زنان در رسانه هاي اجتماعي

نگاهي به حضور زنان در حوزه هاي جديد فضاي مجازي
 

رسانه هاي اجتماعي (Social Media) گونه هاي جديدي از سايت ها و ابزارهاي اينترنتي هستند که تعاريف سنتي از نحوه ارتباط در رسانه هاي قديمي تر را تغيير داده اند. امکان برقراري ارتباط دوسويه بين رسانه و مخاطب، ارتباط بي واسطه کاربران با يکديگر، مشارکت کردن کاربران در توليد رسانه اي و شکل گيري گروه هاي آنلاين از جمله قابليت هاي رسانه هاي اجتماعي است .
رسانه هاي اجتماعي در سال هاي اخير رشد قابل توجهي داشته اند و استفاده از آنها به يکي از فعاليت هاي اصلي کاربران اينترنتي تبديل شده است. هم زمان با استقبال کاربران فضاي مجازي از اين سايت ها، پژوهش هاي زيادي هم درباره اين رسانه ها به خصوص مخاطبان آنها انجام شده و زواياي مختلف اين پديده جديد، موضوع مطالعه پژوهشگران حوزه هاي مختلف از جمله فناوري ، علوم ارتباطات ، علوم اجتماعي و بازاريابي بوده است.
گزارش سالانه «زنان و مطالعه رسانه هاي اجتماعي» ازجمله اين پژوهش هاست که فعاليت زنان در اين رسانه هاي جديد در سال2009 را مطالعه کرده است .اين مطالعه بوسيله compass partners و با همکاري سايت هاي بلاگ هر (BlogHer)وآي ويلج (iVillage) انجام شده است که به بخش هايي از نتايج آن اشاره مي شود.
چند هزار نفر از زنان 18 تا 77 ساله کاربر اينترنت در امريکا، نمونه هاي اين پژوهش بوده اند که در مورد فعاليت هاي آنلاينشان مورد پرسش قرار گرفته اند .از اين تعداد 60 درصدشان ازدواج کرده اند يا در حال زندگي مشترک هستند، 44 درصدشان داراي فرزند در خانه هستند و 27درصدشان به صورت تمام وقت به کار مشغولند. جمعيت زنان 18 تا 77 ساله امريکايي 109 ميليون نفر است که از اين تعداد 79 ميليون نفرشان از اينترنت استفاده مي کنند.
از جمعيت آنلاين زنان 42 ميليون نفر استفاده کنندگان از انواع مختلف رسانه هاي اجتماعي محسوب مي شوند. فعاليت هاي زنان در رسانه هاي اجتماعي در چهار زمينه تفکيک شده است :وبلاگ ها(شامل وبلاگ نوشتن، وبلاگ خواندن وکامنت گذاشتن براي وبلاگ ها)، شرکت در مباحث فروم ها به روز کردن استاتوس (سايت هايي که کاربران وضعيت شان را مشخص مي کنند و شامل ميکروبلاگ هايي مانند توييتر هم مي شود) و شبکه هاي اجتماعي.

