در چند سال اخیر نصب ویندوز با استفاده از DVD تقریباً منسوخ شده و جای خود را به فلش‌ های USB داده است. نصب ویندوز از طریق فلش بسیار سریع‌ تر، مطمئن‌ تر و قابل‌ اعتماد تر است. این روش نه‌ تنها در لپ‌ تاپ‌ ها و کامپیوتر های جدید، بلکه حتی در سیستم‌ های قدیمی هم کاربرد دارد. در ادامه، گام‌ به‌ گام توضیح داده می‌ شود که چگونه یک فلش بوتیبل بسازیم و ویندوز را از طریق آن نصب کنیم. تمام مراحل به زبان ساده نوشته شده تا هر کاربر، حتی افراد تازه‌ کار بتوانند بدون کمک دیگران سیستم خود را نصب کنند.
نصب ویندوز یک فرآیند حیاتی است که نیازمند دقت در مرحله آماده‌ سازی یعنی همان ساخت فلش بوتیبل و دقت در تنظیمات BIOS/UEFI برای بوت شدن صحیح است. این آموزش تمامی این مراحل را به‌طور جامع پوشش می‌ دهد.
 

بخش اول: آمادگی‌ های اولیه قبل از ساخت فلش نصب ویندوز

قبل از شروع فرآیند ساخت فلش نصب ویندوز، باید چند نکته مهم را رعایت کنید تا فرآیند بدون وقفه پیش برود:
 
۱. ظرفیت فلش (USB Drive Capacity)
حداقل مورد نیاز برای نصب نسخه‌ های قدیمی‌ تر ویندوز مانند ویندوز ۷، حداقل ۸ گیگابایت حافظه لازم است.
برای نصب نسخه‌ های جدید مانند نصب ویندوز ۱۰ یا ویندوز ۱۱ که حجم فایل‌ های ISO آن‌ ها معمولاً بالای ۵ گیگابایت است، استفاده از فلش ۱۶ گیگابایت یا بیشتر قویاً توصیه می‌ شود تا فضای کافی برای فایل‌ های سیستمی ویندوز وجود داشته باشد.
 
۲. پشتیبان‌ گیری از اطلاعات (Data Backup)
فرآیند ساخت فلش بوتیبل، تمام اطلاعات موجود بر روی فلش USB را به طور کامل پاک خواهد کرد یا به اصطلاح فرمت خواهد کرد. اگر فلش شما حاوی اطلاعات مهمی است، حتماً پیش از شروع، از تمام داده‌ های موجود نسخه پشتیبان تهیه کنید.
 
۳. فایل ISO ویندوز (Windows ISO File)
فایل ISO، نسخه‌ دقیق و کامل سیستم‌ عامل ویندوز است که به صورت یک دیسک مجازی ذخیره شده است.
بهترین و امن‌ ترین راه، دانلود این فایل از وب‌ سایت رسمی مایکروسافت است مانند ابزار Media Creation Tool که در بخش بعد توضیح داده می‌ شود. دانلود از منابع نامعتبر ممکن است منجر به دریافت نسخه‌ های دستکاری شده یا کرک شده یا حاوی بدافزار شود.
مطمئن شوید که نسخه مورد نظر مثلاً ویندوز ۱۰ پرو ۶۴ بیتی را دانلود کرده‌ اید.
 
۴. سازگاری سخت‌افزاری (Hardware Compatibility)
سیستم شما حال مادربورد یا لپ‌ تاپ باید از قابلیت بوت شدن از طریق پورت USB پشتیبانی کند. امروزه تقریباً تمام کامپیوتر ها و لپ‌ تاپ‌ هایی که در ۱۰ سال اخیر تولید شده‌ اند، این قابلیت را دارند. همچنین، باید بدانید که آیا سیستم شما از UEFI یا BIOS قدیمی (Legacy) استفاده می‌ کند، زیرا این موضوع بر روی تنظیمات پارتیشن‌ بندی فلش تأثیر می‌ گذارد (GPT برای UEFI و MBR برای Legacy).
 

