اطلاعات جالبی که درباره کوه دماوند باید بدانید!
کوه زیبای دماوند بلند ترین کوه کشور ایران است، حقایق و رازهای بسیار جالب و خواندنی درباره کوه دماوند وجود دارد که بهتر است بدانید.
این کوه در سیام تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ثبت شد. همچنین از سال ۱۳۸۱ با عنوان «اثر طبیعی ملی» در زمرهٔ مناطق چهارگانهٔ تحت حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.
در اساطیر ایران نیز از دماوند یاد شده و شهرت آن بیش از هر چیز به دلیل محبوس شدن ضحاک، پادشاه ستمگر و اژدهافش، در این کوه است. این اسطوره و خود کوه دماوند، بازتاب گستردهای در ادبیات فارسی داشتهاند. در متونی مانند بندهش آمده است: «رود هرهز (هراز) در تپرستان است و از کوه دماوند سرچشمه میگیرد.» همچنین قصیدهٔ «دماوندیه» اثر ملکالشعرای بهار از آثار ادبی معروف در این زمینه است.
از ویژگیهای طبیعی دماوند، وجود چشمههای آب گرم در مناطق لاریجان، اسک و وانه است. در ادامه بیشتر با ویژگی های کوه دماوند آشنا خواهیم شد.
ارتفاع و ویژگیهای فیزیکی کوه دماوند
کوه دماوند با ارتفاع حدود ۵۶۱۰ متر از سطح دریا (بر اساس دادههای ناسا)، بلندترین قلهٔ ایران و خاورمیانه و همچنین مرتفعترین آتشفشان قارهٔ آسیا به شمار میرود. گفتنی است این قله از نظر برجستگی (ارتفاع نسبی) در زمرهٔ بلندترین قلههای جهان قرار دارد.در مورد ارتفاع این کوه، دو معیار متفاوت وجود دارد:
ارتفاع از سطح دریا: ۵۶۱۰ متر
ارتفاع از کف زمین (برجستگی): ۴۶۶۷ متر
این قله از جنبههای فیزیکی ویژگیهای منحصربهفردی دارد که برخی از آنها عبارتاند از:
این کوه یک آتشفشان نیمه فعال محسوب میشود که در حال حاضر فعالیت آن به صورت خروج بخارهای گوگردی و وجود چشمههای آب گرم در دامنههایش نمود دارد.
در ارتفاعات بالا و نزدیک به قله، یخچالهای طبیعی و دائمی متعددی تشکیل شدهاست.
یکی از شگفتانگیزترین پدیدههای این کوه، وجود یک آبشار یخی دائمی در ارتفاع تقریبی ۵۱۰۰ متری است.
قلهٔ دماوند از شرایط آب وهوایی بسیار خشن و بادهای شدیدی برخوردار است که سرعت آن معمولاً بین ۷۰ تا ۱۵۰ کیلومتر بر ساعت در نوسان است.
دهانهٔ آتشفشانی قله حدود ۴۰۰ متر قطر دارد که بر فراز آن گنبدی از یخ و برف تشکیل شده است.
رکوردها و جایگاه جهانی دماوند
کوه دماوند، علاوه بر عظمت در عرصه ملی، از جایگاه ویژهای در سطح جهان برخوردار است. از برجستهترین رکوردها و ویژگیهای جهانی این قله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:عضو باشگاه هفت آتشفشان: دماوند یکی از معروف ترین آتشفشانهای جهان است که در فهرست «هفت آتشفشان» قرار دارد. کوهنوردان بینالمللی برای تکمیل صعودهای بزرگ خود، این قله را به عنوان یکی از مقاصد اصلی برنامه ریزی میکنند.
مرتفعترین قله آتشفشانی آسیا: این کوه با ارتفاع ۵۶۱۰ متر، بلندترین آتشفشان در سراسر قاره آسیا محسوب میشود.
یکی از بزرگترین کوههای منفرد: دماوند به دلیل ارتفاع چشمگیر و ساختار مخروطی تقریباً کامل خود، به عنوان یکی از بزرگترین و مشخصترین کوههای منفرد در منطقه شناخته میشود.
ثبت به عنوان نخستین اثر طبیعی ملی: این کوه در سال ۱۳۸۷ به عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی به ثبت رسید که خود گواهی بر اهمیت و منحصربه فرد بودن آن است.
