معجزات دارويي پياز

مقدمه:
 

پياز از جمله سبزيحاتي است که به خاطر داشتن خواص اورگاتولپتيک، در سراسر جهان مصرف زيادي دارد. درطب سنتي، پياز مصارف گوناگوني داشته و براي رفع گلودرد، سرفه، برونشيت، سردرد، بهبود حرکات روده، نيش مار، ريزش مو، ناباروري در زنان ومشکلات قلبي ـ عروقي و ... مورد استفاده قرار مي گرفته است. در پزشکي امروز نيز از خواص سلامتي بخش فراوان پياز استفاده مي شود.
پياز سرشار از فلاونول هاي مانند کرستين و ترکيبات اورگانوسولفوره مي باشد. هر 100 گرم خام در حدود 40 کيلوکالري انرژي دارد وحاوي ويتامين هاي B6, C و فولات ومقدار کمي املاح مي باشد. از بين انواع مختلف پياز، پياز قرمز به خاطر داشتن مقادير زياد فلاونول ها و آنتي اکسيداني زيادي دارد.پياز زرد کمتر از پياز قرمز و پياز سفيد کمتر از پياز زرد آنتي اکسيدان دارد. همچنين، لايه هاي خارجي پياز حاوي آنتي اکسيدان هاي بيشتري است و پيازخام نسبت به پياز پخته خواص بيشتري دارد.

خواص سلامتي بخش پياز:
 