بخش دوم: ساخت فلش بوتیبل با ابزار رسمی مایکروسافت (Media Creation Tool)

مایکروسافت ابزار رایگان و ساده‌ ای به نام Media Creation Tool ارائه کرده که بهترین و مطمئن‌ ترین راه برای ساخت فلش نصب ویندوز ۱۰ و ۱۱ است، زیرا به‌ طور خودکار آخرین نسخه و تمام درایور های لازم را دانلود می‌کند.
 
مراحل ساخت با Media Creation Tool
وارد وب‌ سایت رسمی مایکروسافت شوید برای ویندوز ۱۰ یا ۱۱ و ابزار مربوطه را دانلود کنید.
فایل دانلود شده را اجرا کنید. ممکن است از شما خواسته شود که شرایط و ضوابط لایسنس را بپذیرید.
پس از اجرای موفقیت‌ آمیز، صفحه‌ ای باز می‌ شود. گزینه «Create installation media (USB flash drive, DVD, or ISO file) for another PC» را انتخاب کنید و Next را بزنید.
در این مرحله، زبان، نسخه ویندوز (Edition) و معماری (Architecture) مورد نظر را تعیین کنید. اگر مطمئن نیستید، تیک گزینه "Use the recommended options for this PC" را بردارید و تنظیمات دلخواه را دستی وارد کنید.
در مرحله بعد، گزینه USB flash drive را انتخاب کنید.
نرم‌ افزار، فلش‌ های متصل به سیستم را لیست می‌ کند. فلش مورد نظر خود را انتخاب کنید البته مطمئن شوید که فلش ۸ یا ۱۶ گیگابایتی مورد نظرتان است.
ابزار شروع به دانلود فایل‌ های ویندوز که البته ممکن است زمان‌ بر باشد و سپس نوشتن آن‌ ها بر روی فلش می‌ کند. این فرآیند ممکن است بین ۲۰ تا ۶۰ دقیقه بسته به سرعت اینترنت و فلش شما طول بکشد.
پس از اتمام، پیام "Your USB flash drive is ready" نمایش داده می‌ شود و فلش شما آماده نصب ویندوز است.
 

بخش سوم: ساخت فلش بوتیبل با نرم‌افزار Rufus

اگر فایل ISO ویندوز را به‌ صورت جداگانه دانلود کرده‌ اید و می‌ خواهید کنترل بیشتری بر روی پارتیشن‌ بندی و سیستم بوت داشته باشید، برنامه معروف Rufus (Reliable USB Formatting Utility) گزینه‌ ای عالی و بسیار سریع است.
 
مراحل ساخت با Rufus
برنامه Rufus را از سایت رسمی آن یعنی rufus.ie دانلود کنید. این برنامه نیاز به نصب ندارد و به صورت پرتابل اجرا می‌ شود.
فلش USB مورد نظر را به سیستم متصل کنید.
 
تنظیمات در Rufus
Device: فلش USB خود را از لیست انتخاب کنید.
Boot selection: گزینه Disk or ISO image (Please select) را انتخاب کرده و با کلیک بر روی SELECT، فایل ISO ویندوز مورد نظر را لود (Load) کنید.
Image option: معمولاً باید روی Standard Windows Installation بماند.
Partition scheme (بسیار مهم): این بخش نوع بوت سیستم هدف را مشخص می‌ کند:
GPT: برای سیستم‌ های مدرن که از UEFI استفاده می‌ کنند (توصیه شده برای ویندوز ۱۰/۱۱).
MBR: برای سیستم‌ های قدیمی‌ تر که از BIOS Legacy استفاده می‌ کنند.
Target system: بر اساس انتخاب پارتیشن، این بخش به صورت خودکار تنظیم می‌ شود (معمولاً UEFI (non CSM) برای GPT).
Volume label: نامی برای فلش خود انتخاب کنید (مثلاً Windows11-Install).
File system: معمولاً NTFS یا FAT32 برای فلش‌ های GPT/UEFI، FAT32 الزامی است اگر حجم فایل‌ های نصب از ۴ گیگابایت بیشتر شود ممکن است به صورت خودکار به NTFS سوئیچ کند.
شروع ساخت: روی گزینه Start کلیک کنید. Rufus اخطاری مبنی بر پاک شدن اطلاعات می‌ دهد، تأیید کنید.
تکمیل: منتظر بمانید تا نوار وضعیت به ۱۰۰٪ برسد. پس از آن، فلش شما با ساختار صحیح برای بوت شدن آماده است.
 