حقایق شگفتانگیز کوه دماوند
کوه دماوند، این غول سپید و نماد ملی ایران، اسرار و واقعیات حیرتانگیزی را در خود جای داده است که از بوی تند گوگرد در قله تا وجود یخچالهای مرموز و درههای عمیق، هر بینندهای را مبهوت میکند. در ادامه با برخی از این شگفتیها بیشتر آشنا میشوید:یخچالهای اسرارآمیز: دامنههای دماوند میزبان یخچالهای طبیعی و دائمی متعددی مانند سیوله، عروسکها، دوبی سل و دره یخار است. یخچال یخار به دلیل عمق بسیار زیاد و شرایط خطرناک، یکی از ترسناکترین آنها محسوب میشود که متأسفانه محل سقوط برخی کوهنوردان بوده است.
غار یخی چهارفصل: در اعماق این کوه، غار یخی شگفتانگیزی وجود دارد که دیوارهای آن پوشیده از یخ است. این غار به گونهای است که حتی در اوج تابستان نیز برای ورود به آن نیاز به پوشیدن لباس گرم احساس میشود.
پرواز به سوی قله: از اتفاقات عجیب و باورنکردنی در سالهای اخیر، فرود موفقیتآمیز خلبانان پاراگلایدر بر روی قله دماوند بوده است.
نام کهن: نام باستانی این کوه در متون تاریخی، «دباوند» ثبت شده است.
جلوه در ادبیات: دماوند در میراث ادبی ایران جایگاه ویژهای دارد و نام آن در آثار برجستهای مانند شاهنامه فردوسی، قصاید ناصرخسرو و منظومه ویس و رامین گرامی داشته شده است.
قلهای چالشبرانگیز: این کوه به دلیل شرایط غیرقابل پیشبینی و خطرات کوهنوردی، در ردهبندی جهانی در مکان دهم خطرناکترین قلههای جهان قرار دارد.
پوشش گیاهی و حیات جانوری منطقه دماوند
منطقه کوه دماوند از تنوع زیستی قابل توجهی برخوردار است که در ادامه به بررسی آن میپردازیم:
پوشش گیاهی منحصربهفرد ارتفاعات کوه دماوند
ارتفاعات کوه دماوند میزبان گونههای گیاهی ویژه و بومی است که بسیاری از آنها به نام این کوه نامگذاری شدهاند.
گیاهان بومی و انحصاری دماوند
کزل دماوندیکلاه میرحسن دماوندی
پیرگیاه دماوندی
بومادران دماوندی
ریش قوس دماوندی
پوشش گیاهی ارتفاعات
در ارتفاع ۳۲۰۰ تا ۳۵۰۰ متری، شاهدعلفها و بتههای بلند و خاردار
تشکیل شبکههای به هم پیوسته از گیاهان
گونههای شاخص خاردار
خارپشتیکلاه میرحسن دماوندی
اسپرس پشتهای (بتههای بنفش رنگ)
گونههای هزارخار
گونگچدوست
گل سنگی
گونههای درمنه
درمنه معطردرمنه کوهی
درمنه کوهسری
درمنه شرقی (گونه فراوان)
حیات جانوری
حیات وحش منطقه شامل گونههای متعددی است که مهمترین آنها عبارتند از:پستانداران: روباه، شغال، بز کوهی، گرگ، قوچ، گراز، خرگوش
پرندگان: عقاب طلایی، کبک، بلدرچین و خفاش
ویژگیهای محیطی و تهدیدها
دمای هوا: دمای هوا در مناطق مختلف کوه دماوند از 2 درجه تا 60 درجه زیر صفر در نوسان است.جاذبه طبیعی: در ارتفاع 2000 تا 3500 متری دامنههای کوه، هر ساله در فصل بهار، منظرهای تماشایی از شقایقهای وحشی چشمهره بینندگان میشود.
تهدید جدی: متأسفانه این زیبایی بینظیر با زبالههایی که بازدیدکنندگان در منطقه رها میکنند، در معرض نابودی قرار گرفته و آینده این اکوسیistem منحصر به فرد را با خطر جدی مواجه ساخته است.