استفاده از انواع رسانه هاي اجتماعي
 

جمعيت 42 ميليون نفره زنان کاربر رسانه هاي اجتماعي از انواع مختلف اين رسانه ها در سطوح متفاوتي استفاده مي کنند. شبکه هاي اجتماعي، وبلاگ ها، فروم ها و به روز کردن استاتوس به ترتيب بيشترين ميزان استفاده از اين رسانه ها هستند. 75درصد زنان آنلاين شامل حدود 31 ميليون نفر کاربران شبکه هاي اجتماعي به خصوص فيس بوک و ماي اسپيس هستند.23 ميليون نفر يعني 55 درصد در فعاليت هاي مربوط به وبلاگ ها شرکت مي کنند. خواندن وبلاگ ها با 23 ميليون نفر يا 54 درصد، نوشتن کامنت براي وبلاگ ها با 12 ميليون نفر يا 29 درصد و نوشتن وبلاگ با هشت ميليون نفر يا 19درصد، فعاليت هاي مربوط به وبلاگ ها را شامل مي شوند. استفاده از فروم ها در 40درصد کاربران يعني حدود 17 ميليون نفر ديده مي شود. به روز کردن استاتوس در سايت هايي مانند توييتر، فعاليت مورد علاقه تنها 16درصد کاربران، يعني حدود هفت ميليون نفر است .هم پوشاني قابل توجهي هم بين استفاده از اين گونه هاي مختلف وجود دارد و اغلب کاربران از چند نوع مختلف رسانه اجتماعي استفاده مي کنند. استفاده کنندگان از وبلاگ ها و شبکه هاي اجتماعي فعال تر از سايرين هستند و اغلب کاربر چند رسانه اجتماعي مختلف محسوب مي شوند.

تغييرات در مصرف رسانه اي
 

گسترش استفاده از رسانه هاي اجتماعي با تغييراتي در استفاده از ساير رسانه ها همراه بوده است. تغيير در مصرف رسانه اي از رسانه هاي سنتي به رسانه هاي جديد رو به افزايش است .
بررسي ميزان استفاده زنان مورد مطالعه، از شکل هاي مختلف رسانه اي مقايسه با رسانه هاي اجتماعي نشان مي دهد درسال 2008 در مقايسه با سال 2009 استفاده از رسانه هاي سنتي مانند خواندن روزنامه ها ،خواندن مجلات ،گوش کردن به راديو، نگاه کردن به تلويزيون کاهش پيدا کرده است . درحالي که مشاهده وب سايت هاي سنتي اندکي بيشتر شده است .
در سال 2008 در حدود 22 درصد از زنان آنلاين گفته اند زمان کمتري را براي مطالعه روزنامه ها در مقايسه با استفاده از شبکه هاي اجتماعي صرف مي کنند، اين رقم در سال 2009 به حدود 39 درصد رسيده است. درباره خواندن مجله ها اين رقم در سال 2008 حدود 25درصد بوده و در سال 2009 به 36 درصد رسيده است. رقم مربوط به گوش کردن به راديو از 20درصد در سال 2008 به 31 درصد در سال 2009 رسيده است. نگاه کردن به تلويزيون نيز نوع ديگري از مصرف رسانه اي است که سال 2008، حدود 24 درصد کاربران اظهار بي توجهي به آن کرده اند و اين رقم در سال 2009 به 30درصد رسيده است .