بخش چهارم: تنظیم بایوس (BIOS/UEFI) و شروع نصب ویندوز از فلش

پس از آماده‌ سازی فلش، باید به سیستم بگویید که به‌ جای هارد دیسک، از فلش بوت شود.
 
مراحل بوت کردن از USB
اتصال فلش: فلش بوتیبل را به پورت USB سیستم مورد نظر متصل کنید البته بهتر است از پورت‌ های USB 2.0 یا پشت کیس برای سازگاری بیشتر استفاده شود.
راه‌ اندازی مجدد و ورود به منو: کامپیوتر را روشن یا ریستارت کنید. در لحظات اولیه بوت شدن، باید کلیدی خاص را مکرراً فشار دهید تا وارد یکی از دو منو شوید:
Boot Menu (منوی انتخاب بوت موقت): این سریع‌ ترین راه است. کلید ها معمولاً عبارتند از: F12، F9، ESC که در HP و Dell بسیار رایج است.
BIOS/UEFI Setup (تنظیمات اصلی): اگر منوی بوت در دسترس نبود، باید وارد تنظیمات اصلی شوید. کلید ها معمولاً DEL، F2 یا F10 هستند.
 
انتخاب منبع بوت
اگر وارد Boot Menu شدید، لیستی از دستگاه‌ های قابل بوت نمایش داده می‌ شود مانند HDD، DVD، USB Drive. گزینه مربوط به فلش خود که معمولاً با نام سازنده فلش یا عبارت "USB-HDD" نمایش داده می شود را با کلید های جهت‌ دار انتخاب کرده و Enter بزنید.
اگر وارد BIOS/UEFI Setup شدید، به تب Boot بروید و Boot Order (ترتیب بوت) را تغییر دهید تا USB Drive در اولویت اول قرار گیرد.
 
ذخیره و خروج
تنظیمات را ذخیره کرده و خارج شوید که معمولاً با کلید F10 انجام می شود.
سیستم ریستارت شده و اگر مراحل درست انجام شده باشد، پیام "Press any key to boot from USB..." ظاهر می‌ شود. هر کلیدی را فشار دهید تا فرایند نصب ویندوز آغاز شود.
 

بخش پنجم: راهنمای پارتیشن‌ بندی درست هنگام نصب ویندوز

پس از بوت شدن از فلش، با صفحه نصب ویندوز مواجه می‌ شوید. در مرحله‌ ای که باید درایو مقصد را انتخاب کنید، مدیریت پارتیشن‌ ها اهمیت پیدا می‌ کند.
 
۱. انتخاب نصب
در اولین صفحه، زبان، زمان و کیبورد را تنظیم کرده و روی Next کلیک کنید. سپس Install Now را بزنید.
 
۲. نوع نصب و لایسنس
لایسنس (Product Key) را وارد کنید یا گزینه "I don't have a product key" را انتخاب کنید.
 
۳. انتخاب پارتیشن‌ بندی (Custom Install)
گزینه Custom: Install Windows only (advanced) را انتخاب کنید.
 
۴. مدیریت پارتیشن‌ ها
نصب تمیز (Clean Install): اگر می‌ خواهید تمام داده‌ های هارد دیسک پاک شوند و ویندوز کاملاً نو نصب شود:
تمام پارتیشن‌ های قدیمی شامل پارتیشن‌ های System, Recovery و پارتیشن ویندوز قبلی را انتخاب کرده و روی Delete کلیک کنید تا فضای هارد به صورت Unallocated Space درآید.
فضای تخصیص نیافته را انتخاب کرده و روی New کلیک کنید تا پارتیشن اصلی که معمولاً درایو C است ایجاد شود. ویندوز به صورت خودکار پارتیشن‌ های کوچک سیستمی مورد نیاز مانند پارتیشن EFI برای UEFI را ایجاد می‌ کند.
پارتیشن اصلی جدید را انتخاب کرده و Next را بزنید تا نصب آغاز شود.
 