شهرهای نزدیک به کوه دماوند
کوه دماوند در مجاورت چندین شهر مهم قرار دارد که مهمترین آنها عبارتند از: آمل، تهران و دماوند.این قله باشکوه در فاصلهای مشخص از این شهرها واقع شده است:
۶۹ کیلومتری شمال شرق تهران (پایتخت ایران)
۶۲ کیلومتری غرب شهرستان آمل
۲۶ کیلومتری شمال شهر دماوند
رودخانههای اطراف قله دماوند
در اطراف کوه دماوند پنج رودخانه اصلی جریان دارند که عبارتند از:رودخانه هراز: در جنوب و شرق کوه دماوند
رودخانه لار: در غرب قله دماوند
رودخانه دیوآسیاب: در غرب قله دماوند
رودخانه پنجاو (پنج آب): در شرق کوه دماوند
رودخانه تینه: در شمال این کوه
سرعت باد در قله دماوند
سرعت باد در قله کوه دماوند از ویژگیهای قابل توجه این منطقه است:سرعت باد معمولاً بیش از ۱۵۰ کیلومتر بر ساعت است
این سرعت در مناطق کوهپایهای به حدود ۷۰ کیلومتر بر ساعت کاهش مییابد
جهت وزش باد غالباً از غرب و شمال غربی است
فشار هوا در قله دماوند تقریباً نصف فشار هوا در سطح دریا میباشد
بارندگی در کوه دماوند
میزان و نوع بارندگی در این کوه از خصوصیات منحصربهفرد آن محسوب میشود:میزان بارندگی سالانه در ارتفاعات قله: حدود ۱۴۰۰ میلیمتر
در ارتفاعات بالا، بارندگی عمدتاً به شکل برف است
این بارشهای برفی موجب پوشش دائمی برف در قله این کوه عظیم میشود
دماوند و گردشگری
بهترین زمان برای بازدید
بهترین زمان برای صعود به قله دماوند از اواسط خرداد تا اواخر تیرماه است، زیرا در این بازه:شرایط آب وهوایی پایدارتر است
طبیعت منطقه در اوج سرسبزی و زیبایی قرار دارد
تجربه اقامت در طبیعت
حتی اگر قصد صعود به قله را ندارید، میتوانید:از مناطق اطراف کوه دماوند دیدن کنید
ساعتها یا روزها در این منطقه کمپ بزنید
از چشماندازهای بینظیر منطقه لذت ببرید
جاذبههای گردشگری اطراف دماوند
منطقه لار و آبشار برف تنگه لارمنطقهای با چشماندازهای کوهستانی و آبشارهای فصلی
دشت مشا
دشتی وسیع با پوشش گیاهی خاص و چشماندازهایی بینظیر از کوه دماوند
چشمه دیوآسیاب
چشمهای طبیعی با آب گوارا و محیطی مناسب برای استراحت
دریاچه تار
دریاچهای کوهستانی با منظرهای تماشایی و فضایی آرامشبخش
پارک ملی لار در نزدیکی دماوند
پارک ملی لار یکی از زیباترین و پربازدیدترین جاذبههای گردشگری در حوالی کوه دماوند محسوب میشود. این پارک در سال ۱۳۵۴ به عنوان منطقه حفاظتشده ثبت شد و پس از آن، با وقفهای چندساله، توسط شورای عالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام گردید.