انگيزه هاي مشارکت در رسانه هاي اجتماعي
 

زنان کاربر شبکه هاي اجتماعي، با انگيزه هاي متفاوتي سراغ اين رسانه هاي جديد آمده اند. وبلاگ نويسان زن 11 انگيزه عمده را براي نوشتن در فضاي مجازي ذکر کرده اند:
براي تفريح (76درصد)، ابراز کردن خود (73درصد)، تماس با ديگران شبيه به من(59درصد)، ثبت روزمره هاي شخصي (54درصد)، آموزش ديدن و گرفتن توصيه (37درصد)، گرفتن بازخوردها و واکنش هاي مثبت از مخاطب (33درصد)، تأسيس گروه يا مشارکت کردن در يک اجتماع(29درصد)، رسيدن به مخاطب پرشمار(25درصد)، طرفداري کردن (22درصد)، ارتقاي تجارت و مهارت هاي شخصي(21درصد)،کسب درآمد (17درصد).
کاربران شبکه هاي اجتماعي و همچنين وبلاگ خوان ها نيز داراي انگيزه هاي نزديک به هم در استفاده از رسانه هاي اجتماعي هستند: شوخي وتفريحي (68درصد)دريافت اطلاعات (64درصد)، سرگرمي(56درصد)، به اشتراک گذاشتن عقيده(55درصد)، در تماس ماندن با دوستان و خانواده (51درصد)، تماس با ديگران شبيه به من (51درصد)، مطلع ماندن در مورد موضوعات به خصوص (51درصد)، جست وجوي مشورت و توصيه (43درصد)، ارائه مشورت و توصيه (31درصد)، شرکت و همکاري در يک اجتماع (27درصد)، هدف هاي حرفه اي (14درصد).
انگيزه هاي وبلاگ خوانها و يا کساني که براي وبلاگ ها کامنت مي نويسند به عنوان فعاليت گروه ديگري از استفاده کنندگان رسانه هاي اجتماعي مورد پرسش قرار گرفته که نتايج آن به اين شرح است: شوخي و تفريح(72درصد)، دريافت اطلاعات (32درصد)، سرگرمي (56درصد)، به اشتراک گذاشتن عقيده (34درصد)، در تماس ماندن با دوستان و خانواده (75درصد)، تماس با ديگران شبيه به من (52درصد)، مطلع ماندن در مورد موضوعات به خصوص (25درصد)، جست وجوي مشورت و توصيه (20درصد)، ارائه مشورت و توصيه (19%)، شرکت و همکاري در يک جماعت (18درصد)، هدف هاي حرفه اي (8درصد)، انگيزه هاي اين دو گروه جز در چند مورد، بسيار به هم نزديک است. تنها انگيزه هاي کسب اطلاعات، مطلع ماندن در مورد موضوعات به خصوص و جست وجوي مشورت و توصيه است که در خوانندگان وبلاگ ها حدود دو برابر شبکه هاي اجتماعي است .

موضوعات مورد علاقه زنان در رسانه هاي اجتماعي
 

زنان مشارکت کننده در رسانه هاي اجتماعي برخي موضوعات را باعلاقه مندي بيشتري دنبال مي کنند. موضوعات مورد علاقه کاربران شبکه هاي اجتماعي و کساني که وبلاگ مي خوانند و براي وبلاگ ها کامنت مي نويسند تاحدودي به هم نزديک است.
در هر دو اين گروه موضوع زندگي شخصي و خانوادگي در رده نخست قرار دارد(54درصد کاربران شبکه هاي اجتماعي و 59 درصد وبلاگ بازها). ساير موضوعات مورد علاقه زنان در رسانه هاي اجتماعي به ترتيب به اين شرح هستند: سرگرمي شامل فيلم، تلويزيون و موسيقي، غذا ،سلامتي ،آشپزي ،مد و زيبايي، خريد ، هنر، روابط شخصي وجنسي، سياست واخبار، باغباني ومسائل مربوط به خانه ، امور مربوط به والدين ،تجارت و سرمايه گذاري شخصي، مسافرت ، فعاليت هاي اجتماعي ، ورزش ، امور مربوط به کودک وحاملگي ،ماشين و غيره.
با نگاهي به نتايج اين پژوهش مي توان برخي شباهت ها را از حضور زنان در فضاي مجازي و فضاي فيزيکي مشاهده کرد. موضوعات مورد علاقه زنان در رسانه هاي اجتماعي بي شباهت با موضوعات مورد توجه آنها در رسانه هاي سنتي نيست . تفاوت در اينجاست که آنها در رسانه هاي اجتماعي نه فقط مصرف کنندگان محتواي توليد شده، بلکه سازندگان آن نيز هستند. مطالب و همچنين محتواي صوتي- تصويري اين رسانه ها اغلب بوسيله خود کاربران و نه سازمان هاي رسانه اي توليد شده است . از اين رو رسانه هاي اجتماعي فضاي مناسبي براي يافتن تجربيات دسته اول شخصي در زمينه هاي مختلف از جمله تجربه هاي زنانه هستند که در رسانه هاي قبلي جايي نداشتند.
منبع:نشريه دنياي کامپيوتر و ارتباطات شماره 83