1- ضدميکروب: پياز داراي خواص ضدباکتري، ضدانگل، ضدقارچ و ضدويروس مي باشد. دو ترکيب دي اليل سولفيد و دي اليل دي سولفيد پياز که از آليسين به دست مي آيند و بو و طعم خاص پياز به خاطر آنهاست، ضدباکتري هاي گرم مثبت عمل مي کنند. کرستين موجود در پياز ضدهليکوباکترپيلوري است. پياز با جلوگيري از فعاليت باکتري استرپتوکوکوس موتانس، از پوسيدگي دندان ها نيز پيشگيري مي کند.
2-آنتي اکسيدان: ويتامين C، فلاونوئيدها ورنگدانه هاي موجود در پياز، فيتوکميکال هايي هستند که خواص آنتي اکسيداني دارندواز اکسيداسيون DNA و ليپيدها وپروتئين هاي بدن جلوگيري مي کنند. کرستين کونژوگه و اسيدپروتوکاتچيک از پراکسيداسيون چربي ها و اکسيداسيون LDL، همچنين از اکسيداسيون توسط راديکال هاي آزاد و آسيب سلول هاي اندوتليال ديواره عروق توسط هموسيستئين پيشگيري مي نمايند. اين خاصيت به کنترل عوارض ناشي از هموسيستئين بالا کمک کرده ودر مقابل بيماري هاي قلبي ـ عروقي اثر محافظتي دارد.
3- ضدسرطان: پياز از جمله گياهاني است که مي تواند سلنيوم خاک را جذب کند. گياهان غني از سلنيوم خواص ضدسرطاني دارند. دوترکيب حاوي سلنيوم در پياز که ضدسرطان مي باشند، عبارتند از: se-متيل سلنوسيستئين و گاماگلوتاميل se-متيل سلنوسيستئين.
ترکيبات اورگانوسولفوره، مثل ديپروئيل سولفيد و ديپروئيل دي سولفيد و کرستين وکامپفرول پياز هم خواص ضدسرطاني دارند. مصرف پياز خطر سارکوما و کارسينوماي بافت ها واندام هاي مختلفي مانند معده، کولون، مري، پروستات، مثانه، کبد، ريه ها، سينه، پوست و مغز را کاهش مي دهد.
اين اثر توسط مکانسيم هاي مختلفي انجام مي گيرد که بعضي از اين مکانيسم ها عبارتنداز: افزايش فعاليت آنزيم هاي ضدسمي، کاهش سرعت رشد تومورها، جلوگيري از آسيب هاي اکسيداتيو به خاطر فعاليت آنتي اکسيداني، پيشگيري از افزايش سلول هاي سرطاني به وسيله آپوپتوزيس و جلوگيري از تقسيم سلولي، ممانعت از آسيب هاي کروموزومي، پيشگيري از فعاليت آنزيم هاي سيکلواکسيژناز و ليپواکسيژناز و جلوگيري از آنژيوژنز و فعاليت ضدالتهابي.
کرستين به خاطر تأثير بر بيان ژن، اثر محافظتي زيادي درمقابل سرطان کولون دارد. کرستين عمل آنتي اکسيداني از خود نشان مي دهد وراديکال هاي آزاد و مضر موجود در بدن را که باعث سرطاني شدن سلول هاي بدن مي شوند، خنثي مي کند. سرطان مثانه در افراد سيگاري رايج است و در مطالعه اي مشاهده شده که مصرف مداوم پياز مي تواند از سرطان در افراد سيگاري پيشگيري کند.
4- تأثير بر دستگاه تنفس: ترکيبات اورگانوسولفوره پياز، مثل تيوسولفينات، با جلوگيري از فعاليت آنزيم هاي سيکلواکسيژناز و ليپواکسيژناز، مانع ساخت ايکوزانوئيدها ودر نتيجه تنگ شدن راه هاي تنفسي والتهاب مي شود. بنابراين، مصرف پياز براي افراد مبتلا به آسم مفيد است.
5-خاصيت پره بيوتيک:پياز سرشار از فيبرهاي محلول، مانند اينولين فروکتو اوليگوساکاريدهاست.اين مواد در روده کوچک هضم نشده و موجب تحريک رشد بيفيدوباکتر و لاکتوباسيلوس در کولون مي شوند.اين باکتري ها، باکتري هاي مفيد کولون هستند که فرايند تخمير را در کولون انجام مي دهند.محصولات تخمير به عنوان سوخت سلولهاي روده بزرگ مصرف و باعث سلامت کولون مي شوند.پياز سرعت هضم مواد غذايي را نيز افزايش و مدت عبور مواد غذايي را در دستگاه گوارش کاهش مي دهد.
6- ضدديابت: مصرف پياز مي تواند قندخون را کاهش دهد. مطالعات اخير نشان داده اند که مصرف طولاني کرستين رژيمي از گليکاسيون کلاژن و پيشرفت بيماري هاي قلبي ـ عروقي در افراد مبتلا به ديابت جلوگيري مي کند.
همچنين برخي از ترکيبات موجود در پياز توليد و ترشح انسولين از پانکراس را تحريک کرده و در جذب گلوکز رژيمي نيز مداخله مي کنند و از اين طريق قند خون را کاهش مي دهند .مصرف همزمان پياز با داروهاي ضد ديابت ،خواص درماني آنها را افزايش داده و مي تواند دوز مصرفي آنها را پايين بياورد.
7- ضد بيماري هاي قلبي ـ عروقي: مصرف پياز به پيشگيري ودرمان بيماري هاي قلبي ـ عروقي کمک مي کند. پياز بر متابوليسم ليپيدها مؤثر است. ترکيبات اورگانوسولفوره پياز، غلظت تري گليسيريد و کلسترول خون را کاهش مي دهند.مکانيسم کاهشن کلسترول خون توسط اين ترکيبات عبارت است از: جلوگيري از بيوسنتز کلسترول در کبد، افزايش سرعت بازگردش کلسترول و ورود آن به اسيدهاي صفراوي و افزايش دفع کلسترول از طريق مدفوع.
کرستين و ايزورامنتين پياز از طريق افزايش زيست دسترسي به اکسيدنيتريک وجلوگيري از فعاليت آنژيونانسين-2، فشارخون را کاهش مي دهند. بنابراين، پياز با کاهش فشارخون مي تواند از بروز و پيشرفت بيماري هاي قلبي ـ عروقي جلوگيري کند.
کرستين، B-chlorogenin و ترکيبات اورگانوسولفوره پياز، مانند cepaenes از تجمع پلاکت ها در ديواره عروق جلوگيري کرده واز اين طريق مانع ترومبوز مي شوند. مکانيسم ضدتجمع پلاکت ها عبارت است از: جلوگيري از رهاسازي اسيدآرشيدونيک (پيش ساز ترومبوکسان)، پيشگيري از فعاليت آنزيم ترومبوکسان A2 سنتاز و تشکيل TXA2 که القا کننده تجمع پلاکت ها مي باشد و بالاخره بلوکه کردن رسپتور PGH2/TXA2، پياز از طريق کاهش سنتز ايکوزانوئيدها، خاصيت ضدالتهابي هم دارد
با مصرف سه تا چهار بار در هفته پياز خام مي تواند از تمام اين خواص بهره مند شد. البته فراموش نشود که مصرف مقدار زياد پياز با معده خالي، منجر به مشکلات گوارشي مانند اسهال، نفخ، دل درد و تغيير در فلور باکتريايي روده مي شود.
منبع: ماهنامه تغذيه - ش 85
/س