نصب روی ویندوز قبلی با حفظ اطلاعات
پارتیشن‌ های سیستمی قدیمی معمولاً با حجم کم را حذف نکنید، زیرا شامل تنظیمات بوت هستند.
پارتیشن درایو C قبلی را انتخاب کرده و روی Format کلیک کنید تا فقط محتویات ویندوز قبلی پاک شود.
پارتیشن فرمت شده را انتخاب کرده و Next بزنید. لازم به ذکر است داده‌ های درایو های D، E و غیره دست‌ نخورده باقی می‌ مانند.
 
نکته در مورد GPT و MBR
اگر در حین نصب با خطایی مبنی بر عدم امکان نصب روی دیسک مواجه شدید، احتمالاً پارتیشن‌ بندی فلش شما (MBR در مقابل GPT) با نوع بوت سیستم (Legacy در مقابل UEFI) همخوانی ندارد. در این شرایط، بهترین راه بازگشت به بخش سوم و ساخت مجدد فلش با تنظیم پارتیشن اسکیِم متناسب با سیستم هدف است.
 

بخش ششم: نکات مهم پس از نصب ویندوز

پس از اتمام مراحل نصب و بالا آمدن اولین محیط ویندوز جدید، کار شما تمام نشده است. برای داشتن یک سیستم پایدار و کارآمد، این مراحل ضروری هستند:
 
نصب درایور ها (Drivers Installation)
مهم‌ ترین درایور ها، درایور کارت شبکه (Ethernet یا Wi-Fi) هستند تا بتوانید به اینترنت متصل شوید.
سپس درایور چیپست مادربورد (Chipset) و درایور کارت گرافیک (NVIDIA/AMD/Intel) را نصب کنید.
می‌ توانید درایور ها را از سایت سازنده لپ‌ تاپ یا مادر بورد یا با استفاده از نرم‌ افزار های مدیریت درایور مانند Driver Easy یا ابزار های رسمی سازندگان مادر بورد دانلود کنید.
 
فعال‌سازی ویندوز (Activation)
اگر لایسنس دیجیتال دارید، با اتصال به اینترنت به‌ طور خودکار فعال می‌ شود. در غیر این صورت، کد لایسنس معتبر را وارد کنید.
 
نصب نرم‌ افزار های پایه
مرورگر وب دلخواه مانند کروم یا فایرفاکس، مجموعه آفیس، نرم‌ افزار های امنیتی یا به عبارتی آنتی‌ ویروس و ابزار های مورد نیاز روزمره را نصب کنید.
 
ایجاد نقطه بازیابی (Restore Point)
برای محافظت از تنظیمات فعلی سیستم در برابر تغییرات ناخواسته یا نصب نرم‌ افزار های مخرب، یک نقطه بازیابی ایجاد کنید. این کار از طریق جستجوی "Create a restore point" در منوی استارت قابل انجام است.
 

بخش هفتم: رفع خطا های رایج هنگام بوت از فلش

در مسیر بوت کردن از فلش، ممکن است با هشدار های ناامید کننده‌ ای مواجه شوید. رایج‌ ترین آن‌ ها و راه‌ حل‌ هایشان عبارتند از:
 
خطا یا وضعیت "No Bootable Device Found"
علت احتمالی آن است که فلش به درستی بوتیبل نشده یا تنظیمات BIOS نادرست است. و اما راه حل این است که فلش را به پورت دیگر وصل کنید. وارد BIOS شده و مطمئن شوید که USB در اولویت بوت است.
 
خطا یا وضعیت "Operating System Not Found"
ممکن است پارتیشن‌ بندی اشتباه باشد مثلاً سیستم UEFI با فلش MBR بوت شود. را ه حل به این صورت است که فلش را مجدداً با تنظیم صحیح GPT/MBR برای سیستم هدف بسازید.
 
سیستم نصب را نمی‌ بیند
حالت Secure Boot در UEFI فعال است و با فلش سازگار نیست.وارد تنظیمات UEFI شده و گزینه Secure Boot را موقتاً روی Disabled تنظیم کنید.ویندوز نصب می‌ شود اما درایور شبکه نصب نمی‌ شود درایور های شبکه باید دستی نصب شوند.درایور کارت شبکه را با استفاده از یک سیستم دیگر دانلود کرده و از طریق فلش دیگر یا حافظه جانبی به سیستم منتقل کنید.
 

