پس از خوردن هندوانه دچار مشکل طحال می شوند. این مشکل در آنان با علائمی مانند احساس درد یا نفخ در محل چپ شکم و ایجاد تیرگی در رنگ بدن یا سفیدی چشمان همراه است.
 

افراد سرد مزاج

مصرف هندوانه برای افراد سردمزاج یا افراد دارای معده سرد مضر است زیرا موجب ضعیف شدن عملکرد هضم و درد مفاصل به مرور زمان خواهد شد بنابراین این افراد باید همراه هندوانه، عسل و قند مصرف کنند. همچنین خوردن هندوانه در افراد سرد مزاج سبب کاهش نیروی جنسی می شود.

منبع: سایت راسخون