ویژگیهای برجسته پارک ملی لار
وسعت: ۳۰٬۰۰۰ هکتارموقعیت: میان دو استان تهران و مازندران
دارای سد بزرگ برای تأمین بخشی از آب شرب پایتخت
تنوع زیستی غنی به دلیل بارش مناسب و ارتفاعات بلند
دماوند در اساطیر و باورهای کهن
اسناد تاریخی نشان میدهد که ایرانیان باستان از ویژگیهای آتشفشانی دماوند آگاه بودهاند. این کوه عظیم که:از چهار عنصر مقدس (آب، آتش، هوا و خاک) برخوردار است
با قلهای پوشیده از برف و آبهای جاری، همزمان آتشی نهفته در خود دارد
بلندای بیمانندش موجب تقدس آن در میان ایرانیان شده است
زاینده اساطیر و داستانهای ملی و دینی فراوانی بوده است
این کوه باشکوه، نمادی از همزیستی عناصر متضاد و تجلیگاه فرهنگ و تاریخ غنی ایران زمین است
اهمیت گردشگری و مسیرهای صعود دماوند
دماوند تنها یک مقصد کوهنوردی نیست، بلکه گنجینهای از جاذبههای طبیعی و تاریخی است:
جاذبههای متنوع دماوند:
چشمههای آبگرم معدنیرودخانههای خروشان
دشتهای سرسبز
آثار تاریخی شامل:
برج شیخ شبلی
حمام تاریخی محله درویش
امامزاده عبدالله و خلیلالله
دژ گل خندان
مسیرهای صعود به قله:
برای صعود به قله دماوند ۱۶ مسیر اصلی و فرعی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:جبهه شمالی
جبهه شمال شرقی
جبهه غربی
جبهه جنوبی
مسیر جنوبی - مناسبترین مسیر صعود:
این مسیر به دلیل شیب ملایمتر، بهترین گزینه برای صعود است:مراحل صعود از مسیر جنوبی:
بارگاه اول (پلور) تا بارگاه دوم:
حدود ۱.۵ ساعت پیادهروی
یکی از زیباترین مسیرهای صعود
بارگاه دوم (گوسفندسرا):
ارتفاع: ۳۰۲۰ متر
بارگاه دوم تا بارگاه سوم:
۳ تا ۵ ساعت پیادهروی
بارگاه سوم:
ارتفاع: ۴۲۵۰ متر
محل استراحت و شبمانی
بارگاه سوم تا قله:
۶ تا ۸ ساعت صعود
نیاز به تجهیزات: اسکارف و عینک طوفان
عبور از آبشار یخی (۵۵۱۰ متری)
رسیدن به تپه گوگردی و سنگ مثلث
دهانه آتشفشان نیمهفعال (آخرین فوران: ۷۳۵۰۰ سال پیش)
روز ملی دماوند
تاریخ و نامگذاری
روز ملی دماوند در سیزدهم تیرماه هر سال برگزار میشود. این تاریخ با جشن باستانی تیرگان در مازندران که با نام «تیرماه سیزده شو» شناخته میشود، همزمان است.
محل برگزاری
این جشن هر ساله توسط انجمن دوستداران دماوند در دامنههای قله دماوند واقع در:شهر رینه
منطقه لاریجان
شهرستان آمل
برگزار میگردد.
اهمیت گردشگری
قله دماوند به عنوان یکی از برجستهترین جاذبههای گردشگری استان تهران:قابل بازدید در تمام روزهای سال
مقصدی مهم برای تورهای گردشگری
دارای جایگاه ویژه در صنعت توریسم ایران
نکته تکمیلی :اگرچه قله دماوند بلندترین کوه ایران و خاورمیانه است، اما بلندترین قله جهان کوه اورست در رشتهکوه هیمالیا محسوب میشود.
و در نهایت بازدید از این کوه باشکوه و تماشای جشن روز ملی آن، تجربهای بهیادماندنی برای هر گردشگری خواهد بود
سخن پایانی
کوه دماوند، این بام سرافراز ایران و مرتفعترین آتشفشان آسیا، به راستی یکی از برجستهترین جاذبههای طبیعی و تاریخی کشورمان محسوب میشود. این غول سپید با ارتفاع ۵۶۱۰ متری، نه تنها در رکوردهای جهانی جایگاه ویژهای دارد، بلکه با دارا بودن چشمههای آبگرم معدنی، تنوع زیستی کمنظیر و چشماندازهای حیرتانگیز، به مقصدی رویایی برای گردشگران و کوهنوردان حرفهای از سراسر جهان تبدیل شده است.
نکات ضروری برای صعود
استفاده از راهنمایان مجرب و با تجربهانتخاب مسیر مناسب با توجه به سطح توانایی
رعایت اصول ایمنی و همراه داشتن تجهیزات ضروری
مسیرهای صعود
از ۱۶ مسیر اصلی و فرعی موجود، جبهه جنوبی به عنوان بهترین و ایمنترین مسیر شناخته میشود که امکان صعودی نسبتاً آرام و لذت بخش را فراهم میکند.این کوه اسطورهای، با شکوه و عظمت بیهمتایش، همواره نماد استواری و صلابت ایران زمین بوده و خواهد بود.
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}