پرسش‌ های متداول کاربران

 
۱. آیا فلش بعد از ساخت بوتیبل قابل استفاده معمولی است؟
بله، فلش همچنان قابل استفاده است، اما ساختار فعلی آن که شامل فایل‌ های ویندوز و ساختار بوت است برای ذخیره‌ سازی فایل‌ های عادی مناسب نیست. برای استفاده مجدد به‌ عنوان یک فلش معمولی، باید آن را به صورت کامل فرمت کرده و ساختار بوت را از بین ببرید.
 
۲. آیا می‌توان چند نسخه ویندوز را در یک فلش داشت؟
بله، با استفاده از ابزار های پیشرفته‌ تر مانند Ventoy این امکان فراهم می‌ شود. Ventoy به شما اجازه می‌ دهد فایل‌ های ISO مختلف مانند ویندوز، لینوکس و غیره را مستقیماً روی فلش کپی کنید و در زمان بوت، از طریق منوی Ventoy نسخه مورد نظر را انتخاب کنید.
 
۳. آیا نصب ویندوز از فلش خطرناک است؟
خیر، نصب ویندوز از طریق فلش (USB) کاملاً ایمن است و به سخت‌ افزار آسیبی نمی‌ زند. این روش تنها یک جایگزین سریع‌ تر و مطمئن‌ تر برای DVD/CD است. خطر فقط در صورتی وجود دارد که در مرحله پارتیشن‌ بندی، به اشتباه داده‌ های مهم روی درایو های دیگر را پاک کنید.
 
۴. حجم فایل‌ های نصبی در حالت GPT و MBR چقدر تغییر می‌ کند؟
در عمل، تفاوت حجم فایل‌ های نصبی اصلی بین GPT و MBR ناچیز است. تفاوت اصلی در نحوه مدیریت پارتیشن‌ های سیستمی (EFI System Partition در GPT و System Reserved در MBR) و همچنین محدودیت FAT32 برای فایل‌ های بزرگتر از ۴ گیگابایت است که در صورت استفاده از MBR و FAT32 مشکل‌ ساز می‌ شود.
 

تفاوت نصب ویندوز از فلش و DVD

ویژگی نصب از طریق فلش بوتیبل نصب از طریق DVDسرعت انتقال داده بسیار بالا، معمولاً USB 3.0 بسیار پایین که وابسته به سرعت درایو نوری است سازگاری با سخت‌ افزار سازگار با تمام سیستم‌ ها حتی بدون درایو نوری نیاز به وجود درایو نوری فعال دوام و مقاومت مقاوم در برابر خط و خش و فرسودگی فیزیکی مستعد خرابی و خطای خواندن (Read Errors) انعطاف‌ پذیری می‌ توان چندین نسخه یا سیستم‌ عامل را در یک فلش (با Ventoy) ذخیره کرد فقط یک نسخه روی هر دیسک ذخیره می‌ شود زمان نصب کلی کوتاه‌ تر (به دلیل سرعت خواندن/نوشتن بالاتر) است.
 

جمع‌ بندی نهایی

نصب ویندوز از فلش روشی مدرن، ساده و کارآمد است که هر کاربر می‌ تواند بدون نیاز به تکنسین انجام دهد. کافی است یک فلش مناسب حداقل ۸ گیگابایت، ۱۶ گیگابایت توصیه می‌ شود و فایل ISO داشته باشید و مراحل گفته‌ شده را دنبال کنید. این مقاله تلاش کرد تمام جزئیات مربوط به ساخت فلش بوتیبل و نصب ویندوز را به‌صورت کامل توضیح دهد تا نه‌ تنها بتوانید سیستم خود را نصب کنید، بلکه از تکرار خطا ها و مشکلات متداول جلوگیری شود.
پیشنهاد می شود همیشه فایل ویندوز خود را از منبع رسمی دریافت کنید و فلش بوتیبل را با برنامه‌ هایی مثل Media Creation Tool یا Rufus بسازید تا بیشترین سازگاری و سرعت را تجربه کنید. برای اطمینان از بوت صحیح، تنظیمات UEFI/BIOS (به خصوص GPT/MBR) را قبل از اقدام به نصب، بررسی نمایید.

منبع: پژوهش راسخون